2012-12-15 10:11:53
Σκέψεις πάνω στο μοντέλο διακυβέρνησης του γάλλου Προέδρου
ΤΑ ΝΕΑ / Le Monde Του Laurent Bouvet
Είναι πολύ νωρίς να πει κανείς αν η «μέθοδος Ολάντ» θα αποφέρει ή όχι καρπούς, τουλάχιστον όσον αφορά τις προθέσεις και το προεκλογικό πρόγραμμα του Φρανσουά Ολάντ. Επειτα από έξι μήνες στην εξουσία, ποιος μπορεί να πει μετά βεβαιότητος τι είναι ο ολαντισμός;
Και εντούτοις, οι απόλυτες κρίσεις για τις ενέργειες του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας δεν λείπουν, ούτε στον Τύπο ούτε μεταξύ των οπαδών και των αντιπάλων του. Αποτέλεσμα μιας ιλιγγιώδους επιτάχυνσης του πολιτικού χρόνου τον οποίο επέφερε η πενταετής προεδρική θητεία - και επιδείνωσε η θητεία του Νικολά Σαρκοζί - καθώς και της συνεχούς ροής πληροφοριών, αυτή η εντατική σχολιαστική δραστηριότητα επιβεβαιώνει την αμηχανία που προκαλεί η στάση του αρχηγού του γαλλικού κράτους.
Ο Εμανιουέλ Τοντ είχε διατυπώσει στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας μια προκλητική υπόθεση, την υπόθεση ενός «επαναστατικού ολαντισμού»
. Μιας μεθόδου διακυβέρνησης που προαναγγελλόταν ως ένας πιθανός πολιτικός και κοινωνιολογικός ορίζοντας για τον πρώτο σοσιαλδημοκράτη ηγέτη α λα γαλλικά. Της εξέλιξής του κατά τη διάρκεια της θητείας του σε έναν σπουδαίο πρόεδρο της Αριστεράς, ο οποίος, χάρη κυρίως στην αποτελεσματικότητα των ενεργειών του, θα άλλαζε επιτέλους τη γαλλική κοινωνία επαναπροσανατολίζοντας τις οικονομικές επιλογές της και εγγυώμενος περισσότερη ισότητα ανάμεσα στους συμπολίτες του. Συμφιλιώνοντας, με δυο λόγια, μια Γαλλία που πήρε αυτά τα τελευταία χρόνια διαζύγιο από τον εαυτό της.
Πέρα από τη διατυπωμένη μέθοδο, το ερώτημα γύρω από τη μέθοδο διακυβέρνησης του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας παραμένει: είναι άραγε πιο αποτελεσματική επειδή είναι πιο ελαστική από άλλες, ιδίως από εκείνη του προκατόχου του; Κομίζει περισσότερες εις βάθος αλλαγές διότι είναι πιο συνετή; Είναι πιο «επαναστατική» επειδή είναι λιγότερο θεαματική;
Αυτό που προκαλεί κατ' αρχήν εντύπωση στη μέθοδο διακυβέρνησης του αρχηγού του γαλλικού κράτους είναι η αίσθηση της ισορροπίας που έχει και η διαρκής αναζήτηση ενός συμβιβασμού ανάμεσα σε διαφορετικές, αν όχι ανταγωνιστικές θέσεις. Ολες οι ερμηνείες είναι πιθανές: οξυμμένη αίσθηση της τακτικής, υπερβολική σύνεση, χρόνια αναποφασιστικότητα Το πιο πρόσφατο επεισόδιο, αυτό της Φλοράνζ, έδωσε ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα: ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας φάνηκε να δίνει δίκιο ταυτόχρονα και στον Αρνό Μοντμπούρ και στον Ζαν-Μαρκ Ερό, την ώρα που οι θέσεις τις οποίες εξέφρασαν μοιάζουν δύσκολα συμβατές.
