2012-11-19 19:25:47
Wolfgang Munchau
Όταν τα πράγματα περιπλέκονται, τότε μπερδεύεται και ο τρόπος που σκεφτόμαστε. Υπάρχουν ακόμη πολλά πράγματα για τα οποία πρέπει να ανησυχούμε στην ευρωζώνη. Εξίσου σημαντικό, όμως, είναι δούμε για ποια δεν χρειάζεται να ανησυχούμε. Ιδού λοιπόν μία σύντομη και ατελής προσπάθεια για απλοποίηση και διαλεύκανση της κατάστασης στην ευρωζώνη.
Ο κατάλογος των πραγμάτων για τα οποία δεν πρέπει να ανησυχούμε περιλαμβάνει πέντε στοιχεία:
• Το πρώτο είναι η Γαλλία: Ο Economist την προηγούμενη εβδομάδα φαίνεται πως απέδωσε στη Γαλλία τον τίτλο του «ασθενή της Ευρώπης». Νομίζω πως είναι λάθος. Η συγκριτικά ισχυρή ανάπτυξη κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου αποδεικνύει ότι η Γαλλία είναι συχνά πιο ισχυρή από ό,τι θεωρείται και από ό,τι γενικώς αναγνωρίζουν οι σχολιαστές.
Η γαλλική οικονομία πέρασε σχετικά καλά την κρίση και σε πολλές περιπτώσεις διέψευσε τις αρνητικές εκτιμήσεις, ειδικότερα εκείνες που προέρχονταν από σχολιαστές που βλέπουν το σύμπαν μόνο από την οπτική της ανταγωνιστικότητας
. Εκτιμώ ότι τα πρόσφατα χτυπήματα εναντίον της έχουν πολιτικά κίνητρα - αντίδραση της δεξιάς στη σοσιαλιστική προεδρία. Αναρωτιέμαι, εάν η Γαλλία ήταν πράγματι στα πρόθυρα της οικονομικής καταστροφής, τότε γιατί δεν είπε κανείς τίποτα ενόσω ήταν πρόεδρος ο Νικολά Σαρκοζί; Σε ποιες μεταρρυθμίσεις προχώρησε εκείνος; Σημειωτέον, το 1999 το περιοδικό Economist είχε αποδώσει τον τίτλο του «Ασθενή της Ευρώπης» στη Γερμανία.
• Το δεύτερο στοιχείο είναι η ανταγωνιστικότητα. Σε άρθρο μου την προηγούμενη εβδομάδα είχα αναφερθεί εκτενώς στην πλάνη των μεταρρυθμίσεων και στον μύθο της ανταγωνιστικότητας. Είναι αλήθεια ότι η Γερμανία έχει κερδίσει ανταγωνιστικότητα την τελευταία δεκαετία σε όρους παραγωγής με βάση τον μισθό ενός εργαζόμενου. Η διαδικασία, όμως, αντιστρέφεται. Σύμφωνα με ανώτατο Ευρωπαίο αξιωματούχο, φέτος, το κόστος ανά μονάδα εργασίας θα αυξηθεί στη Γερμανία κατά 3% και στην Ελλάδα θα μειωθεί κατά 8%.Πρόκειται για προσαρμογή της τάξεως του 11% και δεν είναι μικρή υπόθεση.
• Το τρίτο για το οποίο δεν πρέπει να ανησυχούμε είναι η ανάδειξη των εξτρεμιστικών πολιτικών παρατάξεων. Υπάρχουν, βεβαίως, και έχουν ενισχύσει τη δύναμή τους. Η ενίσχυση της ακροδεξιάς Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα προκαλεί προβληματισμό. Δεν εκτιμώ, όμως, ότι αυτά τα εξτρεμιστικά κόμματα θα αλλάξουν την πορεία της πολιτικής στην ευρωζώνη.
Οι πρόσφατες εκλογές στην Ολλανδία ενίσχυσαν τον πολιτικό χώρο του κέντρου, παρά τη βαθιά ύφεση στη χώρα. Στη Γαλλία, το Εθνικό Μέτωπο έφερε καλά αποτελέσματα στις εκλογές, αλλά η Μαρίν Λε Πεν δεν βγήκε στον δεύτερο γύρο. Στην Ιταλία, το αντιευρωπαϊκό Κίνημα των Πέντε Αστέρων του κωμικού Μπέπε Γκρίλο βρίσκεται στη δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις. Μπορεί εύκολα, όμως, να υπερκεραστεί στις εκλογές του Απριλίου. Η μόνη πολιτική καινοτομία στη Γερμανία είναι το Κόμμα των Πειρατών, που τηρεί μία βολική σιγή για τα θέματα του ευρώ.
