2012-11-04 16:30:04
Στις 22 Οκτωβρίου, η διεθνής επιστημονική κοινότητα δεν πίστευε στα μάτια της διαβάζοντας τα νέα ότι ιταλικό δικαστήριο καταδίκασε σε έξι χρόνια κάθειρξη έξι σεισμολόγους επειδή απέτυχαν να προειδοποιήσουν τον πληθυσμό για τον σεισμό στην πόλη L’ Aquila το 2009. Εμφανώς, το δικαστήριο δεν κατανόησε ότι η σεισμολογία βρίσκεται στα σπάργανα: μπορεί να προβλέψει πού θα γίνει μεγάλος σεισμός αλλά όχι το πότε. Συνεπώς, η φυλάκιση των επιστημόνων δεν ήταν παρά μια απόφαση απελπισίας του ιταλικού κράτους μπροστά στην (έως τώρα) αδυναμία του ανθρώπου να προβλέψει τις βουλές του Εγκέλαδου.
Όπως έχω γράψει αλλού, εμείς οι οικονομολόγοι είμαστε χειρότεροι από τους σεισμολόγους. Όπως οι σεισμολόγοι, είμαστε κι εμείς ανίκανοι να προβλέψουμε τις μεγάλες κρίσεις, τους οικονομικούς σεισμούς (τύπου 1929 ή 2008) που απειλούν με διάλυση την κοινωνία. Τουλάχιστον, όμως, οι σεισμολόγοι δεν φταίνε ούτε για τον σεισμό ούτε και για τους μετασεισμούς. Αντίθετα, οι οικονομολόγοι είμαστε ένοχοι: Πίσω από κάθε τοξική οικονομική πολιτική, ή κάποιο τοξικό παράγωγο, κρύβεται ένα όμορφο μοντέλο κάποιου επιτυχημένου οικονομολόγου. Αν δεν υπήρχαμε, ή τουλάχιστον αν δεν είχαμε τόσο μεγάλη πίστη στον εαυτό μας, ο κόσμος θα ήταν καλύτερος, η Κρίση λιγότερο έντονη.
Οι αποτυχημένες προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών
Έρχομαι λοιπόν στο δια ταύτα: Καμία αποτυχημένη πρόβλεψη στην ιστορία της οικονομικής επιστήμης δεν ήταν τόσο οφθαλμοφανής όσο εκείνη των οικονομολόγων της τρόικα και, βεβαίως, του δικού μας Υπουργείου Οικονομικών!
Καθώς, μάλιστα, αυτές οι παταγώδεις αποτυχημένες προβλέψεις αποτελούν τα θεμέλια των οικονομικών πολιτικών της τελευταίας τριετίας, που καταδικάζουν μια ολόκληρη γενιά στην απαξίωση της χώρας της και στην αδυναμία να ελέγχουν την ζωή τους, νομίζω ότι ήρθε η ώρα να λογοδοτήσει το υπουργείο Οικονομικών. Εχθρός της ιδέας της φυλακής, δεν προτείνω μια τύχη σαν εκείνη που επιφύλαξε το ιταλικό δικαστήριο για τους σεισμολόγους. Όμως μια ωραία απόλυση (από την στιγμή που δεν διαθέτουν την ευαισθησία να παραιτηθούν) θα ήταν το λιγότερο που απαιτεί η λογική και η δικαιοσύνη.
Τον Μάιο του 2010, με την υπογραφή του Μνημονίου, παρόλο που η μισή χρονιά είχε ήδη περάσει (και το υπουργείο ήξερε τα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου), η πρόβλεψή του για το χρέος του 2010 (ως ποσοστό του ΑΕΠ) έπεσε έξω δεκαπέντε ποσοστιαίες μονάδες! Όχι μία και δύο, εντός δηλαδή των ορίων του στατιστικού σφάλματος. Δεκαπέντε!