Αναμφισβήτητα αυτό που χαρακτηρίζει περισσότερο τον Φρανσουά Ολάντ είναι ότι δεν δέχεται να του επιβάλλονται επιλογές. Εξ ου και αυτή η μόνιμη στάση του, ως του μοναδικού σημείου συνάντησης ανάμεσα σε διαφορετικές, συχνά αντίθετες δυνάμεις που ασκούνται στο τάδε ή στο δείνα ζήτημα. Αυτή η άρνηση όμως της ανοιχτής διαμάχης και της δραματοποίησης των διακυβευμάτων δεν κατορθώνει να κρύψει την εγγενή του έφεση στο λεπτό παιχνίδι των συσχετισμών δυνάμεων.
Αυτή η πρακτική της εξουσίας, που ήταν ήδη ορατή και αισθητή στον πρώτο γραμματέα του Σοσιαλιστικού Κόμματος για δέκα χρόνια, αναδεικνύει ένα δεύτερο χαρακτηριστικό του ολαντισμού: την άρνηση κάθε a priori ιδεoλογίας, κάθε αμετακίνητης δογματικής θέσης.
Αυτός όμως ο πραγματισμός της δράσης δεν είναι κυνισμός. Η στράτευση του αρχηγού του κράτους στον ρεφορμισμό, σε μια σοσιαλδημοκρατική προσέγγιση, κατά τα πρότυπα των κρατών του ευρωπαϊκού Βορρά, είναι αναμφισβήτητη. Το ίδιο και η στράτευσή του, ως κληρονόμου του Φρανσουά Μιτεράν και του Ζακ Ντελόρ ταυτόχρονα, στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η απόχρωση την οποία έδωσε σε αυτό μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα την επικύρωση του δημοσιονομικού συμφώνου, σέβεται αυτόν τον δεσμό έστω και αν εντάσσεται στο πλαίσιο της σημερινής κρίσης.
Σε αυτό οφείλονται και οι δυσκολίες του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας με ένα κομμάτι της Αριστεράς. Σε αυτόν τον σοσιαλδημοκρατικό ρεφορμισμό που εκλαμβάνεται ως προδοσία από ένα κομμάτι της Αριστεράς, για το οποίο η ιδεολογική χειρονομία παραμένει κεφαλαιώδης. Κάθε υπολογισμένη χρονική καθυστέρηση όσον αφορά την υλοποίηση ενός προγραμματισμένου μέτρου, κάθε διαπραγμάτευση που διεξάγεται προτού ληφθεί οριστική απόφαση, κάθε έκθεση που παραγγέλλεται προκειμένου να αποσαφηνιστεί ο συσχετισμός των δυνάμεων θεωρείται από κάποιους, στην Αριστερά, ως σημάδι όχι τόσο ενός συνετού μυαλού όσο μιας δογματικής αδυναμίας, μιας απουσίας αφοσίωσης στον αγώνα.
Ο ολαντισμός ευελπιστεί να επικυρώσει, μέσα στην πρακτική της διακυβέρνησης, το τέλος της ιστορίας μιας γαλλικής Αριστεράς που σημαδεύτηκε από παραιτήσεις εξίσου θεαματικές με τις υποσχέσεις της. Με δυο λόγια, να μην υπόσχεται παρά μόνον αυτά που μπορεί στο πλαίσιο της λογικής να τηρήσει και να επιτυγχάνει, στο πλαίσιο του εφικτού, όλα όσα μπορεί να επιτύχει. Αραγε ένας συνετός, απο-ιδεολογικοποιημένος πραγματισμός θα επιτρέψει την αλλαγή που εξακολουθεί να κομίζει η Αριστερά, περισσότερο από ό,τι μια πιο κλασική ή επαναστατική στάση, που εξυμνεί μεν τον «λαό της Αριστεράς» αλλά της οποίας ο βολονταρισμός πολύ συχνά προσέκρουε σε μια αντίπαλη και περιοριστική πραγματικότητα; Κανείς δεν έχει την απάντηση σε μια τέτοια ερώτηση σήμερα. Και εντούτοις, τίθεται επιτακτικά σε μια κρίσιμη ιστορική συγκυρία, τόσο για την Αριστερά όσο και για τη Γαλλία.
