2012-11-17 07:54:14
Τι μπορεί να πει κανείς για μια επέτειο στα γεγονότα της οποίας υπήρξε μάρτυρας και συμμέτοχος; Από πια σκοπιά να μιλήσεις για όσα συνέβησαν πριν 39 ολόκληρα χρόνια και να μην νοιώσεις πως είσαι κοινότυπος ή πομπώδης;
- Από τη σκοπιά του νεαρού φοιτητή που αφηγείται τι έζησε εκείνες τις ανταριασμένες νύχτες;
- Aπό τη σκοπιά του ώριμου επιστήμονα που εξηγεί την πολιτική και κοινωνική σημασία των γεγονότων;
- Από τη σκοπιά του ειδικού που αναζητά μια λανθάνουσα διαχρονικότητα;
- Ή, από τη σκοπιά του ανθρώπου που εξιστορεί τη βουή των παλιών ημερών;
Δύσκολο να μιλήσει κανείς για μια επέτειο που έχουν λεχθεί τόσα πολλά. Είναι παράξενο, αλλά πέρα από τόσους βαρύγδουπους λόγους, που έχουν ακουστεί, πέρα από τις σκληρές σκηνές, που έχουν παιχτεί χιλιάδες φορές στην τηλεόραση, τα γεγονότα εκείνου του Νοέμβρη του 1973 ουσιαστικά μοιάζει να μην έχουν ακόμα κατασταλάξει. Κι όμως έχουν περάσει 39 χρόνια από «τις μέρες που νομίζαμε πως δεν θα τέλειωναν ποτέ».
Τον Φλεβάρη εκείνης της σημαδιακής χρονιάς ήταν τα γεγονότα της Νομικής. Είμαστε δεν είμαστε μερικές εκατοντάδες. Μετά το Νοέμβρη ήταν το Πολυτεχνείο. Και εκεί είμαστε δεν είμαστε μερικές χιλιάδες. Οι πολλοί ήταν απόντες ή σιωπούσαν. Όμως την επόμενη χρονιά στη πρώτη μεγάλη διαδήλωση ήταν ένα εκατομμύριο. Όλοι οι αμέτοχοι έγιναν ξαφνικά συμμέτοχοι. Στα επόμενα χρόνια τα κόμματα που ήταν αμέτοχα ανέλαβαν την εργολαβία της «λαϊκής» συμμετοχής. Το Πολυτεχνείο ήταν το χρήσιμο υλικό για να πλασθεί η εκδοχή που βόλευε και η οποία έλεγε πως: «Η αντίσταση των νέων έριξε την χούντα των συνταγματαρχών». Όμως η αλήθεια ήταν πως είχαμε ηττηθεί μπροστά στα τανκς και στις σφαίρες. Είχαμε βέβαια κερδίσει μια ηθική νίκη όμως ξέραμε καλά πως είχαμε χάσει. Και το καθεστώς έγινε ακόμα σκληρότερο χρησιμοποιώντας ως άλλοθι την εξέγερση μας.
Το Πολυτεχνείο δεν έριξε την χούντα όπως καμώνονταν όλοι τόσα χρόνια. Την απονομιμοποίησε. Όμως δεν την έριξε. Την χούντα την έριξε η κυπριακή τραγωδία. Η καταστροφή της Κύπρου από ένα καθεστώς απάνθρωπο, εθνοκάπηλο και φαύλο. Βόλευε όμως τους πολλούς απόντες να βάλουν μπροστά τους αυθόρμητους νέους και να μεταπλάσουν μια ηθική νίκη σε πραγματική νίκη. Βόλευε να ξεχάσουμε πως Έλληνες προκάλεσαν την διχοτόμηση και την τραγωδία της Κύπρου. Βόλευε τα κόμματα να θυμόμαστε μια «νίκη» και όχι μια ήττα. Βόλευε και τους χουντικούς να ξεχαστεί το πόσο διαλυμένο ήταν το ελληνικό κράτος υπό το καθεστώς του ζόφου της ΕΣΑ.
Για όσους δεν θυμούνται ή δεν ξέρουν θα αφηγηθώ δύο αναμνήσεις που περιγράφουν το μέγεθος της διάλυσης που ζήσαμε τότε.
