2013-01-13 19:39:08
Αλέξανδρος Νίκλαν / Σύμβουλος Ασφάλειας Πληροφορίας.
Στο προηγούμενο μου άρθρο ( Εισαγωγή Γεωστρατηγικής Αξίας της Ελλάδος ) είχα αναθερθεί στα δύο σημεία που ενισχύουν την γεωστρατηγική αξία της Ελλάδος στο παγκόσμιο στερέωμα.. το γεωπολιτικό και το γεωοικονομικό στοιχείο. Τα δύο στυλώματα που αναλόγως του μεγέθους και της ισχύος τους μπορούν να αναδείξουν μια αυτοκρατορία ή να αποδυναμώσουν μια χώρα όπως είναι η Ελλάδα.
Αναφερόμενος λοιπόν στο γεωοικονομικό στοιχείο της χώρας , ίσως θα ήταν καλό να διαιρεθεί σε υποκατηγορίες η εικόνα έτσι ώστε να είναι πιο εύκολη και κατανοητή η ανάλυση του. Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν , θα ξεκινήσω με τον μετεωρολογικό παράγοντα όπως και τον επηρρεασμό αυτού σε διάφορος τομείς πρώτης παραγωγής.
Γεωοικονομικά στοιχεία.
Ένα απο τα μεγάλα πλεονεκτήματα που έχει ο Ελλαδικός χώρος είναι οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν κατά όλη την διάρκεια του χρόνου με ηπιότητα σε σύγκριση με άλλα εδάφη και χώρες. Αυτό εξυπηρετεί αφάνταστα την γεωργική παραγωγή αλλά και άλλες δραστηριότητες όπως ιχθυοκαλλιέργειες, ηλιακή ενέργεια, αιολική ενέργεια κτλ.
Καιρός και γεωλογικά στοιχεία.
Μια χώρα που μπορεί να έχει ώς σύμμαχο τις γεωολογικές και μετεωρολογικές συνθήκες είναι ικανή να προχωρήσει σε μια συντονισμένη κίνηση σχεδιασμού αύξησης παραγωγής, οδηγώντας όλη την χώρα σε μια αυτονομία που θα ενισχύσει την γεωοικονομική της δύναμη.
Η δημιουργία μιας αυξητικής δυναμικής σε παραγωγή πρώτων αγαθών αλλά και ενέργειας είναι το πρώτο βήμα που μπορέι να εδραιώσει μια ισχυρή οικονομική και βιομηχανική κατάσταση που θα έρθουν ώς επόμενο στάδιο. Διότι η επεξεργασία, παρασκευή και διανομή των παραπάνω, είναι κάτι που θα δημιουργήσει μια αλυσίδα ζήτησης απο την αγορά για ταχύτερη διανομή αλλά και μια ανάγκη για τοπική αξιοποίηση των παραπάνω στον μέγιστο βαθμό.
Στην Ελλάδα λοιπόν , όπου τόσο το γεωλογικό όσο και οι καιρικές συνθήκες είναι εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να ενισχύσουν στο μέγιστο την απόδοση της παραγωγής, έχουμε παραμείνει σε αναξιοποίητο σχεδόν επίπεδο όλων αυτών των πόρων.
Στοιχεία ΕυρωπαΙκής Ένωσης για Αγροτικές γαίες. (2005-2007)
Δεν υπάρχουν ούτε μεγάλες αξιοποιήσεις σε υδάτινους πόρους ,όπου η Ελλάδα διαθέτει το μέγιστο απόθεμα , ποιοτικά, πόσιμου νερού. Δεν υπάρχει παρά ελάχιστη αξιοποίηση σε επίπεδο ενέργειας και παραγωγής της , μέσω των «πράσινων» τρόπων όπως αιολικές γεννήτριες και ηλιακούς συλλέκτες. Δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός για αγροτικό πλαίσιο παραγωγής που να ενδυναμώνει την αυτονομία της χώρας σε πρώτης ανάγκης τρόφιμα και όποια παραγωγή υπάρχει είναι απόλυτα εξαρτημένη απο επιδοτήσεις αποδίδοντας παρά ελάχιστα οφέλη , εξαιρουμένων ίσως των εσπεριδοειδών, της ελιάς και του κρόκου Κοζάνης (μοναδικό στον κόσμο προϊόν).
Συμμετοχή προϊόντων και υπηρεσιών στο Ελληνικό ΑΕΠ (πηγή e-go.gr)
Η δε αλλιεία είναι κυριολεκτικά σε προβληματικά επίπεδα, αφού η μή ύπαρξη σχεδίου έχει οδηγήσει σε υπερεκμετάλλευση κάποιων περιοχών, σε επιχειρήσεις ιχθυοκαλιέργειας κυριολεκτικά εξαρτημένες απο επιδοτήσεις του κράτους και της Ε.Ε. ενώ θα έπρεπε να έχουν αυτονομία λόγω εξαγωγών ενός προϊόντος που δεν υπάρχει σε άλλες χώρες. Ενώ οι εξαγωγές ενός τέτοιου προϊόντος θα μπορούσε να ελαφρύνει αρκετά το έλλειμα , πλέον η εισαγωγή κατεψυγμένων ( !!! ) απο τρίτες χώρες, αυξάνει σε ραγδαίο ρυθμό.
Δυστυχώς ακόμα και σήμερα, η χώρα μας επιμένει σε ενα σύνολο επιδοτήσεων και δανεισμού απο τρίτους, έτσι ώστε να δίνει κίνητρα σε παραγωγούς και επιχειρήσεις να λειτουργούν με προϊόντα «ξένα» ή «δευτερεούσης φύσης» σε σχέση με τα παραπάνω ή ακόμα χειρότερα να λειτουργούν σε επίπεδο παρασκευής και αναδιανομής εισαγώμενων προϊόντων μεγαλώνοντας ακόμα περισσότερο το έλλειμα της χώρας , αφού όλα αυτά κοστίζουν διπλά. Τόσο σε επίπεδο αγοράς, όσο και σε επίπεδο δανεισμού, δεδομένου οτι οι επιχειρήσεις παραπάνω δεν προσδίδουν πρόσθετη αξία , εφόσον όλα αυτά είναι για εσωτερική κατανάλωση και οχι για εξαγωγές.
Γεωγραφική θέση
Γεωγραφικός χάρτης Μεσογείου.
Δεύτερη υποκατηγορία είναι η γεωγραφική θέση που δίνει ενα μπουκέτο ευκαιριών στην χώρα που πολύ δύσκολα μπορεί να βρεθεί σε οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου. Μια χώρα που βρίσκεται κυριολεκτικά στο νότιο προπύργιο της Ευρώπης, στην πόρτα της Ασίας, στα πόδια των Βαλκανίων και στο κεφάλι της Αφρικής, είναι σαν να φωτογραφίζεται ώς κόμβος μεταφορών ακόμα και στον πιο αδαή.
Ειδικότερα όταν έχει πέρα απο τα εδαφικά σύνορα και τα γύρω πελάγη να μπορούν να λειτουργήσουν ώς πλωτοί διάδρομοι για κάθε είδους εμπορική συνδιαλλαγή και μεταφορά σε οποιοδήποτε επίπεδο και αγαθό, θα έλεγε κανείς πως και μόνο απο αυτό ώς χώρα η Ελλάδα θα μπορούσε να κερδίσει μια περίοπτη θέση στα κέντρα αποφάσεων. Όμως ακόμα και σήμερα, τέτοιο δίκτυο δεν υφίσταται.
Σιδηρόδρομοι, Λιμάνια, αεροδρόμια, παραμένουν σε μια βαθμίδα μειωμένης αξίας και αντί να έχουν σημειωθεί με κόκκινο σε κάθε εμπορικό χάρτη του κόσμου, η Ελλάδα παραμένει ενα περιστασιακό αγκυροβόλι, αφήνοντας τον ρόλο του κόμβου να τον παίζει η Τουρκία ή ακόμα και η Ιταλία.
Μην ξεχνάμε πως η Ελλάδα ακόμα και κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας είχε ακμάσει σε αυτό το επίπεδο των μεταφορών, ειδικότερα στα παράλια της Μ.Ασίας, όπου το Ελληνικό εμπορικό στοιχείο άκμασε και είχε καταφέρει να πάρει τα ηνία στην οικονομία.
Δυστυχώς όμως και εδώ , οι κόμβοι όπως περιγράφηκαν παραπάνω για πλοία και αεροπλάνα, δεν έχουν ούτε έκταση, ούτε τις προϋποθέσεις να φιλοξενήσουν τέτοιες διεθνείς μεταφορές , σε παγκόσμιο επίπεδο. Και αυτό πέρα απο την ανικανότητα να φέρουν εντός εισοδήματα, έπιφέρουν και απώλειες αφού τα τέλη μεταφορών απο τρίτες χώρες προς εμάς (Τουρκία, Ιταλία) για διεθνή εμπορεύματα που εισάγουμε, επιβαρρύνουν ακόμα περισσότερο το έλλειμα μεταφέροντας το κόστος ακόμα και στον τελικό καταναλωτή.
