2012-09-17 22:38:04
Η Αθήνα, το νέο Βερολίνο; Ακούγεται τουλάχιστον υπερβολικό. «Γιατί όχι;» μας λέει η δημοσιογράφος Κάθριν Ντρέικ, η οποία εγκαταστάθηκε στην ελληνική πρωτεύουσα τον Δεκέμβριο, εξηγώντας την παράτολμη σκέψη της: «Τα ενοίκια έχουν αρχίσει να πέφτουν. Οι νέοι καλλιτέχνες κάνουν πολιτικοποιημένα έργα. Η κρίση σάς έφερε κακοδαιμονία αλλά αναγκάζει τη διεθνή κοινή γνώμη να στρέψει το βλέμμα της εδώ».
Ακόμα και αν η Αμερικανίδα έχει άδικο, το σίγουρο είναι ότι χωρίς να το καταλάβουμε, η ελληνική καλλιτεχνική σκηνή έγινε -επικοινωνιακά- «σέξι». Παρά τα αρνητικά στερεότυπα, τους ακραίους χαρακτηρισμούς για τη χώρα και τους κατοίκους της στα διεθνή πολιτικά και οικονομικά έντυπα, την τηλεόραση και τον ηλεκτρονικό Τύπο, φαίνεται να υπάρχει περιθώριο για μια εναλλακτική αφήγηση της τεράστιας αλλαγής που συντελείται στην Ελλάδα από το 2009.
Η τρέχουσα καλλιτεχνική μας παραγωγή, που περνούσε σχεδόν απαρατήρητη στο εξωτερικό, τώρα κερδίζει μεγαλύτερη δημοσιότητα
. Χώροι τέχνης και φεστιβάλ στην αλλοδαπή μάς ανακαλύπτουν εκ νέου. Ποιοι είμαστε; Τι καινούργιο κομίζουμε; Πώς επιδρά η οικονομική ύφεση στην κοινωνία και πώς αντανακλάται στο θέατρο, τα εικαστικά, τη μουσική, τα γράμματα, τη ζωή στην πόλη; Η «Κ» μιλά με συμπατριώτες μας, επιμελητές εκθέσεων, ηθοποιούς, αρχιτέκτονες και σκηνοθέτες που ήρθαν πρόσφατα σε επαφή με το ανανεωμένο ενδιαφέρον των ξένων για εμάς.
Με τους δικούς μας όρους
«Ολοι οι προβολείς είναι στραμμένοι επάνω μας» λέει η Νάντια Αργυροπούλου, η οποία ετοιμάζει πυρετωδώς μια παρουσίαση Ελλήνων καλλιτεχνών στο περίφημο μουσείο σύγχρονης εικαστικής δημιουργίας Palais de Tokyo, στα τέλη του μήνα στο Παρίσι. Η επιμελήτρια συμμετέχει σε μια μεγάλη έκθεση με τίτλο «Ο κήπος της Εδέμ», οργανώνοντας ένα τμήμα της, με τον έξυπνο τίτλο «Ηell – as Pavillion» (λογοπαίγνιο με την αγγλική λέξη κόλαση και τη γαλλική λέξη αλίμονο). «Είναι ίσως αυτή η περιέργεια που αισθάνεται κανείς, όταν περνά δίπλα από ένα τροχαίο ατύχημα στον δρόμο και κόβει ταχύτητα για να δει τι έχει συμβεί. Οσο μακάβριο και αν ακούγεται, μας δίνει μια μοναδική ευκαιρία. Να διηγηθούμε αυτό που μας συμβαίνει με τους δικούς μας όρους. Μπορεί αυτή η υπερέκθεση στη δημοσιότητα να μας κάνει να αισθανόμαστε ευάλωτοι και δυσφημισμένοι. Αυτό που έχει σημασία είναι να αντιδράσουμε. Να βγούμε μπροστά. Να μιλήσουμε για την αλήθεια μας, για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Αυτό ήταν το κριτήριο για τους 15 καλλιτέχνες που επέλεξα, όταν μου ζητήθηκε από τον επιμελητή και καλλιτέχνη Tjorg Douglas Beer να συμμετέχω στην έκθεση. Με έναν περίεργο τρόπο, οι Ελληνες έγιναν ξανά ”εξωτικοί”, ζουν μια πραγματικότητα που δεν μοιάζει με εκείνη των Βορειοευρωπαίων. Και αυτό συνιστά ήδη μια νέα πρόκληση και αναθερμαίνει το ενδιαφέρον. Πρέπει όμως να συνειδητοποιήσουμε πρώτα εμείς τη νέα μας ταυτότητα για να την επικοινωνήσουμε και στους άλλους».
