2012-10-01 18:06:15
Ο πατέρας είναι αυτός που φροντίζει για την (οικονομική κυρίως) ασφάλεια της οικογένειας. Σε ένα οικογενειακό σύστημα, ο πατέρας είναι αυτός που δίνει την «ταυτότητα» της οικογένειας... Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό;
Απαντήσεις δίνει στο www.Life2day.gr o Δημήτρης Μπούκουρας -Κλινικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής.
Ο λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό, είναι επειδή το παιδί αναζητά στον πρόσωπο του πατέρα όχι μόνο τον προστάτη, αλλά και αυτόν που θα στηρίξει την οικογένεια, και θα την ενδυναμώσει με τη δίκαιη εξουσία του. Έτσι σήμερα συναντάμε το νέο τύπο πατέρα, έναν πιο δραστήριο πατέρα. Με την είσοδο της γυναίκας στην αγορά εργασίας και την οικονομική της ανεξαρτησία από τον άνδρα, ο πατέρας αρχίζει να αισθάνεται ότι απειλείται η παρουσία του και αμφισβητείται η συμβολή του στο παιδαγωγικό έργο της οικογένειας. Σήμερα πια αισθάνεται άνετα συνοδεύοντας τα παιδιά του στο νηπιαγωγείο, στο σχολείο, στις διάφορες εκδηλώσεις και παίζοντας μαζί τους, πηγαίνοντας σινεμά – θέατρο (όταν υπάρχει χρόνος) . Η λαχταρά να πάρει μέρος σε μια αληθινή ανταλλαγή συναισθημάτων και τρυφερότητας θα συντελέσει σε μια δυνατή και γνήσια σχέση πατέρα και παιδιού.
Ο νέος πατέρας σήμερα
Ο νέος πατέρας σήμερα υποστηρίζει μια σχέση αμοιβαιότητας και συνεργασίας με το παιδί και λέει: «Μπορώ και εγώ να μάθω από το παιδί μου». Αυτός ο νέος τύπος πατέρα έχει απελευθερωθεί από την ιδέα ότι πρέπει να προβάλει μια εικόνα αλάνθαστου και άτρωτου και όχι δείχνοντας τρυφερότητα και ευαισθησία βλάπτει την εικόνα της αρρενωπότητός του, επιτρέπει στον εαυτό του να ακολουθεί τα φυσικά του ένστικτα και αποκαλύπτει ευκολότερα την τρυφερή του πλευρά. Η ειλικρίνεια του πατέρα στο να δεχτεί ένα κλίμα διαλόγου εξυψώνει την προσωπικότητά του ως παιδαγωγό. Ο μεγαλύτερος σε ηλικία πατέρας γίνεται σύντροφος, «συνηλικιωτής» του παιδιού του, ενώ το μικρό παιδί μεγαλώνει την συνείδηση της αυτοαξίας τους. Έρευνες έχουν δείξει ότι η συναναστροφή με τον πατέρα βοηθά το παιδί να αναπτύσσει την προσωπικότητά του και να εκφράσει το δυναμισμό που κρύβει μέσα του. Από την άλλη, η συναναστροφή με τη μητέρα ενισχύει τη συναισθηματική πλευρό του, καθώς η μητρική παρουσία είναι εκείνη που εκπέμπει αρχέγονα την τρυφερότητα και αγάπη.
Η πατρική παρουσία στη ζωή ενός παιδιού είναι απαραίτητη, αφού σύμφωνα με έρευνες:
• Το παιδί κοντά στον πατέρα αισθάνεται μεγαλύτερη ασφάλεια και προστασία.
• Το ειλικρινές και έμπρακτο ενδιαφέρον του πατέρα για τις δραστηριότητες των παιδιών του επιδρά θετικά στην κοινωνική εξέλιξη ή ανέλιξη και επιφέρει καλύτερες σχέσεις των παιδιών με τους συνομηλίκους τους.
• Η ενεργός συμμετοχή του πατέρα στα μαθήματα των παιδιών, που μεταφράζεται σε συζήτηση για το τι μαθαίνουν στο σχολείο και σε βοήθεια για τις σχολικές τους εργασίες, έχει αποδειχθεί ότι επιφέρει καλύτερες επιδόσεις των παιδιών σε μαθήματα, όπως τα μαθηματικά.
• Οι βαθμοί των παιδιών σε διαγωνίσματα είναι συνήθως ψηλότεροι, όταν νιώθουν ότι ο πατέρας τους ενδιαφέρεται πραγματικά και το δείχνει έμπρακτα καθημερινά για τη σχολική τους δραστηριότητα
• Η προσωπική εμπλοκή του πατέρα έχει θετικά αποτελέσματα στην απόκτηση των γνωστικών ικανοτήτων του παιδιού και μάλιστα, όχι μόνο όταν πρόκειται για τον βιολογικό πατέρα.
• Ακόμη κι όταν υπάρχουν οικονομικό προβλήματα στην οικογένεια ή περιορισμένες σχολικές δυνατότητες, η πατρική παρουσία βελτιώνει τη μάθηση, την απόδοση και τις κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών.
Αντίθετα, όταν ο πατέρας λείπει πολλές ώρες από το σπίτι ή ενώ βρίσκεται σπίτι, δεν του αφιερώνει αρκετό χρόνο, το άμεσο αποτέλεσμα είναι το παιδί να αντλεί περισσότερα στοιχεία από τη μητέρα του. Συγκεκριμένα, το αγόρι δεν έχει το ιδανικό αντρικό πρότυπο για να ταυτιστεί με αυτό και ενδέχεται όταν μεγαλώσει να γίνει ανώριμο η να αντιμετωπίσει δυσκολίες στις σχέσεις του με τους συνομηλίκους του. Το κορίτσι από την άλλη, δημιουργεί μια σχέση εξάρτησης με τη μητέρα του. Όταν ο πατέρας είναι απών, το αγόρι δυσκολεύεται να βρει την αντρική του ταυτότητα, ενώ το κορίτσι αντιμετωπίζει με καχυποψία το άλλο φύλο . Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν η πατρική στοργή δεν είναι αρκετή, τα παιδιά στη διάρκεια της εφηβείας διακατέχονται από αισθήματα ανασφάλειας και άγχους, πιστεύουν ότι δεν είναι ικανά για τους στόχους τους και ωριμάζουν πιο αργά. Είναι συνήθως καχύποπτα και δεν εμπιστεύονται εύκολα τους ανθρώπους, γιατί έχουν μάθει να λειτουργούν χωρίς το στήριγμα «πατέρας». Τα κορίτσια που προέρχονται από οικογένειες χωρίς πατέρα, φαίνεται σύμφωνα με έρευνες, να αρχίζουν τη σεξουαλική τους δραστηριότητα σε πιο νεαρή ηλικία σε σύγκριση με άλλα κορίτσια. Επίσης έχουν περισσότερες πιθανότητες να κάνουν εξώγαμα παιδιά. Τα αγόρια που μεγαλώνουν χωρίς πατέρα έχουν περισσότερες δυσκολίες να βρουν και να διατηρήσουν μια εργασία, όταν είναι πλέον νέοι ενήλικες.
