2012-10-03 17:18:03
Γράφει η Βασιλική Αρβανίτη – Σπηλιωτοπούλου, Παιδοψυχολόγος
Νωρίς το πρωί και το ξυπνητήρι χτυπά… Σηκώνεστε και πάτε γρήγορα στο δωµάτιό του για να του πείτε µελωδικά τη γνωστή φράση «Ξύπνα αγάπη µου, ώρα για σχολείο!».
Και ενώ του έχετε ήδη ετοιµάσει πρωινό, την τσάντα του και το κολατσιό του, εκείνο είναι ακόµα στο κρεβάτι, βαθιά χωµένο στα σκεπάσµατα και αρνείται πεισµατικά να σηκωθεί, ενώ συχνά σκαρφίζεται κάποια δικαιολογία για να αποφύγει το σχολείο.
Πονάει το κεφάλι του, η κοιλιά του, νιώθει ζαλάδα, τάση για εµετό ή κάτι παρόµοιο. Είναι αλήθεια άρρωστο ή προσποιείται για να γλιτώσει το σχολείο; Η πρώτη σας αντίδραση -απολύτως φυσιολογικά- είναι να ανησυχήσετε. Ελέγχετε τα συµπτώµατα και συµβουλεύεστε τον παιδίατρο. Τι γίνεται όµως όταν ο γιατρός σας διαβεβαιώνει ότι το παιδί είναι υγιέστατο, αλλά τα συµπτώµατα επιµένουν; Κι όχι µόνο αυτό, αλλά µε ένα µαγικό τρόπο εξαφανίζονται µόλις το παιδί µείνει στο σπίτι;
Δεν υπάρχει λόγος πανικού… Δεν πάσχει από κάποια ασθένεια… πολύ απλά αρνείται ή φοβάται να πάει στο σχολείο.
Η άρνηση αυτή µπορεί να είναι απολύτως φυσιολογική σε όλες τις ηλικίες, από το προνήπιο µέχρι και την τρίτη λυκείου. Όσο περισσότερο δυσκολεύουν τα µαθήµατα ή αυξάνεται το διάβασµα στο σπίτι, µειώνεται δηλαδή ο ελεύθερος χρόνος για παιχνίδι, ενώ αυξάνονται οι υποχρεώσεις, η άρνηση αυτή είναι µάλλον δικαιολογηµένη.
Πότε παρατηρείται;
Το «φαινόµενο» της σχολικής άρνησης εµφανίζεται, σύµφωνα µε τους παιδοψυχολόγους, σε όλες τις ηλικίες, ιδίως όµως στα «πρωτάκια». Κι όταν λέµε πρωτάκια, εννοούµε τα παιδιά που βρίσκονται µεταξύ 3 και 6 ετών και που µπορεί να πηγαίνουν πρώτη φορά στον παιδικό σταθµό, στο νηπιαγωγείο ή στο δηµοτικό.
Δεν είναι, όµως, ίδιον µόνο των µικρότερων ηλικιών. Εµφανίζεται συχνά και σε µεταβατικά στάδια της ζωής του παιδιού, δηλαδή µεταξύ των σχολικών βαθµίδων, σε περίπτωση αλλαγής τόπου διαµονής ή και σχολείου, αλλά και αν συντελεστούν ραγδαίες αλλαγές στη ζωή του παιδιού.
Πώς εξηγείται;
Τα περισσότερα παιδιά που αρνούνται να πάνε σχολείο κατακλύζονται από έντονο άγχος σχετικά µε το πώς θα προσαρµοστούν στον χώρο του σχολείου. Πώς θα τους αντιµετωπίσουν οι συµµαθητές τους; Πόσο αυστηρός θα είναι ο δάσκαλος µαζί τους; Θα τα καταφέρουν µε τα µαθήµατα;
Οι πιο συνηθισµένοι λόγοι για τους οποίους ένα παιδί µπορεί να αναπτύξει αυτήν την άρνηση και σχετίζονται άµεσα µε τον ίδιο το χώρο του σχολείου, µπορεί να είναι ένα συµβάν στη σχέση του παιδιού µε τους συµµαθητές του ή µια άσχηµη εµπειρία µεταξύ συµµαθητών, στην οποία ήταν απλώς παρατηρητής, αλλά φοβάται µήπως του συµβεί.
Άλλος λόγος είναι ότι µπορεί να µην αισθάνεται αγαπητό και επιθυµητό στον χώρο του σχολείου του.