Ο ιδρυτής της Cheap Art Γιώργος Γιωργακόπουλος οργάνωσε και συμμετείχε στην έκθεση «Σημείο Βρασμού» με θέμα την ελληνική κρίση που φιλοξενήθηκε φέτος το καλοκαίρι στο Μέγαρο Καλλιτεχνών στην Βιέννη: «Σε αντίθεση με τα στερεότυπα που επικρατούν στην πολιτική και οικονομική ατζέντα, φιλότεχνοι και απλοί πολίτες ήταν πολύ πιο πρόθυμοι να μας δουν με άλλο μάτι. Ορισμένα από τα έργα που συμπεριλάμβανε η έκθεση μιλούσαν μάλιστα για σκληρά θέματα, όπως η αύξηση του αριθμού των αυτοκτονιών στην Ελλάδα. Οι Αυστριακοί εικαστικοί μας αντιμετώπισαν με ζεστασιά. Υπάρχει αναμφισβήτητα καλλιτεχνική αλληλεγγύη, μια διαφορετική γλώσσα επικοινωνίας ανάμεσα τους καλλιτέχνες. Ας προσθέσουμε και κάτι άλλο. Ποιος Γερμανός ή Αυστριακός θα μας έλεγε ότι είμαστε κρατικοδίαιτοι τη στιγμή που ακόμα και τ μεταφορά των έργων την καλύψαμε από την τσέπη μας; Το ελληνικό κράτος και το ΥΠΠΟΤ σίγουρα θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν αυτό το βήμα που μας δίνεται για να αλλάξουν την εικόνα μας. Ομως ποτέ δεν υπήρξε τέτοιο σχέδιο συντονισμού, ούτε στον καιρό των παχιών αγελάδων, τώρα θα προκύψει;» τονίζει στην «Κ».
Αυτοσαρκασμός
Ο ηθοποιός Γιώργος Κοττανίδης που συμμετείχε στην επιτυχημένη παράσταση «Περικλής» του Εθνικού Θεάτρου που παρουσιάστηκε στο φημισμένο Globe Theatre στο Λονδίνο στα τέλη Απριλίου, συμφωνεί και προσθέτει: «Είχαμε εξασφαλισμένη δημοσιότητα λόγω της ελληνικής κρίσης αλλά και εμείς δεν την αφήσαμε να πάει χαμένη. Η παράσταση άρεσε, διότι δεν φοβηθήκαμε να κάνουμε διάλογο με το κοινό. Προσθέσαμε μάλιστα σε ένα στίχο “Ι’m hungry”, τη φράση “Ι’m Greek”. Δεν σταθήκαμε στην γκρίνια ή τη μιζέρια αλλά προσπαθήσαμε να προβάλλουμε κάτι διαφορετικό, με θάρρος και αυτοσαρκασμό. Ετσι κερδίσαμε τις εντυπώσεις, το χειροκρότημα και τους κριτικούς. Μετά την αυλαία ήρθε πολύς κόσμος να μας μιλήσει. Φιλέλληνες Βρετανοί, φοιτητές, απλοί θεατές. Υπήρχε μεγάλη συγκίνηση, κάτι που μας έδωσε πίστη και κουράγιο. Μακάρι να υπήρχαν περισσότερες προβολές ελληνικών ταινιών, θεατρικά έργα, εκθέσεις και συναυλίες ανά την Ευρώπη, διότι είναι ένα διαφορετικό είδος διπλωματίας που πιάνει τόπο».