Η πρώτη: Ήταν πρωινό της 20ης Ιουλίου 1974. Στην Κύπρο είχε επικρατήσει το πραξικόπημα της δικτατορίας. Ήταν 5 το πρωί. Είχα επιφορτιστεί να ακούω στο ραδιόφωνο τις ειδήσεις από το εξωτερικό. Στην Ελλάδα δεν υπήρχαν ειδήσεις, Υπήρχε μόνο συσκότιση. Πρώτη είδηση του ξένου ραδιοσταθμού: «…από τις τέσσερις σήμερα το πρωί τουρκικά στρατεύματα εισβάλουν στην Κύπρο»!
Έμεινα άναυδος. Πριν κάνω οτιδήποτε χτύπησε το τηλέφωνο. Ήταν ένας γείτονας στρατιώτης τότε στον Έβρο. Με ρώτησε με αγωνία: «Τι γίνεται; Τι μαθαίνεις; Εμείς εδώ είμαστε στο σκοτάδι». Πρόλαβα κι είπα: «Πόλεμος. Οι Τούρκοι μπήκαν στην Κύπρο». Μετά η γραμμή κόπηκε απότομα.
Μερικά χρόνια αργότερα τον είδα τυχαία στον δρόμο. Χαιρετηθήκαμε και τον ρώτησα για εκείνο το τηλεφώνημα. Μου είπε πως το άκουσε και ειδοποίησε το τάγμα και το σύνταγμα στο Πέπλο Έβρου. Στην πρώτη γραμμή προκάλυψης. Ο ταγματάρχης τα έχασε. Και μετά ο συνταγματάρχης, αγουροξυπνημένος, πήρε τηλέφωνο με αγωνία τη Στρατιά. Από την άλλη άκρη ο στρατηγός τους το επιβεβαίωσε!
Τον κοίταξα απορημένος. Δεν μπορούσα να φανταστώ πως με αυτό τον απίθανο τρόπο ειδοποιήθηκε εκείνο το πρωινό του πολέμου η πρώτη γραμμή της ελληνικής προκάλυψης Η δεύτερη: Την 20 Ιουλίου έγινε επιστράτευση. Ανάμεσα στους πολλούς και ένας μεγαλύτερος γείτονας - 26χρόνος μαθηματικός. Παρουσιάστηκε στην Αθήνα. Για μέρες δεν ήξεραν οι δικοί του που βρισκόταν. Μετά τον 15αύγουστο τηλεφώνησε ξαφνικά στη μάνα του για να της πει πως το ξυπόλυτο τάγμα του με μπλουτζίν και σαγιονάρες είχε φτάσει μέχρι τον Βόλο…
Τα παραπάνω τα αναφέρω για όσους νομίζουν πως σήμερα ζουν μια «πρωτόγνωρη» διάλυση…
Πάμε πίσω πάλι στα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Πάμε συνεχίζοντας να μετράμε ετήσιους κύκλους που πάνε κι έρχονται γύρω από μια επέτειο που φαντάζει πια ολοένα και πιο απόμακρη. Μια επέτειο που ακόμα μας κυκλώνει με παλιά συνθήματα, με παρελθόντα αιτήματα. Και που την βλέπουμε με αδιαφορία και συμβατικότητα, με νοσταλγία και θλίψη, καθώς βλέπουμε τη ζωή μας να μακραίνει φευγαλέα στην άκρη μιας οθόνης.