O Λοράν Μπουβέ είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο των Versailles-Saint-Quentin-en-Yvelines και συγγραφέας. Τον Ιανουάριο πρόκειται να αναλάβει τη διεύθυνση του Κέντρου Πολιτικών Μελετών της Sciences Po.
liberals10
ΤΑ ΝΕΑ / Le Monde Του Laurent Bouvet
Είναι πολύ νωρίς να πει κανείς αν η «μέθοδος Ολάντ» θα αποφέρει ή όχι καρπούς, τουλάχιστον όσον αφορά τις προθέσεις και το προεκλογικό πρόγραμμα του Φρανσουά Ολάντ. Επειτα από έξι μήνες στην εξουσία, ποιος μπορεί να πει μετά βεβαιότητος τι είναι ο ολαντισμός;
Και εντούτοις, οι απόλυτες κρίσεις για τις ενέργειες του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας δεν λείπουν, ούτε στον Τύπο ούτε μεταξύ των οπαδών και των αντιπάλων του. Αποτέλεσμα μιας ιλιγγιώδους επιτάχυνσης του πολιτικού χρόνου τον οποίο επέφερε η πενταετής προεδρική θητεία - και επιδείνωσε η θητεία του Νικολά Σαρκοζί - καθώς και της συνεχούς ροής πληροφοριών, αυτή η εντατική σχολιαστική δραστηριότητα επιβεβαιώνει την αμηχανία που προκαλεί η στάση του αρχηγού του γαλλικού κράτους.
Ο Εμανιουέλ Τοντ είχε διατυπώσει στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας μια προκλητική υπόθεση, την υπόθεση ενός «επαναστατικού ολαντισμού»
Πέρα από τη διατυπωμένη μέθοδο, το ερώτημα γύρω από τη μέθοδο διακυβέρνησης του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας παραμένει: είναι άραγε πιο αποτελεσματική επειδή είναι πιο ελαστική από άλλες, ιδίως από εκείνη του προκατόχου του; Κομίζει περισσότερες εις βάθος αλλαγές διότι είναι πιο συνετή; Είναι πιο «επαναστατική» επειδή είναι λιγότερο θεαματική;
Αυτό που προκαλεί κατ' αρχήν εντύπωση στη μέθοδο διακυβέρνησης του αρχηγού του γαλλικού κράτους είναι η αίσθηση της ισορροπίας που έχει και η διαρκής αναζήτηση ενός συμβιβασμού ανάμεσα σε διαφορετικές, αν όχι ανταγωνιστικές θέσεις. Ολες οι ερμηνείες είναι πιθανές: οξυμμένη αίσθηση της τακτικής, υπερβολική σύνεση, χρόνια αναποφασιστικότητα Το πιο πρόσφατο επεισόδιο, αυτό της Φλοράνζ, έδωσε ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα: ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας φάνηκε να δίνει δίκιο ταυτόχρονα και στον Αρνό Μοντμπούρ και στον Ζαν-Μαρκ Ερό, την ώρα που οι θέσεις τις οποίες εξέφρασαν μοιάζουν δύσκολα συμβατές.
Αναμφισβήτητα αυτό που χαρακτηρίζει περισσότερο τον Φρανσουά Ολάντ είναι ότι δεν δέχεται να του επιβάλλονται επιλογές. Εξ ου και αυτή η μόνιμη στάση του, ως του μοναδικού σημείου συνάντησης ανάμεσα σε διαφορετικές, συχνά αντίθετες δυνάμεις που ασκούνται στο τάδε ή στο δείνα ζήτημα. Αυτή η άρνηση όμως της ανοιχτής διαμάχης και της δραματοποίησης των διακυβευμάτων δεν κατορθώνει να κρύψει την εγγενή του έφεση στο λεπτό παιχνίδι των συσχετισμών δυνάμεων.