Ο θάνατος
Μια άλλη απουσία είναι ο θάνατος. Ο νεκρός πατέρας είναι ελλιπής για δύο λόγους. Πρώτον, ένας νεκρός προφανώς δεν μπορεί να μεγαλώσει παιδιά και από αυτή την σκοπιά, όσο περισσότερο χρόνο είναι νεκρός κατά την διάρκεια της ζωής ενός παιδιού, τόσο πιο ελλιπής θα είναι. Δεύτερον, ο θάνατος ενός γονέα συνηθέστερα ερμηνεύεται από τα μικρά παιδιά ως μια απόρριψη και ως προδοσία. Τα μικρά παιδιά κατανοούν τον θάνατο, όχι ως μια αναγκαιότητα, αλλά ως επιλογή. Η επίδραση αυτής της αίσθησης της απόρριψης και προδοσίας όμως εξαρτάται από την φύση της σχέσεως ανάμεσα στον πατέρα και το παιδί. Κανονικά, ο θάνατος ενός πατέρα που το παιδί δεν γνώρισε ποτέ είναι λιγότερο απόρριψη από τον θάνατο ενός πατέρα στον οποίον το παιδί ήταν προσκολλημένο.
Η επίδραση του πατρικού θανάτου σε ένα παιδί μοιάζει να είναι μεγαλύτερη όταν συμβεί σε ηλικία από 3 έως 5 ετών. Είναι τουλάχιστον τρεις οι ψυχολογικοί λόγοι για την κατανόηση αυτής της περιόδου ως κρίσιμης. Πρώτα, υπάρχει η ψυχολογία της ανάπτυξης της σχέσεως ανάμεσα στο παιδί και τον πατέρα του. Στον πρώτο περίπου χρόνο, το παιδί είναι περισσότερο προσκολλημένο στην μητέρα του, για λόγους ευνόητους. Η προσκόλληση στον πατέρα συνήθως γίνεται βαθύτερη όταν το παιδί μπορεί πλέον να μιλάει και να βαδίζει – περίπου σε ηλικία 2 ετών. Φυσικά, η σχέση του παιδιού με την μητέρα του παραμένει δυνατή, όμως η αρχή μιας σχέσεως με τον πατέρα κανονικά συμβαίνει περίπου αυτή την χρονική στιγμή, τουλάχιστον στα είδη των οικογενειών που εμείς θα μελετήσουμε. Η σχέση αυτή συνεχώς δυναμώνει. Πάντως, μέχρι να φτάσει την ηλικία των 6 ή 7, η σχέση αυτή συχνά αραιώνει κάπως εξ αιτίας συνομήλικων συντρόφων, δηλαδή, οι παρέες με συμμαθητές και άλλα παιδιά. Επιπρόσθετα, όταν το παιδί φθάσει σε σχολική ηλικία, αναπτύσσεται και η ικανότητά του να κατανοεί τον θάνατο ως κάτι άλλο από απόρριψη.
Ένας δεύτερος λόγος προβάλλει μέσα από την Οιδιπόδεια ψυχολογία, την οποία ξεκίνησε ο Freud και που συνεχίζει να είναι ένα σημαντικότατο μέρος της σύγχρονης ψυχανάλυσης. Στην ψυχολογία των αγοριών, η ηλικία από 3 έως 5 είναι η φυσιολογική Οιδιπόδεια περίοδος κατά την οποία το παιδί εμπλέκεται πολύ έντονα με τον πατέρα του και την μητέρα, όπως περιγράφηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο. Κανονικά, το παιδί επιλύει την Οιδιπόδεια διαμάχη μέχρι να γίνει 5, ταυτιζόμενο πλέον με τον πατέρα του. Πρόκειται για μια κρισιμότατη περίοδο για τον προσδιορισμό του υπέρ-εγώ (super-ego) του παιδιού (δλδ., το ηθικό σύστημα που προκύπτει από τον πατέρα), καθώς και τον σχηματισμό της σεξουαλικής του ταυτότητας.
Ο John Bowlby έχει προσφέρει τα μέγιστα στην κατανόηση της πρώιμης διαμόρφωσης προσωπικότητας, που συσχετίζεται άμεσα με το θέμα που συζητούμε: την ιδέα της «ανησυχίας του χωρισμού» (separation anxiety). Η ανησυχία χωρισμού, ο τρίτος λόγος για τον οποίον η πρώιμη απώλεια ενός πατέρα είναι τόσο συντριπτική, προκαλείται από τον χωρισμό του παιδιού από τον αγαπημένο του πατέρα ή από την απώλεια του πατέρα (ή του γονικού υποκατάστατου). Κανονικά, το φαινόμενο αυτό προϋποθέτει την απώλεια της μητέρας, όμως ένας χωρισμός από τον πατέρα μπορεί εξ ίσου να είναι η πηγή αυτής της ισχυρής και πολύ βασικής ανησυχίας χωρισμού. Το έργο του Bowlby αναγνωρίζει ως κρίσιμη την ηλικία μεταξύ 2 έως 4 για τον εντοπισμό της ανησυχίας χωρισμού.
Ο ρόλος που διαδραματίζει ένας πατέρας στο μεγάλωμα ενός παιδιού, είναι η συνισταμένη δύο παραγόντων: της διάθεσης και του χρόνου που διαθέτει. Οι ώρες που περνούν μαζί, είναι ωφέλιμες και για τους δύο, και κυρίως αποτελούν βάση για μια ομαλή μεταξύ τους σχέση. Για μια ομαλή ψυχοσωματική ανάπτυξη ενός παιδιού προϋποθέτει τη συμμετοχή και των δύο γονέων έστω και εάν ένας από τους δύο συμμετέχει περισσότερο. Ο πατρικός ρόλος είναι πιο περιορισμένος από τον μητρικό στην ανατροφή των παιδιών, είτε λόγω στερεοτυπικών αντιλήψεων («Ο άντρας δεν είναι για να μεγαλώνει παιδιά») είτε λόγω αυξημένων υποχρεώσεων, που συνεπάγονται μειωμένο ελεύθερο χρόνο και σωματική – πνευματική κούραση.
Παρ’ όλα αυτά, είναι σημαντικό να εδραιωθεί η εικόνα του πατέρα τόσο στη ζωή όσο και στην ψυχή ενός παιδιού. Όπως σε κάθε τομέα, έτσι και στις σχέσεις γονέων – παιδιού «η λεπτομέρεια κάνει τη διαφορά». Υπάρχουν λοιπόν μικρά «βήματα» που θα μπορούσε ένας πατέρας να κάνει για να έρθει πιο κοντά στο παιδί του. Δυστυχώς, οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής, οι αυξημένες απαιτήσεις και οι αυξημένες απαιτήσεις της καθημερινότητας, έχουν ως αποτέλεσμα την απουσία και των δύο γονέων από το σπίτι και μάλιστα για πολλές ώρες. Τόσο όμως η μητέρα όσο και ο πατέρας πρέπει να έχουν ενεργό ρόλο στην ανατροφή, καθώς είναι εκείνοι που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά του παιδιού. Είναι σημαντικό για το παιδί να ξέρει γιατί λείπει ο μπαμπάς, πού πάει και πώς μπορεί να τον βρει. Το παιδί γνωρίζει καθημερινά οτι είναι αναγκαίο να δουλεύει ώστε να κερδίζει χρήματα και αγοραστούν απαραίτητα πράγματα γι’ αυτον/αυτην και το σπίτι. Ακόμη και ένα μικρό παιδί με απλά λόγια μπορεί να το καταλάβει πως εάν ο μπαμπάς δεν δουλεύει δεν θα μπορούμε να έχουμε φαγητό, ρούχα, παιχνίδια, βιβλία.
Επίσης έρευνες έχουν δείξει ότι:
Ο βαθμός απόρριψης ή αποδοχής του παιδιού από τον πατέρα επηρεάζει την ανάπτυξη του παιδιού τόσο σοβαρά όσο και ο βαθμός αγάπης ή όχι από τη μητέρα.
Όταν ο πατέρας δε δίνει την αγάπη του στο παιδί του, τότε επηρεάζει την αυτοπεποίθησή του και την συναισθηματική του σταθερότητα. Επίσης προκαλεί κατάθλιψη, κοινωνική απόσυρση και αγχώδη κατάσταση.