Η Βενετία απεδείχθη εξίσου φιλόξενη για τα ελληνικά πρότζεκτ. Πέρυσι, στην Μπιενάλε Εικαστικών την παράσταση έκλεψε το τεράστιο γκράφιτι πολιτικού χαρακτήρα του Στέλιου Φαϊτάκη που κόσμησε το δανέζικο περίπτερο. Φέτος, στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής η συμμετοχή μας είχε τίτλο «Μade in Athens». Οι επίτροποι Πάνος Δραγώνας και Αννα Σκιαδά, επιχείρησαν να δώσουν μια γεύση του δύσκολου παρόντος αλλά και του άδηλου μέλλοντος της πόλης και των κατοίκων της, βάζοντας ακόμα και φωτογραφίες από διαδηλώσεις. Το ίδιο έκανε και ο διάσημος αρχιτέκτονας Νόρμαν Φόστερ που συμπεριέλαβε στιγμιότυπα από επεισόδια στο Σύνταγμα στη δική του συμμετοχή στο Αρσενάλε.
Ο Πάνος Δραγώνας λέει στην «Κ»: «Μας αφιέρωσαν άρθρα σε ξένα περιοδικά, πέρασε πολύς κόσμος από το περίπτερο, δεχθήκαμε πολλές ερωτήσεις. Δεν σταθήκαμε στην κρίση. Προσπαθήσαμε να προτείνουμε κάτι καινούργιο, παρεμβάσεις στην πόλη που αλλάζουν τον δημόσιο χώρο, προτάσεις που θα είχαν αποτέλεσμα».
Η φωτογένεια της φτώχειας
Ο μικρομηκάς Γιώργος Ζώης που μόλις βραβεύτηκε για την ταινία «Τίτλοι τέλους» στη Μόστρα της Βενετίας, αντιμετωπίζει το ζήτημα της δημοσιότητας από άλλη σκοπιά. «Απεχθάνομαι το κλισέ ότι η κρίση είναι μια ευκαιρία. Δεν μπορούμε και δεν πρέπει να “κερδοσκοπήσουμε” ως καλλιτέχνες με το θέμα της δυστυχίας που μας περιβάλλει. Η φτώχεια και η παρακμή είναι φωτογενείς. Αλίμονο αν τη δούμε όπως τη βλέπουν οι δημοσιογράφοι και τα ξένα δελτία ειδήσεων που επέβαλαν τη δική τους αφήγηση για τη χώρα μας. Η τέχνη δεν είναι ρεπορτάζ.
Δεν πρέπει να γίνουμε τουρίστες του βλέμματος, προβάλλοντας και εξαργυρώνοντας εικόνες αστέγων, μεταναστών, ανθρώπων σε οικονομική ανέχεια. Μου φαίνεται εξίσου κιτς και ψεύτικο όπως οι απόπειρες που έγιναν να παρουσιαστεί μια άλλη Ελλάδα του τύπου Live your Myth in Greece...».
TreloKouneli
Ακόμα και αν η Αμερικανίδα έχει άδικο, το σίγουρο είναι ότι χωρίς να το καταλάβουμε, η ελληνική καλλιτεχνική σκηνή έγινε -επικοινωνιακά- «σέξι». Παρά τα αρνητικά στερεότυπα, τους ακραίους χαρακτηρισμούς για τη χώρα και τους κατοίκους της στα διεθνή πολιτικά και οικονομικά έντυπα, την τηλεόραση και τον ηλεκτρονικό Τύπο, φαίνεται να υπάρχει περιθώριο για μια εναλλακτική αφήγηση της τεράστιας αλλαγής που συντελείται στην Ελλάδα από το 2009.
