2012-10-04 08:20:14
By Mark Mazower*
H οικονομία κυριαρχεί στην συζήτηση για την κρίση στην ευρωζώνη, αλλά είναι η πολιτική που θα έπρεπε να προκαλεί φόβους.
Τελικά, το όλο έργο της μεταπολεμικής Ευρώπης αφορούσε την χρήση της οικονομικής ενοποίησης και των ευεργετημάτων της για να αποκοπεί η ήπειρος από το αιματηρό της παρελθόν. Όμως τώρα στη Νότιο Ευρώπη, η βία επιστρέφει ως άμεση επίπτωση των προγραμμάτων λιτότητας, που προβάλλονται ως το τίμημα για την συνέχιση της συμμετοχής στην ευρωζώνης. Αυτό που διακυβεύεται δεν είναι μόνο η συμμετοχή στην νομισματική ένωση. Είναι η φύση και το μέλλον της ίδιας της δημοκρατίας.
Στην Ισπανία, οι διαδηλωτές έχουν αναθερμάνει την διαμάχη για την απόσχιση περιοχών. Αριστεροί ακτιβιστές διαμαρτύρονται στην Λισσαβόνα και το Παρίσι. Όμως η Ελλάδα, το πιο προβληματικό από τα χρεωμένα μέλη, είναι η πιο καθαρή απόδειξη για την ρήξη. Η πρόσφατη γενική απεργία είναι προάγγελος για χειρότερα που έρχονται.
Κάποτε χαιρετίσαμε τον τρόπο με τον οποίο το δικομματικό σύστημα αναδείχθηκε, λίγο μετά την πτώση της χούντας σε μια χώρα με μακρά ιστορία πολιτικής αστάθειας. Πράγματι, η ίδια η Ευρώπη θα μπορούσε να λάβει εύσημα για την διευκόλυνση της ελληνικής μετάβασης. Τώρα όμως ξεκόβει καθώς η κρίση αποκαλύπτει ότι η δημοκρατία είναι εύθραυστη. Ένα από τα δύο ιστορικά κόμματα εξουσίας, το ΠΑΣΟΚ, διολισθαίνει ταχύτερα απ’όσο θα μπορούσε να προβλέψει κανείς –από 44% στις γενικές εκλογές του 2001 σε 12% στις εκλογές του Ιουνίου. Αν πέσει η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά, το ίδιο ίσως συμβεί στην κεντροδεξιά Νέα Δημοκρατία. Η αιτία είναι ξεκάθαρη: Η ατελείωτη όπως δείχνει λιτότητα, μαζί με την εύλογη άποψη των Ελλήνων ψηφοφόρων ότι αυτά τα κόμματα είναι οι κύριοι αρχιτέκτονες του προβλήματος.
Ποια θα μπορούσε να είναι η κατάληξη; Ο πιο κοντινός παραλληλισμός είναι ίσως η Ιταλία,όπου η λήξη του ψυχρού πολέμου οδηγησε στην εξαφάνιση των Χριστιανοδημοκρατών και ανέβασε τον Silvio Berlusconi στην εξουσία μαζί με την Alleanza Nazionale, το διάδοχο κόμμα των μεταπολεμικών νέο-φασιστών. Στην Ελλάδα το μέλλον είναι οικονομικά χειρότερο και οι προοπτικές ακόμη πιο δυσοίωνες.
Στην πιο άκρα αριστερά, ο Σύριζα προσφέρει στέγη σε πολλούς πρώην οπαδούς του ΠΑΣΟΚ. Όμως ο ηγέτης του, Αλέξης Τσίπρας, δεν προσφέρει μια εφικτή εναλλακτική στην λιτότητα. Ζητεί ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ –κάτι εντελώς εκτός των δυνατοτήτων του- και ελπίζει ότι η Ελλάδα θα γίνει ο καταλύτης μιας κοινωνικής επανάστασης σε όλη την Ευρώπη, αγνοώντας το γεγονός ότι ακόμη και οι αριστεροί ψηφοφόροι των πιστωτριών χωρών, δεν έχουν όρεξη να δανείσουν άλλα στην Ελλάδα.