Ο κίνδυνος να αναπτύξει ένα παιδί επιθετική, βίαιη συμπεριφορά, να γίνει χρήστης ναρκωτικών ή να έχει εγκληματική συμπεριφορά, επηρεάζεται στον ίδιο βαθμό από την αποδοχή ή απόρριψη από τον κάθε ένα από τους γονείς.
Η αγάπη και η στοργική ανατροφή του παιδιού από τον κάθε ένα από τους γονείς του, έχει μια ισοδύναμη θετική επιρροή στην ευτυχία του παιδιού, στην κοινωνική και σχολική του επιτυχία από την παιδική ηλικία μέχρι την ενηλικίωσή του.
Σε μερικές περιπτώσεις η επιρροή της πατρικής αγάπης έχει ακόμη μεγαλύτερη επιρροή παρά αυτή της μητέρας.
Η καλλιέργεια των σχέσεων του πατέρα με τα παιδιά του είναι λοιπόν καθοριστικής σημασίας για την οικογένεια και για την ποιότητα ζωής των παιδιών του.
Πώς καλλιεργείται όμως μια καλή σχέση του πατέρα με τα παιδιά του;
1. Με το να αντιλαμβάνεται τη μεγάλη σημασία που ο ίδιος έχει για το μέλλον των παιδιών του, για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του και τις αξίες που θα έχουν για όλη τους τη ζωή.
2. Να βάζει σε πρώτη προτεραιότητα την οικογένειά του, να διαφυλάσσει και να αφιερώνει χρόνο για την οικογένειά του.
3. Να δίνει χρόνο για το κάθε παιδί του ξεχωριστά. Στο χρόνο αυτό ο πατέρας πρέπει να μιλά για τα ιδιαίτερα θέματα που απασχολούν το παιδί, τα προβλήματά του, τους φίλους του, τις ανάγκες του.
4. Να αφιερώνει χρόνο για δραστηριότητες ψυχαγωγίας, αλλά και για να διδάσκει και να εμπεδώνει στα παιδιά του διαχρονικές αξίες.
5. Να διδάσκει στα παιδιά του την αξία της οικογένειας και της εργασίας, να καλλιεργεί το αίσθημα της προσωπικής ευθύνης, της εντιμότητας, της εμπιστοσύνης και την αξία των διαπροσωπικών σχέσεων.
6. Να αγαπά τη μητέρα των παιδιών του. Εάν υπάρχει διαζύγιο, να σέβεται την προσωπικότητα της και τις διαπροσωπικές σχέσεις τους.
7. Να χτίσει μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί. Γι* αυτό καλό είναι να προσέχουν τις υποσχέσεις που δίνουν στα παιδιά τους και να είναι βέβαιοι ότι μπορούν να τις τηρήσουν. Επίσης τα πολλά και ακριβά δώρα δεν εξασφαλίζουν μια ποιοτική σχέση πατέρα – παιδιού. Εξάλλου η ικανοποίηση όλων των επιθυμιών του παιδιού δε βοηθά στη δημιουργία μιας σωστής σχέσης.
Είναι σημαντικό για το παιδί να μη λαμβάνει διαφορετική αντιμετώπιση από τους γονείς αλλά να υπάρχει μια ίση και αρμονική σχέση μεταξύ των γονιών. Ένα μεγάλο λάθος των μπαμπάδων είναι η υπερβολική ελαστικότητα ή η υπερβολική αυστηρότητα. Οι πατεράδες στην προσπάθειά τους να απενοχοποιηθούν από την απουσία τους, αποκλίνουν από τη σταθερή πορεία ανατροφής και γίνονται είτε πιο ελαστικοί (πιστεύοντας πως αν κάνουν όλα τα χατίρια στα παιδιά τους, θα εξασφαλίσουν την αγάπη τους), είτε πιο αυστηροί (στην προσπάθεια να προστατέψουν τα παιδιά από τους διάφορους κινδύνους).
Ένας ιδανικός πατέρας, συνδυάζει τη στοργή με την πειθαρχία και καλό θα ήταν να μην κλίνει σε κάποια από τις παρακάτω κατηγορίες:
1. Ο απών πατέρας: ο πατέρας που έχει αφήσει το έργο της αγωγής του παιδιού αποκλειστικά στη μητέρα αφού δεν μπορεί να ανταποκριθεί σωστά στα καθήκοντά του. Η απουσία αυτή χωρίζεται σε δύο μορφές: στην ωυσική και στην ψυγολογική απουσία. Φυσική απουσία έχουμε μικρής και μεγάλης διάρκειας. Μικρής διάρκειας είναι η απουσία κατά την οποία ο πατέρας λείπει καθημερινά από το σπίτι για πολλές ώρες εξαιτίας της εργασίας του. Ενώ μεγάλης διάρκειας είναι η απουσία κατά την οποιά ο πατέρας λείπει από το σπίτι για εβδομάδες ή μήνες εξ’ αιτίας της δουλειάς του ή λόγω θανάτου ή χωρισμού. Η μητέρα σ1 αυτές τις περιπτώσεις αναγκάζεται να παίξει διπλό ρόλο, με όλες τις αρνητικές συνέπειες που είναι συνυφασμένες με αυτή την κατάσταση, γιατί επηρεάζεται άμεσα η νοητική, συναισθηματική και ηθική ανάπτυξη του παιδιού. Ψυχολογική απουσία έχουμε όταν ο πατέρας είναι σωματικό στο χώρο του σπιτιού, όμως πνευματικά και ψυχικά δεν ενδιαφέρεται για τα παιδιά του. Είναι τόσο απορροφημένος από τα δικά του προβλήματα ή δεν έχει διάθεση να ασχοληθεί με τίποτα ούτε και με την αγωγή των παιδιών του. Η βοήθειά του, αρκείται στην παροχή υλικών αγαθών. Τα παιδιά παίρνουν αρνητικά μηνύματα για τη στάση που θα κρατήσουν στα δικά τους παιδιά.
Συγκρούσεις, αντιθέσεις και κυρίως απομόνωση είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που βιώνουν τα συγκεκριμένα παιδιά.
1. Ο αυστηρός πατέρας: είναι ο πατέρας που ζητά από τα παιδιά του να είναι πάντα πρώτα, και σπάνια επιβραβεύει. Αναμένουν πάντα την τέλεια συμπεριφορά και την πρωτιά σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής στους οποίους επιδίδονται τα παιδιά.
2. Ο αυταρχικός πατέρας: ο άκαμπτος πατέρας, που επιθυμεί να επιβάλλεται και δεν «ακούει» τις επιθυμίες των παιδιών του.
3. Ο εχθρικός πατέρας: ο πατέρας που εκφράζεται μόνο με ακραίους τρόπους, και συμπεριφέρεται απάνθρωπα.
4. Ο επιεικής πατέρας: ο πατέρας που φοβάται να επιβληθεί, και είναι ανίκανος να διαπαιδαγωγήσει τα παιδιά του και παρακινούνται από την υπερβολική τους αγάπη για τα παιδιά. Γ ι’ αυτό κι έχουν χαρακτηριστεί αρνητικά από τους ψυχολόγους, γιατί παραχαϊδεύοντας τα παιδιά, τα βλάπτουν αντί να τα ωφελούν.