Η τρέχουσα καλλιτεχνική μας παραγωγή, που περνούσε σχεδόν απαρατήρητη στο εξωτερικό, τώρα κερδίζει μεγαλύτερη δημοσιότητα
Με τους δικούς μας όρους
«Ολοι οι προβολείς είναι στραμμένοι επάνω μας» λέει η Νάντια Αργυροπούλου, η οποία ετοιμάζει πυρετωδώς μια παρουσίαση Ελλήνων καλλιτεχνών στο περίφημο μουσείο σύγχρονης εικαστικής δημιουργίας Palais de Tokyo, στα τέλη του μήνα στο Παρίσι. Η επιμελήτρια συμμετέχει σε μια μεγάλη έκθεση με τίτλο «Ο κήπος της Εδέμ», οργανώνοντας ένα τμήμα της, με τον έξυπνο τίτλο «Ηell – as Pavillion» (λογοπαίγνιο με την αγγλική λέξη κόλαση και τη γαλλική λέξη αλίμονο). «Είναι ίσως αυτή η περιέργεια που αισθάνεται κανείς, όταν περνά δίπλα από ένα τροχαίο ατύχημα στον δρόμο και κόβει ταχύτητα για να δει τι έχει συμβεί. Οσο μακάβριο και αν ακούγεται, μας δίνει μια μοναδική ευκαιρία. Να διηγηθούμε αυτό που μας συμβαίνει με τους δικούς μας όρους. Μπορεί αυτή η υπερέκθεση στη δημοσιότητα να μας κάνει να αισθανόμαστε ευάλωτοι και δυσφημισμένοι. Αυτό που έχει σημασία είναι να αντιδράσουμε. Να βγούμε μπροστά. Να μιλήσουμε για την αλήθεια μας, για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Αυτό ήταν το κριτήριο για τους 15 καλλιτέχνες που επέλεξα, όταν μου ζητήθηκε από τον επιμελητή και καλλιτέχνη Tjorg Douglas Beer να συμμετέχω στην έκθεση. Με έναν περίεργο τρόπο, οι Ελληνες έγιναν ξανά ”εξωτικοί”, ζουν μια πραγματικότητα που δεν μοιάζει με εκείνη των Βορειοευρωπαίων. Και αυτό συνιστά ήδη μια νέα πρόκληση και αναθερμαίνει το ενδιαφέρον. Πρέπει όμως να συνειδητοποιήσουμε πρώτα εμείς τη νέα μας ταυτότητα για να την επικοινωνήσουμε και στους άλλους».
Ο ιδρυτής της Cheap Art Γιώργος Γιωργακόπουλος οργάνωσε και συμμετείχε στην έκθεση «Σημείο Βρασμού» με θέμα την ελληνική κρίση που φιλοξενήθηκε φέτος το καλοκαίρι στο Μέγαρο Καλλιτεχνών στην Βιέννη: «Σε αντίθεση με τα στερεότυπα που επικρατούν στην πολιτική και οικονομική ατζέντα, φιλότεχνοι και απλοί πολίτες ήταν πολύ πιο πρόθυμοι να μας δουν με άλλο μάτι. Ορισμένα από τα έργα που συμπεριλάμβανε η έκθεση μιλούσαν μάλιστα για σκληρά θέματα, όπως η αύξηση του αριθμού των αυτοκτονιών στην Ελλάδα. Οι Αυστριακοί εικαστικοί μας αντιμετώπισαν με ζεστασιά. Υπάρχει αναμφισβήτητα καλλιτεχνική αλληλεγγύη, μια διαφορετική γλώσσα επικοινωνίας ανάμεσα τους καλλιτέχνες. Ας προσθέσουμε και κάτι άλλο. Ποιος Γερμανός ή Αυστριακός θα μας έλεγε ότι είμαστε κρατικοδίαιτοι τη στιγμή που ακόμα και τ μεταφορά των έργων την καλύψαμε από την τσέπη μας; Το ελληνικό κράτος και το ΥΠΠΟΤ σίγουρα θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν αυτό το βήμα που μας δίνεται για να αλλάξουν την εικόνα μας. Ομως ποτέ δεν υπήρξε τέτοιο σχέδιο συντονισμού, ούτε στον καιρό των παχιών αγελάδων, τώρα θα προκύψει;» τονίζει στην «Κ».