Εκείνες τις μέρες όλα ξεκίνησαν από μια αυθόρμητη νεανική έκρηξη. Η οποία άρχισε σαν απλή φοιτητική αναταραχή κι έφτασε ξαφνικά στα όρια της πολιτικής εξέγερσης. Αυτή η εξέγερση έσπασε για λίγο τη σιωπή και το φόβο. Και από αυτό το λίγο διαμορφώθηκε η συλλογική μνήμη μιας γενιάς. Από αυτό το λίγο φτιάχτηκε και το άλλοθι μιας ένοχης εποχής…
Ότι διασώζεται σήμερα από εκείνες τις μέρες είναι κάποιες σκηνές, που προβάλλονται και ξαναπροβάλλονται εθιμοτυπικά κάθε χρόνο. Στη μια νέοι γράφουν συνθήματα σε λεωφορεία και τρόλεϊ. Στην άλλη ένα άρμα γκρεμίζει την πύλη. Και μετά ακολουθούν οι πομπώδεις εκφράσεις και οι εθιμοτυπικές αναφορές που σκεπάζουν μύθους και πραγματικότητες…
Όμως, η αλήθεια είναι πως το Πολυτεχνείο δεν ζει πια. Πάνε χρόνια. Ήταν Νοέμβρης του 1979 όταν γράψαμε πως: «Το Πολυτεχνείο δεν ζει. Το μόνο που ζει από το Πολυτεχνείο είναι τα συντρίμμια της γενιάς μας»…
- Ποιος όμως μας άκουσε τότε μέσα στον ορυμαγδό των κομματικών συνθημάτων στον οποίο σχεδόν όλοι συμμετείχαν ενθέρμως;
Και από την σκορπισμένη γενιά του Πολυτεχνείου τι ζει άραγε σήμερα; Αυτή η γενιά δεν ήταν τότε ενιαία. Απόκτησε ενότητα μέσα από τη συλλογικότητα της εξέγερσης. Μέσα από τις μνήμες των δραματικών γεγονότων εκείνων των ημερών που άπλωσαν πάνω από την πόλη. Οι άλλοι, οι αμέτοχοι, την ταύτισαν με εκείνο το μικρό ραδιόφωνο που εξέπεμψε για λίγο και καταγράφηκε στη συλλογική μνήμη γιατί έσπασε έστω και ελάχιστα τη βαριά σιωπή που είχε επιβληθεί…
Από εκείνες τις μέρες του ραδιοφώνου πέρασαν πολλά χρόνια. Εκείνοι οι νέοι μεγάλωσαν και αναζήτησαν τους εαυτούς τους αλλάζοντας. Οι πορείες εξατομικεύτηκαν. Για κάποιους οι μέρες εκείνες αποτέλεσαν αφετηρία μιας μακράς προσωπικής διαδρομής. Έγιναν επιστήμονες και επαγγελματίες. Αναζήτησαν δημιουργικές διαδρομές. Άπλωσαν σε πολλές κατευθύνσεις. Κάποιοι έφυγαν στο εξωτερικό. Μερικοί ξαναγύρισαν. Άλλοι δεν γύρισαν ποτέ. Πολλοί έμειναν εδώ και συμμετείχαν με πολλούς τρόπους στα δρώμενα μιας ατέλειωτης καθημερινότητας. Οι περισσότεροι με αξιοπρέπεια και διακριτικότητα. Υπάρχουν και μερικοί που δεν ξεπέρασαν ποτέ τα γεγονότα που σημάδεψαν το όραμα μιας νεότητας που πέρασε ανεπιστρεπτί. Έμειναν να αναπολούν τα όνειρα μιας ατελέσφορης εξέγερσης. Τέλος, υπήρξαν και ορισμένοι μετρημένοι που οι μέρες εκείνες αποτέλεσαν το διαβατήριο για άνοδο σε υψηλές πολιτικές θέσεις. Αυτούς τους ξέρετε και από αυτούς δυστυχώς χαρακτηρίζετε και όλους τους άλλους.…
Η κρίση που βιώνει η σημερινή κοινωνία δεν μπορεί να συγκριθεί με την κρίση εκείνης της κοινωνίας. Σήμερα γύρω μας άνθρωποι γεμάτοι οργή και απογοήτευση για την απώλεια ενός τρόπου ζωής κατηγορούν τους πάντες. Και είναι πολλοί οι νεώτεροι που κατηγορούν τους προηγούμενους. Κάπως έτσι και εμείς θυμάμαι πως κάποτε κατηγορήσαμε τους δικούς μας προγενέστερους.
Η κρίση που βιώνουμε σήμερα μοιάζει να κλονίζει ακόμα και την 17η Νοέμβρη. Μιαν επέτειο που ξεκίνησε ως αναφορά-ορόσημο και στην πορεία έγινε εθνικό σύνθημα. Μετά έγινε εθνική δοξολογία και μετά πολιτική φαντασμαγορία. Οι τότε άγουροι νέοι έγιναν μέσα σε ένα χρόνο δρόμοι, πλατείες και αγάλματα. Και ακολούθως είδαμε τη 17η Νοέμβρη να γίνεται σχολική γιορτή για το νηπιαγωγείο! Το δημοτικό! Το γυμνάσιο! Την είδαμε και ετήσια επετειακή διαδήλωση φοιτητών, που συχνά κατέληγε σε ετήσια κλωτσοπατινάδα κουκουλοφόρων νεαρών, οι οποίοι ποτέ δεν έμαθαν τι συνέβη κάποτε.