5. Ο συναισθηματικός πατέρας:
6. Ο στοργικός πατέρας: Αγαπάει και σέβεται τα παιδιά, προσπαθεί να τα καταλάβει, τα βοηθά όποτε έχουν ανάγκη και τους δίνει τη ευκαιρία και την ελευθερία να εκφραστούν. Έχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένο το πατρικό αίσθημα, κρατώντας πάντα μια σχετική απόσταση, ώστε τα παιδιά να μην ξεχνούν ότι πάνω απ’ όλα είναι ο πατέρας τους. Είναι ο τύπος που τα παιδιά μπορούν να βασιστούν, να συζητούν τα προβλήματά τους, αλλά του είναι δύσκολο να παίξει μαζί τους, ή να διασκεδάσει γιατί το θεωρεί ως καθήκον της μητέρας.
7. Ο υπερπροστατευτικός πατέρας: δεν είναι ήπιος στην κρίση τους για την συμπεριφορά των άλλων και ιδιαίτερα των παιδιών τους. Χαρακτηρίζονται από υπερβολικό συναίσθημα αγάπης και φροντίδας για τα παιδιά, αλλά και από άγχος για την εικόνα που θέλουν να δείχνει η οικογένειά τους στην κοινωνία. Όλα αυτά τα αισθήματα προσπαθούν να τα κρύψουν επιμελώς πίσω από την αυστηρότητά τους.
Ο δημοκρατικός πατέρας είναι ο “ιδανικός πατέρας”. Είναι αυτός που σέβεται τα “θέλω” των παιδιών του, αλλά θέτει και όρια στην καθημερινότητά τους. Δεν γίνεται ποτέ αυταρχικός χωρίς αφορμή, και είναι πάντα διαθέσιμος για συζήτηση και επίλυση προβλημάτων. Τα είδη πατέρα, ας σκεφτούμε ότι ο εχθρικός για παράδειγμα, είναι και εχθρικός σύζυγος.
Ο αυστηρός πατέρας είναι και αυστηρός σύζυγος. Ο απών είναι και απών από τα συζυγικά του καθήκοντα. Με άλλα λόγια, οι πατεράδες που δεν τείνουν προς τη δημοκρατικότητα, μπορούν εύκολα να περιθωριοποιηθούν και να νιώσουν ότι μόνο με τον δικό τους τρόπο (δηλαδή αυστηρό και απάνθρωπο) μπορούν να θεωρηθούν μέλη της οικογένειας. Όπως προανέφερα θα πρέπει να υπάρχει συνεννόηση των δύο γονέων, σταθερότητα στις απόψεις και ισορροπία στη συμπεριφορά τους.
Πλέον οφείλει να στηρίζει τη σύζυγο του που είναι εργαζόμενη, αλλά και να συμμετέχει πιο πολύ στα «καθημερινά του παιδιού», που όμως είναι καθοριστικά για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του. Το παιδί έχει ανάγκη να βασίζεται σε κάποιον που θα τον/την επιβραβεύει ή θα τον/την τιμωρεί, για να αρχίσει έτσι να οριοθετείται η προσωπικότητά του. Συχνά μάλιστα παρατηρείται σε έρευνες ότι οι ενήλικες που έχουν προβλήματα με πρόσωπα εξουσίας, έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλοντα όπου ο πατέρας άνηκε σε μία από τις 5 κατηγορίες που προανέφερα.
Για να εξασφαλιστεί μια ουσιαστική σχέση αγάπης- εμπιστοσύνης με ένα παιδί πρέπει να του δωθεί αγάπη και σεβασμός, να μην υπάρχουν παράλογες απαιτήσεις από αυτό, να υπάρχει διάλογος και φυσικά προθυμία να εισακούστουν τα προβλήματά του χωρίς να το κρίνει, καθώς και ο πατέρας να αιτιολογεί τη συμπεριφορά και τις αποφάσεις του και να είναι «παρών» κάθε φορά που ζητά βοήθεια. Κάποτε ένας πατέρας είπε στο παιδί του: «Εγώ είμαι ΕΔΩ. Εσύ είσαι ΕΚΕΙ. Όπου και αν είναι το «εδώ», όπου και αν είναι το «εκεί», εμείς θα είμαστε ΜΑΖΙ». Αυτός πρέπει να είναι στόχος κάθε γονέα, άρα και κάθε πατέρα κατά την ανατροφή του παιδιού του. Να βρίσκεται πάντα δίπλα του.
Για να μπορέσει ο πατέρας να αναλάβει περισσότερα καθήκοντα τόσο συζυγικά όσο και γονεϊκά, η πολιτεία, η κοινωνία αλλά και η ίδια του η οικογένεια οφείλουν να τον εμπιστευτούν και να τον κάνουν ισότιμο σε ό,τι αφορά την ανατροφή των παιδιών. Διαφορετικά, τα σημερινά παιδιά, θα μεγαλώσουν και θα γίνουν απόντες πατέρες, ενώ οι γυναίκες θα αρκούνται σε ένα σύζυγο που είναι αυστηρός, απών και δεν θα εμπλέκεται όπως πρέπει στομεγάλωμα των παιδιών και στο σχηματισμό μίας υγειούς και ευτυχισμένης οικογένειας.
Το παιδί πρέπει να νιώθει ότι ο πατέρας ενδιαφέρεται και έχει ενεργό ρόλο στην ανατροφή του. Δεν χρησιμοποιούμε την απουσία του πατέρα για εκφοβισμό! Για παράδειγμα πολλές μαμάδες λένε στα παιδιά τους «όταν γυρίσει ο πατέρας σου θα του πω τι έκανες και θα δεις…». Με αυτό τον τρόπο κάνουν δυσάρεστη την αναμονή του πατέρα στο σπίτι. Επίσης, οποιαδήποτε απόφαση έχει σχέση με το παιδί πρέπει να είναι αποτέλεσμα συμφωνίας και των δύο γονέων και αυτό πρέπει να τονίζεται στο παιδί. Πολλές φορές η άποψη του πατέρα, λόγω απουσίας, περιθωριοποιείται. Ακόμη και αν ο πατέρας δεν είναι εκείνη τη στιγμή στο σπίτι πρέπει να επιβληθεί η παρουσία του, έστω μέσω τηλεφώνου καλό θα ήταν η μητέρα να λέει π.χ. στο παιδί: «θα σου απαντήσω σε λίγο, αφού συνεννοηθώ πρώτα με τον πατέρα σου». Έτσι η παρουσία του πατέρα γίνεται αισθητή έστω και από μακριά χωρίς να αποκλείεται από τις καθημερινές καταστάσεις. Επίσης καλό είναι ο ένας να μην ρίχνει τις ευθύνες στον άλλο λέγοντας «ρώτα τον πατέρα σου» ή «ρώτα την μητέρα σου». Καλό είναι να υπάρχει συνεννόηση και μαζί παίρνονται οι αποφάσεις. Εννοείται πως για κάποια απλά καθημερινά πράγματα δεν χρειάζεται κάθε φορά «οικογενειακό συμβούλιο». Ο κάθε γονιός μπορεί να πάρει πρωτοβουλίες στην λήψη αποφάσεων χωρίς να αναιρεί κανόνες που έχει θέσει ο άλλος γονιός.
Επομένως ο ρόλος του πατέρα και ιδιαίτερα η έμπρακτη έκφραση της αγάπης προς τα παιδιά του είναι εξίσου σημαντικός και κάποτε περισσότερο από αυτόν της μητέρας. Δεν αρκεί να χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες λειτουργίες, οι οποίες καθιστούν την παρουσία του υπαρκτή και ζωτικής σημασίας για την οικογένεια του όπως ο τροφέας, ο παραγωγός, ο παιδαγωγός, ο προστάτης, το πρότυπο ταύτισης. Είναι επίσης ο χρόνος, η αγάπη και η στοργή που μπορούν να προσφέρουν οι πατέρες στα παιδιά τους θα αποτελέσουν σημαντικό εφόδιο ευτυχίας και επιτυχίας για όλη τους τη ζωή.
life2day.gr
Απαντήσεις δίνει στο www.Life2day.gr o Δημήτρης Μπούκουρας -Κλινικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής.