Την επόμενη χρονιά, για το 2011, η πρόβλεψη του υπουργείου έφτασε το αμίμητο 25,5%. Σύμφωνα με το Σχέδιο Προϋπολογισμού που μόλις πρόσφατα κατατέθηκε στην Βουλή, φέτος η πρόβλεψη του υπουργείου επί υπουργίας κ. Παπακωνσταντίνου (και του αρχικού Μνημονίου) θα αποδειχθεί σχεδόν 40% χαμηλότερη από το πραγματικό χρέος ενώ του χρόνου, το 2013, αν τα πράγματα πάνε όπως ελπίζει ο Γιάννης Στουρνάρας, η απόκλιση του χρέους (από το επίπεδο που προέβλεψε το υπουργείο το 2010) θα χτυπήσει κόκκινο, αγγίζοντας το 47,3%.
Τι έφταιξε;
Αυτές οι προβλέψεις είχαν έναν σαφώς προκαθορισμένο και κυνικό στόχο: Να στοιχειοθετήσουν, να θεμελιώσουν την πολιτική του Μνημονίου 1. Να πείσουν ότι τα νούμερα εκείνα «έβγαιναν». Οι κύριοι της τρόικας, και ιδίως του ΔΝΤ (όπως γνωρίζουμε πλέον καλά) κατασκεύασαν (μετά από απαίτηση του Βερολίνου) τις προβλέψεις με κόκκινο χρώμα στο διάγραμμα έτσι ώστε να περάσουν τα τεράστια δάνεια από την Ομοσπονδιακή Βουλή του Βερολίνου (προσφέροντας στους γερμανούς βουλευτές την ψευδαίσθηση ότι πρόκειται για ένα παροδικό πρόβλημα ρευστότητας του ελληνικού κράτους).
Το γεγονός ότι δεν υπήρχε καμία, μα καμία, πιθανότητα να πιαστούν αυτοί οι στόχοι, με αποτέλεσμα η εικόνα της Ελλάδας να κατακρεουργείται καθημερινά (σημ. ο γερμανός πολίτης που βλέπει το παραπάνω διάγραμμα δεν ενδιαφέρεται για το αν οι στόχοι εκείνοι ήταν ή δεν ήταν άπιαστοι) δεν ένοιαζε την τρόικα. Εκείνη απλά ήθελε να κουκουλώσει για ένα ή δύο χρόνια το «ελληνικό πρόβλημα». Εμείς όμως; Το δικό μας Υπουργείο Οικονομικών; Δεν ένιωθε την υποχρέωση, στον βαθμό που παιζόταν η ήδη πληγωμένη αξιοπιστία της χώρας, να δημοσιοποιήσει δικές του προβλέψεις που να είναι ρεαλιστικές, που να δώσουν στην ελληνική πλευρά περισσότερα επιχειρήματα και, εν τέλει, να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών και των αγορών - εμπιστοσύνη που μόνο το «πιάσιμο» των στόχων μπορεί να επιφέρει;
Αντί για αυτό, το Υπουργείο Οικονομικών έπραξε σαν έναν ανόητο που για να πάρει επιδότηση από τον ΣΕΓΑΣ διατρανώνει ότι τον Ιούνιο θα πηδήξει 2,45 μέτρα στο άλμα εις ύψος. Μόνο γελοιότητα παράγει αυτή η τακτική. Και καλά ο κ. Παπακωνσταντίνου, ο οποίος έχει αποδείξει έμπρακτα ότι το μόνο που τον ενδιέφερε είναι να λέει ναι», «μάλιστα», «όπως επιθυμείτε» στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες. Οι οικονομολόγοι όμως του υπουργείου, του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, γιατί δεν έβγαλαν ένα δικό τους πόρισμα; Γιατί δεν παραιτήθηκαν; Ήταν ένοχοι αποσιώπησης ενός τεράστιου προβλεπτικού σφάλματος, το οποίο γνώριζαν ότι απειλούσε να καταστρέψει την χώρα; Ή μήπως πίστευαν αυτές τις προβλέψεις; Και στην μία και στην άλλη περίπτωση, πρέπει να απολυθούν πάραυτα. Σκεφτείτε το: Σε ποια μεγάλη εταιρεία οικονομολόγος-λογιστής πέφτει τόσο πολύ έξω και κανείς δεν του ζητά να λογοδοτήσει;