Αυτοσαρκασμός
Ο ηθοποιός Γιώργος Κοττανίδης που συμμετείχε στην επιτυχημένη παράσταση «Περικλής» του Εθνικού Θεάτρου που παρουσιάστηκε στο φημισμένο Globe Theatre στο Λονδίνο στα τέλη Απριλίου, συμφωνεί και προσθέτει: «Είχαμε εξασφαλισμένη δημοσιότητα λόγω της ελληνικής κρίσης αλλά και εμείς δεν την αφήσαμε να πάει χαμένη. Η παράσταση άρεσε, διότι δεν φοβηθήκαμε να κάνουμε διάλογο με το κοινό. Προσθέσαμε μάλιστα σε ένα στίχο “Ι’m hungry”, τη φράση “Ι’m Greek”. Δεν σταθήκαμε στην γκρίνια ή τη μιζέρια αλλά προσπαθήσαμε να προβάλλουμε κάτι διαφορετικό, με θάρρος και αυτοσαρκασμό. Ετσι κερδίσαμε τις εντυπώσεις, το χειροκρότημα και τους κριτικούς. Μετά την αυλαία ήρθε πολύς κόσμος να μας μιλήσει. Φιλέλληνες Βρετανοί, φοιτητές, απλοί θεατές. Υπήρχε μεγάλη συγκίνηση, κάτι που μας έδωσε πίστη και κουράγιο. Μακάρι να υπήρχαν περισσότερες προβολές ελληνικών ταινιών, θεατρικά έργα, εκθέσεις και συναυλίες ανά την Ευρώπη, διότι είναι ένα διαφορετικό είδος διπλωματίας που πιάνει τόπο».
Η Βενετία απεδείχθη εξίσου φιλόξενη για τα ελληνικά πρότζεκτ. Πέρυσι, στην Μπιενάλε Εικαστικών την παράσταση έκλεψε το τεράστιο γκράφιτι πολιτικού χαρακτήρα του Στέλιου Φαϊτάκη που κόσμησε το δανέζικο περίπτερο. Φέτος, στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής η συμμετοχή μας είχε τίτλο «Μade in Athens». Οι επίτροποι Πάνος Δραγώνας και Αννα Σκιαδά, επιχείρησαν να δώσουν μια γεύση του δύσκολου παρόντος αλλά και του άδηλου μέλλοντος της πόλης και των κατοίκων της, βάζοντας ακόμα και φωτογραφίες από διαδηλώσεις. Το ίδιο έκανε και ο διάσημος αρχιτέκτονας Νόρμαν Φόστερ που συμπεριέλαβε στιγμιότυπα από επεισόδια στο Σύνταγμα στη δική του συμμετοχή στο Αρσενάλε.
Ο Πάνος Δραγώνας λέει στην «Κ»: «Μας αφιέρωσαν άρθρα σε ξένα περιοδικά, πέρασε πολύς κόσμος από το περίπτερο, δεχθήκαμε πολλές ερωτήσεις. Δεν σταθήκαμε στην κρίση. Προσπαθήσαμε να προτείνουμε κάτι καινούργιο, παρεμβάσεις στην πόλη που αλλάζουν τον δημόσιο χώρο, προτάσεις που θα είχαν αποτέλεσμα».
Η φωτογένεια της φτώχειας
Ο μικρομηκάς Γιώργος Ζώης που μόλις βραβεύτηκε για την ταινία «Τίτλοι τέλους» στη Μόστρα της Βενετίας, αντιμετωπίζει το ζήτημα της δημοσιότητας από άλλη σκοπιά. «Απεχθάνομαι το κλισέ ότι η κρίση είναι μια ευκαιρία. Δεν μπορούμε και δεν πρέπει να “κερδοσκοπήσουμε” ως καλλιτέχνες με το θέμα της δυστυχίας που μας περιβάλλει. Η φτώχεια και η παρακμή είναι φωτογενείς. Αλίμονο αν τη δούμε όπως τη βλέπουν οι δημοσιογράφοι και τα ξένα δελτία ειδήσεων που επέβαλαν τη δική τους αφήγηση για τη χώρα μας. Η τέχνη δεν είναι ρεπορτάζ.
Δεν πρέπει να γίνουμε τουρίστες του βλέμματος, προβάλλοντας και εξαργυρώνοντας εικόνες αστέγων, μεταναστών, ανθρώπων σε οικονομική ανέχεια. Μου φαίνεται εξίσου κιτς και ψεύτικο όπως οι απόπειρες που έγιναν να παρουσιαστεί μια άλλη Ελλάδα του τύπου Live your Myth in Greece...».
TreloKouneli
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Την Πέμπτη η απεργία σε Μετρό, Τραμ και ΗΣΑΠ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Τρία αυτογκόλ στη Ν. Σμύρνη, ο Πανιώνιος το «τρίποντο»
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