Την είδαμε ακόμα να γίνεται και όνομα ένοπλης οργάνωσης που σκότωνε αδιάκριτα ανθρώπους. Και σήμερα ακούμε εναντίον της ύβρεις από εκείνους που θεωρούν πολιτικούς τους προγόνους τους εσατζήδες και τους καταστροφείς της Κύπρου.
Τώρα που είδαμε, λοιπόν, την πλήρη αντιστροφή των εννοιών μοιάζει να τα έχουμε δει όλα. Όπως πριν πάρα πολλά χρόνια κάποιοι προγενέστεροι ημών είδαν τους μαυραγορίτες της κατοχής να ανακηρύσσονται αντιστασιακοί! Η ηθική κρίση έκανε και πάλι τον γύρο της στην αμνήμονη Ελλάδα.
Καιρός, λοιπόν, τώρα που χάσαμε ως κοινωνία την «αθωότητα» μας να ξεκινήσουμε και πάλι από την αρχή. Καιρός να καταλάβουμε πως η κρίση αξιών, η ηθική κρίση, ήταν αυτή που προηγήθηκε και μας οδήγησε στην πολιτική και στην οικονομική κρίση.
Απόρροια αυτής της ηθικής κρίσης ήταν το πολιτικό ατόπημα της επί χρόνια λάθος χρησιμοποίησης του Πολυτεχνείου. Κι όμως η ελληνική κοινωνία το δέχτηκε. Γιατί ήθελε να ξεχάσει… Απόρροια αυτής της ηθικής κρίσης και η ανάδειξη 18χρόνων και 20χρόνων σε ήρωες, πριν προλάβουν να κάνουν τίποτα άλλο στη ζωή τους. Έτσι τα κόμματα τους ακύρωσαν. Κι όμως η ελληνική κοινωνία επιβράβευσε μερικούς εξ αυτών με πρόωρα δημόσια αξιώματα.
Κάπως έτσι το Πολυτεχνείο πάνω στο λάθος βάθρο του βρέθηκε κατά καιρούς κάποιες στιγμές να αμφισβητείται. Και δεν είναι τυχαίο που σήμερα, καθώς η κρίση συμπαρασύρει πολλούς από τους πολιτικούς μύθους του χτες, να ξυπνούν οι φαιοχίτωνες και να προσπαθούν να αντιστρέψουν τα γεγονότα. Από την άλλη κάποιοι πολυχρωμοχίτωνες επιδιώκουν πεισματικά να αλλάξουν τα γεγονότα.
Όμως τα γεγονότα είναι «ξεροκέφαλα» και δύσκολα αμφισβητούνται. Ακόμα και στη σημερινή εποχή της μεγάλης κρίσης, της εύκολης αμφισβήτησης και της μαζικής καταβαράθρωσης.
Σήμερα ζούμε σε μια εντελώς διαφορετική εποχή σε σχέση με την εποχή του Πολυτεχνείου. Άλλες οι συνθήκες, άλλες οι καταστάσεις. Όμως, υπάρχουν και κάποια πράγματα που διαπερνούν τις εποχές και παρά την χρονική απόσταση μοιάζουν κοινά.
Στα αρνητικά:
Η ρηχή μνήμη μας. Ο ατομοκεντρισμός και η αδιαφορία. Η υπερβολή. Η άκριτη οργή. Και τα λάθη μας που με ευκολία τα φορτώνουμε πάντα στους ξένους και στους άλλους.
Στα θετικά:
Οι πολλοί που ακόμα πιστεύουν σε αρχές και αξίες και το αποδεικνύουν με το παράδειγμα τους κάθε μέρα. Και οι νέοι που αισθάνονται πάντα την ανάγκη να διαμορφώσουν τη δική τους συλλογική και ατομική ταυτότητα. Και η σημερινή γενιά έχει και όνειρα, έχει και δύναμη, έχει και δημιουργικότητα για να διαμορφώσει την εποχή της. Από το τι θα κάνουν, από το τι θα χτίσουν, θα κριθούν κι αυτοί αργότερα, τόσο από τους εαυτούς τους όσο και από τους μεταγενέστερους….