Πολλοί κριτικά ιστάμενοι προς τον γράφοντα αναγνώστες λένε: «Όταν είσαι έξω από τον χορό...» Δεν είναι έτσι φίλοι και φίλες. Όλοι μας είμαστε στον ίδιο χορό και όλοι μας έχουμε ευθύνες. Κανείς οικονομολόγος που γνώριζα εκείνη την εποχή στο εξωτερικό ή στην Ελλάδα (χωρίς οργανική θέση σε κάποιο υπουργείο, τράπεζα ή οργανισμό) δεν αποδεχόταν τις προβλέψεις αυτές. Όλοι μας, δεξιοί και αριστεροί, έλληνες, αγγλοσάξονες, ολλανδοί κλπ., συμφωνούσαμε (και φωνάζαμε) ότι «τα νούμερα» δεν βγαίνουν. Διακρίναμε μάλιστα το μέγα σφάλμα στις προβλέψεις υπουργείου-τρόικας. Ήταν το εξής:
Η εσφαλμένη υπόθεση
Θεωρούσαν ότι ο λεγόμενος «πολλαπλασιαστής» της ελληνικής οικονομίας ήταν μικρότερος του ενός και μάλιστα πολύ κοντά στο μηδέν. Τι σημαίνει αυτό; Δεν είναι δύσκολο να το καταλάβει κανείς. Έστω ότι το κράτος ξοδεύει φέτος 1 ευρώ πιο πολύ από πέρσι. Αν το εθνικό εισόδημα αυξηθεί κατά x ευρώ, τότε λέμε ότι ο πολλαπλασιαστής ισούται με x. Αντίστοιχα, αν το κράτος «αφαιρέσει» από την οικονομία 1 ευρώ (π.χ. αυξάνοντας την φορολογία κατά 1 ευρώ, ή μειώνοντας τις δαπάνες τους κατά 1 ευρώ), και ο πολλαπλασιαστής είναι x, τότε το ΑΕΠ, το εθνικό εισόδημα μειώνεται κατά x ευρώ. Η υπόθεση ότι ο πολλαπλασιαστής της οικονομίας μας εν έτη 2010 ήταν κοντά στο μηδέν «βοήθησε» την τρόικα και το υπουργείο να επιχειρηματολογήσουν ότι οι μεγάλες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες θα είχαν πολύ μικρό αντίκτυπο στο ΑΕΠ.
Προφανώς, ο πολλαπλασιαστής της οικονομίας όχι μόνο δεν ήταν κοντά στο μηδέν αλλά προσέγγιζε το 1,5 με 2 (με αυξητική πορεία όσο πέρναγε ο καιρός και φούντωνε η κρίση). Δηλαδή, για κάθε 1 δις ευρώ «μέτρων» το ΑΕΠ μειωνόταν κατά 2 δις. Κάπως έτσι η ελληνική οικονομία απώλεσε 55 δις εθνικού εισοδήματος από το 2010 έως σήμερα, στέλνοντας το χρέος, ως ποσοστό του ΑΕΠ, στην στρατόσφαιρα και την αξιοπιστία της χώρας στο ναδίρ. Από αυτές εδώ τις σελίδες, εξηγούσα τον Αύγουστο του 2010, το μέγα προβλεπτικό σφάλμα του Υπουργείου Οικονομικών και της τρόικας [τόσο όσον αφορούσε την ελληνική οικονομία (και τον πολλαπλασιαστή της) όσο και το διεθνές περιβάλλον]: η υπόθεση πως η λιτότητα θα έχει μηδαμινό αντίκτυπο στο εθνικό εισόδημα της Ελλάδας και των εταίρων της.
