2012-11-21 14:24:23
By Μοχάμεντ Ελ-Εριάν*
Παρά τη γενναία δημόσια στάση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι απέτυχαν και πάλι να καταλήξουν σε κάποια συμφωνία για το κρίσιμο θέμα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους.
Εάν αυτό συνεχιστεί, τότε θα υπονομευθεί και το δεύτερο πακέτο στήριξης για την Ελλάδα, η οποία θα υποστεί νέο πλήγμα αξιοπιστίας, ειδικότερα στα μάτια των πολιτών της. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος να θεωρηθεί τελικά ότι η ένεση ρευστότητας που επετεύχθη με τόσο πολύ κόπο απέφερε μόνο λίγους μήνες για τον αγωνιζόμενο ελληνικό λαό.
Τα ελληνικά προβλήματα έχουν καταγραφεί επαρκώς. Η πολυετής κακοδιαχείριση και ανορθολογική κατανομή των πόρων οδήγησαν τη χώρα σε φτωχά επίπεδα ανταγωνιστικότητας, σε υπερβολικά μεγάλο δημόσιο τομέα, σε αστρονομικό χρέος και χρεοκοπημένες τράπεζες. Επιπλέον, οι βραχυπρόθεσμες οικονομικές φιλοδοξίες της Ελλάδας ακόμη δεν συγκλίνουν με τις δύσκολες αλήθειες που υπάρχουν στη χώρα.
Η πολιτική και κοινωνική διάσταση είναι επίσης ανησυχητική. Εν αντιθέσει με τα όσα συνέβησαν σε άλλες μεγάλες κρίσεις χρέους (στη Νότιο Κορέα το 1998, στη Βραζιλία το 2002-03, στην Ισλανδία το 2008-09 και στην Ιρλανδία την τελευταία τριετία), οι Έλληνες πολίτες εξακολουθούν να διαμαρτύρονται και να αποστασιοποιούνται, χωρίς να δείχνουν καμία διάθεση στήριξης των εκλεγμένων ηγετών τους σε μία εθνική προσπάθεια ανάκαμψης.
Το τελευταίο πακέτο στήριξης είχε στόχο να βελτιώσει την κατάσταση: διοχετεύοντας περισσότερα κεφάλαια (σε μία οικονομία που βρίθει ανεξόφλητων υποχρεώσεων, όπου πρακτικά δεν υπάρχει καμία δυνατότητα χρηματοδότησης ούτε καν για κεφάλαια κίνησης, πόσο μάλλον για νέες επενδύσεις και εξοπλισμό) και στηρίζοντας αυτή την προσωρινή στήριξη με μέτρα που θα έφερναν υπό έλεγχο τον προϋπολογισμό, θα ανακεφαλαιοποιούσαν τις τράπεζες και θα στήριζαν την ανάπτυξη.
Οι προθέσεις ήταν καλές, αλλά και αυτό το πακέτο στήριξης πιθανότατα θα αποτύχει εάν δεν υπάρξει λύση σε ένα βασικό σημείο τριβής: η Ελλάδα χρειάζεται μία ακόμη σημαντική μείωση του χρέους της. Σε αντίθετη περίπτωση, η χώρα θα μείνει εγκλωβισμένη στην ύφεση που έχει ρημάξει την ελληνική οικονομία εδώ και μία τετραετία. Η ανεργία στους νέους, που ήδη ξεπερνά το 50%, θα ριζώσει βαθιά και τα κοινωνικά προβλήματα θα συνεχιστούν, με ιδιαίτερα καταστροφικές συνέπειες στα ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού.
Αντιμέτωποι με μία ακόμη αποτυχία, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα κουνήσουν και πάλι το δάχτυλο στην ελληνική κυβέρνηση, επιρρίπτοντάς της την ευθύνη για τη μη πλήρη εφαρμογή του προγράμματος. Η Ελλάδα από την πλευρά της θα επιρρίψει τις ευθύνες στον σχεδιασμό του προγράμματος. Και όλοι θα παραπονιούνται για το δύσκολο περιβάλλον στην ευρωπαϊκή περιφέρεια όπως επίσης και για την έλλειψη ικανών θεσμικών μηχανισμών.
Το ΔΝΤ είχε την προθυμία να μιλήσει και τώρα υπάρχει ένα νέο στοιχείο που κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει: Η επαναλαμβανόμενη επιθυμία των Ευρωπαίων αξιωματούχων να κρύβουν το πρόβλημα του ευρωπαϊκού χρέους κάτω από το χαλί.