Έτσι συμβαίνει πάντα στη ζωή. Ή, όπως έγραψε και ο Ελύτης: Κάθε καιρός κι ο Τρωικός του πόλεμος. Κάθε καιρός και η Ουγγρική της εξέγερση, αλλά κι ο Στάλιν του. Κάθε καιρός και η Ιερά του Εξέταση, αλλά κι ο Άγιος Φραγκίσκος του…
liberals10
- Από τη σκοπιά του νεαρού φοιτητή που αφηγείται τι έζησε εκείνες τις ανταριασμένες νύχτες;
- Aπό τη σκοπιά του ώριμου επιστήμονα που εξηγεί την πολιτική και κοινωνική σημασία των γεγονότων;
- Από τη σκοπιά του ειδικού που αναζητά μια λανθάνουσα διαχρονικότητα;
- Ή, από τη σκοπιά του ανθρώπου που εξιστορεί τη βουή των παλιών ημερών;
Δύσκολο να μιλήσει κανείς για μια επέτειο που έχουν λεχθεί τόσα πολλά. Είναι παράξενο, αλλά πέρα από τόσους βαρύγδουπους λόγους, που έχουν ακουστεί, πέρα από τις σκληρές σκηνές, που έχουν παιχτεί χιλιάδες φορές στην τηλεόραση, τα γεγονότα εκείνου του Νοέμβρη του 1973 ουσιαστικά μοιάζει να μην έχουν ακόμα κατασταλάξει. Κι όμως έχουν περάσει 39 χρόνια από «τις μέρες που νομίζαμε πως δεν θα τέλειωναν ποτέ».
Τον Φλεβάρη εκείνης της σημαδιακής χρονιάς ήταν τα γεγονότα της Νομικής. Είμαστε δεν είμαστε μερικές εκατοντάδες. Μετά το Νοέμβρη ήταν το Πολυτεχνείο. Και εκεί είμαστε δεν είμαστε μερικές χιλιάδες. Οι πολλοί ήταν απόντες ή σιωπούσαν. Όμως την επόμενη χρονιά στη πρώτη μεγάλη διαδήλωση ήταν ένα εκατομμύριο. Όλοι οι αμέτοχοι έγιναν ξαφνικά συμμέτοχοι. Στα επόμενα χρόνια τα κόμματα που ήταν αμέτοχα ανέλαβαν την εργολαβία της «λαϊκής» συμμετοχής. Το Πολυτεχνείο ήταν το χρήσιμο υλικό για να πλασθεί η εκδοχή που βόλευε και η οποία έλεγε πως: «Η αντίσταση των νέων έριξε την χούντα των συνταγματαρχών». Όμως η αλήθεια ήταν πως είχαμε ηττηθεί μπροστά στα τανκς και στις σφαίρες. Είχαμε βέβαια κερδίσει μια ηθική νίκη όμως ξέραμε καλά πως είχαμε χάσει. Και το καθεστώς έγινε ακόμα σκληρότερο χρησιμοποιώντας ως άλλοθι την εξέγερση μας.
Το Πολυτεχνείο δεν έριξε την χούντα όπως καμώνονταν όλοι τόσα χρόνια. Την απονομιμοποίησε. Όμως δεν την έριξε. Την χούντα την έριξε η κυπριακή τραγωδία. Η καταστροφή της Κύπρου από ένα καθεστώς απάνθρωπο, εθνοκάπηλο και φαύλο. Βόλευε όμως τους πολλούς απόντες να βάλουν μπροστά τους αυθόρμητους νέους και να μεταπλάσουν μια ηθική νίκη σε πραγματική νίκη. Βόλευε να ξεχάσουμε πως Έλληνες προκάλεσαν την διχοτόμηση και την τραγωδία της Κύπρου. Βόλευε τα κόμματα να θυμόμαστε μια «νίκη» και όχι μια ήττα. Βόλευε και τους χουντικούς να ξεχαστεί το πόσο διαλυμένο ήταν το ελληνικό κράτος υπό το καθεστώς του ζόφου της ΕΣΑ.
Για όσους δεν θυμούνται ή δεν ξέρουν θα αφηγηθώ δύο αναμνήσεις που περιγράφουν το μέγεθος της διάλυσης που ζήσαμε τότε.
Η πρώτη: Ήταν πρωινό της 20ης Ιουλίου 1974. Στην Κύπρο είχε επικρατήσει το πραξικόπημα της δικτατορίας. Ήταν 5 το πρωί. Είχα επιφορτιστεί να ακούω στο ραδιόφωνο τις ειδήσεις από το εξωτερικό. Στην Ελλάδα δεν υπήρχαν ειδήσεις, Υπήρχε μόνο συσκότιση. Πρώτη είδηση του ξένου ραδιοσταθμού: «…από τις τέσσερις σήμερα το πρωί τουρκικά στρατεύματα εισβάλουν στην Κύπρο»!