Ο λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό, είναι επειδή το παιδί αναζητά στον πρόσωπο του πατέρα όχι μόνο τον προστάτη, αλλά και αυτόν που θα στηρίξει την οικογένεια, και θα την ενδυναμώσει με τη δίκαιη εξουσία του. Έτσι σήμερα συναντάμε το νέο τύπο πατέρα, έναν πιο δραστήριο πατέρα. Με την είσοδο της γυναίκας στην αγορά εργασίας και την οικονομική της ανεξαρτησία από τον άνδρα, ο πατέρας αρχίζει να αισθάνεται ότι απειλείται η παρουσία του και αμφισβητείται η συμβολή του στο παιδαγωγικό έργο της οικογένειας. Σήμερα πια αισθάνεται άνετα συνοδεύοντας τα παιδιά του στο νηπιαγωγείο, στο σχολείο, στις διάφορες εκδηλώσεις και παίζοντας μαζί τους, πηγαίνοντας σινεμά – θέατρο (όταν υπάρχει χρόνος) . Η λαχταρά να πάρει μέρος σε μια αληθινή ανταλλαγή συναισθημάτων και τρυφερότητας θα συντελέσει σε μια δυνατή και γνήσια σχέση πατέρα και παιδιού.
Ο νέος πατέρας σήμερα
Ο νέος πατέρας σήμερα υποστηρίζει μια σχέση αμοιβαιότητας και συνεργασίας με το παιδί και λέει: «Μπορώ και εγώ να μάθω από το παιδί μου». Αυτός ο νέος τύπος πατέρα έχει απελευθερωθεί από την ιδέα ότι πρέπει να προβάλει μια εικόνα αλάνθαστου και άτρωτου και όχι δείχνοντας τρυφερότητα και ευαισθησία βλάπτει την εικόνα της αρρενωπότητός του, επιτρέπει στον εαυτό του να ακολουθεί τα φυσικά του ένστικτα και αποκαλύπτει ευκολότερα την τρυφερή του πλευρά. Η ειλικρίνεια του πατέρα στο να δεχτεί ένα κλίμα διαλόγου εξυψώνει την προσωπικότητά του ως παιδαγωγό. Ο μεγαλύτερος σε ηλικία πατέρας γίνεται σύντροφος, «συνηλικιωτής» του παιδιού του, ενώ το μικρό παιδί μεγαλώνει την συνείδηση της αυτοαξίας τους. Έρευνες έχουν δείξει ότι η συναναστροφή με τον πατέρα βοηθά το παιδί να αναπτύσσει την προσωπικότητά του και να εκφράσει το δυναμισμό που κρύβει μέσα του. Από την άλλη, η συναναστροφή με τη μητέρα ενισχύει τη συναισθηματική πλευρό του, καθώς η μητρική παρουσία είναι εκείνη που εκπέμπει αρχέγονα την τρυφερότητα και αγάπη.
Η πατρική παρουσία στη ζωή ενός παιδιού είναι απαραίτητη, αφού σύμφωνα με έρευνες:
• Το παιδί κοντά στον πατέρα αισθάνεται μεγαλύτερη ασφάλεια και προστασία.
• Το ειλικρινές και έμπρακτο ενδιαφέρον του πατέρα για τις δραστηριότητες των παιδιών του επιδρά θετικά στην κοινωνική εξέλιξη ή ανέλιξη και επιφέρει καλύτερες σχέσεις των παιδιών με τους συνομηλίκους τους.
• Η ενεργός συμμετοχή του πατέρα στα μαθήματα των παιδιών, που μεταφράζεται σε συζήτηση για το τι μαθαίνουν στο σχολείο και σε βοήθεια για τις σχολικές τους εργασίες, έχει αποδειχθεί ότι επιφέρει καλύτερες επιδόσεις των παιδιών σε μαθήματα, όπως τα μαθηματικά.
• Οι βαθμοί των παιδιών σε διαγωνίσματα είναι συνήθως ψηλότεροι, όταν νιώθουν ότι ο πατέρας τους ενδιαφέρεται πραγματικά και το δείχνει έμπρακτα καθημερινά για τη σχολική τους δραστηριότητα
• Η προσωπική εμπλοκή του πατέρα έχει θετικά αποτελέσματα στην απόκτηση των γνωστικών ικανοτήτων του παιδιού και μάλιστα, όχι μόνο όταν πρόκειται για τον βιολογικό πατέρα.
• Ακόμη κι όταν υπάρχουν οικονομικό προβλήματα στην οικογένεια ή περιορισμένες σχολικές δυνατότητες, η πατρική παρουσία βελτιώνει τη μάθηση, την απόδοση και τις κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών.
Αντίθετα, όταν ο πατέρας λείπει πολλές ώρες από το σπίτι ή ενώ βρίσκεται σπίτι, δεν του αφιερώνει αρκετό χρόνο, το άμεσο αποτέλεσμα είναι το παιδί να αντλεί περισσότερα στοιχεία από τη μητέρα του. Συγκεκριμένα, το αγόρι δεν έχει το ιδανικό αντρικό πρότυπο για να ταυτιστεί με αυτό και ενδέχεται όταν μεγαλώσει να γίνει ανώριμο η να αντιμετωπίσει δυσκολίες στις σχέσεις του με τους συνομηλίκους του. Το κορίτσι από την άλλη, δημιουργεί μια σχέση εξάρτησης με τη μητέρα του. Όταν ο πατέρας είναι απών, το αγόρι δυσκολεύεται να βρει την αντρική του ταυτότητα, ενώ το κορίτσι αντιμετωπίζει με καχυποψία το άλλο φύλο . Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν η πατρική στοργή δεν είναι αρκετή, τα παιδιά στη διάρκεια της εφηβείας διακατέχονται από αισθήματα ανασφάλειας και άγχους, πιστεύουν ότι δεν είναι ικανά για τους στόχους τους και ωριμάζουν πιο αργά. Είναι συνήθως καχύποπτα και δεν εμπιστεύονται εύκολα τους ανθρώπους, γιατί έχουν μάθει να λειτουργούν χωρίς το στήριγμα «πατέρας». Τα κορίτσια που προέρχονται από οικογένειες χωρίς πατέρα, φαίνεται σύμφωνα με έρευνες, να αρχίζουν τη σεξουαλική τους δραστηριότητα σε πιο νεαρή ηλικία σε σύγκριση με άλλα κορίτσια. Επίσης έχουν περισσότερες πιθανότητες να κάνουν εξώγαμα παιδιά. Τα αγόρια που μεγαλώνουν χωρίς πατέρα έχουν περισσότερες δυσκολίες να βρουν και να διατηρήσουν μια εργασία, όταν είναι πλέον νέοι ενήλικες.
Ο θάνατος
Μια άλλη απουσία είναι ο θάνατος. Ο νεκρός πατέρας είναι ελλιπής για δύο λόγους. Πρώτον, ένας νεκρός προφανώς δεν μπορεί να μεγαλώσει παιδιά και από αυτή την σκοπιά, όσο περισσότερο χρόνο είναι νεκρός κατά την διάρκεια της ζωής ενός παιδιού, τόσο πιο ελλιπής θα είναι. Δεύτερον, ο θάνατος ενός γονέα συνηθέστερα ερμηνεύεται από τα μικρά παιδιά ως μια απόρριψη και ως προδοσία. Τα μικρά παιδιά κατανοούν τον θάνατο, όχι ως μια αναγκαιότητα, αλλά ως επιλογή. Η επίδραση αυτής της αίσθησης της απόρριψης και προδοσίας όμως εξαρτάται από την φύση της σχέσεως ανάμεσα στον πατέρα και το παιδί. Κανονικά, ο θάνατος ενός πατέρα που το παιδί δεν γνώρισε ποτέ είναι λιγότερο απόρριψη από τον θάνατο ενός πατέρα στον οποίον το παιδί ήταν προσκολλημένο.