Οι τερματικοί όμως αυτοί σταθμοί δεν είναι μόνο κόμβοι μεταφορών αγαθών. Είναι και προορισμοί τουρισμού. Μια βιομηχανία που τόσο θέλουμε να αναπτυχθεί στην Ελλάδα , αλλά μέχρι στιγμής έχει αναντιστοιχία σε ποιότητα υπηρεσιών και τιμών.. και συνάμα μηδενική οργάνωση.
Ο τουρισμός θα μπορούσε για την Ελλάδα να είναι μια μορφής βαριάς βιομηχανίας υπηρεσιών όπως τόσο συχνά διατυμπανίζουμε, με μια διαφορά όμως. Οτι κάθε τι που προσφέρεται στο πλαίσιο αυτό , θα ήταν άνευ συναγωνισμού σε ποιοτικό επίπεδο. Τουρισμός πάσης φύσως εκδρομικής μορφής . Βουνό , θάλασσα, καταδύσεις, ορειβασία, ποδηλασία, αρχαιολογική ξενάγηση, θρησκευτική επίσκεψη είναι μόνο ελάχιστες απο τις μορφές αυτές. Αντί αυτού, έχουμε παραμείνει στο κλασσικό καλοκαιρινό περιβάλλον και μάλιστα προσελκύωντας λανθασμένο κοινό με φτηνές παροχές και υπηρεσίες που δεν ανταποκρίνονται στα θέλω και τις επιθυμίες του εισοδηματία αλλοδαπού, αλλά και ημεδαπού πελάτη.
Υπέδαφος
Ένα εξίσου σημαντικό είναι το στοιχείο του υπεδάφους. Είναι γνωστό οτι πρόσφατα η Ελλάδα έχει μπεί σε μια διαδικασία ορισμού ΑΟΖ (σ.σ. κάτι που έπρεπε να είχε γίνει χρόνια πρίν), με απώτερο σκοπό το θαλάσσιο υπέδαφος που είναι πλούσιο σε ορυκτά καύσιμα όπως αποδείχθηκε κατά τις πρόσφατες έρευνες.
Μεταλλεύματα, Ορυκτά καύσιμα είναι προϊόντα που οι χώρες που τα έχουν , δημιουργούν ολόκληρη βιομηχανία, γύρω απο αυτά που προστατεύεται με ισχυρά νομικά και θεσμικά πλαίσια έτσι ώστε να διατηρείται ακέραιο το εθνικό συμφέρον, ανεξαιρέτως ποιός θα τα διαχειριστεί. Στην Ελλάδα υπάρχουν κάποια τέτοια σημεία, αλλά ώς και παραπάνω , είναι στα σπάργανα απο πλευράς εκμετάλλευσης και αξιοποίησης. Π.χ. ελάχιστοι γνωρίζουν οτι είμαστε απο τις ελάχιστες χώρες που κυριολεκτικά «παράγουμε» ευρώ. Το Νικέλιο που εξορύσσεται εδώ δίνει σε διψήφιο ποσοστό το υλικό για την δημιουργία των Ευρωπαϊκών νομισμάτων.
Και όμως ακόμα και σήμερα η βιομηχανία βρίσκεται σε λήθη και λόγω των πολιτικών συνθηκών και απαιτήσεων (σ.σ. αναφορές στο επόμενο άρθρο) οδηγείται στην ολική εξαφάνιση της. Εργοστάσια που έχουν μείνει τεχνολογικά στην δεκαετία του 80-90, με ανύπαρκτο δίκτυο διανομής και παρασκευής εσωτερικά της χώρας, εξάγεται με κάποιο ελάχιστο αντίτιμο και επιστρέφει σε εμάς στην τελειοποιημένη μορφή του, με τετραπλάσιο τουλάχιστον κόστος εισαγωγής (π.χ. αλουμινιοκατασκευές). Απώλειες και εδώ τόσο σε ποσό συναλλάγματος εισαγωγής, όσο και σε ποσό που θα δοθεί για να αγοράσουμε το ραφιναρισμένο προϊόν σε δεύτερη φάση απο τρίτη χώρα.
Τεχνολογία - Τηλεπικοινωνίες
Στην Ελλάδα του σήμερα , η τεχνολογία αν και έχει κάνει την είσοδο της στην χώρα, παρόλα αυτά παραμένει τελευταίος τροχός της αμάξης. Μη εφαρμόσιμη στον δημόσιο τομέα, παραγκωνισμένη στον ιδιωτικό τομέα, κυρίως λόγω του αυξημένου κόστους διαχείρισης της , αλλά και της μη ύπαρξης τεχνογνωσίας , δεν μπορεί να αποδώσει το πρόσθετο κέρδος της. Οι τηλεπικοινωνίες αν και αρχικά κοντά στην περίοδο 2000-2004 έδειξαν μια τάση κατάκτησης των γειτονικών αγορών , σήμερα έχουν συρρικνωθεί και μεταπουληθεί σε τρίτους, παραδίδοντας έτσι ενα σημαντικό έδαφος για επενδύσεις ακόμα και εντός χώρας χωρίς ειδική αξιοποίηση.
Περιβάλλον - Μόλυνση
Αν και πολλοί δεν το σκέφτονται καν, το σίγουρο είναι οτι πρόκειται για κάτι πολύ σοβαρό καθώς επιφέρει δραματικές αλλοιώσεις και καταστροφές σε περιοχές γής και θαλάσσης. Το κόστος της ζημιάς είναι ακόμα πιο μεγάλο αν σκεφτεί κανείς πως δεν είναι μόνο η ίδια η καταστροφή που εξαφανίζει την δυνατότητα αξιοποίησης του υδάτινου ή γήινου πόρου.. αλλά και το οτι πρέπει να ξοδευτούν διπλάσια χρήματα για να επανέρθει σε πρότερα επίπεδα. Και σαν κερασάκι στην τούρτα , φυσικά υπάρχει και το πρόστιμο που μας επιβαρρύνει αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ κάθε φορά , που επιβάλλεται απο την Ε.Ε. , δίνοντας και την χαριστική βολή στην ικανότητα να είμαστε οικονομικά αυτόνομοι.
Βαθμίδα Γεωοικονομικής Αξίας Ελλάδος
Εν κατακλείδι η Ελλάδα κατά την διάρκεια της εισαγωγής της στην Ε.Ε. , δεν δημιούργησε ποτέ ενα ικανό τέτοιο δίκτυο παραγωγής αγαθών, μεταφορών, υπηρεσιών ή ακόμα και μεταλλευτικών εξορύξεων που θα ενίσχυε πραγματικά την αυτοδυναμία της σε πρώτης ανάγκης αγαθά , μειώνοντας έτσι σημαντικά την ισχύ της οικονομίας της και με οτι αυτό συνεπάγεται για την ισχύ της.Μια οικονομία που θα μπορούσε ακόμα και σήμερα με πραγματικά ελάχιστη προσπάθεια να γίνει ακόμα ισχυρή και αυτόνομη , έχοντας τόσα πλεονεκτήματα όσα πολύ σπάνια έχει κάποιο άλλο έθνος υπέρ του.
Στο στοιχείο λοιπόν της γεωοικονομίας , σαν ο πρώτος θεμέλιος λίθος , είναι ανύπαρκτος κυρίως λόγω μη αξιοποίησης των πόρων , ρίχνοντας όλο το βάρος στον έταιρο στύλο της γεωπολιτικής ,έτσι ώστε η γεωστρατηγική δύναμη της Ελλάδος, να ασκεί την όποια μέγιστη δυνατή επιρροή σε όλο τον κόσμο. Όμως είναι έτσι τα πράγματα;.. υπάρχει αυτή η ισχύ στην γεωπολιτική ικανότητας μας;Είναι κάτι που θα ασχοληθώ μεταγενέστερα.
Πίνακας απο στοιχεία Ε.Ε.
Να σημειωθεί επίσης οτι το αναξιοποίητο των παραπάνω , δημιουργεί και τα κενά που προσελκύουν κάθε είδους επενδυτές για να προσπαθήσουν να επωφεληθούν απο αυτά, συνήθως εις βάρος του εθνικού συμφέροντος , ειδικά αν δεν υπάρχει κάποιο σχέδιο ήδη στο πως και σε ποιό βαθμό μπορεί να γίνει η εκμεττάλευση αυτών απο τρίτους που θα αποδώσουν και τα απαιτητά προς το κράτος της κάθε χώρας. Εκεί δηλαδή που βασίζεται όπως έχω πει και ενα απο τα βασικά στοιχεία της γεωστρατηγικής αξίας μιας χώρας.
Στην επόμενη ανάλυση , θα προσπαθήσω να δώσω μια απεικόνιση αυτής της ικανότητας και το πόσο ισχυρή είναι όπου και τέλος θα δούμε αν όντως η αξία της Ελλάδος σε γεωστρατηγικό επίπεδο είναι τόσο δυνατή για να μπορεί και να προστατεύσει την ίδια αλλά και να μπορεί να επηρρεάσει και άλλες καταστάσεις.
ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (Γεωπολιτική αξία) - Γ μέρος
Η γεωπολιτική αξία της Ελλάδος είναι ο δεύτερος και κύριος ουσιαστικά θεμέλιος λίθος που καθορίζει σε συνδυασμό με την γεωοικονομία την αξία σε γεωστρατηγικό επίπεδο μιας χώρας. Αυτός ο συνδυασμός είναι εκείνος , που δείχνει τελικά αν μια χώρα μπορεί να επηρρεάσει στο παγκόσμιο στερέωμα, αλλά και αν μπορεί να έχει μια ικανή αντίσταση σε κάθε είδους προκλήσεις και προσπάθειες ενάντια στην ακεραιότητα της σε κάθε επίπεδο.
Πολλοί θεωρούν οτι διατηρώντας μια ουδετερότητα σε συνδιασμό με καλές σχέσεις σε γεωοικονομικό επίπεδο με τις άλλες χώρες, είναι ικανό να διατηρήσει μια σταθερή αξία της χώρας σε γεωστρατηγικό επίπεδο.. όμως δεν είναι ακριβώς έτσι.
Υπάρχει γενικότερα, μια διπλωματική τάση στην Ελλάδα ,από τα μεταπολεμικά χρόνια και ύστερα που υποστήριζει την αμυντική στάση , άνευ διεκδικήσεων και επιθετικής λεκτικής. Αυτό ακριβώς όμως είναι που δίνει και το περιθώριο σε κάθε άλλη , γειτονική κυρίως, χώρα να "καλύπτει τα κενά" που αφήνει η συγκεκριμένη διπλωματική στάση.
Έτσι έχουμε την Τουρκία, τα Σκόπια και την Αλβανία να λαμβάνουν επιθετική στάση απέναντι μας , διατηρώντας ένα πλαίσιο εντυπώσεων που λειτουργεί σχεδόν πάντα εις βάρος μας. Εκείνο που μας διαφεύγει είναι πως η αμυντική διπλωματία στηρίζεται κυρίως στο γεγονός ότι θέτεις κόκκινες γραμμές και όρια που δεν αλλάζουν κατά το δοκούν. Αν κάποιος τα παραβιάσει , όπως ορίζεται από το διεθνές σκηνικό.. εκεί που η λεκτική διπλωματία δεν μπορεί, ξεκινάει η διπλωματία των όπλων και του πολέμου. Μόνο αυτό μπορεί να δώσει ισχύ ουσιαστικά σε μια αμυντική μεν στάση.. που δεν πάει όμως σε θέση μηδενικών ανταλλαγμάτων και άνευ όρων παραχώρηση/υποχώρηση.
Είναι πολλά τα παραδείγματα ακόμα και στην νεώτερη ιστορία μας που η Ελλάδα , προσπαθώντας να διατηρήσει μια αμυντική διπλωματική στάση διότι επιβαλλόταν από καταστάσεις , εξωτερικούς παράγοντες κτλ.. έθαψε το εθνικό συμφέρον της , φέροντας έτσι ενα καίριο πλήγμα στην γεωπολιτική της ισχύ. Σαν κάποιον που περιτριγυρίζεται από καρχαρίες και επιλέγει να μείνει ακίνητος ακόμα και όταν τον δαγκώνουν για να μην κάνει απότομες κινήσεις και προκαλέσει και άλλους.. μόνο που ήδη είναι υπό επίθεση.
Η επιθετική τάση διπλωματίας και πολιτικής , έχει πάντα επιφέρει κέρδος στην Ελλάδα ιστορικά. Οι μεγαλύτερες επιτυχίες της , έγιναν με αυτό τον τρόπο. Είτε μιλάμε για την πρώιμη περίοδο των Βαλκανικών, είτε για την περίοδο που οδήγησε στην κατάκτηση της Μικράς Ασίας έστω και πρόσκαιρα.. είτε ακόμα και σε ειρηνικές περιόδους , την δεκαετία του 2000 πλέον , όπου η σύμπνοια πολιτικών κάθε παράταξης , έβαλε την Κύπρο μέσα στην Ε.Ε. , παρόλες τις αντιρρήσεις και τα επιχειρήματα της Τουρκίας.
Όμως αυτό θέλει όντως ,και σύμπνοια , αλλά και πλάνο μακροπρόθεσμο, μη επηρρεάσιμο από κομματικά θέλω και επιθυμίες. Μόνο γνώμονα και κριτήριο το Εθνικό συμφέρον , όπως ακριβώς έχει περάσει από την Αρχαία Σπάρτη , στην Αρχαία Ρώμη και από εκεί στις ΗΠΑ ώς κυρίαρχο πλάνο μιας πολιτείας.
Η αμυντική διπλωματία που έχει περάσει ώς δόγμα στην Ελλάδα , ουσιαστικά πέρα από τον περιορισμό που δίνει στην ίδια την χώρα και τα δικαιώματα της , δημιουργεί και μια κάλυψη για ανθρώπους που δεν δείχνουν ικανότητα να στηρίξουν μια επιθετική ρητορική, αλλά και μια ανυπαρξία στήριξης των γραμμών αυτών προς τα έξω, επειδή ακριβώς δεν μπορούν να εμπνεύσουν τον λαό της χώρας (σ.σ. παρακάτω θα υπάρξει ειδική αναφορά για την εσωτερική γεωπολιτική τάξη που αφορά τους πολίτες μιας χώρας)
Ένα σχέδιο διπλωματίας και εξωτερικής πολιτικής είναι εκείνο που δίνει και έμφαση στην γεωπολιτική δύναμη μιας χώρας , αφού καθορίζει εκ των προτέρων τα όρια και τις θέσεις σε σταθερή βάση. Εκεί δηλαδή που όπως είπα και πριν, μπαίνουν οι κόκκινες γραμμές και κάθε περαιτέρω υποχώρηση , είτε θα γίνεται με πολύ ισχυρά ανταλλάγματα είτε θα οδηγεί σε λεκτικό αδιέξοδο σε επίπεδο επιχειρημάτων. Δεν μπορεί μια χώρα να δεχτεί διλήμματα όταν η ίδια δεν αφήνει χώρο για αυτά.
Μέχρι εδώ λοιπόν είναι όλη η θεωρία στο πως ακριβώς μια χώρα σαν την Ελλάδα στέκεται ή μπορεί να σταθεί σε μια κατάσταση , έχοντας υπόψη στοιχεία γεωοικονομίας και γεωπολιτικής. Επειδή όμως κάθε εποχή έχει τις δικές της παραμέτρους και κάθε περίσταση έχει μια διαφορετική οπτική ... πως μπορεί τελικά να οριστεί και να ενδυναμωθεί η πραγματική γεωστρατηγική αξία της Ελλάδος;
Ελλάδα και γεωστρατηγική αξία.
Φεύγοντας από τις αντικειμενικές θεωρίες και τις γενικότητες θα προχωρήσω, με ρίσκο ίσως, σε μια σειρά προσωπικών παρατηρήσεων που πιστεύω ότι ίσως να έκαναν την χώρα να προχωρήσει με τρόπο ριζικά διαφορετικό , σ' ένα διεθνές σκηνικό αρκετά ρευστό και αρκετά παράδοξο αν και συνάμα όμοιο με άλλες ιστορικές περιόδους. Σε αυτό το σημείο θα ζητήσω την ανοχή σας , ίσως και την σκληρή κριτική σας, καθώς πρόκειται για προσωπική θεώρηση και πρόταση πραγμάτων βασισμένη σε όλα τα παραπάνω.
Ξεκινώντας από εκείνο που ανέφερα σχετικά με την επιθετική διπλωματία. Οι παράγοντες που μπορούν να στηρίξουν κάτι τέτοιο είναι τρείς ουσιαστικά. Η ισχύς της οικονομίας, η ένωση των πολιτών και πολιτικών εσωτερικά κάτω από ένα κοινό σκοπό και η ισχύς των όπλων.
Το αλληλένδετο δέσιμο της γεωοικονομικής θέσης μια χώρας με την ισχύ της διπλωματίας της είναι εκείνο που μπορεί και επηρρεάζει καταστάσεις , καθώς όπως είχα αναφέρει στο προηγούμενο άρθρο , οι επενδύσεις μιας χώρας στο εξωτερικό , αγοράζοντας και ρυθμίζοντας την εσωτερική οικονομία μιας άλλης χώρας είναι ένας μοχλός πίεσης που μπορεί να λειτουργήσει πολύ ευνοϊκά αν αυτό χρησιμοποιηθεί κατάλληλα κάτω από ένα εθνικό πλαίσιο. Η Ελλάδα είχε καταφέρει επι παραδείγματι , έστω και με κάποια σκοτεινά σημεία , να αγοράσει τράπεζες , μερίσματα τηλεπικοινωνιών και εμπορικές επιχειρήσεις στις γύρω χώρες κατά τις αρχές της δεκαετίας του 2000, ενισχύοντας έτσι και τις εισαγωγές συναλλάγματος. Το δυστυχές ήταν ότι έγινε κάτω από ιδιωτική πρωτοβουλία μόνο και χωρίς καμία εθνική στήριξη βάση ενός σχεδίου μακρόπνοου που θα εγκαθίδρυε την Ελληνική επιρροή στον τομέα της οικονομίας ανά χώρα, στην περιοχή.