Ας µην ξεχνάµε, ότι ειδικά στις νεαρότερες ηλικίες, κάποια παιδιά δυσκολεύονται να διαχειριστούν έναν απλό τσακωµό µε τον φίλο τους και συνεπώς «µπλοκάρονται» στην επόµενη επαφή µαζί του. Από την άλλη, στα µεγαλύτερα παιδιά, το αίσθηµα της ντροπής ή η υποψία ότι κάποιοι συµµαθητές τα κοροϊδεύουν, µπορεί να προκαλέσει µεγάλες αναταραχές στην ψυχολογία του. Επιπλέον, τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης και το Διαδίκτυο µπορεί να αποτελέσουν λαβή για σχόλια µεταξύ συµµαθητών, τα οποία ταράζουν την ασταθή ακόµα ψυχοσυναισθηµατική κατάσταση του εφήβου.
Η άρνηση για το σχολείο, όµως, ενδέχεται να µην έχει σχέση µε τον ίδιο τον χώρο του σχολείου, αλλά µε συνθήκες που επικρατούν στο σπίτι του παιδιού, όπως η δυσάρεστη ατµόσφαιρα, π.χ. εξαιτίας κάποιας αρρώστιας σε µέλος της οικογένειας, η ένταση µεταξύ των γονιών κ.λπ. Το παιδί βιώνει αγωνία και δυσκολεύεται να αποµακρυνθεί από το σπίτι, ενδόµυχα φοβούµενο ότι κάτι άσχηµο µπορεί να συµβεί κατά την απουσία του. Παρόµοια απειλή µπορεί να αισθανθεί όταν στην οικογένεια υπάρχει ένα καινούριο µωρό, που «διεκδικεί» µερίδιο από την αγάπη της µαµάς. Η δοµή της οικογένειας ή ακόµη περισσότερο, και η έλλειψη επικοινωνίας µεταξύ των µελών της, η υπερπροστατευτικότητα της µητέρας και η ταυτόχρονη παθητικότητα του πατέρα (και το αντίστροφο) µπορεί να οδηγήσουν το παιδί σε αυτήν την έντονη άρνηση.
Μια άλλη πολύ σηµαντική αιτία, είναι το άγχος του αποχωρισµού.
Η προσκόλληση στο πρόσωπο της µητέρας και η δηµιουργία ισχυρού συναισθηµατικού δεσµού µαζί της, έχει ως αποτέλεσµα ένα έντονο άγχος όταν το παιδί καλείται να αποµακρυνθεί απ’ την προστατευτική αγκαλιά της, και να εµπλακεί σε νέες δραστηριότητες έξω από την οικογένεια.
Πολλές φορές, τα παιδιά που επίµονα αρνούνται το σχολείο είναι εκείνα που θέλουν οπωσδήποτε την προσοχή των γονιών τους, προσπαθούν να ασκήσουν έλεγχο πάνω τους και τελικά πετυχαίνουν να µείνουν µαζί τους στο σπίτι ή αν υπάρχει δυνατότητα, να πάνε µαζί τους στη δουλειά.
Πώς θα βοηθήσω το παιδί µου να το ξεπεράσει;
Ο τρόπος αντιµετώπισης αυτής της κατάστασης εξαρτάται, κατ’ αρχήν από την ηλικία του παιδιού. Σε κάθε περίπτωση όµως, αυτό που ο γονιός καλείται να καταστήσει σαφές στο παιδί είναι ότι το σχολείο είναι κάτι το δεδοµένο. Η σταθερή συµπεριφορά του γονιού και η σωστή αντιµετώπισή του, µην παραλείποντας να του υπενθυµίζει τη σηµασία της εκπαίδευσης και της µόρφωσης, είναι τα σηµεία- «κλειδιά».
Σε ό,τι αφορά στα µικρότερα παιδιά, πρώτα απ’ όλα δείξτε στο παιδί ότι νοιάζεστε γι’ αυτό. Αν δυσκολεύεται να σας αποχωριστεί όταν το πηγαίνετε στο σχολείο, καλό θα ήταν να παραµείνετε για λίγη ώρα στο προαύλιο, µέχρι να νιώσει ασφάλεια και να «ξεχάσει» ότι είστε εκεί. Συνεργαστείτε µε τον δάσκαλο. Ο δάσκαλος θα βοηθήσει το παιδί να νιώσει άνετα µε τους συµµαθητές του, χρησιµοποιώντας το δυναµικό της τάξης και φροντίζοντας να αναπτύξει φιλικές σχέσεις µε τα υπόλοιπα παιδιά.