Η επίδραση του πατρικού θανάτου σε ένα παιδί μοιάζει να είναι μεγαλύτερη όταν συμβεί σε ηλικία από 3 έως 5 ετών. Είναι τουλάχιστον τρεις οι ψυχολογικοί λόγοι για την κατανόηση αυτής της περιόδου ως κρίσιμης. Πρώτα, υπάρχει η ψυχολογία της ανάπτυξης της σχέσεως ανάμεσα στο παιδί και τον πατέρα του. Στον πρώτο περίπου χρόνο, το παιδί είναι περισσότερο προσκολλημένο στην μητέρα του, για λόγους ευνόητους. Η προσκόλληση στον πατέρα συνήθως γίνεται βαθύτερη όταν το παιδί μπορεί πλέον να μιλάει και να βαδίζει – περίπου σε ηλικία 2 ετών. Φυσικά, η σχέση του παιδιού με την μητέρα του παραμένει δυνατή, όμως η αρχή μιας σχέσεως με τον πατέρα κανονικά συμβαίνει περίπου αυτή την χρονική στιγμή, τουλάχιστον στα είδη των οικογενειών που εμείς θα μελετήσουμε. Η σχέση αυτή συνεχώς δυναμώνει. Πάντως, μέχρι να φτάσει την ηλικία των 6 ή 7, η σχέση αυτή συχνά αραιώνει κάπως εξ αιτίας συνομήλικων συντρόφων, δηλαδή, οι παρέες με συμμαθητές και άλλα παιδιά. Επιπρόσθετα, όταν το παιδί φθάσει σε σχολική ηλικία, αναπτύσσεται και η ικανότητά του να κατανοεί τον θάνατο ως κάτι άλλο από απόρριψη.
Ένας δεύτερος λόγος προβάλλει μέσα από την Οιδιπόδεια ψυχολογία, την οποία ξεκίνησε ο Freud και που συνεχίζει να είναι ένα σημαντικότατο μέρος της σύγχρονης ψυχανάλυσης. Στην ψυχολογία των αγοριών, η ηλικία από 3 έως 5 είναι η φυσιολογική Οιδιπόδεια περίοδος κατά την οποία το παιδί εμπλέκεται πολύ έντονα με τον πατέρα του και την μητέρα, όπως περιγράφηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο. Κανονικά, το παιδί επιλύει την Οιδιπόδεια διαμάχη μέχρι να γίνει 5, ταυτιζόμενο πλέον με τον πατέρα του. Πρόκειται για μια κρισιμότατη περίοδο για τον προσδιορισμό του υπέρ-εγώ (super-ego) του παιδιού (δλδ., το ηθικό σύστημα που προκύπτει από τον πατέρα), καθώς και τον σχηματισμό της σεξουαλικής του ταυτότητας.
Ο John Bowlby έχει προσφέρει τα μέγιστα στην κατανόηση της πρώιμης διαμόρφωσης προσωπικότητας, που συσχετίζεται άμεσα με το θέμα που συζητούμε: την ιδέα της «ανησυχίας του χωρισμού» (separation anxiety). Η ανησυχία χωρισμού, ο τρίτος λόγος για τον οποίον η πρώιμη απώλεια ενός πατέρα είναι τόσο συντριπτική, προκαλείται από τον χωρισμό του παιδιού από τον αγαπημένο του πατέρα ή από την απώλεια του πατέρα (ή του γονικού υποκατάστατου). Κανονικά, το φαινόμενο αυτό προϋποθέτει την απώλεια της μητέρας, όμως ένας χωρισμός από τον πατέρα μπορεί εξ ίσου να είναι η πηγή αυτής της ισχυρής και πολύ βασικής ανησυχίας χωρισμού. Το έργο του Bowlby αναγνωρίζει ως κρίσιμη την ηλικία μεταξύ 2 έως 4 για τον εντοπισμό της ανησυχίας χωρισμού.
Ο ρόλος που διαδραματίζει ένας πατέρας στο μεγάλωμα ενός παιδιού, είναι η συνισταμένη δύο παραγόντων: της διάθεσης και του χρόνου που διαθέτει. Οι ώρες που περνούν μαζί, είναι ωφέλιμες και για τους δύο, και κυρίως αποτελούν βάση για μια ομαλή μεταξύ τους σχέση. Για μια ομαλή ψυχοσωματική ανάπτυξη ενός παιδιού προϋποθέτει τη συμμετοχή και των δύο γονέων έστω και εάν ένας από τους δύο συμμετέχει περισσότερο. Ο πατρικός ρόλος είναι πιο περιορισμένος από τον μητρικό στην ανατροφή των παιδιών, είτε λόγω στερεοτυπικών αντιλήψεων («Ο άντρας δεν είναι για να μεγαλώνει παιδιά») είτε λόγω αυξημένων υποχρεώσεων, που συνεπάγονται μειωμένο ελεύθερο χρόνο και σωματική – πνευματική κούραση.
Παρ’ όλα αυτά, είναι σημαντικό να εδραιωθεί η εικόνα του πατέρα τόσο στη ζωή όσο και στην ψυχή ενός παιδιού. Όπως σε κάθε τομέα, έτσι και στις σχέσεις γονέων – παιδιού «η λεπτομέρεια κάνει τη διαφορά». Υπάρχουν λοιπόν μικρά «βήματα» που θα μπορούσε ένας πατέρας να κάνει για να έρθει πιο κοντά στο παιδί του. Δυστυχώς, οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής, οι αυξημένες απαιτήσεις και οι αυξημένες απαιτήσεις της καθημερινότητας, έχουν ως αποτέλεσμα την απουσία και των δύο γονέων από το σπίτι και μάλιστα για πολλές ώρες. Τόσο όμως η μητέρα όσο και ο πατέρας πρέπει να έχουν ενεργό ρόλο στην ανατροφή, καθώς είναι εκείνοι που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά του παιδιού. Είναι σημαντικό για το παιδί να ξέρει γιατί λείπει ο μπαμπάς, πού πάει και πώς μπορεί να τον βρει. Το παιδί γνωρίζει καθημερινά οτι είναι αναγκαίο να δουλεύει ώστε να κερδίζει χρήματα και αγοραστούν απαραίτητα πράγματα γι’ αυτον/αυτην και το σπίτι. Ακόμη και ένα μικρό παιδί με απλά λόγια μπορεί να το καταλάβει πως εάν ο μπαμπάς δεν δουλεύει δεν θα μπορούμε να έχουμε φαγητό, ρούχα, παιχνίδια, βιβλία.
Επίσης έρευνες έχουν δείξει ότι:
Ο βαθμός απόρριψης ή αποδοχής του παιδιού από τον πατέρα επηρεάζει την ανάπτυξη του παιδιού τόσο σοβαρά όσο και ο βαθμός αγάπης ή όχι από τη μητέρα.
Όταν ο πατέρας δε δίνει την αγάπη του στο παιδί του, τότε επηρεάζει την αυτοπεποίθησή του και την συναισθηματική του σταθερότητα. Επίσης προκαλεί κατάθλιψη, κοινωνική απόσυρση και αγχώδη κατάσταση.