Η επιμονή του ΔΝΤ – που έχει εξαγριώσει κάποιους από τους μεγαλύτερους χρηματοδότες του – στηρίζεται σε ακλόνητη θεωρία και εμπειρία. Σκεφτείτε τι συμβαίνει όταν ένα μεγάλο μαύρο σύννεφο βρίσκεται πάνω από ένα σπίτι: Οι κάτοικοί του θα αναβάλλουν όσο μπορούν οποιαδήποτε εξωτερική δραστηριότητα μέχρις ότου περάσει το σύννεφο.
Το ίδιο συμβαίνει εάν υπάρχει ένα μεγάλο και μη διατηρήσιμο κρατικό χρέος: Δεν περιορίζονται μόνο οι πόροι του κράτους, αλλά αποθαρρύνονται παράλληλα οι εισροές νέων κεφαλαίων που είναι απαραίτητες για να ολοκληρωθούν τα τέσσερα βασικά «Α» της κρίσης χρέους:Aνακεφαλαιοποίηση, Aποκατάσταση, Aναδιάρθρωση και Aνάκαμψη.
Οι Ευρωπαίοι τα καταλαβαίνουν όλα αυτά, βαθιά μέσα τους. Πριν από δύο χρόνια άλλωστε, χρηματοδότησαν ένα σημαντικό κούρεμα στα ελληνικά ομόλογα που έγινε στους ιδιώτες επενδυτές. Σήμερα, ορισμένοι εκτιμούν ότι θα μπορούσε να γίνει ένας ακόμη γύρος του αποκαλούμενου PSI. Το πρόβλημα όμως, δεν βρίσκεται στα χέρια του ιδιωτικού τομέα.
Το καταστροφικά μεγάλο χρέος βρίσκεται πλέον στα χέρια των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και θεσμών όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Το μόνο που φαίνεται διατεθειμένη να συζητήσει η Ευρώπη τώρα είναι η παράταση της λήξης και η μείωση των επιτοκίων. Η εμπλοκή του επίσημου τομέα σε μία αναδιάρθρωση, φαίνεται πως δεν βρίσκεται επί τάπητος.
Με την άρνησή τους να προχωρήσουν σε ουσιαστικό νέο κούρεμα, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι αποτρέπουν τη δημιουργία προηγούμενου που θα ήταν όχι μόνο πολιτικά επικίνδυνο, αλλά που θα μπορούσε επίσης να πυροδοτήσει επικίνδυνη μετάδοση στην ευρύτερη περιοχή. Ακόμη κι αν κριθεί ότι έχουν δίκιο – και αυτό χωράει συζήτηση – τότε θα κερδίζουν μία μικρή μάχη αλλά θα αυξάνουν την πιθανότητα να χάσουν τον πόλεμο.
Μέχρι πρότινος, πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πεισματικά επέμεναν ότι οι «προηγμένες χώρες» - και ειδικότερα εκείνες που μετέχουν σε ένα τόσο προνομιακό κλαμπ όπως η ευρωζώνη – θα ήταν δομικά αλώβητες από «την κρίση χρέους των αναπτυσσόμενων χωρών». Αυτή η ξεπερασμένη αντίληψη επηρέασε την πολιτική αντίδρασης στην κρίση, οδηγώντας σε σπατάλη δισεκατομμυρίων ευρώ και υπονομεύοντας τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων.
Την Τρίτη απέφυγαν και πάλι την απόφαση για σημαντική μείωση του χρέους που βρίσκεται στα χέρια του επίσημου τομέα και έδειξαν ότι ακόμη δεν αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα.
Το ΔΝΤ έχει δίκιο. Η Ελλάδα χρειάζεται άμεσα νέο κούρεμα του χρέους που βρίσκεται στον επίσημο τομέα. Όσο περισσότερο αντιστέκεται η Ευρώπη, τόσο μεγαλύτεροι γίνονται οι κίνδυνοι για την ακεραιότητα της Ελλάδας και για την αξιοπιστία της πολιτικής της ευρωζώνης. Ας ελπίσουμε ότι θα επικρατήσει η λογική στη συνάντηση των Ευρωπαίων αξιωματούχων την επόμενη εβδομάδα.
* Ο Μοχάμεντ Ελ-Εριάν είναι διευθύνων σύμβουλος της Pimco
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Παρά τη γενναία δημόσια στάση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι απέτυχαν και πάλι να καταλήξουν σε κάποια συμφωνία για το κρίσιμο θέμα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους.