Για αυτό και κατέληξε σε εσωτερική κατάρρευση των ίδιων αυτών τομέων. Άλλωστε καθώς στον ιδιωτικό τομέα, το πρόσκαιρο και βραχυπρόθεσμο συμφέρον πολλές φορές μπορεί να δημιουργήσει πρόσκαιρα κέρδη, δεν έχει δημιουργήσει σχεδόν ποτέ, και τις κατάλληλες προϋποθέσεις για εναλλακτικές λύσεις όταν έρθουν καιροί δυσκολίας.
Η Ελλάδα, λοιπόν, στην σημερινή εποχή με μια τάση οικονομικής εσωστρέφειας και εξαρτημένου δανεισμού , αλλά και με μηδενική παραγωγή δεν δείχνει μια δυνατή οικονομία που θα στήριζε μια ισχυρή διπλωματία.
Πρόσθετα αυτών , στο εσωτερικό της χώρας, η αδυναμία όλων των πολιτικών ηγεσιών μεταπολεμικά να εμφυσήσουν στον πληθυσμό ένα κοινό στόχο και σκοπό, τις οδηγούσαν πάντα στο να αντιμετωπίζουν μια εσωτερική τάση άρνησης ή ατομικής εκμετάλλευσης προς βλάβη του συνόλου. Αυτό από μόνο του, ήταν ικανό πολλές φορές να φρενάρει μια στάση που θα βοηθούσε το εθνικό συμφέρον. Προς παράδειγμα αυτών φέρω την "επιθετική τάση" εξαγοράς όλων των εμπορικών επιχειρήσεων στα Σκόπια από Ελληνικές επιχειρήσεις , που ενώ με βάση ενός εθνικού σχεδίου θα ήλεγχε στην ουσία την οικονομία της άλλης χώρας, δίνοντας κίνητρα αλλά και έλεγχο στο πως θα κινούνται οι Ελληνικού συμφέροντος επιχειρήσεις στο εξωτερικό , οι ιδιώτες έπραξαν μόνο αυτόβουλα ώς επιχειρήσεις χωρίς κανένα σχεδιασμό. Ο , δε, κόσμος της Ελλάδος είδε αρνητικά όλα αυτά που έγιναν και έφεραν εμπόδια στο όλο εγχείρημα. Κάτι φυσικά που ίσχυσε και εσωτερικά της χώρας της Ελλάδος απέναντι σε επιχειρήσεις και προσπάθειες ανάπτυξης , από συντεχνίες ή/και πολιτικά συμφερόντα με συμμετοχή στον αρνητισμό, με μόνο γνώμονα την ψηφοθηρία.
Αυτό και πολλά άλλα παρόμοια παραδείγματα παράδοξης εσωστρέφειας της χώρας , σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, οδηγούν ακόμα και σήμερα την Ελλάδα σε μια λανθασμένως εννοούμενη , αμυντική πολιτική ,δημιουργώντας τα κενά στην γεωπολιτική της θέση. Κενά που εκμεταλλεύονται άλλοι με πρώτη ίσως την Τουρκία ,που εγκαθιδρύει επιρροή τόσο σε επίπεδο διπλωματίας όσο και σε οικονομικές σχέσεις, στήνοντας μέχρι και αλυσίδες βιομηχανίας σε χώρες όπως το Κόσσοβο και η Αλβανία στην παρούσα χρονική στιγμή.
Τουρκικές βιομηχανίες και οικονομικά πακέτα επενδύσεων που λειτουργούν με βάση ένα εθνικό πλαίσιο για την Τουρκία, και μόλις τώρα έχουν αρχίσει να αποδίδουν μετά απο μια προσπάθεια τους επί 5 έτη.
--(μετά το 2004 που η Ελλάδα άρχισε την εσωστρεφή πορεία της ακολουθώντας βήματα που είχε ξανακάνει την δεκαετία του 1990).--
Ένα σχέδιο που ποτέ δεν κάναμε εμείς και φυσικά δημιούργησε το κενό για να μπούν άλλοι στην θέση μας.
Περνώντας τώρα στα εσωτερικά τεκταινόμενα μιας χώρας, εκείνο που ξεχωρίζει πάντα είναι η σύμπτυξη και συσπείρωση του κόσμου (πολιτών και πολιτικών) πίσω από ενα κοινό εθνικό συμφέρον και στόχο , έτσι ώστε να εμφανίζεται ένα ενιαίο δόγμα και γραμμή προς τα έξω. Αυτό που ακούμε τόσο συχνά,δηλαδή, όλοι μας από ΜΜΕ, από πολιτικά στόματα , αλλά τελικά είναι προς την στήριξη των κομματικών και προσωπικών τους θέσεων περισσότερο ,παρά για εθνικά θέματα.
Ένα τρανταχτό ακόμα ιστορικό παράδειγμα στο διεθνές στερέωμα , του κατά πόσο μπορεί να επηρρεάσει μια τέτοια αρνητική τάση του πληθυσμού μιας χώρας, είναι ο πόλεμος που ξεκίνησαν οι ΗΠΑ στο Βιετνάμ και κατέληξε σε ήττα τους κυρίως λόγω του εσωτερικού πολιτικού κόστους που είδε η εκεί κυβέρνηση να δημιουργείται εις βάρος της, όταν αυτός έφυγε από την εικόνα του εθνικού συμφέροντος για τον απλό πολίτη.
Στην Ελλάδα λοιπόν όπου απο τα μεταπολεμικά χρόνια , ειδικότερα, δεν προέκυψε ποτέ το «όραμα» όπως λέμε, είναι λογικό να μην υπάρχει συσπείρωση πολιτών και πολιτικών και το ατομικό συμφέρον να υπερβαίνει το εθνικό. Αυτό βέβαια έχει ώς αποτέλεσμα την μεγένθυνση της όλης τάσης, και την διόγκωση της σε σημείο που να μπορεί να επηρρεάσει τις διπλωματικές θέσεις και γραμμές προς τα έξω αφού το εσωτερικό πολιτικό κόστος υπερβαίνει αυτό του εθνικού κέρδους που σχεδόν πάντα είναι πιο μακροπρόθεσμο.
Πώς μπορεί να αλλάξει πλέον αυτό;.
... Διά της παιδείας! Ένας ευαίσθητος τομέας της γεωπολιτικής ικανότητας κάθε χώρας, που καθορίζει πολύ μεγάλο κομμάτι της ύπαρξης ενός κράτους αφού μαζί με την θρησκεία αποτελεί έναν από τους ισχυρότερους συνδετικούς κρίκους μιας κοινωνίας. Η παιδεία που κατακλύζεται από εθνικά πολιτισμικά στοιχεία , και αντικειμενικά ιστορικά γεγονότα είναι εκείνη η βάση που δημιουργεί και τον πρώτο ενιαίο σκοπό/στόχο για μια χώρα. Αποτελεί την βάση δημιουργίας «οράματος» για μια χώρα , που εκκινεί μια δυναμική ενέργεια για να φτάσει σε κάτι μεγαλύτερο ώς στόχο/όραμα. Ένα «όραμα» που μπορεί να είναι η δημιουργία ενός ισχυρού κράτους.. μιας δίκαιης κοινωνίας ή/και ακόμα στον ρόλο της χώρας ώς ένα διεθνή παράγοντα κομβικής σημασίας και μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας για τα τεκταινόμενα κοντά σε αυτήν.
Στην Ελλάδα του σήμερα δυστυχώς ο τομέας της παιδείας δεν έχει αναπτυχθεί. Μάλιστα η αλλοιώση του ,μεγιστοποιείται πλέον , καθώς στον βωμό της παγκοσμιοποίησης έχει δημιουργηθεί μια τάση εξομάλυνσης των διαφορών και των «ενοχλητικών» ( ;;;; ) αναφορών σε ιστορικά δεδομένα που περιγράφουν καταστάσεις και εχθροπραξίες (κυρίως) μεταξύ εθνών , στην γειτονική και, όχι μόνο,περιοχή μας.
Έχοντας σχεδόν απωλέσει το στοιχείο του εθνικού πολιτισμού/παιδείας που κατάφερε και κράτησε το Ελληνικό φυλετικό χαρακτηριστικό σε συνοχή , επί χιλιετίες έστω και με κάποιες προσμίξεις από το λατινικό και το οθωμανικό στοιχείο, είναι δεδομένο ότι δεν μπορεί να υπάρχει ικανή συσπείρωση προς υποστήριξη οποιασδήποτε εθνικής προσπάθειας. Αυτό θα ολοκληρωθεί , μεταγενέστερα, ώς πράξη ,είτε με τον αρνητικό χαρακτηρισμό της όποιας εθνικής προσπάθειας, είτε με απόρριψη συλλήβδην του όλου εγχειρήματος προς όφελος της «αμυντικής διπλωματίας».
Αυτό κατά συνέπεια, οδηγεί και στην διογκωτική τάση ιδεολογικά πολωτικών άκρων εσωτερικά ,που διόλου δεν βοηθάνε την χώρα σε διεθνές επίπεδο ως εικόνα. Ίσα ίσα που δίνουν πόντους αδυναμίας σε γεωπολιτικό βαθμό αφού οι δύο αντίθετες εκφράσεις του λαού, δεν μπορούν να δώσουν την εικόνα μιας χώρας εστιασμένης σε ένα σκοπό/στόχο , παρά μόνο δίνουν μια εικόνα ενός λαού διχασμένου και έτοιμου να χειραγωγηθεί από κάποιον «χαρισματικό ηγέτη», είτε διορισμένο εκ των έξω είτε διορισμένο από ιδιοτελή συμφέροντα κάποιων.