Προς τα δεξιά, η πραγματική αθλιότητα ενσαρκώνεται στη νεοναζιστική Χρυσή Αυγή:Εκτός από την συνήθη άρνηση του Ολοκαυτώματος, τις στρατιωτικές παρελάσεις και χαιρετισμούς, το κόμμα «προσφέρει» επιθέσεις σε μετανάστες καθώς και «εμπνεύσεις» όπως γεύματα «μόνο για αληθινούς Έλληνες.» Σήμερα, χωρίς να υπάρχει ένα σοβαρό πρόγραμμα καταπολέμησης της κρίσης, οι πολιτικοι ηγέτες αναβιώνουν διχαστικές αναδρομές σε έναν εμφύλιο πόλεμο που οι περισσότεροι Έλληνες πίστευαν ότι θάφτηκε τελείως στο παρελθόν.
Τα ακροδεξιά κόμματα δεν έχουν καλή εμφάνιση στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια και δεν υπάρχει κάποιος λόγος να έχει καλύτερη εμφάνιση μακροπρόθεσμα το συγκεκριμένο. Όμως δεν είναι αυτό το θέμα: Η συνεχιζόμενη άνοδος της Χρυσής Αυγής, με τις δημοσκοπήσεις στο 12% που μάλιστα ίσως είναι χαμηλότερο από την πραγματικότητα, είναι ένδειξη μιας επικίνδυνης κοινωνικής διάσπασης. Μια πρωτόγνωρη βία αναδεικνύεται στους δρόμους και την καθημερινή ζωή.
Θα μπορέσει το παλαιό δικομματικό σύστημα να μεταμορφώσει τον εαυτό του και το ελληνικό κράτος ή θα καταρρεύσει και θα αφησει να μπουν οι εξτρεμιστές, οι δημαγωγοί και κάποιου είδους αναρχία; Οι προοπτικές δεν είναι ευοίωνες. Ο εύθραυστος συνασπισμός που κυβερνά στην Αθήνα συνθλίβεται αναμεσα στους πολιτικά αδιάφορους διαπραγματευτές της τρόικα και τον όλο και πιο αντιδραστικό λαό. Οι πρώτοι απαιτούν από αυτή να δείξει την δέσμευσή της σε περικοπές και μεταρρυθμίσεις. Όμως και οι δεύτεροι έχουν τις απαιτήσεις τους, και κυρίως απαιτούν από τους πολιτικούς, έστω κι αν προέρχονται από την παλαιά τάξη εξουσίας, να δείξουν ότι έχουν την θέληση να τιμωρήσουν τους δικούς τους και να εξιλεωθούν για την συμπεριφορά τους.
Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η υπό εξέλιξη δίκη πρώην υπουργού άμυνας του ΠΑΣΟΚ και οι έρευνες για διαφθορά σε κορυφαία στελέχη και των δύο κομμάτων, δεν θα επαρκέσουν για να καταλαγιάσει η λαϊκή οργή. Είναι δύσκολο να φανταστούμε τι θα μπορούσε να το πετύχει αυτό. Με τις αμερικανικές εκλογές τον Νοέμβριο και τις γερμανικές την άνοιξη, η διεθνής κοινότητα είναι πιθανό να προτιμήσει να μην γίνουν μεγάλες κινήσεις στους επόμενους εξι ή παραπάνω μήνες.
Το αν μπορεί αυτή η κυβέρνηση να αντέξει παραπάνω, είναι συζητήσιμο. Αλλα αν πέσει, θα υπάρχει μια τουλάχιστον χώρα της ΕΕ όπου το θεμελιώδες επίτευγμα της μεταπολεμικής ενοποίηση - να θαφτεί το βίαιο παρελθόν της ηπείρου βαθιά στην ιστορία - ίσως τεθεί υπό αμφισβήτηση.
*Το πιο πρόσφατο βιβλίο του συγγραφέα είναι «Governing the World: the History of an Idea»
Εuro2day.gr
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
H οικονομία κυριαρχεί στην συζήτηση για την κρίση στην ευρωζώνη, αλλά είναι η πολιτική που θα έπρεπε να προκαλεί φόβους.