Αυτή η πρακτική της εξουσίας, που ήταν ήδη ορατή και αισθητή στον πρώτο γραμματέα του Σοσιαλιστικού Κόμματος για δέκα χρόνια, αναδεικνύει ένα δεύτερο χαρακτηριστικό του ολαντισμού: την άρνηση κάθε a priori ιδεoλογίας, κάθε αμετακίνητης δογματικής θέσης.
Αυτός όμως ο πραγματισμός της δράσης δεν είναι κυνισμός. Η στράτευση του αρχηγού του κράτους στον ρεφορμισμό, σε μια σοσιαλδημοκρατική προσέγγιση, κατά τα πρότυπα των κρατών του ευρωπαϊκού Βορρά, είναι αναμφισβήτητη. Το ίδιο και η στράτευσή του, ως κληρονόμου του Φρανσουά Μιτεράν και του Ζακ Ντελόρ ταυτόχρονα, στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η απόχρωση την οποία έδωσε σε αυτό μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα την επικύρωση του δημοσιονομικού συμφώνου, σέβεται αυτόν τον δεσμό έστω και αν εντάσσεται στο πλαίσιο της σημερινής κρίσης.
Σε αυτό οφείλονται και οι δυσκολίες του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας με ένα κομμάτι της Αριστεράς. Σε αυτόν τον σοσιαλδημοκρατικό ρεφορμισμό που εκλαμβάνεται ως προδοσία από ένα κομμάτι της Αριστεράς, για το οποίο η ιδεολογική χειρονομία παραμένει κεφαλαιώδης. Κάθε υπολογισμένη χρονική καθυστέρηση όσον αφορά την υλοποίηση ενός προγραμματισμένου μέτρου, κάθε διαπραγμάτευση που διεξάγεται προτού ληφθεί οριστική απόφαση, κάθε έκθεση που παραγγέλλεται προκειμένου να αποσαφηνιστεί ο συσχετισμός των δυνάμεων θεωρείται από κάποιους, στην Αριστερά, ως σημάδι όχι τόσο ενός συνετού μυαλού όσο μιας δογματικής αδυναμίας, μιας απουσίας αφοσίωσης στον αγώνα.
Ο ολαντισμός ευελπιστεί να επικυρώσει, μέσα στην πρακτική της διακυβέρνησης, το τέλος της ιστορίας μιας γαλλικής Αριστεράς που σημαδεύτηκε από παραιτήσεις εξίσου θεαματικές με τις υποσχέσεις της. Με δυο λόγια, να μην υπόσχεται παρά μόνον αυτά που μπορεί στο πλαίσιο της λογικής να τηρήσει και να επιτυγχάνει, στο πλαίσιο του εφικτού, όλα όσα μπορεί να επιτύχει. Αραγε ένας συνετός, απο-ιδεολογικοποιημένος πραγματισμός θα επιτρέψει την αλλαγή που εξακολουθεί να κομίζει η Αριστερά, περισσότερο από ό,τι μια πιο κλασική ή επαναστατική στάση, που εξυμνεί μεν τον «λαό της Αριστεράς» αλλά της οποίας ο βολονταρισμός πολύ συχνά προσέκρουε σε μια αντίπαλη και περιοριστική πραγματικότητα; Κανείς δεν έχει την απάντηση σε μια τέτοια ερώτηση σήμερα. Και εντούτοις, τίθεται επιτακτικά σε μια κρίσιμη ιστορική συγκυρία, τόσο για την Αριστερά όσο και για τη Γαλλία.
O Λοράν Μπουβέ είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο των Versailles-Saint-Quentin-en-Yvelines και συγγραφέας. Τον Ιανουάριο πρόκειται να αναλάβει τη διεύθυνση του Κέντρου Πολιτικών Μελετών της Sciences Po.
liberals10
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΠΑΙΡΝΕΙ ΤΟ 100% ΤΟΥ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ Ο ΜΑΡΙΝΑΚΗΣ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