Πως μπορεί να αλλάξει αυτό;.. Το όραμα ,όπως ειπώθηκε, ενός λαού είναι η καλύτερη λύση. Στην εποχή μας που οι ηγέτες είτε σπανίζουν , είτε αδυνατούν να διαχειριστούν καταστάσεις που λειτουργούν σε πλαίσιο αλληλεπίδρασης διεθνούς βαθμίδος και δεν είναι υπόθεση ενός μόνο πολιτικού ηγέτη ή χώρας... η εικόνα ενός οράματος είναι εκείνη που μπορεί να καθοδηγήσει σε κάτι πολύ στέρεο και διαχρονικό για την Ελλάδα. Κάτι που θα είναι εμποτισμένο με ηθικά και εθνικά στοιχεία. Διά μέσου φυσικά της παιδείας μας που, ναι μεν θα είναι διδασκόμενη προς όλους (ημεδαπούς και αλλοδαπούς), αλλά σε κανένα σημείο δεν θα είναι "εξομαλυνμένη" για λόγους ομοιομορφίας. Άλλωστε ένα έθνος που θέλει να είναι ομοιόμορφο ιστορικά, μπορεί να καταλήξει εύκολα και προσαρτόμενο σε εκείνο που θα έχει τις περισσότερες ομοιότητες με αυτό.Και φυσικά μιλώ ,θίγοντας την "φιλική Τούρκικη πολιτισμική επίθεση" προς τους πολίτες της Ελλάδος και τους υποστηρικτές της.
Τελευταίο άφησα το θέμα των ενόπλων δυνάμεων που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο αφού κάθε υπερβολή ,είτε προς την μεριά του αμυντικού δόγματος, είτε προς την μεριά του επιθετικού , μόνο κακό μπορεί να δημιουργήσει. Στην Ελλάδα έχουμε , κατά τα στατιστικά πολλών πηγών , μια από τις παγκόσμιες αναλογικές πρωτιές στην προμήθεια εξοπλισμών. Κάτι που είναι και φυσιολογικό αφού η γεωγραφική μας θέση, αλλά και γενικότερα η ύπαρξη μη φιλικών χωρών γύρω μας με επεκτατικές διαθέσεις, ωθεί σε μια κατεύθυνση υπερ-εξοπλισμού των δυνάμεων.
Είναι όμως έτσι;.. Είναι όντως τόσο μεγάλη ανάγκη να έχουμε ένα στρατό με υπεράριθμο δυναμικό και συνάμα ένα συνολικά πολυπληθή εξοπλισμό σε κάθε είδους όπλα;
Πριν προσπαθήσω να απαντήσω στα ερωτήματα, θα πρέπει να θέσω κάποια πράγματα στην θέση τους. Ώς άνθρωπος δεν είμαι υπέρ της βίας και σίγουρα όχι υπέρ του πολέμου. Όμως το γεγονός παραμένει πως η ένοπλη ισχύ μιας χώρας στην ουσία επιβάλει την δύναμη της , ακόμα και πάνω σε διπλωματικό/διεθνές επίπεδο σε πάρα πολλές περιπτώσεις. Διότι η διπλωματία είναι όντως τόσο ισχυρή όσο και η ένοπλη δύναμη που την στηρίζει , όταν φτάσουν τα πράγματα σε αδιέξοδο, σε λεκτικό επίπεδο.(σ.σ. Διπλωματία των κανονιοφόρων που ίσχυσε εν καιρώ Kissinger και βελτιώθηκε σήμερα)
Οι συμμαχίες και οι συνεταιρισμοί με χώρες δεν αποτελούν παρά έγγραφες συνεργασίες και όχι αδερφικές φιλίες που θα θέσουν, άμεσα, όποια χώρα στο πλάι άλλης προς υποστήριξη. Αυτό θα έπρεπε να είναι ιδιαίτερα γνωστό στην Ελλάδα όπου σχεδόν σε όλη την διάρκεια της ιστορίας της, όποτε χρειάστηκε να στηριχθεί εξολοκλήρου σε ξένες δυνάμεις, τιμωρήθηκε μετέπειτα. Για αυτό και η ένοπλη ισχύ της Ελλάδος πρέπει να είναι πάντα έτοιμη στον μέγιστο αποτελεσματικό αλλά και αυτοδύναμο, βαθμό. Κάτι που σύμφωνα και με τον Π.Κονδύλη στο «Θεωρία Πολέμου», δεν ορίζεται στην σημερινή εποχή με την ποσότητα/αριθμό στρατού, αλλά με ικανό σχεδιασμό και ποιότητα σε ευέλικτες και υπερσύγχρονες ομάδες στρατού.
Σε μια χώρα όπως είναι η Ελλάδα που μπορεί να έχει πλεονέκτημα αμυντικό κυρίως, αλλά και εύκολες βάσεις για δυναμική αντίδραση αν χρειαστεί από προωθημένα σημεία στην περιφέρεια της, θα ήταν το ιδανικότερο σενάριο. Αυτά όμως τα ξέρουν καλύτερα , ειδικότεροι εμού σε στρατηγικό σχεδιασμό δυνάμεων. Εκείνο που μπορώ να θίξω είναι πως στον αιώνα της τεχνολογίας, είναι καλό να σκεφτόμαστε πως αν και το θάρρος και η ξιφολόγχη μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο σε μάχες εκ του συστάδην, σε πρώτη φάση ,όπου είναι και η καταλυτική, (βλ. Ιράκ, Σεράγεβο κοκ )πάντα έχει τον πρώτο λόγο η τεχνολογία και η αποτελεσματικότητα ενός όπλου. Αν αυτό υπάρχει ώς εργαλείο , τότε είναι δυνατόν να στηριχθεί και κάθε άλλη θέση προς τα έξω αφού οι κόκκινες γραμμές σε διεθνές επίπεδο , θα έχουν πέρα από λόγο και μια ισχυρή πρακτική υποστήριξη.
Οπότε παρόλες τις πιθανές αντιδράσεις από ακτιβιστές και πάσης φύσεως ειρηνιστές που προκαλεί το θέμα των εξοπλισμών, θα είναι καλό να λάβουμε υπόψη μας ότι μια χώρα , για να έχει θέση και λόγο σε ένα διεθνές στερέωμα και να μπορεί κιόλας να θέσει και τελεσίγραφα προς κάθε επιβουλόντα ή μη ακούοντα αυτών, είναι απόλυτο η ισχύς των ενόπλων δυνάμεων να είναι αδιαμφισβήτητη από οποιοδήποτε εξωτερικό παράγοντα.
Οπότε εδώ ερχόμαστε στο τέλος του ερωτήματος που λέει ποιά είναι η πραγματική γεωστρατηγική αξία της Ελλάδος.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η Ελλάδα διαχρονικά έχει πάντα μια θέση υψηλη, ιστορικά όσον αφορά την γεωγραφική και γεωοικονομική της αξία, αλλά μόνο ώς λεία προς τρίτους. Και αυτό διότι , σε γεωπολιτικό επίπεδο , οι χρονικές περιόδοι που η χώρα μας κατάφερε να δείξει την δυναμική διπλωματική παρουσία της, είναι μετρημένες στα δάχτυλα και συνοδεύτηκαν μάλιστα απο σύντομες περιόδους εθνικής ανάτασης και επιτυχιών. Αν και στο τέλος επειδή ακριβώς δεν υπήρξε αυτό το μακρόπνοο σχέδιο , κατέρρευσε σχεδόν αμέσα.
Στο σύνολο της ώς γεωστρατηγικό σημείο η Ελλάδα , μπορεί να χαρακτηριστεί σαν μια χώρα που μπορεί να είναι είτε στο ζενίθ ώς αυτόνομη χώρα και με ενισχυμένη παρουσία στο διεθνές σκηνικό, είτε στο ναδίρ και απλά ως λεία και ανυπεράσπιστο θήραμα προς τρίτους. Αυτό που μπορεί να καθορίζει την θέση της ανά χρονική περίσταση, είναι η ισορροπία της γεωπολιτικής και γεωοικονομική της κατάσταση αντίστοιχα τότε.
Στις σημερινές συνθήκες , και μέσω μιας αντικειμενικής οπτικής, η Ελλάδα είναι δυστυχώς στο ναδίρ , με μια γεωοικονομική κατάσταση οικτρή, και μια γεωπολιτική κατάσταση σε πλήρη αποσύνθεση. Αν λοιπόν θέλουμε να βάλουμε ενα τίτλο είναι. Η Ελλάδα έχει τεράστια γεωστρατηγική αξία και σημασία ώς χώρα και ώς έδαφος.. αλλά μόνο ώς λεία προς εκείνους που μπορούν να την διεκδικήσουν.