• Το τέταρτο σημείο είναι το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο. Τα νομικά θέματα που εμπλέκονται στη διαχείριση της κρίσης στην ευρωζώνη είναι ιδιαίτερα πολύπλοκα, ενώ πολλές καλές προτάσεις δεν μπορούν να προχωρήσουν για νομικούς λόγους. Ο πραγματικός περιορισμός, όμως, είναι πολιτικός, όχι νομικός. Εάν η Γερμανία απορρίψει τις μεταφορές κεφαλαίων ή τη διαγραφή χρεών, θα το κάνει λόγω έλλειψης πολιτικής πλειοψηφίας και όχι εξαιτίας κάποιας δικαστικής απόφασης.
Η τελευταία ετυμηγορία του Δικαστηρίου ως προς τον ευρωπαϊκό μηχανισμό σταθερότητας δείχνει ότι Δικαστήριο που... γαβγίζει δεν δαγκώνει.
• Τέλος, δεν ανησυχώ καθόλου για την εκταμίευση της επόμενης δόσης των 31,5 δισ. ευρώ στην Ελλάδα ούτε για την επόμενη. Πράγματι, οι διαπραγματεύσεις αυτές είναι πολύ αγχωτικές. Η παράταση του ελληνικού προγράμματος κατά δύο χρόνια θα στοιχίσει περίπου 32 δισ. ευρώ και θα πρέπει «να βρουν από κάπου αυτά τα χρήματα», όπως το έθεσε και ένας αξιωματούχος. Κατά την πολυετή μου εμπειρία στις Βρυξέλλες, έμαθα να μην υποτιμώ ποτέ την ικανότητα των Ευρωπαίων τεχνοκρατών να βρουν χρήματα.
Θα παρατείνουν δάνεια, θα μειώσουν επιτόκια και θα δημιουργήσουν ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο και θολό όχημα ειδικού σκοπού εάν χρειαστεί. Εάν δεν βρουν όλα τα χρήματα, θα βρουν τα μισά από όσα χρειάζονται για το μισό χρονικό διάστημα και θα επανέλθουν στο θέμα τον επόμενο χρόνο για να βρουν τα υπόλοιπα. Δεν επικροτώ αυτήν τη στρατηγική. Αντιθέτως. Λέω απλώς ότιθα βρουν τα χρήματα.
Με αυτήν τη λίστα των πραγμάτων για τα οποία δεν πρέπει να ανησυχούμε ανά χείρας, είναι πλέον ευκολότερο να συγκεντρωθούμε στα θέματα για τα οποία πρέπει πραγματικά να ανησυχούμε:
1. Το πρώτο εξ αυτών και το πιο σημαντικό είναι ο αντίκτυπος της λιτότητας στην ανάπτυξη. Το 2013 θα είναι μία φοβερή χρονιά για την οικονομία της ευρωζώνης, η οποία θα μπορούσε εύκολα να εκτροχιαστεί από την τρέχουσα στρατηγική.
2. Το δεύτερο είναι η συνεχιζόμενη αποτυχία στην αντιμετώπιση της κρίσης και η αποδοχή της αναπόφευκτης εμπλοκής του επίσημου τομέα σε μία μελλοντική αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους - ή των άμεσων μεταφορών κεφαλαίων. Η στρατηγική της μετατόπισης του προβλήματος μέχρις ότου ολοκληρωθούν οι εκλογές του Σεπτεμβρίου στη Γερμανία αγγίζει τα όρια του παραλογισμού.
3. Τέλος, η τραπεζική ενοποίηση αντιμετωπίζει νέες αναβολές. Πλέον το βασικό πρόβλημα είναι η έλλειψη φιλοδοξίας. Δεν θα επιφέρει σημαντικό αντίκτυπο στην αντιμετώπιση της κρίσης, επειδή δεν θα διαχωρίζει τις τράπεζες από τα κράτη, δεν περιέχει τη δυνατότητα εκκαθάρισης τραπεζών ούτε κοινή εξασφάλιση των τραπεζικών καταθέσεων. Η όλη συζήτηση εκφυλίστηκε σε μία τυπική διαμάχη μεταξύ θεσμών για το ποιος κάνει τι.