Έμεινα άναυδος. Πριν κάνω οτιδήποτε χτύπησε το τηλέφωνο. Ήταν ένας γείτονας στρατιώτης τότε στον Έβρο. Με ρώτησε με αγωνία: «Τι γίνεται; Τι μαθαίνεις; Εμείς εδώ είμαστε στο σκοτάδι». Πρόλαβα κι είπα: «Πόλεμος. Οι Τούρκοι μπήκαν στην Κύπρο». Μετά η γραμμή κόπηκε απότομα.
Μερικά χρόνια αργότερα τον είδα τυχαία στον δρόμο. Χαιρετηθήκαμε και τον ρώτησα για εκείνο το τηλεφώνημα. Μου είπε πως το άκουσε και ειδοποίησε το τάγμα και το σύνταγμα στο Πέπλο Έβρου. Στην πρώτη γραμμή προκάλυψης. Ο ταγματάρχης τα έχασε. Και μετά ο συνταγματάρχης, αγουροξυπνημένος, πήρε τηλέφωνο με αγωνία τη Στρατιά. Από την άλλη άκρη ο στρατηγός τους το επιβεβαίωσε!
Τον κοίταξα απορημένος. Δεν μπορούσα να φανταστώ πως με αυτό τον απίθανο τρόπο ειδοποιήθηκε εκείνο το πρωινό του πολέμου η πρώτη γραμμή της ελληνικής προκάλυψης Η δεύτερη: Την 20 Ιουλίου έγινε επιστράτευση. Ανάμεσα στους πολλούς και ένας μεγαλύτερος γείτονας - 26χρόνος μαθηματικός. Παρουσιάστηκε στην Αθήνα. Για μέρες δεν ήξεραν οι δικοί του που βρισκόταν. Μετά τον 15αύγουστο τηλεφώνησε ξαφνικά στη μάνα του για να της πει πως το ξυπόλυτο τάγμα του με μπλουτζίν και σαγιονάρες είχε φτάσει μέχρι τον Βόλο…
Τα παραπάνω τα αναφέρω για όσους νομίζουν πως σήμερα ζουν μια «πρωτόγνωρη» διάλυση…
Πάμε πίσω πάλι στα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Πάμε συνεχίζοντας να μετράμε ετήσιους κύκλους που πάνε κι έρχονται γύρω από μια επέτειο που φαντάζει πια ολοένα και πιο απόμακρη. Μια επέτειο που ακόμα μας κυκλώνει με παλιά συνθήματα, με παρελθόντα αιτήματα. Και που την βλέπουμε με αδιαφορία και συμβατικότητα, με νοσταλγία και θλίψη, καθώς βλέπουμε τη ζωή μας να μακραίνει φευγαλέα στην άκρη μιας οθόνης.
Εκείνες τις μέρες όλα ξεκίνησαν από μια αυθόρμητη νεανική έκρηξη. Η οποία άρχισε σαν απλή φοιτητική αναταραχή κι έφτασε ξαφνικά στα όρια της πολιτικής εξέγερσης. Αυτή η εξέγερση έσπασε για λίγο τη σιωπή και το φόβο. Και από αυτό το λίγο διαμορφώθηκε η συλλογική μνήμη μιας γενιάς. Από αυτό το λίγο φτιάχτηκε και το άλλοθι μιας ένοχης εποχής…
Ότι διασώζεται σήμερα από εκείνες τις μέρες είναι κάποιες σκηνές, που προβάλλονται και ξαναπροβάλλονται εθιμοτυπικά κάθε χρόνο. Στη μια νέοι γράφουν συνθήματα σε λεωφορεία και τρόλεϊ. Στην άλλη ένα άρμα γκρεμίζει την πύλη. Και μετά ακολουθούν οι πομπώδεις εκφράσεις και οι εθιμοτυπικές αναφορές που σκεπάζουν μύθους και πραγματικότητες…
Όμως, η αλήθεια είναι πως το Πολυτεχνείο δεν ζει πια. Πάνε χρόνια. Ήταν Νοέμβρης του 1979 όταν γράψαμε πως: «Το Πολυτεχνείο δεν ζει. Το μόνο που ζει από το Πολυτεχνείο είναι τα συντρίμμια της γενιάς μας»…
- Ποιος όμως μας άκουσε τότε μέσα στον ορυμαγδό των κομματικών συνθημάτων στον οποίο σχεδόν όλοι συμμετείχαν ενθέρμως;