-----
αναφορές:
American Diplomacy by Henry Kissinger
Universal Geopolitics by Kathleen E. Branden,Fred M. Shelley
Geopolitics and discourse:: Practical geopolitical reasoning in American foreign policy by GO Tuathail, J Agnew
T Marketos - Caucasian Review of International Affairs, 2009
Many thanks to Mr. Killimantzos for his valuable help on this article.
http://pigadi-tis-skepsis.blogspot.gr
Στο προηγούμενο μου άρθρο ( Εισαγωγή Γεωστρατηγικής Αξίας της Ελλάδος ) είχα αναθερθεί στα δύο σημεία που ενισχύουν την γεωστρατηγική αξία της Ελλάδος στο παγκόσμιο στερέωμα.. το γεωπολιτικό και το γεωοικονομικό στοιχείο. Τα δύο στυλώματα που αναλόγως του μεγέθους και της ισχύος τους μπορούν να αναδείξουν μια αυτοκρατορία ή να αποδυναμώσουν μια χώρα όπως είναι η Ελλάδα.
Αναφερόμενος λοιπόν στο γεωοικονομικό στοιχείο της χώρας , ίσως θα ήταν καλό να διαιρεθεί σε υποκατηγορίες η εικόνα έτσι ώστε να είναι πιο εύκολη και κατανοητή η ανάλυση του. Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν , θα ξεκινήσω με τον μετεωρολογικό παράγοντα όπως και τον επηρρεασμό αυτού σε διάφορος τομείς πρώτης παραγωγής.
Γεωοικονομικά στοιχεία.
Ένα απο τα μεγάλα πλεονεκτήματα που έχει ο Ελλαδικός χώρος είναι οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν κατά όλη την διάρκεια του χρόνου με ηπιότητα σε σύγκριση με άλλα εδάφη και χώρες. Αυτό εξυπηρετεί αφάνταστα την γεωργική παραγωγή αλλά και άλλες δραστηριότητες όπως ιχθυοκαλλιέργειες, ηλιακή ενέργεια, αιολική ενέργεια κτλ.
Καιρός και γεωλογικά στοιχεία.
Μια χώρα που μπορεί να έχει ώς σύμμαχο τις γεωολογικές και μετεωρολογικές συνθήκες είναι ικανή να προχωρήσει σε μια συντονισμένη κίνηση σχεδιασμού αύξησης παραγωγής, οδηγώντας όλη την χώρα σε μια αυτονομία που θα ενισχύσει την γεωοικονομική της δύναμη.
Η δημιουργία μιας αυξητικής δυναμικής σε παραγωγή πρώτων αγαθών αλλά και ενέργειας είναι το πρώτο βήμα που μπορέι να εδραιώσει μια ισχυρή οικονομική και βιομηχανική κατάσταση που θα έρθουν ώς επόμενο στάδιο. Διότι η επεξεργασία, παρασκευή και διανομή των παραπάνω, είναι κάτι που θα δημιουργήσει μια αλυσίδα ζήτησης απο την αγορά για ταχύτερη διανομή αλλά και μια ανάγκη για τοπική αξιοποίηση των παραπάνω στον μέγιστο βαθμό.
Στην Ελλάδα λοιπόν , όπου τόσο το γεωλογικό όσο και οι καιρικές συνθήκες είναι εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να ενισχύσουν στο μέγιστο την απόδοση της παραγωγής, έχουμε παραμείνει σε αναξιοποίητο σχεδόν επίπεδο όλων αυτών των πόρων.
Στοιχεία ΕυρωπαΙκής Ένωσης για Αγροτικές γαίες. (2005-2007)
Δεν υπάρχουν ούτε μεγάλες αξιοποιήσεις σε υδάτινους πόρους ,όπου η Ελλάδα διαθέτει το μέγιστο απόθεμα , ποιοτικά, πόσιμου νερού. Δεν υπάρχει παρά ελάχιστη αξιοποίηση σε επίπεδο ενέργειας και παραγωγής της , μέσω των «πράσινων» τρόπων όπως αιολικές γεννήτριες και ηλιακούς συλλέκτες. Δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός για αγροτικό πλαίσιο παραγωγής που να ενδυναμώνει την αυτονομία της χώρας σε πρώτης ανάγκης τρόφιμα και όποια παραγωγή υπάρχει είναι απόλυτα εξαρτημένη απο επιδοτήσεις αποδίδοντας παρά ελάχιστα οφέλη , εξαιρουμένων ίσως των εσπεριδοειδών, της ελιάς και του κρόκου Κοζάνης (μοναδικό στον κόσμο προϊόν).
Συμμετοχή προϊόντων και υπηρεσιών στο Ελληνικό ΑΕΠ (πηγή e-go.gr)
Η δε αλλιεία είναι κυριολεκτικά σε προβληματικά επίπεδα, αφού η μή ύπαρξη σχεδίου έχει οδηγήσει σε υπερεκμετάλλευση κάποιων περιοχών, σε επιχειρήσεις ιχθυοκαλιέργειας κυριολεκτικά εξαρτημένες απο επιδοτήσεις του κράτους και της Ε.Ε. ενώ θα έπρεπε να έχουν αυτονομία λόγω εξαγωγών ενός προϊόντος που δεν υπάρχει σε άλλες χώρες. Ενώ οι εξαγωγές ενός τέτοιου προϊόντος θα μπορούσε να ελαφρύνει αρκετά το έλλειμα , πλέον η εισαγωγή κατεψυγμένων ( !!! ) απο τρίτες χώρες, αυξάνει σε ραγδαίο ρυθμό.
Δυστυχώς ακόμα και σήμερα, η χώρα μας επιμένει σε ενα σύνολο επιδοτήσεων και δανεισμού απο τρίτους, έτσι ώστε να δίνει κίνητρα σε παραγωγούς και επιχειρήσεις να λειτουργούν με προϊόντα «ξένα» ή «δευτερεούσης φύσης» σε σχέση με τα παραπάνω ή ακόμα χειρότερα να λειτουργούν σε επίπεδο παρασκευής και αναδιανομής εισαγώμενων προϊόντων μεγαλώνοντας ακόμα περισσότερο το έλλειμα της χώρας , αφού όλα αυτά κοστίζουν διπλά. Τόσο σε επίπεδο αγοράς, όσο και σε επίπεδο δανεισμού, δεδομένου οτι οι επιχειρήσεις παραπάνω δεν προσδίδουν πρόσθετη αξία , εφόσον όλα αυτά είναι για εσωτερική κατανάλωση και οχι για εξαγωγές.
Γεωγραφική θέση
Γεωγραφικός χάρτης Μεσογείου.
Δεύτερη υποκατηγορία είναι η γεωγραφική θέση που δίνει ενα μπουκέτο ευκαιριών στην χώρα που πολύ δύσκολα μπορεί να βρεθεί σε οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου. Μια χώρα που βρίσκεται κυριολεκτικά στο νότιο προπύργιο της Ευρώπης, στην πόρτα της Ασίας, στα πόδια των Βαλκανίων και στο κεφάλι της Αφρικής, είναι σαν να φωτογραφίζεται ώς κόμβος μεταφορών ακόμα και στον πιο αδαή.
Ειδικότερα όταν έχει πέρα απο τα εδαφικά σύνορα και τα γύρω πελάγη να μπορούν να λειτουργήσουν ώς πλωτοί διάδρομοι για κάθε είδους εμπορική συνδιαλλαγή και μεταφορά σε οποιοδήποτε επίπεδο και αγαθό, θα έλεγε κανείς πως και μόνο απο αυτό ώς χώρα η Ελλάδα θα μπορούσε να κερδίσει μια περίοπτη θέση στα κέντρα αποφάσεων. Όμως ακόμα και σήμερα, τέτοιο δίκτυο δεν υφίσταται.
Σιδηρόδρομοι, Λιμάνια, αεροδρόμια, παραμένουν σε μια βαθμίδα μειωμένης αξίας και αντί να έχουν σημειωθεί με κόκκινο σε κάθε εμπορικό χάρτη του κόσμου, η Ελλάδα παραμένει ενα περιστασιακό αγκυροβόλι, αφήνοντας τον ρόλο του κόμβου να τον παίζει η Τουρκία ή ακόμα και η Ιταλία.
Μην ξεχνάμε πως η Ελλάδα ακόμα και κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας είχε ακμάσει σε αυτό το επίπεδο των μεταφορών, ειδικότερα στα παράλια της Μ.Ασίας, όπου το Ελληνικό εμπορικό στοιχείο άκμασε και είχε καταφέρει να πάρει τα ηνία στην οικονομία.
Δυστυχώς όμως και εδώ , οι κόμβοι όπως περιγράφηκαν παραπάνω για πλοία και αεροπλάνα, δεν έχουν ούτε έκταση, ούτε τις προϋποθέσεις να φιλοξενήσουν τέτοιες διεθνείς μεταφορές , σε παγκόσμιο επίπεδο. Και αυτό πέρα απο την ανικανότητα να φέρουν εντός εισοδήματα, έπιφέρουν και απώλειες αφού τα τέλη μεταφορών απο τρίτες χώρες προς εμάς (Τουρκία, Ιταλία) για διεθνή εμπορεύματα που εισάγουμε, επιβαρρύνουν ακόμα περισσότερο το έλλειμα μεταφέροντας το κόστος ακόμα και στον τελικό καταναλωτή.