Επιπλέον, ο δάσκαλος είναι αυτός που καλείται να ενθαρρύνει το παιδί να ενταχθεί στην οµάδα, χωρίς φυσικά να το µειώνει ή να το αποπαίρνει, επειδή είναι απόµακρο ή κλεισµένο στον εαυτό του. Σε αυτό θα συµβάλει και το παιχνίδι µε τα άλλα παιδιά κάνοντάς το να νιώσει πιο άνετα και να αποκτήσει κάποια εµπιστοσύνη στον εαυτό του. Φροντίστε, όσο κρατάει το «πρόβληµα», να µην είστε πολύ απαιτητικοί µαζί του, έχοντας υπόψη σας, ότι είναι πιο σηµαντικό να παραµείνει το παιδί στην τάξη, παρά να κάνει τα µαθήµατά του. Για τον λόγο αυτό, µην το φορτώνετε µε υπερβολικές σχολικές και εξωσχολικές υποχρεώσεις και µην έχετε παράλογες απαιτήσεις σε σχέση µε τη σχολική του επίδοση.
Σε κάθε περίπτωση, αν το παιδί νιώσει την ανάγκη να επικοινωνήσει τηλεφωνικά µε την οικογένειά του, καλό θα ήταν το σχολείο να το διευκολύνει σε αυτό.
Γενικά, η σχολική άρνηση παρατηρείται και στη µετάβαση από τη µία σχολική βαθµίδα στην άλλη. Σ’ ένα µεγαλύτερο παιδί, η σχολική άρνηση ή φοβία µπορεί να αποτελέσει σηµαντικότερο πρόβληµα, καθώς το θέµα του αποχωρισµού από το σπίτι έχει ήδη λυθεί στα προηγούµενα χρόνια της σχολικής του ζωής.
Προσπαθήστε να καταλάβετε, συζητώντας µε το παιδί, τα αίτια που του προκαλούν ανησυχία, ή άγχος. Ένα διαζύγιο ή η κακοποίηση κάποιου µέλους της οικογένειας µπορεί να δράσουν καταλυτικά στην άρνησή του να φύγει για το σχολείο. Τα παιδιά, στην προσπάθειά τους να προστατεύσουν ένα αγαπηµένο τους πρόσωπο που κινδυνεύει και θεωρούν αδύναµο, αρνούνται να φύγουν από το σπίτι, φοβούµενα ότι κατά τη διάρκεια της απουσίας τους θα συµβεί κάτι κακό.
lifepositive.gr
Νωρίς το πρωί και το ξυπνητήρι χτυπά… Σηκώνεστε και πάτε γρήγορα στο δωµάτιό του για να του πείτε µελωδικά τη γνωστή φράση «Ξύπνα αγάπη µου, ώρα για σχολείο!».
Και ενώ του έχετε ήδη ετοιµάσει πρωινό, την τσάντα του και το κολατσιό του, εκείνο είναι ακόµα στο κρεβάτι, βαθιά χωµένο στα σκεπάσµατα και αρνείται πεισµατικά να σηκωθεί, ενώ συχνά σκαρφίζεται κάποια δικαιολογία για να αποφύγει το σχολείο.
Πονάει το κεφάλι του, η κοιλιά του, νιώθει ζαλάδα, τάση για εµετό ή κάτι παρόµοιο. Είναι αλήθεια άρρωστο ή προσποιείται για να γλιτώσει το σχολείο; Η πρώτη σας αντίδραση -απολύτως φυσιολογικά- είναι να ανησυχήσετε. Ελέγχετε τα συµπτώµατα και συµβουλεύεστε τον παιδίατρο. Τι γίνεται όµως όταν ο γιατρός σας διαβεβαιώνει ότι το παιδί είναι υγιέστατο, αλλά τα συµπτώµατα επιµένουν; Κι όχι µόνο αυτό, αλλά µε ένα µαγικό τρόπο εξαφανίζονται µόλις το παιδί µείνει στο σπίτι;
Δεν υπάρχει λόγος πανικού… Δεν πάσχει από κάποια ασθένεια… πολύ απλά αρνείται ή φοβάται να πάει στο σχολείο.
Η άρνηση αυτή µπορεί να είναι απολύτως φυσιολογική σε όλες τις ηλικίες, από το προνήπιο µέχρι και την τρίτη λυκείου. Όσο περισσότερο δυσκολεύουν τα µαθήµατα ή αυξάνεται το διάβασµα στο σπίτι, µειώνεται δηλαδή ο ελεύθερος χρόνος για παιχνίδι, ενώ αυξάνονται οι υποχρεώσεις, η άρνηση αυτή είναι µάλλον δικαιολογηµένη.