Και από την σκορπισμένη γενιά του Πολυτεχνείου τι ζει άραγε σήμερα; Αυτή η γενιά δεν ήταν τότε ενιαία. Απόκτησε ενότητα μέσα από τη συλλογικότητα της εξέγερσης. Μέσα από τις μνήμες των δραματικών γεγονότων εκείνων των ημερών που άπλωσαν πάνω από την πόλη. Οι άλλοι, οι αμέτοχοι, την ταύτισαν με εκείνο το μικρό ραδιόφωνο που εξέπεμψε για λίγο και καταγράφηκε στη συλλογική μνήμη γιατί έσπασε έστω και ελάχιστα τη βαριά σιωπή που είχε επιβληθεί…
Από εκείνες τις μέρες του ραδιοφώνου πέρασαν πολλά χρόνια. Εκείνοι οι νέοι μεγάλωσαν και αναζήτησαν τους εαυτούς τους αλλάζοντας. Οι πορείες εξατομικεύτηκαν. Για κάποιους οι μέρες εκείνες αποτέλεσαν αφετηρία μιας μακράς προσωπικής διαδρομής. Έγιναν επιστήμονες και επαγγελματίες. Αναζήτησαν δημιουργικές διαδρομές. Άπλωσαν σε πολλές κατευθύνσεις. Κάποιοι έφυγαν στο εξωτερικό. Μερικοί ξαναγύρισαν. Άλλοι δεν γύρισαν ποτέ. Πολλοί έμειναν εδώ και συμμετείχαν με πολλούς τρόπους στα δρώμενα μιας ατέλειωτης καθημερινότητας. Οι περισσότεροι με αξιοπρέπεια και διακριτικότητα. Υπάρχουν και μερικοί που δεν ξεπέρασαν ποτέ τα γεγονότα που σημάδεψαν το όραμα μιας νεότητας που πέρασε ανεπιστρεπτί. Έμειναν να αναπολούν τα όνειρα μιας ατελέσφορης εξέγερσης. Τέλος, υπήρξαν και ορισμένοι μετρημένοι που οι μέρες εκείνες αποτέλεσαν το διαβατήριο για άνοδο σε υψηλές πολιτικές θέσεις. Αυτούς τους ξέρετε και από αυτούς δυστυχώς χαρακτηρίζετε και όλους τους άλλους.…
Η κρίση που βιώνει η σημερινή κοινωνία δεν μπορεί να συγκριθεί με την κρίση εκείνης της κοινωνίας. Σήμερα γύρω μας άνθρωποι γεμάτοι οργή και απογοήτευση για την απώλεια ενός τρόπου ζωής κατηγορούν τους πάντες. Και είναι πολλοί οι νεώτεροι που κατηγορούν τους προηγούμενους. Κάπως έτσι και εμείς θυμάμαι πως κάποτε κατηγορήσαμε τους δικούς μας προγενέστερους.
Η κρίση που βιώνουμε σήμερα μοιάζει να κλονίζει ακόμα και την 17η Νοέμβρη. Μιαν επέτειο που ξεκίνησε ως αναφορά-ορόσημο και στην πορεία έγινε εθνικό σύνθημα. Μετά έγινε εθνική δοξολογία και μετά πολιτική φαντασμαγορία. Οι τότε άγουροι νέοι έγιναν μέσα σε ένα χρόνο δρόμοι, πλατείες και αγάλματα. Και ακολούθως είδαμε τη 17η Νοέμβρη να γίνεται σχολική γιορτή για το νηπιαγωγείο! Το δημοτικό! Το γυμνάσιο! Την είδαμε και ετήσια επετειακή διαδήλωση φοιτητών, που συχνά κατέληγε σε ετήσια κλωτσοπατινάδα κουκουλοφόρων νεαρών, οι οποίοι ποτέ δεν έμαθαν τι συνέβη κάποτε.
Την είδαμε ακόμα να γίνεται και όνομα ένοπλης οργάνωσης που σκότωνε αδιάκριτα ανθρώπους. Και σήμερα ακούμε εναντίον της ύβρεις από εκείνους που θεωρούν πολιτικούς τους προγόνους τους εσατζήδες και τους καταστροφείς της Κύπρου.