Ήταν μια «ηρωική», μια κυνικότατη, υπόθεση που κόπηκε και ράφτηκε στα μέτρα των προτεραιοτήτων του Βερολίνου, το οποίο αποφάσισε να δώσει ένα μεγάλο δάνειο παρουσιάζοντας στην Γερμανική Βουλή ένα κάλπικο πρόγραμμα προσαρμογής - ένα πρόγραμμα που, για να επαληθευτεί, έπρεπε να παραβιαστούν οι βασικοί νόμοι των μακροοικονομικών. Και επαναλαμβάνω: Εκείνοι την δουλειά τους έκαναν. Το Υπουργείο Οικονομικών όμως;
του Γιάννη Βαρουφάκη
Οικονομολόγος, Καθηγητής Πανεπιστημίου
Πηγή
logioshermes
Όπως έχω γράψει αλλού, εμείς οι οικονομολόγοι είμαστε χειρότεροι από τους σεισμολόγους. Όπως οι σεισμολόγοι, είμαστε κι εμείς ανίκανοι να προβλέψουμε τις μεγάλες κρίσεις, τους οικονομικούς σεισμούς (τύπου 1929 ή 2008) που απειλούν με διάλυση την κοινωνία. Τουλάχιστον, όμως, οι σεισμολόγοι δεν φταίνε ούτε για τον σεισμό ούτε και για τους μετασεισμούς. Αντίθετα, οι οικονομολόγοι είμαστε ένοχοι: Πίσω από κάθε τοξική οικονομική πολιτική, ή κάποιο τοξικό παράγωγο, κρύβεται ένα όμορφο μοντέλο κάποιου επιτυχημένου οικονομολόγου. Αν δεν υπήρχαμε, ή τουλάχιστον αν δεν είχαμε τόσο μεγάλη πίστη στον εαυτό μας, ο κόσμος θα ήταν καλύτερος, η Κρίση λιγότερο έντονη.
Οι αποτυχημένες προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών
Έρχομαι λοιπόν στο δια ταύτα: Καμία αποτυχημένη πρόβλεψη στην ιστορία της οικονομικής επιστήμης δεν ήταν τόσο οφθαλμοφανής όσο εκείνη των οικονομολόγων της τρόικα και, βεβαίως, του δικού μας Υπουργείου Οικονομικών!
Καθώς, μάλιστα, αυτές οι παταγώδεις αποτυχημένες προβλέψεις αποτελούν τα θεμέλια των οικονομικών πολιτικών της τελευταίας τριετίας, που καταδικάζουν μια ολόκληρη γενιά στην απαξίωση της χώρας της και στην αδυναμία να ελέγχουν την ζωή τους, νομίζω ότι ήρθε η ώρα να λογοδοτήσει το υπουργείο Οικονομικών. Εχθρός της ιδέας της φυλακής, δεν προτείνω μια τύχη σαν εκείνη που επιφύλαξε το ιταλικό δικαστήριο για τους σεισμολόγους. Όμως μια ωραία απόλυση (από την στιγμή που δεν διαθέτουν την ευαισθησία να παραιτηθούν) θα ήταν το λιγότερο που απαιτεί η λογική και η δικαιοσύνη.
Τον Μάιο του 2010, με την υπογραφή του Μνημονίου, παρόλο που η μισή χρονιά είχε ήδη περάσει (και το υπουργείο ήξερε τα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου), η πρόβλεψή του για το χρέος του 2010 (ως ποσοστό του ΑΕΠ) έπεσε έξω δεκαπέντε ποσοστιαίες μονάδες! Όχι μία και δύο, εντός δηλαδή των ορίων του στατιστικού σφάλματος. Δεκαπέντε!
Την επόμενη χρονιά, για το 2011, η πρόβλεψη του υπουργείου έφτασε το αμίμητο 25,5%. Σύμφωνα με το Σχέδιο Προϋπολογισμού που μόλις πρόσφατα κατατέθηκε στην Βουλή, φέτος η πρόβλεψη του υπουργείου επί υπουργίας κ. Παπακωνσταντίνου (και του αρχικού Μνημονίου) θα αποδειχθεί σχεδόν 40% χαμηλότερη από το πραγματικό χρέος ενώ του χρόνου, το 2013, αν τα πράγματα πάνε όπως ελπίζει ο Γιάννης Στουρνάρας, η απόκλιση του χρέους (από το επίπεδο που προέβλεψε το υπουργείο το 2010) θα χτυπήσει κόκκινο, αγγίζοντας το 47,3%.