Πότε παρατηρείται;
Το «φαινόµενο» της σχολικής άρνησης εµφανίζεται, σύµφωνα µε τους παιδοψυχολόγους, σε όλες τις ηλικίες, ιδίως όµως στα «πρωτάκια». Κι όταν λέµε πρωτάκια, εννοούµε τα παιδιά που βρίσκονται µεταξύ 3 και 6 ετών και που µπορεί να πηγαίνουν πρώτη φορά στον παιδικό σταθµό, στο νηπιαγωγείο ή στο δηµοτικό.
Δεν είναι, όµως, ίδιον µόνο των µικρότερων ηλικιών. Εµφανίζεται συχνά και σε µεταβατικά στάδια της ζωής του παιδιού, δηλαδή µεταξύ των σχολικών βαθµίδων, σε περίπτωση αλλαγής τόπου διαµονής ή και σχολείου, αλλά και αν συντελεστούν ραγδαίες αλλαγές στη ζωή του παιδιού.
Πώς εξηγείται;
Τα περισσότερα παιδιά που αρνούνται να πάνε σχολείο κατακλύζονται από έντονο άγχος σχετικά µε το πώς θα προσαρµοστούν στον χώρο του σχολείου. Πώς θα τους αντιµετωπίσουν οι συµµαθητές τους; Πόσο αυστηρός θα είναι ο δάσκαλος µαζί τους; Θα τα καταφέρουν µε τα µαθήµατα;
Οι πιο συνηθισµένοι λόγοι για τους οποίους ένα παιδί µπορεί να αναπτύξει αυτήν την άρνηση και σχετίζονται άµεσα µε τον ίδιο το χώρο του σχολείου, µπορεί να είναι ένα συµβάν στη σχέση του παιδιού µε τους συµµαθητές του ή µια άσχηµη εµπειρία µεταξύ συµµαθητών, στην οποία ήταν απλώς παρατηρητής, αλλά φοβάται µήπως του συµβεί.
Άλλος λόγος είναι ότι µπορεί να µην αισθάνεται αγαπητό και επιθυµητό στον χώρο του σχολείου του.
Ας µην ξεχνάµε, ότι ειδικά στις νεαρότερες ηλικίες, κάποια παιδιά δυσκολεύονται να διαχειριστούν έναν απλό τσακωµό µε τον φίλο τους και συνεπώς «µπλοκάρονται» στην επόµενη επαφή µαζί του. Από την άλλη, στα µεγαλύτερα παιδιά, το αίσθηµα της ντροπής ή η υποψία ότι κάποιοι συµµαθητές τα κοροϊδεύουν, µπορεί να προκαλέσει µεγάλες αναταραχές στην ψυχολογία του. Επιπλέον, τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης και το Διαδίκτυο µπορεί να αποτελέσουν λαβή για σχόλια µεταξύ συµµαθητών, τα οποία ταράζουν την ασταθή ακόµα ψυχοσυναισθηµατική κατάσταση του εφήβου.
Η άρνηση για το σχολείο, όµως, ενδέχεται να µην έχει σχέση µε τον ίδιο τον χώρο του σχολείου, αλλά µε συνθήκες που επικρατούν στο σπίτι του παιδιού, όπως η δυσάρεστη ατµόσφαιρα, π.χ. εξαιτίας κάποιας αρρώστιας σε µέλος της οικογένειας, η ένταση µεταξύ των γονιών κ.λπ. Το παιδί βιώνει αγωνία και δυσκολεύεται να αποµακρυνθεί από το σπίτι, ενδόµυχα φοβούµενο ότι κάτι άσχηµο µπορεί να συµβεί κατά την απουσία του. Παρόµοια απειλή µπορεί να αισθανθεί όταν στην οικογένεια υπάρχει ένα καινούριο µωρό, που «διεκδικεί» µερίδιο από την αγάπη της µαµάς. Η δοµή της οικογένειας ή ακόµη περισσότερο, και η έλλειψη επικοινωνίας µεταξύ των µελών της, η υπερπροστατευτικότητα της µητέρας και η ταυτόχρονη παθητικότητα του πατέρα (και το αντίστροφο) µπορεί να οδηγήσουν το παιδί σε αυτήν την έντονη άρνηση.
Μια άλλη πολύ σηµαντική αιτία, είναι το άγχος του αποχωρισµού.
Η προσκόλληση στο πρόσωπο της µητέρας και η δηµιουργία ισχυρού συναισθηµατικού δεσµού µαζί της, έχει ως αποτέλεσµα ένα έντονο άγχος όταν το παιδί καλείται να αποµακρυνθεί απ’ την προστατευτική αγκαλιά της, και να εµπλακεί σε νέες δραστηριότητες έξω από την οικογένεια.