Τελικά, το όλο έργο της μεταπολεμικής Ευρώπης αφορούσε την χρήση της οικονομικής ενοποίησης και των ευεργετημάτων της για να αποκοπεί η ήπειρος από το αιματηρό της παρελθόν. Όμως τώρα στη Νότιο Ευρώπη, η βία επιστρέφει ως άμεση επίπτωση των προγραμμάτων λιτότητας, που προβάλλονται ως το τίμημα για την συνέχιση της συμμετοχής στην ευρωζώνης. Αυτό που διακυβεύεται δεν είναι μόνο η συμμετοχή στην νομισματική ένωση. Είναι η φύση και το μέλλον της ίδιας της δημοκρατίας.
Στην Ισπανία, οι διαδηλωτές έχουν αναθερμάνει την διαμάχη για την απόσχιση περιοχών. Αριστεροί ακτιβιστές διαμαρτύρονται στην Λισσαβόνα και το Παρίσι. Όμως η Ελλάδα, το πιο προβληματικό από τα χρεωμένα μέλη, είναι η πιο καθαρή απόδειξη για την ρήξη. Η πρόσφατη γενική απεργία είναι προάγγελος για χειρότερα που έρχονται.
Κάποτε χαιρετίσαμε τον τρόπο με τον οποίο το δικομματικό σύστημα αναδείχθηκε, λίγο μετά την πτώση της χούντας σε μια χώρα με μακρά ιστορία πολιτικής αστάθειας. Πράγματι, η ίδια η Ευρώπη θα μπορούσε να λάβει εύσημα για την διευκόλυνση της ελληνικής μετάβασης. Τώρα όμως ξεκόβει καθώς η κρίση αποκαλύπτει ότι η δημοκρατία είναι εύθραυστη. Ένα από τα δύο ιστορικά κόμματα εξουσίας, το ΠΑΣΟΚ, διολισθαίνει ταχύτερα απ’όσο θα μπορούσε να προβλέψει κανείς –από 44% στις γενικές εκλογές του 2001 σε 12% στις εκλογές του Ιουνίου. Αν πέσει η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά, το ίδιο ίσως συμβεί στην κεντροδεξιά Νέα Δημοκρατία. Η αιτία είναι ξεκάθαρη: Η ατελείωτη όπως δείχνει λιτότητα, μαζί με την εύλογη άποψη των Ελλήνων ψηφοφόρων ότι αυτά τα κόμματα είναι οι κύριοι αρχιτέκτονες του προβλήματος.
Ποια θα μπορούσε να είναι η κατάληξη; Ο πιο κοντινός παραλληλισμός είναι ίσως η Ιταλία,όπου η λήξη του ψυχρού πολέμου οδηγησε στην εξαφάνιση των Χριστιανοδημοκρατών και ανέβασε τον Silvio Berlusconi στην εξουσία μαζί με την Alleanza Nazionale, το διάδοχο κόμμα των μεταπολεμικών νέο-φασιστών. Στην Ελλάδα το μέλλον είναι οικονομικά χειρότερο και οι προοπτικές ακόμη πιο δυσοίωνες.
Στην πιο άκρα αριστερά, ο Σύριζα προσφέρει στέγη σε πολλούς πρώην οπαδούς του ΠΑΣΟΚ. Όμως ο ηγέτης του, Αλέξης Τσίπρας, δεν προσφέρει μια εφικτή εναλλακτική στην λιτότητα. Ζητεί ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ –κάτι εντελώς εκτός των δυνατοτήτων του- και ελπίζει ότι η Ελλάδα θα γίνει ο καταλύτης μιας κοινωνικής επανάστασης σε όλη την Ευρώπη, αγνοώντας το γεγονός ότι ακόμη και οι αριστεροί ψηφοφόροι των πιστωτριών χωρών, δεν έχουν όρεξη να δανείσουν άλλα στην Ελλάδα.