Όπως βλέπετε, η λίστα των πραγμάτων για τα οποία δεν πρέπει να ανησυχούμε είναι μεγαλύτερη από εκείνη για τα πράγματα που πρέπει να ανησυχούμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι επιστρέφουμε σε μία κατάσταση ασφαλή και αισιόδοξη. Αντιθέτως, είναι μία έκκληση να επικεντρωθούμε στα λίγα θέματα που πραγματικά έχουν σημασία.
Εuro2day.gr
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Όταν τα πράγματα περιπλέκονται, τότε μπερδεύεται και ο τρόπος που σκεφτόμαστε. Υπάρχουν ακόμη πολλά πράγματα για τα οποία πρέπει να ανησυχούμε στην ευρωζώνη. Εξίσου σημαντικό, όμως, είναι δούμε για ποια δεν χρειάζεται να ανησυχούμε. Ιδού λοιπόν μία σύντομη και ατελής προσπάθεια για απλοποίηση και διαλεύκανση της κατάστασης στην ευρωζώνη.
Ο κατάλογος των πραγμάτων για τα οποία δεν πρέπει να ανησυχούμε περιλαμβάνει πέντε στοιχεία:
• Το πρώτο είναι η Γαλλία: Ο Economist την προηγούμενη εβδομάδα φαίνεται πως απέδωσε στη Γαλλία τον τίτλο του «ασθενή της Ευρώπης». Νομίζω πως είναι λάθος. Η συγκριτικά ισχυρή ανάπτυξη κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου αποδεικνύει ότι η Γαλλία είναι συχνά πιο ισχυρή από ό,τι θεωρείται και από ό,τι γενικώς αναγνωρίζουν οι σχολιαστές.
Η γαλλική οικονομία πέρασε σχετικά καλά την κρίση και σε πολλές περιπτώσεις διέψευσε τις αρνητικές εκτιμήσεις, ειδικότερα εκείνες που προέρχονταν από σχολιαστές που βλέπουν το σύμπαν μόνο από την οπτική της ανταγωνιστικότητας
• Το δεύτερο στοιχείο είναι η ανταγωνιστικότητα. Σε άρθρο μου την προηγούμενη εβδομάδα είχα αναφερθεί εκτενώς στην πλάνη των μεταρρυθμίσεων και στον μύθο της ανταγωνιστικότητας. Είναι αλήθεια ότι η Γερμανία έχει κερδίσει ανταγωνιστικότητα την τελευταία δεκαετία σε όρους παραγωγής με βάση τον μισθό ενός εργαζόμενου. Η διαδικασία, όμως, αντιστρέφεται. Σύμφωνα με ανώτατο Ευρωπαίο αξιωματούχο, φέτος, το κόστος ανά μονάδα εργασίας θα αυξηθεί στη Γερμανία κατά 3% και στην Ελλάδα θα μειωθεί κατά 8%.Πρόκειται για προσαρμογή της τάξεως του 11% και δεν είναι μικρή υπόθεση.
• Το τρίτο για το οποίο δεν πρέπει να ανησυχούμε είναι η ανάδειξη των εξτρεμιστικών πολιτικών παρατάξεων. Υπάρχουν, βεβαίως, και έχουν ενισχύσει τη δύναμή τους. Η ενίσχυση της ακροδεξιάς Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα προκαλεί προβληματισμό. Δεν εκτιμώ, όμως, ότι αυτά τα εξτρεμιστικά κόμματα θα αλλάξουν την πορεία της πολιτικής στην ευρωζώνη.
Οι πρόσφατες εκλογές στην Ολλανδία ενίσχυσαν τον πολιτικό χώρο του κέντρου, παρά τη βαθιά ύφεση στη χώρα. Στη Γαλλία, το Εθνικό Μέτωπο έφερε καλά αποτελέσματα στις εκλογές, αλλά η Μαρίν Λε Πεν δεν βγήκε στον δεύτερο γύρο. Στην Ιταλία, το αντιευρωπαϊκό Κίνημα των Πέντε Αστέρων του κωμικού Μπέπε Γκρίλο βρίσκεται στη δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις. Μπορεί εύκολα, όμως, να υπερκεραστεί στις εκλογές του Απριλίου. Η μόνη πολιτική καινοτομία στη Γερμανία είναι το Κόμμα των Πειρατών, που τηρεί μία βολική σιγή για τα θέματα του ευρώ.