Τι έφταιξε;
Αυτές οι προβλέψεις είχαν έναν σαφώς προκαθορισμένο και κυνικό στόχο: Να στοιχειοθετήσουν, να θεμελιώσουν την πολιτική του Μνημονίου 1. Να πείσουν ότι τα νούμερα εκείνα «έβγαιναν». Οι κύριοι της τρόικας, και ιδίως του ΔΝΤ (όπως γνωρίζουμε πλέον καλά) κατασκεύασαν (μετά από απαίτηση του Βερολίνου) τις προβλέψεις με κόκκινο χρώμα στο διάγραμμα έτσι ώστε να περάσουν τα τεράστια δάνεια από την Ομοσπονδιακή Βουλή του Βερολίνου (προσφέροντας στους γερμανούς βουλευτές την ψευδαίσθηση ότι πρόκειται για ένα παροδικό πρόβλημα ρευστότητας του ελληνικού κράτους).
Το γεγονός ότι δεν υπήρχε καμία, μα καμία, πιθανότητα να πιαστούν αυτοί οι στόχοι, με αποτέλεσμα η εικόνα της Ελλάδας να κατακρεουργείται καθημερινά (σημ. ο γερμανός πολίτης που βλέπει το παραπάνω διάγραμμα δεν ενδιαφέρεται για το αν οι στόχοι εκείνοι ήταν ή δεν ήταν άπιαστοι) δεν ένοιαζε την τρόικα. Εκείνη απλά ήθελε να κουκουλώσει για ένα ή δύο χρόνια το «ελληνικό πρόβλημα». Εμείς όμως; Το δικό μας Υπουργείο Οικονομικών; Δεν ένιωθε την υποχρέωση, στον βαθμό που παιζόταν η ήδη πληγωμένη αξιοπιστία της χώρας, να δημοσιοποιήσει δικές του προβλέψεις που να είναι ρεαλιστικές, που να δώσουν στην ελληνική πλευρά περισσότερα επιχειρήματα και, εν τέλει, να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών και των αγορών - εμπιστοσύνη που μόνο το «πιάσιμο» των στόχων μπορεί να επιφέρει;
Αντί για αυτό, το Υπουργείο Οικονομικών έπραξε σαν έναν ανόητο που για να πάρει επιδότηση από τον ΣΕΓΑΣ διατρανώνει ότι τον Ιούνιο θα πηδήξει 2,45 μέτρα στο άλμα εις ύψος. Μόνο γελοιότητα παράγει αυτή η τακτική. Και καλά ο κ. Παπακωνσταντίνου, ο οποίος έχει αποδείξει έμπρακτα ότι το μόνο που τον ενδιέφερε είναι να λέει ναι», «μάλιστα», «όπως επιθυμείτε» στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες. Οι οικονομολόγοι όμως του υπουργείου, του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, γιατί δεν έβγαλαν ένα δικό τους πόρισμα; Γιατί δεν παραιτήθηκαν; Ήταν ένοχοι αποσιώπησης ενός τεράστιου προβλεπτικού σφάλματος, το οποίο γνώριζαν ότι απειλούσε να καταστρέψει την χώρα; Ή μήπως πίστευαν αυτές τις προβλέψεις; Και στην μία και στην άλλη περίπτωση, πρέπει να απολυθούν πάραυτα. Σκεφτείτε το: Σε ποια μεγάλη εταιρεία οικονομολόγος-λογιστής πέφτει τόσο πολύ έξω και κανείς δεν του ζητά να λογοδοτήσει;