Προς τα δεξιά, η πραγματική αθλιότητα ενσαρκώνεται στη νεοναζιστική Χρυσή Αυγή:Εκτός από την συνήθη άρνηση του Ολοκαυτώματος, τις στρατιωτικές παρελάσεις και χαιρετισμούς, το κόμμα «προσφέρει» επιθέσεις σε μετανάστες καθώς και «εμπνεύσεις» όπως γεύματα «μόνο για αληθινούς Έλληνες.» Σήμερα, χωρίς να υπάρχει ένα σοβαρό πρόγραμμα καταπολέμησης της κρίσης, οι πολιτικοι ηγέτες αναβιώνουν διχαστικές αναδρομές σε έναν εμφύλιο πόλεμο που οι περισσότεροι Έλληνες πίστευαν ότι θάφτηκε τελείως στο παρελθόν.
Τα ακροδεξιά κόμματα δεν έχουν καλή εμφάνιση στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια και δεν υπάρχει κάποιος λόγος να έχει καλύτερη εμφάνιση μακροπρόθεσμα το συγκεκριμένο. Όμως δεν είναι αυτό το θέμα: Η συνεχιζόμενη άνοδος της Χρυσής Αυγής, με τις δημοσκοπήσεις στο 12% που μάλιστα ίσως είναι χαμηλότερο από την πραγματικότητα, είναι ένδειξη μιας επικίνδυνης κοινωνικής διάσπασης. Μια πρωτόγνωρη βία αναδεικνύεται στους δρόμους και την καθημερινή ζωή.
Θα μπορέσει το παλαιό δικομματικό σύστημα να μεταμορφώσει τον εαυτό του και το ελληνικό κράτος ή θα καταρρεύσει και θα αφησει να μπουν οι εξτρεμιστές, οι δημαγωγοί και κάποιου είδους αναρχία; Οι προοπτικές δεν είναι ευοίωνες. Ο εύθραυστος συνασπισμός που κυβερνά στην Αθήνα συνθλίβεται αναμεσα στους πολιτικά αδιάφορους διαπραγματευτές της τρόικα και τον όλο και πιο αντιδραστικό λαό. Οι πρώτοι απαιτούν από αυτή να δείξει την δέσμευσή της σε περικοπές και μεταρρυθμίσεις. Όμως και οι δεύτεροι έχουν τις απαιτήσεις τους, και κυρίως απαιτούν από τους πολιτικούς, έστω κι αν προέρχονται από την παλαιά τάξη εξουσίας, να δείξουν ότι έχουν την θέληση να τιμωρήσουν τους δικούς τους και να εξιλεωθούν για την συμπεριφορά τους.
Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η υπό εξέλιξη δίκη πρώην υπουργού άμυνας του ΠΑΣΟΚ και οι έρευνες για διαφθορά σε κορυφαία στελέχη και των δύο κομμάτων, δεν θα επαρκέσουν για να καταλαγιάσει η λαϊκή οργή. Είναι δύσκολο να φανταστούμε τι θα μπορούσε να το πετύχει αυτό. Με τις αμερικανικές εκλογές τον Νοέμβριο και τις γερμανικές την άνοιξη, η διεθνής κοινότητα είναι πιθανό να προτιμήσει να μην γίνουν μεγάλες κινήσεις στους επόμενους εξι ή παραπάνω μήνες.
Το αν μπορεί αυτή η κυβέρνηση να αντέξει παραπάνω, είναι συζητήσιμο. Αλλα αν πέσει, θα υπάρχει μια τουλάχιστον χώρα της ΕΕ όπου το θεμελιώδες επίτευγμα της μεταπολεμικής ενοποίηση - να θαφτεί το βίαιο παρελθόν της ηπείρου βαθιά στην ιστορία - ίσως τεθεί υπό αμφισβήτηση.
*Το πιο πρόσφατο βιβλίο του συγγραφέα είναι «Governing the World: the History of an Idea»
Εuro2day.gr
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
''ΑΚΥΡΩΝΕΙ'' ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ ΤΗΝ ΕΠΙΜΗΚΥΝΣΗ Η ΤΡΟΪΚΑ (VIDEO)
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Tουρκική επίθεση με πυροβολικό στην Συρία
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