Πολλές φορές, τα παιδιά που επίµονα αρνούνται το σχολείο είναι εκείνα που θέλουν οπωσδήποτε την προσοχή των γονιών τους, προσπαθούν να ασκήσουν έλεγχο πάνω τους και τελικά πετυχαίνουν να µείνουν µαζί τους στο σπίτι ή αν υπάρχει δυνατότητα, να πάνε µαζί τους στη δουλειά.
Πώς θα βοηθήσω το παιδί µου να το ξεπεράσει;
Ο τρόπος αντιµετώπισης αυτής της κατάστασης εξαρτάται, κατ’ αρχήν από την ηλικία του παιδιού. Σε κάθε περίπτωση όµως, αυτό που ο γονιός καλείται να καταστήσει σαφές στο παιδί είναι ότι το σχολείο είναι κάτι το δεδοµένο. Η σταθερή συµπεριφορά του γονιού και η σωστή αντιµετώπισή του, µην παραλείποντας να του υπενθυµίζει τη σηµασία της εκπαίδευσης και της µόρφωσης, είναι τα σηµεία- «κλειδιά».
Σε ό,τι αφορά στα µικρότερα παιδιά, πρώτα απ’ όλα δείξτε στο παιδί ότι νοιάζεστε γι’ αυτό. Αν δυσκολεύεται να σας αποχωριστεί όταν το πηγαίνετε στο σχολείο, καλό θα ήταν να παραµείνετε για λίγη ώρα στο προαύλιο, µέχρι να νιώσει ασφάλεια και να «ξεχάσει» ότι είστε εκεί. Συνεργαστείτε µε τον δάσκαλο. Ο δάσκαλος θα βοηθήσει το παιδί να νιώσει άνετα µε τους συµµαθητές του, χρησιµοποιώντας το δυναµικό της τάξης και φροντίζοντας να αναπτύξει φιλικές σχέσεις µε τα υπόλοιπα παιδιά.
Επιπλέον, ο δάσκαλος είναι αυτός που καλείται να ενθαρρύνει το παιδί να ενταχθεί στην οµάδα, χωρίς φυσικά να το µειώνει ή να το αποπαίρνει, επειδή είναι απόµακρο ή κλεισµένο στον εαυτό του. Σε αυτό θα συµβάλει και το παιχνίδι µε τα άλλα παιδιά κάνοντάς το να νιώσει πιο άνετα και να αποκτήσει κάποια εµπιστοσύνη στον εαυτό του. Φροντίστε, όσο κρατάει το «πρόβληµα», να µην είστε πολύ απαιτητικοί µαζί του, έχοντας υπόψη σας, ότι είναι πιο σηµαντικό να παραµείνει το παιδί στην τάξη, παρά να κάνει τα µαθήµατά του. Για τον λόγο αυτό, µην το φορτώνετε µε υπερβολικές σχολικές και εξωσχολικές υποχρεώσεις και µην έχετε παράλογες απαιτήσεις σε σχέση µε τη σχολική του επίδοση.
Σε κάθε περίπτωση, αν το παιδί νιώσει την ανάγκη να επικοινωνήσει τηλεφωνικά µε την οικογένειά του, καλό θα ήταν το σχολείο να το διευκολύνει σε αυτό.
Γενικά, η σχολική άρνηση παρατηρείται και στη µετάβαση από τη µία σχολική βαθµίδα στην άλλη. Σ’ ένα µεγαλύτερο παιδί, η σχολική άρνηση ή φοβία µπορεί να αποτελέσει σηµαντικότερο πρόβληµα, καθώς το θέµα του αποχωρισµού από το σπίτι έχει ήδη λυθεί στα προηγούµενα χρόνια της σχολικής του ζωής.
Προσπαθήστε να καταλάβετε, συζητώντας µε το παιδί, τα αίτια που του προκαλούν ανησυχία, ή άγχος. Ένα διαζύγιο ή η κακοποίηση κάποιου µέλους της οικογένειας µπορεί να δράσουν καταλυτικά στην άρνησή του να φύγει για το σχολείο. Τα παιδιά, στην προσπάθειά τους να προστατεύσουν ένα αγαπηµένο τους πρόσωπο που κινδυνεύει και θεωρούν αδύναµο, αρνούνται να φύγουν από το σπίτι, φοβούµενα ότι κατά τη διάρκεια της απουσίας τους θα συµβεί κάτι κακό.
lifepositive.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Εξαλλοι στη ΔΗΜΑΡ με το ΠΑΣΟΚ...
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