Πολλοί κριτικά ιστάμενοι προς τον γράφοντα αναγνώστες λένε: «Όταν είσαι έξω από τον χορό...» Δεν είναι έτσι φίλοι και φίλες. Όλοι μας είμαστε στον ίδιο χορό και όλοι μας έχουμε ευθύνες. Κανείς οικονομολόγος που γνώριζα εκείνη την εποχή στο εξωτερικό ή στην Ελλάδα (χωρίς οργανική θέση σε κάποιο υπουργείο, τράπεζα ή οργανισμό) δεν αποδεχόταν τις προβλέψεις αυτές. Όλοι μας, δεξιοί και αριστεροί, έλληνες, αγγλοσάξονες, ολλανδοί κλπ., συμφωνούσαμε (και φωνάζαμε) ότι «τα νούμερα» δεν βγαίνουν. Διακρίναμε μάλιστα το μέγα σφάλμα στις προβλέψεις υπουργείου-τρόικας. Ήταν το εξής:
Η εσφαλμένη υπόθεση
Θεωρούσαν ότι ο λεγόμενος «πολλαπλασιαστής» της ελληνικής οικονομίας ήταν μικρότερος του ενός και μάλιστα πολύ κοντά στο μηδέν. Τι σημαίνει αυτό; Δεν είναι δύσκολο να το καταλάβει κανείς. Έστω ότι το κράτος ξοδεύει φέτος 1 ευρώ πιο πολύ από πέρσι. Αν το εθνικό εισόδημα αυξηθεί κατά x ευρώ, τότε λέμε ότι ο πολλαπλασιαστής ισούται με x. Αντίστοιχα, αν το κράτος «αφαιρέσει» από την οικονομία 1 ευρώ (π.χ. αυξάνοντας την φορολογία κατά 1 ευρώ, ή μειώνοντας τις δαπάνες τους κατά 1 ευρώ), και ο πολλαπλασιαστής είναι x, τότε το ΑΕΠ, το εθνικό εισόδημα μειώνεται κατά x ευρώ. Η υπόθεση ότι ο πολλαπλασιαστής της οικονομίας μας εν έτη 2010 ήταν κοντά στο μηδέν «βοήθησε» την τρόικα και το υπουργείο να επιχειρηματολογήσουν ότι οι μεγάλες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες θα είχαν πολύ μικρό αντίκτυπο στο ΑΕΠ.
Προφανώς, ο πολλαπλασιαστής της οικονομίας όχι μόνο δεν ήταν κοντά στο μηδέν αλλά προσέγγιζε το 1,5 με 2 (με αυξητική πορεία όσο πέρναγε ο καιρός και φούντωνε η κρίση). Δηλαδή, για κάθε 1 δις ευρώ «μέτρων» το ΑΕΠ μειωνόταν κατά 2 δις. Κάπως έτσι η ελληνική οικονομία απώλεσε 55 δις εθνικού εισοδήματος από το 2010 έως σήμερα, στέλνοντας το χρέος, ως ποσοστό του ΑΕΠ, στην στρατόσφαιρα και την αξιοπιστία της χώρας στο ναδίρ. Από αυτές εδώ τις σελίδες, εξηγούσα τον Αύγουστο του 2010, το μέγα προβλεπτικό σφάλμα του Υπουργείου Οικονομικών και της τρόικας [τόσο όσον αφορούσε την ελληνική οικονομία (και τον πολλαπλασιαστή της) όσο και το διεθνές περιβάλλον]: η υπόθεση πως η λιτότητα θα έχει μηδαμινό αντίκτυπο στο εθνικό εισόδημα της Ελλάδας και των εταίρων της.
Ήταν μια «ηρωική», μια κυνικότατη, υπόθεση που κόπηκε και ράφτηκε στα μέτρα των προτεραιοτήτων του Βερολίνου, το οποίο αποφάσισε να δώσει ένα μεγάλο δάνειο παρουσιάζοντας στην Γερμανική Βουλή ένα κάλπικο πρόγραμμα προσαρμογής - ένα πρόγραμμα που, για να επαληθευτεί, έπρεπε να παραβιαστούν οι βασικοί νόμοι των μακροοικονομικών. Και επαναλαμβάνω: Εκείνοι την δουλειά τους έκαναν. Το Υπουργείο Οικονομικών όμως;
του Γιάννη Βαρουφάκη
Οικονομολόγος, Καθηγητής Πανεπιστημίου
Πηγή
logioshermes
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Προχωράει η τηλεθέρμανση στη Φλώρινα
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