Τώρα που είδαμε, λοιπόν, την πλήρη αντιστροφή των εννοιών μοιάζει να τα έχουμε δει όλα. Όπως πριν πάρα πολλά χρόνια κάποιοι προγενέστεροι ημών είδαν τους μαυραγορίτες της κατοχής να ανακηρύσσονται αντιστασιακοί! Η ηθική κρίση έκανε και πάλι τον γύρο της στην αμνήμονη Ελλάδα.
Καιρός, λοιπόν, τώρα που χάσαμε ως κοινωνία την «αθωότητα» μας να ξεκινήσουμε και πάλι από την αρχή. Καιρός να καταλάβουμε πως η κρίση αξιών, η ηθική κρίση, ήταν αυτή που προηγήθηκε και μας οδήγησε στην πολιτική και στην οικονομική κρίση.
Απόρροια αυτής της ηθικής κρίσης ήταν το πολιτικό ατόπημα της επί χρόνια λάθος χρησιμοποίησης του Πολυτεχνείου. Κι όμως η ελληνική κοινωνία το δέχτηκε. Γιατί ήθελε να ξεχάσει… Απόρροια αυτής της ηθικής κρίσης και η ανάδειξη 18χρόνων και 20χρόνων σε ήρωες, πριν προλάβουν να κάνουν τίποτα άλλο στη ζωή τους. Έτσι τα κόμματα τους ακύρωσαν. Κι όμως η ελληνική κοινωνία επιβράβευσε μερικούς εξ αυτών με πρόωρα δημόσια αξιώματα.
Κάπως έτσι το Πολυτεχνείο πάνω στο λάθος βάθρο του βρέθηκε κατά καιρούς κάποιες στιγμές να αμφισβητείται. Και δεν είναι τυχαίο που σήμερα, καθώς η κρίση συμπαρασύρει πολλούς από τους πολιτικούς μύθους του χτες, να ξυπνούν οι φαιοχίτωνες και να προσπαθούν να αντιστρέψουν τα γεγονότα. Από την άλλη κάποιοι πολυχρωμοχίτωνες επιδιώκουν πεισματικά να αλλάξουν τα γεγονότα.
Όμως τα γεγονότα είναι «ξεροκέφαλα» και δύσκολα αμφισβητούνται. Ακόμα και στη σημερινή εποχή της μεγάλης κρίσης, της εύκολης αμφισβήτησης και της μαζικής καταβαράθρωσης.
Σήμερα ζούμε σε μια εντελώς διαφορετική εποχή σε σχέση με την εποχή του Πολυτεχνείου. Άλλες οι συνθήκες, άλλες οι καταστάσεις. Όμως, υπάρχουν και κάποια πράγματα που διαπερνούν τις εποχές και παρά την χρονική απόσταση μοιάζουν κοινά.
Στα αρνητικά:
Η ρηχή μνήμη μας. Ο ατομοκεντρισμός και η αδιαφορία. Η υπερβολή. Η άκριτη οργή. Και τα λάθη μας που με ευκολία τα φορτώνουμε πάντα στους ξένους και στους άλλους.
Στα θετικά:
Οι πολλοί που ακόμα πιστεύουν σε αρχές και αξίες και το αποδεικνύουν με το παράδειγμα τους κάθε μέρα. Και οι νέοι που αισθάνονται πάντα την ανάγκη να διαμορφώσουν τη δική τους συλλογική και ατομική ταυτότητα. Και η σημερινή γενιά έχει και όνειρα, έχει και δύναμη, έχει και δημιουργικότητα για να διαμορφώσει την εποχή της. Από το τι θα κάνουν, από το τι θα χτίσουν, θα κριθούν κι αυτοί αργότερα, τόσο από τους εαυτούς τους όσο και από τους μεταγενέστερους….
Έτσι συμβαίνει πάντα στη ζωή. Ή, όπως έγραψε και ο Ελύτης: Κάθε καιρός κι ο Τρωικός του πόλεμος. Κάθε καιρός και η Ουγγρική της εξέγερση, αλλά κι ο Στάλιν του. Κάθε καιρός και η Ιερά του Εξέταση, αλλά κι ο Άγιος Φραγκίσκος του…
liberals10
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Αυτοπυρπολήθηκε 38χρονος βρετανός βουδιστής μοναχός
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Άγρια συμπλοκή μεταξύ Ινδών στην Αμαλιάδα
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