Εάν αυτό συνεχιστεί, τότε θα υπονομευθεί και το δεύτερο πακέτο στήριξης για την Ελλάδα, η οποία θα υποστεί νέο πλήγμα αξιοπιστίας, ειδικότερα στα μάτια των πολιτών της. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος να θεωρηθεί τελικά ότι η ένεση ρευστότητας που επετεύχθη με τόσο πολύ κόπο απέφερε μόνο λίγους μήνες για τον αγωνιζόμενο ελληνικό λαό.
Τα ελληνικά προβλήματα έχουν καταγραφεί επαρκώς. Η πολυετής κακοδιαχείριση και ανορθολογική κατανομή των πόρων οδήγησαν τη χώρα σε φτωχά επίπεδα ανταγωνιστικότητας, σε υπερβολικά μεγάλο δημόσιο τομέα, σε αστρονομικό χρέος και χρεοκοπημένες τράπεζες. Επιπλέον, οι βραχυπρόθεσμες οικονομικές φιλοδοξίες της Ελλάδας ακόμη δεν συγκλίνουν με τις δύσκολες αλήθειες που υπάρχουν στη χώρα.
Η πολιτική και κοινωνική διάσταση είναι επίσης ανησυχητική. Εν αντιθέσει με τα όσα συνέβησαν σε άλλες μεγάλες κρίσεις χρέους (στη Νότιο Κορέα το 1998, στη Βραζιλία το 2002-03, στην Ισλανδία το 2008-09 και στην Ιρλανδία την τελευταία τριετία), οι Έλληνες πολίτες εξακολουθούν να διαμαρτύρονται και να αποστασιοποιούνται, χωρίς να δείχνουν καμία διάθεση στήριξης των εκλεγμένων ηγετών τους σε μία εθνική προσπάθεια ανάκαμψης.
Το τελευταίο πακέτο στήριξης είχε στόχο να βελτιώσει την κατάσταση: διοχετεύοντας περισσότερα κεφάλαια (σε μία οικονομία που βρίθει ανεξόφλητων υποχρεώσεων, όπου πρακτικά δεν υπάρχει καμία δυνατότητα χρηματοδότησης ούτε καν για κεφάλαια κίνησης, πόσο μάλλον για νέες επενδύσεις και εξοπλισμό) και στηρίζοντας αυτή την προσωρινή στήριξη με μέτρα που θα έφερναν υπό έλεγχο τον προϋπολογισμό, θα ανακεφαλαιοποιούσαν τις τράπεζες και θα στήριζαν την ανάπτυξη.
Οι προθέσεις ήταν καλές, αλλά και αυτό το πακέτο στήριξης πιθανότατα θα αποτύχει εάν δεν υπάρξει λύση σε ένα βασικό σημείο τριβής: η Ελλάδα χρειάζεται μία ακόμη σημαντική μείωση του χρέους της. Σε αντίθετη περίπτωση, η χώρα θα μείνει εγκλωβισμένη στην ύφεση που έχει ρημάξει την ελληνική οικονομία εδώ και μία τετραετία. Η ανεργία στους νέους, που ήδη ξεπερνά το 50%, θα ριζώσει βαθιά και τα κοινωνικά προβλήματα θα συνεχιστούν, με ιδιαίτερα καταστροφικές συνέπειες στα ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού.
Αντιμέτωποι με μία ακόμη αποτυχία, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα κουνήσουν και πάλι το δάχτυλο στην ελληνική κυβέρνηση, επιρρίπτοντάς της την ευθύνη για τη μη πλήρη εφαρμογή του προγράμματος. Η Ελλάδα από την πλευρά της θα επιρρίψει τις ευθύνες στον σχεδιασμό του προγράμματος. Και όλοι θα παραπονιούνται για το δύσκολο περιβάλλον στην ευρωπαϊκή περιφέρεια όπως επίσης και για την έλλειψη ικανών θεσμικών μηχανισμών.
Το ΔΝΤ είχε την προθυμία να μιλήσει και τώρα υπάρχει ένα νέο στοιχείο που κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει: Η επαναλαμβανόμενη επιθυμία των Ευρωπαίων αξιωματούχων να κρύβουν το πρόβλημα του ευρωπαϊκού χρέους κάτω από το χαλί.