Ο κίνδυνος να αναπτύξει ένα παιδί επιθετική, βίαιη συμπεριφορά, να γίνει χρήστης ναρκωτικών ή να έχει εγκληματική συμπεριφορά, επηρεάζεται στον ίδιο βαθμό από την αποδοχή ή απόρριψη από τον κάθε ένα από τους γονείς.
Η αγάπη και η στοργική ανατροφή του παιδιού από τον κάθε ένα από τους γονείς του, έχει μια ισοδύναμη θετική επιρροή στην ευτυχία του παιδιού, στην κοινωνική και σχολική του επιτυχία από την παιδική ηλικία μέχρι την ενηλικίωσή του.
Σε μερικές περιπτώσεις η επιρροή της πατρικής αγάπης έχει ακόμη μεγαλύτερη επιρροή παρά αυτή της μητέρας.
Η καλλιέργεια των σχέσεων του πατέρα με τα παιδιά του είναι λοιπόν καθοριστικής σημασίας για την οικογένεια και για την ποιότητα ζωής των παιδιών του.
Πώς καλλιεργείται όμως μια καλή σχέση του πατέρα με τα παιδιά του;
1. Με το να αντιλαμβάνεται τη μεγάλη σημασία που ο ίδιος έχει για το μέλλον των παιδιών του, για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του και τις αξίες που θα έχουν για όλη τους τη ζωή.
2. Να βάζει σε πρώτη προτεραιότητα την οικογένειά του, να διαφυλάσσει και να αφιερώνει χρόνο για την οικογένειά του.
3. Να δίνει χρόνο για το κάθε παιδί του ξεχωριστά. Στο χρόνο αυτό ο πατέρας πρέπει να μιλά για τα ιδιαίτερα θέματα που απασχολούν το παιδί, τα προβλήματά του, τους φίλους του, τις ανάγκες του.
4. Να αφιερώνει χρόνο για δραστηριότητες ψυχαγωγίας, αλλά και για να διδάσκει και να εμπεδώνει στα παιδιά του διαχρονικές αξίες.
5. Να διδάσκει στα παιδιά του την αξία της οικογένειας και της εργασίας, να καλλιεργεί το αίσθημα της προσωπικής ευθύνης, της εντιμότητας, της εμπιστοσύνης και την αξία των διαπροσωπικών σχέσεων.
6. Να αγαπά τη μητέρα των παιδιών του. Εάν υπάρχει διαζύγιο, να σέβεται την προσωπικότητα της και τις διαπροσωπικές σχέσεις τους.
7. Να χτίσει μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί. Γι* αυτό καλό είναι να προσέχουν τις υποσχέσεις που δίνουν στα παιδιά τους και να είναι βέβαιοι ότι μπορούν να τις τηρήσουν. Επίσης τα πολλά και ακριβά δώρα δεν εξασφαλίζουν μια ποιοτική σχέση πατέρα – παιδιού. Εξάλλου η ικανοποίηση όλων των επιθυμιών του παιδιού δε βοηθά στη δημιουργία μιας σωστής σχέσης.
Είναι σημαντικό για το παιδί να μη λαμβάνει διαφορετική αντιμετώπιση από τους γονείς αλλά να υπάρχει μια ίση και αρμονική σχέση μεταξύ των γονιών. Ένα μεγάλο λάθος των μπαμπάδων είναι η υπερβολική ελαστικότητα ή η υπερβολική αυστηρότητα. Οι πατεράδες στην προσπάθειά τους να απενοχοποιηθούν από την απουσία τους, αποκλίνουν από τη σταθερή πορεία ανατροφής και γίνονται είτε πιο ελαστικοί (πιστεύοντας πως αν κάνουν όλα τα χατίρια στα παιδιά τους, θα εξασφαλίσουν την αγάπη τους), είτε πιο αυστηροί (στην προσπάθεια να προστατέψουν τα παιδιά από τους διάφορους κινδύνους).
Ένας ιδανικός πατέρας, συνδυάζει τη στοργή με την πειθαρχία και καλό θα ήταν να μην κλίνει σε κάποια από τις παρακάτω κατηγορίες:
1. Ο απών πατέρας: ο πατέρας που έχει αφήσει το έργο της αγωγής του παιδιού αποκλειστικά στη μητέρα αφού δεν μπορεί να ανταποκριθεί σωστά στα καθήκοντά του. Η απουσία αυτή χωρίζεται σε δύο μορφές: στην ωυσική και στην ψυγολογική απουσία. Φυσική απουσία έχουμε μικρής και μεγάλης διάρκειας. Μικρής διάρκειας είναι η απουσία κατά την οποία ο πατέρας λείπει καθημερινά από το σπίτι για πολλές ώρες εξαιτίας της εργασίας του. Ενώ μεγάλης διάρκειας είναι η απουσία κατά την οποιά ο πατέρας λείπει από το σπίτι για εβδομάδες ή μήνες εξ’ αιτίας της δουλειάς του ή λόγω θανάτου ή χωρισμού. Η μητέρα σ1 αυτές τις περιπτώσεις αναγκάζεται να παίξει διπλό ρόλο, με όλες τις αρνητικές συνέπειες που είναι συνυφασμένες με αυτή την κατάσταση, γιατί επηρεάζεται άμεσα η νοητική, συναισθηματική και ηθική ανάπτυξη του παιδιού. Ψυχολογική απουσία έχουμε όταν ο πατέρας είναι σωματικό στο χώρο του σπιτιού, όμως πνευματικά και ψυχικά δεν ενδιαφέρεται για τα παιδιά του. Είναι τόσο απορροφημένος από τα δικά του προβλήματα ή δεν έχει διάθεση να ασχοληθεί με τίποτα ούτε και με την αγωγή των παιδιών του. Η βοήθειά του, αρκείται στην παροχή υλικών αγαθών. Τα παιδιά παίρνουν αρνητικά μηνύματα για τη στάση που θα κρατήσουν στα δικά τους παιδιά.
Συγκρούσεις, αντιθέσεις και κυρίως απομόνωση είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που βιώνουν τα συγκεκριμένα παιδιά.
1. Ο αυστηρός πατέρας: είναι ο πατέρας που ζητά από τα παιδιά του να είναι πάντα πρώτα, και σπάνια επιβραβεύει. Αναμένουν πάντα την τέλεια συμπεριφορά και την πρωτιά σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής στους οποίους επιδίδονται τα παιδιά.
2. Ο αυταρχικός πατέρας: ο άκαμπτος πατέρας, που επιθυμεί να επιβάλλεται και δεν «ακούει» τις επιθυμίες των παιδιών του.
3. Ο εχθρικός πατέρας: ο πατέρας που εκφράζεται μόνο με ακραίους τρόπους, και συμπεριφέρεται απάνθρωπα.
4. Ο επιεικής πατέρας: ο πατέρας που φοβάται να επιβληθεί, και είναι ανίκανος να διαπαιδαγωγήσει τα παιδιά του και παρακινούνται από την υπερβολική τους αγάπη για τα παιδιά. Γ ι’ αυτό κι έχουν χαρακτηριστεί αρνητικά από τους ψυχολόγους, γιατί παραχαϊδεύοντας τα παιδιά, τα βλάπτουν αντί να τα ωφελούν.
5. Ο συναισθηματικός πατέρας:
6. Ο στοργικός πατέρας: Αγαπάει και σέβεται τα παιδιά, προσπαθεί να τα καταλάβει, τα βοηθά όποτε έχουν ανάγκη και τους δίνει τη ευκαιρία και την ελευθερία να εκφραστούν. Έχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένο το πατρικό αίσθημα, κρατώντας πάντα μια σχετική απόσταση, ώστε τα παιδιά να μην ξεχνούν ότι πάνω απ’ όλα είναι ο πατέρας τους. Είναι ο τύπος που τα παιδιά μπορούν να βασιστούν, να συζητούν τα προβλήματά τους, αλλά του είναι δύσκολο να παίξει μαζί τους, ή να διασκεδάσει γιατί το θεωρεί ως καθήκον της μητέρας.