• Το τέταρτο σημείο είναι το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο. Τα νομικά θέματα που εμπλέκονται στη διαχείριση της κρίσης στην ευρωζώνη είναι ιδιαίτερα πολύπλοκα, ενώ πολλές καλές προτάσεις δεν μπορούν να προχωρήσουν για νομικούς λόγους. Ο πραγματικός περιορισμός, όμως, είναι πολιτικός, όχι νομικός. Εάν η Γερμανία απορρίψει τις μεταφορές κεφαλαίων ή τη διαγραφή χρεών, θα το κάνει λόγω έλλειψης πολιτικής πλειοψηφίας και όχι εξαιτίας κάποιας δικαστικής απόφασης.
Η τελευταία ετυμηγορία του Δικαστηρίου ως προς τον ευρωπαϊκό μηχανισμό σταθερότητας δείχνει ότι Δικαστήριο που... γαβγίζει δεν δαγκώνει.
• Τέλος, δεν ανησυχώ καθόλου για την εκταμίευση της επόμενης δόσης των 31,5 δισ. ευρώ στην Ελλάδα ούτε για την επόμενη. Πράγματι, οι διαπραγματεύσεις αυτές είναι πολύ αγχωτικές. Η παράταση του ελληνικού προγράμματος κατά δύο χρόνια θα στοιχίσει περίπου 32 δισ. ευρώ και θα πρέπει «να βρουν από κάπου αυτά τα χρήματα», όπως το έθεσε και ένας αξιωματούχος. Κατά την πολυετή μου εμπειρία στις Βρυξέλλες, έμαθα να μην υποτιμώ ποτέ την ικανότητα των Ευρωπαίων τεχνοκρατών να βρουν χρήματα.
Θα παρατείνουν δάνεια, θα μειώσουν επιτόκια και θα δημιουργήσουν ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο και θολό όχημα ειδικού σκοπού εάν χρειαστεί. Εάν δεν βρουν όλα τα χρήματα, θα βρουν τα μισά από όσα χρειάζονται για το μισό χρονικό διάστημα και θα επανέλθουν στο θέμα τον επόμενο χρόνο για να βρουν τα υπόλοιπα. Δεν επικροτώ αυτήν τη στρατηγική. Αντιθέτως. Λέω απλώς ότιθα βρουν τα χρήματα.
Με αυτήν τη λίστα των πραγμάτων για τα οποία δεν πρέπει να ανησυχούμε ανά χείρας, είναι πλέον ευκολότερο να συγκεντρωθούμε στα θέματα για τα οποία πρέπει πραγματικά να ανησυχούμε:
1. Το πρώτο εξ αυτών και το πιο σημαντικό είναι ο αντίκτυπος της λιτότητας στην ανάπτυξη. Το 2013 θα είναι μία φοβερή χρονιά για την οικονομία της ευρωζώνης, η οποία θα μπορούσε εύκολα να εκτροχιαστεί από την τρέχουσα στρατηγική.
2. Το δεύτερο είναι η συνεχιζόμενη αποτυχία στην αντιμετώπιση της κρίσης και η αποδοχή της αναπόφευκτης εμπλοκής του επίσημου τομέα σε μία μελλοντική αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους - ή των άμεσων μεταφορών κεφαλαίων. Η στρατηγική της μετατόπισης του προβλήματος μέχρις ότου ολοκληρωθούν οι εκλογές του Σεπτεμβρίου στη Γερμανία αγγίζει τα όρια του παραλογισμού.
3. Τέλος, η τραπεζική ενοποίηση αντιμετωπίζει νέες αναβολές. Πλέον το βασικό πρόβλημα είναι η έλλειψη φιλοδοξίας. Δεν θα επιφέρει σημαντικό αντίκτυπο στην αντιμετώπιση της κρίσης, επειδή δεν θα διαχωρίζει τις τράπεζες από τα κράτη, δεν περιέχει τη δυνατότητα εκκαθάρισης τραπεζών ούτε κοινή εξασφάλιση των τραπεζικών καταθέσεων. Η όλη συζήτηση εκφυλίστηκε σε μία τυπική διαμάχη μεταξύ θεσμών για το ποιος κάνει τι.
Όπως βλέπετε, η λίστα των πραγμάτων για τα οποία δεν πρέπει να ανησυχούμε είναι μεγαλύτερη από εκείνη για τα πράγματα που πρέπει να ανησυχούμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι επιστρέφουμε σε μία κατάσταση ασφαλή και αισιόδοξη. Αντιθέτως, είναι μία έκκληση να επικεντρωθούμε στα λίγα θέματα που πραγματικά έχουν σημασία.
Εuro2day.gr
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
«Ανοιχτό το ενδεχόμενο να μην ληφθεί απόφαση στο Eurogroup»
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