Η επιμονή του ΔΝΤ – που έχει εξαγριώσει κάποιους από τους μεγαλύτερους χρηματοδότες του – στηρίζεται σε ακλόνητη θεωρία και εμπειρία. Σκεφτείτε τι συμβαίνει όταν ένα μεγάλο μαύρο σύννεφο βρίσκεται πάνω από ένα σπίτι: Οι κάτοικοί του θα αναβάλλουν όσο μπορούν οποιαδήποτε εξωτερική δραστηριότητα μέχρις ότου περάσει το σύννεφο.
Το ίδιο συμβαίνει εάν υπάρχει ένα μεγάλο και μη διατηρήσιμο κρατικό χρέος: Δεν περιορίζονται μόνο οι πόροι του κράτους, αλλά αποθαρρύνονται παράλληλα οι εισροές νέων κεφαλαίων που είναι απαραίτητες για να ολοκληρωθούν τα τέσσερα βασικά «Α» της κρίσης χρέους:Aνακεφαλαιοποίηση, Aποκατάσταση, Aναδιάρθρωση και Aνάκαμψη.
Οι Ευρωπαίοι τα καταλαβαίνουν όλα αυτά, βαθιά μέσα τους. Πριν από δύο χρόνια άλλωστε, χρηματοδότησαν ένα σημαντικό κούρεμα στα ελληνικά ομόλογα που έγινε στους ιδιώτες επενδυτές. Σήμερα, ορισμένοι εκτιμούν ότι θα μπορούσε να γίνει ένας ακόμη γύρος του αποκαλούμενου PSI. Το πρόβλημα όμως, δεν βρίσκεται στα χέρια του ιδιωτικού τομέα.
Το καταστροφικά μεγάλο χρέος βρίσκεται πλέον στα χέρια των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και θεσμών όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Το μόνο που φαίνεται διατεθειμένη να συζητήσει η Ευρώπη τώρα είναι η παράταση της λήξης και η μείωση των επιτοκίων. Η εμπλοκή του επίσημου τομέα σε μία αναδιάρθρωση, φαίνεται πως δεν βρίσκεται επί τάπητος.
Με την άρνησή τους να προχωρήσουν σε ουσιαστικό νέο κούρεμα, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι αποτρέπουν τη δημιουργία προηγούμενου που θα ήταν όχι μόνο πολιτικά επικίνδυνο, αλλά που θα μπορούσε επίσης να πυροδοτήσει επικίνδυνη μετάδοση στην ευρύτερη περιοχή. Ακόμη κι αν κριθεί ότι έχουν δίκιο – και αυτό χωράει συζήτηση – τότε θα κερδίζουν μία μικρή μάχη αλλά θα αυξάνουν την πιθανότητα να χάσουν τον πόλεμο.
Μέχρι πρότινος, πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πεισματικά επέμεναν ότι οι «προηγμένες χώρες» - και ειδικότερα εκείνες που μετέχουν σε ένα τόσο προνομιακό κλαμπ όπως η ευρωζώνη – θα ήταν δομικά αλώβητες από «την κρίση χρέους των αναπτυσσόμενων χωρών». Αυτή η ξεπερασμένη αντίληψη επηρέασε την πολιτική αντίδρασης στην κρίση, οδηγώντας σε σπατάλη δισεκατομμυρίων ευρώ και υπονομεύοντας τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων.
Την Τρίτη απέφυγαν και πάλι την απόφαση για σημαντική μείωση του χρέους που βρίσκεται στα χέρια του επίσημου τομέα και έδειξαν ότι ακόμη δεν αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα.
Το ΔΝΤ έχει δίκιο. Η Ελλάδα χρειάζεται άμεσα νέο κούρεμα του χρέους που βρίσκεται στον επίσημο τομέα. Όσο περισσότερο αντιστέκεται η Ευρώπη, τόσο μεγαλύτεροι γίνονται οι κίνδυνοι για την ακεραιότητα της Ελλάδας και για την αξιοπιστία της πολιτικής της ευρωζώνης. Ας ελπίσουμε ότι θα επικρατήσει η λογική στη συνάντηση των Ευρωπαίων αξιωματούχων την επόμενη εβδομάδα.
* Ο Μοχάμεντ Ελ-Εριάν είναι διευθύνων σύμβουλος της Pimco
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
SUPER-3 : «Κάθε φορά που κοιτάνε το ταβάνι λερώνουν τα βρακιά τους...»
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Οι διατροφικές επιλογές των φτωχών και των πλουσίων
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