7. Ο υπερπροστατευτικός πατέρας: δεν είναι ήπιος στην κρίση τους για την συμπεριφορά των άλλων και ιδιαίτερα των παιδιών τους. Χαρακτηρίζονται από υπερβολικό συναίσθημα αγάπης και φροντίδας για τα παιδιά, αλλά και από άγχος για την εικόνα που θέλουν να δείχνει η οικογένειά τους στην κοινωνία. Όλα αυτά τα αισθήματα προσπαθούν να τα κρύψουν επιμελώς πίσω από την αυστηρότητά τους.
Ο δημοκρατικός πατέρας είναι ο “ιδανικός πατέρας”. Είναι αυτός που σέβεται τα “θέλω” των παιδιών του, αλλά θέτει και όρια στην καθημερινότητά τους. Δεν γίνεται ποτέ αυταρχικός χωρίς αφορμή, και είναι πάντα διαθέσιμος για συζήτηση και επίλυση προβλημάτων. Τα είδη πατέρα, ας σκεφτούμε ότι ο εχθρικός για παράδειγμα, είναι και εχθρικός σύζυγος.
Ο αυστηρός πατέρας είναι και αυστηρός σύζυγος. Ο απών είναι και απών από τα συζυγικά του καθήκοντα. Με άλλα λόγια, οι πατεράδες που δεν τείνουν προς τη δημοκρατικότητα, μπορούν εύκολα να περιθωριοποιηθούν και να νιώσουν ότι μόνο με τον δικό τους τρόπο (δηλαδή αυστηρό και απάνθρωπο) μπορούν να θεωρηθούν μέλη της οικογένειας. Όπως προανέφερα θα πρέπει να υπάρχει συνεννόηση των δύο γονέων, σταθερότητα στις απόψεις και ισορροπία στη συμπεριφορά τους.
Πλέον οφείλει να στηρίζει τη σύζυγο του που είναι εργαζόμενη, αλλά και να συμμετέχει πιο πολύ στα «καθημερινά του παιδιού», που όμως είναι καθοριστικά για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του. Το παιδί έχει ανάγκη να βασίζεται σε κάποιον που θα τον/την επιβραβεύει ή θα τον/την τιμωρεί, για να αρχίσει έτσι να οριοθετείται η προσωπικότητά του. Συχνά μάλιστα παρατηρείται σε έρευνες ότι οι ενήλικες που έχουν προβλήματα με πρόσωπα εξουσίας, έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλοντα όπου ο πατέρας άνηκε σε μία από τις 5 κατηγορίες που προανέφερα.
Για να εξασφαλιστεί μια ουσιαστική σχέση αγάπης- εμπιστοσύνης με ένα παιδί πρέπει να του δωθεί αγάπη και σεβασμός, να μην υπάρχουν παράλογες απαιτήσεις από αυτό, να υπάρχει διάλογος και φυσικά προθυμία να εισακούστουν τα προβλήματά του χωρίς να το κρίνει, καθώς και ο πατέρας να αιτιολογεί τη συμπεριφορά και τις αποφάσεις του και να είναι «παρών» κάθε φορά που ζητά βοήθεια. Κάποτε ένας πατέρας είπε στο παιδί του: «Εγώ είμαι ΕΔΩ. Εσύ είσαι ΕΚΕΙ. Όπου και αν είναι το «εδώ», όπου και αν είναι το «εκεί», εμείς θα είμαστε ΜΑΖΙ». Αυτός πρέπει να είναι στόχος κάθε γονέα, άρα και κάθε πατέρα κατά την ανατροφή του παιδιού του. Να βρίσκεται πάντα δίπλα του.
Για να μπορέσει ο πατέρας να αναλάβει περισσότερα καθήκοντα τόσο συζυγικά όσο και γονεϊκά, η πολιτεία, η κοινωνία αλλά και η ίδια του η οικογένεια οφείλουν να τον εμπιστευτούν και να τον κάνουν ισότιμο σε ό,τι αφορά την ανατροφή των παιδιών. Διαφορετικά, τα σημερινά παιδιά, θα μεγαλώσουν και θα γίνουν απόντες πατέρες, ενώ οι γυναίκες θα αρκούνται σε ένα σύζυγο που είναι αυστηρός, απών και δεν θα εμπλέκεται όπως πρέπει στομεγάλωμα των παιδιών και στο σχηματισμό μίας υγειούς και ευτυχισμένης οικογένειας.
Το παιδί πρέπει να νιώθει ότι ο πατέρας ενδιαφέρεται και έχει ενεργό ρόλο στην ανατροφή του. Δεν χρησιμοποιούμε την απουσία του πατέρα για εκφοβισμό! Για παράδειγμα πολλές μαμάδες λένε στα παιδιά τους «όταν γυρίσει ο πατέρας σου θα του πω τι έκανες και θα δεις…». Με αυτό τον τρόπο κάνουν δυσάρεστη την αναμονή του πατέρα στο σπίτι. Επίσης, οποιαδήποτε απόφαση έχει σχέση με το παιδί πρέπει να είναι αποτέλεσμα συμφωνίας και των δύο γονέων και αυτό πρέπει να τονίζεται στο παιδί. Πολλές φορές η άποψη του πατέρα, λόγω απουσίας, περιθωριοποιείται. Ακόμη και αν ο πατέρας δεν είναι εκείνη τη στιγμή στο σπίτι πρέπει να επιβληθεί η παρουσία του, έστω μέσω τηλεφώνου καλό θα ήταν η μητέρα να λέει π.χ. στο παιδί: «θα σου απαντήσω σε λίγο, αφού συνεννοηθώ πρώτα με τον πατέρα σου». Έτσι η παρουσία του πατέρα γίνεται αισθητή έστω και από μακριά χωρίς να αποκλείεται από τις καθημερινές καταστάσεις. Επίσης καλό είναι ο ένας να μην ρίχνει τις ευθύνες στον άλλο λέγοντας «ρώτα τον πατέρα σου» ή «ρώτα την μητέρα σου». Καλό είναι να υπάρχει συνεννόηση και μαζί παίρνονται οι αποφάσεις. Εννοείται πως για κάποια απλά καθημερινά πράγματα δεν χρειάζεται κάθε φορά «οικογενειακό συμβούλιο». Ο κάθε γονιός μπορεί να πάρει πρωτοβουλίες στην λήψη αποφάσεων χωρίς να αναιρεί κανόνες που έχει θέσει ο άλλος γονιός.
Επομένως ο ρόλος του πατέρα και ιδιαίτερα η έμπρακτη έκφραση της αγάπης προς τα παιδιά του είναι εξίσου σημαντικός και κάποτε περισσότερο από αυτόν της μητέρας. Δεν αρκεί να χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες λειτουργίες, οι οποίες καθιστούν την παρουσία του υπαρκτή και ζωτικής σημασίας για την οικογένεια του όπως ο τροφέας, ο παραγωγός, ο παιδαγωγός, ο προστάτης, το πρότυπο ταύτισης. Είναι επίσης ο χρόνος, η αγάπη και η στοργή που μπορούν να προσφέρουν οι πατέρες στα παιδιά τους θα αποτελέσουν σημαντικό εφόδιο ευτυχίας και επιτυχίας για όλη τους τη ζωή.
life2day.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Τραγικές καταστάσεις στα λεωφορεία του ΟΑΣΘ, υποστηρίζει αναγνώστης
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Πώς είναι η κόρη του Γιώργου Κιμούλη;
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