Οι τερματικοί όμως αυτοί σταθμοί δεν είναι μόνο κόμβοι μεταφορών αγαθών. Είναι και προορισμοί τουρισμού. Μια βιομηχανία που τόσο θέλουμε να αναπτυχθεί στην Ελλάδα , αλλά μέχρι στιγμής έχει αναντιστοιχία σε ποιότητα υπηρεσιών και τιμών.. και συνάμα μηδενική οργάνωση.
Ο τουρισμός θα μπορούσε για την Ελλάδα να είναι μια μορφής βαριάς βιομηχανίας υπηρεσιών όπως τόσο συχνά διατυμπανίζουμε, με μια διαφορά όμως. Οτι κάθε τι που προσφέρεται στο πλαίσιο αυτό , θα ήταν άνευ συναγωνισμού σε ποιοτικό επίπεδο. Τουρισμός πάσης φύσως εκδρομικής μορφής . Βουνό , θάλασσα, καταδύσεις, ορειβασία, ποδηλασία, αρχαιολογική ξενάγηση, θρησκευτική επίσκεψη είναι μόνο ελάχιστες απο τις μορφές αυτές. Αντί αυτού, έχουμε παραμείνει στο κλασσικό καλοκαιρινό περιβάλλον και μάλιστα προσελκύωντας λανθασμένο κοινό με φτηνές παροχές και υπηρεσίες που δεν ανταποκρίνονται στα θέλω και τις επιθυμίες του εισοδηματία αλλοδαπού, αλλά και ημεδαπού πελάτη.
Υπέδαφος
Ένα εξίσου σημαντικό είναι το στοιχείο του υπεδάφους. Είναι γνωστό οτι πρόσφατα η Ελλάδα έχει μπεί σε μια διαδικασία ορισμού ΑΟΖ (σ.σ. κάτι που έπρεπε να είχε γίνει χρόνια πρίν), με απώτερο σκοπό το θαλάσσιο υπέδαφος που είναι πλούσιο σε ορυκτά καύσιμα όπως αποδείχθηκε κατά τις πρόσφατες έρευνες.
Μεταλλεύματα, Ορυκτά καύσιμα είναι προϊόντα που οι χώρες που τα έχουν , δημιουργούν ολόκληρη βιομηχανία, γύρω απο αυτά που προστατεύεται με ισχυρά νομικά και θεσμικά πλαίσια έτσι ώστε να διατηρείται ακέραιο το εθνικό συμφέρον, ανεξαιρέτως ποιός θα τα διαχειριστεί. Στην Ελλάδα υπάρχουν κάποια τέτοια σημεία, αλλά ώς και παραπάνω , είναι στα σπάργανα απο πλευράς εκμετάλλευσης και αξιοποίησης. Π.χ. ελάχιστοι γνωρίζουν οτι είμαστε απο τις ελάχιστες χώρες που κυριολεκτικά «παράγουμε» ευρώ. Το Νικέλιο που εξορύσσεται εδώ δίνει σε διψήφιο ποσοστό το υλικό για την δημιουργία των Ευρωπαϊκών νομισμάτων.
Και όμως ακόμα και σήμερα η βιομηχανία βρίσκεται σε λήθη και λόγω των πολιτικών συνθηκών και απαιτήσεων (σ.σ. αναφορές στο επόμενο άρθρο) οδηγείται στην ολική εξαφάνιση της. Εργοστάσια που έχουν μείνει τεχνολογικά στην δεκαετία του 80-90, με ανύπαρκτο δίκτυο διανομής και παρασκευής εσωτερικά της χώρας, εξάγεται με κάποιο ελάχιστο αντίτιμο και επιστρέφει σε εμάς στην τελειοποιημένη μορφή του, με τετραπλάσιο τουλάχιστον κόστος εισαγωγής (π.χ. αλουμινιοκατασκευές). Απώλειες και εδώ τόσο σε ποσό συναλλάγματος εισαγωγής, όσο και σε ποσό που θα δοθεί για να αγοράσουμε το ραφιναρισμένο προϊόν σε δεύτερη φάση απο τρίτη χώρα.
Τεχνολογία - Τηλεπικοινωνίες
Στην Ελλάδα του σήμερα , η τεχνολογία αν και έχει κάνει την είσοδο της στην χώρα, παρόλα αυτά παραμένει τελευταίος τροχός της αμάξης. Μη εφαρμόσιμη στον δημόσιο τομέα, παραγκωνισμένη στον ιδιωτικό τομέα, κυρίως λόγω του αυξημένου κόστους διαχείρισης της , αλλά και της μη ύπαρξης τεχνογνωσίας , δεν μπορεί να αποδώσει το πρόσθετο κέρδος της. Οι τηλεπικοινωνίες αν και αρχικά κοντά στην περίοδο 2000-2004 έδειξαν μια τάση κατάκτησης των γειτονικών αγορών , σήμερα έχουν συρρικνωθεί και μεταπουληθεί σε τρίτους, παραδίδοντας έτσι ενα σημαντικό έδαφος για επενδύσεις ακόμα και εντός χώρας χωρίς ειδική αξιοποίηση.
Περιβάλλον - Μόλυνση
Αν και πολλοί δεν το σκέφτονται καν, το σίγουρο είναι οτι πρόκειται για κάτι πολύ σοβαρό καθώς επιφέρει δραματικές αλλοιώσεις και καταστροφές σε περιοχές γής και θαλάσσης. Το κόστος της ζημιάς είναι ακόμα πιο μεγάλο αν σκεφτεί κανείς πως δεν είναι μόνο η ίδια η καταστροφή που εξαφανίζει την δυνατότητα αξιοποίησης του υδάτινου ή γήινου πόρου.. αλλά και το οτι πρέπει να ξοδευτούν διπλάσια χρήματα για να επανέρθει σε πρότερα επίπεδα. Και σαν κερασάκι στην τούρτα , φυσικά υπάρχει και το πρόστιμο που μας επιβαρρύνει αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ κάθε φορά , που επιβάλλεται απο την Ε.Ε. , δίνοντας και την χαριστική βολή στην ικανότητα να είμαστε οικονομικά αυτόνομοι.
Βαθμίδα Γεωοικονομικής Αξίας Ελλάδος
Εν κατακλείδι η Ελλάδα κατά την διάρκεια της εισαγωγής της στην Ε.Ε. , δεν δημιούργησε ποτέ ενα ικανό τέτοιο δίκτυο παραγωγής αγαθών, μεταφορών, υπηρεσιών ή ακόμα και μεταλλευτικών εξορύξεων που θα ενίσχυε πραγματικά την αυτοδυναμία της σε πρώτης ανάγκης αγαθά , μειώνοντας έτσι σημαντικά την ισχύ της οικονομίας της και με οτι αυτό συνεπάγεται για την ισχύ της.Μια οικονομία που θα μπορούσε ακόμα και σήμερα με πραγματικά ελάχιστη προσπάθεια να γίνει ακόμα ισχυρή και αυτόνομη , έχοντας τόσα πλεονεκτήματα όσα πολύ σπάνια έχει κάποιο άλλο έθνος υπέρ του.
Στο στοιχείο λοιπόν της γεωοικονομίας , σαν ο πρώτος θεμέλιος λίθος , είναι ανύπαρκτος κυρίως λόγω μη αξιοποίησης των πόρων , ρίχνοντας όλο το βάρος στον έταιρο στύλο της γεωπολιτικής ,έτσι ώστε η γεωστρατηγική δύναμη της Ελλάδος, να ασκεί την όποια μέγιστη δυνατή επιρροή σε όλο τον κόσμο. Όμως είναι έτσι τα πράγματα;.. υπάρχει αυτή η ισχύ στην γεωπολιτική ικανότητας μας;Είναι κάτι που θα ασχοληθώ μεταγενέστερα.
Πίνακας απο στοιχεία Ε.Ε.
Να σημειωθεί επίσης οτι το αναξιοποίητο των παραπάνω , δημιουργεί και τα κενά που προσελκύουν κάθε είδους επενδυτές για να προσπαθήσουν να επωφεληθούν απο αυτά, συνήθως εις βάρος του εθνικού συμφέροντος , ειδικά αν δεν υπάρχει κάποιο σχέδιο ήδη στο πως και σε ποιό βαθμό μπορεί να γίνει η εκμεττάλευση αυτών απο τρίτους που θα αποδώσουν και τα απαιτητά προς το κράτος της κάθε χώρας. Εκεί δηλαδή που βασίζεται όπως έχω πει και ενα απο τα βασικά στοιχεία της γεωστρατηγικής αξίας μιας χώρας.
Στην επόμενη ανάλυση , θα προσπαθήσω να δώσω μια απεικόνιση αυτής της ικανότητας και το πόσο ισχυρή είναι όπου και τέλος θα δούμε αν όντως η αξία της Ελλάδος σε γεωστρατηγικό επίπεδο είναι τόσο δυνατή για να μπορεί και να προστατεύσει την ίδια αλλά και να μπορεί να επηρρεάσει και άλλες καταστάσεις.
ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (Γεωπολιτική αξία) - Γ μέρος
Η γεωπολιτική αξία της Ελλάδος είναι ο δεύτερος και κύριος ουσιαστικά θεμέλιος λίθος που καθορίζει σε συνδυασμό με την γεωοικονομία την αξία σε γεωστρατηγικό επίπεδο μιας χώρας. Αυτός ο συνδυασμός είναι εκείνος , που δείχνει τελικά αν μια χώρα μπορεί να επηρρεάσει στο παγκόσμιο στερέωμα, αλλά και αν μπορεί να έχει μια ικανή αντίσταση σε κάθε είδους προκλήσεις και προσπάθειες ενάντια στην ακεραιότητα της σε κάθε επίπεδο.
Πολλοί θεωρούν οτι διατηρώντας μια ουδετερότητα σε συνδιασμό με καλές σχέσεις σε γεωοικονομικό επίπεδο με τις άλλες χώρες, είναι ικανό να διατηρήσει μια σταθερή αξία της χώρας σε γεωστρατηγικό επίπεδο.. όμως δεν είναι ακριβώς έτσι.
Υπάρχει γενικότερα, μια διπλωματική τάση στην Ελλάδα ,από τα μεταπολεμικά χρόνια και ύστερα που υποστήριζει την αμυντική στάση , άνευ διεκδικήσεων και επιθετικής λεκτικής. Αυτό ακριβώς όμως είναι που δίνει και το περιθώριο σε κάθε άλλη , γειτονική κυρίως, χώρα να "καλύπτει τα κενά" που αφήνει η συγκεκριμένη διπλωματική στάση.
Έτσι έχουμε την Τουρκία, τα Σκόπια και την Αλβανία να λαμβάνουν επιθετική στάση απέναντι μας , διατηρώντας ένα πλαίσιο εντυπώσεων που λειτουργεί σχεδόν πάντα εις βάρος μας. Εκείνο που μας διαφεύγει είναι πως η αμυντική διπλωματία στηρίζεται κυρίως στο γεγονός ότι θέτεις κόκκινες γραμμές και όρια που δεν αλλάζουν κατά το δοκούν. Αν κάποιος τα παραβιάσει , όπως ορίζεται από το διεθνές σκηνικό.. εκεί που η λεκτική διπλωματία δεν μπορεί, ξεκινάει η διπλωματία των όπλων και του πολέμου. Μόνο αυτό μπορεί να δώσει ισχύ ουσιαστικά σε μια αμυντική μεν στάση.. που δεν πάει όμως σε θέση μηδενικών ανταλλαγμάτων και άνευ όρων παραχώρηση/υποχώρηση.
Είναι πολλά τα παραδείγματα ακόμα και στην νεώτερη ιστορία μας που η Ελλάδα , προσπαθώντας να διατηρήσει μια αμυντική διπλωματική στάση διότι επιβαλλόταν από καταστάσεις , εξωτερικούς παράγοντες κτλ.. έθαψε το εθνικό συμφέρον της , φέροντας έτσι ενα καίριο πλήγμα στην γεωπολιτική της ισχύ. Σαν κάποιον που περιτριγυρίζεται από καρχαρίες και επιλέγει να μείνει ακίνητος ακόμα και όταν τον δαγκώνουν για να μην κάνει απότομες κινήσεις και προκαλέσει και άλλους.. μόνο που ήδη είναι υπό επίθεση.
Η επιθετική τάση διπλωματίας και πολιτικής , έχει πάντα επιφέρει κέρδος στην Ελλάδα ιστορικά. Οι μεγαλύτερες επιτυχίες της , έγιναν με αυτό τον τρόπο. Είτε μιλάμε για την πρώιμη περίοδο των Βαλκανικών, είτε για την περίοδο που οδήγησε στην κατάκτηση της Μικράς Ασίας έστω και πρόσκαιρα.. είτε ακόμα και σε ειρηνικές περιόδους , την δεκαετία του 2000 πλέον , όπου η σύμπνοια πολιτικών κάθε παράταξης , έβαλε την Κύπρο μέσα στην Ε.Ε. , παρόλες τις αντιρρήσεις και τα επιχειρήματα της Τουρκίας.
Όμως αυτό θέλει όντως ,και σύμπνοια , αλλά και πλάνο μακροπρόθεσμο, μη επηρρεάσιμο από κομματικά θέλω και επιθυμίες. Μόνο γνώμονα και κριτήριο το Εθνικό συμφέρον , όπως ακριβώς έχει περάσει από την Αρχαία Σπάρτη , στην Αρχαία Ρώμη και από εκεί στις ΗΠΑ ώς κυρίαρχο πλάνο μιας πολιτείας.
Η αμυντική διπλωματία που έχει περάσει ώς δόγμα στην Ελλάδα , ουσιαστικά πέρα από τον περιορισμό που δίνει στην ίδια την χώρα και τα δικαιώματα της , δημιουργεί και μια κάλυψη για ανθρώπους που δεν δείχνουν ικανότητα να στηρίξουν μια επιθετική ρητορική, αλλά και μια ανυπαρξία στήριξης των γραμμών αυτών προς τα έξω, επειδή ακριβώς δεν μπορούν να εμπνεύσουν τον λαό της χώρας (σ.σ. παρακάτω θα υπάρξει ειδική αναφορά για την εσωτερική γεωπολιτική τάξη που αφορά τους πολίτες μιας χώρας)
Ένα σχέδιο διπλωματίας και εξωτερικής πολιτικής είναι εκείνο που δίνει και έμφαση στην γεωπολιτική δύναμη μιας χώρας , αφού καθορίζει εκ των προτέρων τα όρια και τις θέσεις σε σταθερή βάση. Εκεί δηλαδή που όπως είπα και πριν, μπαίνουν οι κόκκινες γραμμές και κάθε περαιτέρω υποχώρηση , είτε θα γίνεται με πολύ ισχυρά ανταλλάγματα είτε θα οδηγεί σε λεκτικό αδιέξοδο σε επίπεδο επιχειρημάτων. Δεν μπορεί μια χώρα να δεχτεί διλήμματα όταν η ίδια δεν αφήνει χώρο για αυτά.
Μέχρι εδώ λοιπόν είναι όλη η θεωρία στο πως ακριβώς μια χώρα σαν την Ελλάδα στέκεται ή μπορεί να σταθεί σε μια κατάσταση , έχοντας υπόψη στοιχεία γεωοικονομίας και γεωπολιτικής. Επειδή όμως κάθε εποχή έχει τις δικές της παραμέτρους και κάθε περίσταση έχει μια διαφορετική οπτική ... πως μπορεί τελικά να οριστεί και να ενδυναμωθεί η πραγματική γεωστρατηγική αξία της Ελλάδος;
Ελλάδα και γεωστρατηγική αξία.
Φεύγοντας από τις αντικειμενικές θεωρίες και τις γενικότητες θα προχωρήσω, με ρίσκο ίσως, σε μια σειρά προσωπικών παρατηρήσεων που πιστεύω ότι ίσως να έκαναν την χώρα να προχωρήσει με τρόπο ριζικά διαφορετικό , σ' ένα διεθνές σκηνικό αρκετά ρευστό και αρκετά παράδοξο αν και συνάμα όμοιο με άλλες ιστορικές περιόδους. Σε αυτό το σημείο θα ζητήσω την ανοχή σας , ίσως και την σκληρή κριτική σας, καθώς πρόκειται για προσωπική θεώρηση και πρόταση πραγμάτων βασισμένη σε όλα τα παραπάνω.
Ξεκινώντας από εκείνο που ανέφερα σχετικά με την επιθετική διπλωματία. Οι παράγοντες που μπορούν να στηρίξουν κάτι τέτοιο είναι τρείς ουσιαστικά. Η ισχύς της οικονομίας, η ένωση των πολιτών και πολιτικών εσωτερικά κάτω από ένα κοινό σκοπό και η ισχύς των όπλων.
Το αλληλένδετο δέσιμο της γεωοικονομικής θέσης μια χώρας με την ισχύ της διπλωματίας της είναι εκείνο που μπορεί και επηρρεάζει καταστάσεις , καθώς όπως είχα αναφέρει στο προηγούμενο άρθρο , οι επενδύσεις μιας χώρας στο εξωτερικό , αγοράζοντας και ρυθμίζοντας την εσωτερική οικονομία μιας άλλης χώρας είναι ένας μοχλός πίεσης που μπορεί να λειτουργήσει πολύ ευνοϊκά αν αυτό χρησιμοποιηθεί κατάλληλα κάτω από ένα εθνικό πλαίσιο. Η Ελλάδα είχε καταφέρει επι παραδείγματι , έστω και με κάποια σκοτεινά σημεία , να αγοράσει τράπεζες , μερίσματα τηλεπικοινωνιών και εμπορικές επιχειρήσεις στις γύρω χώρες κατά τις αρχές της δεκαετίας του 2000, ενισχύοντας έτσι και τις εισαγωγές συναλλάγματος. Το δυστυχές ήταν ότι έγινε κάτω από ιδιωτική πρωτοβουλία μόνο και χωρίς καμία εθνική στήριξη βάση ενός σχεδίου μακρόπνοου που θα εγκαθίδρυε την Ελληνική επιρροή στον τομέα της οικονομίας ανά χώρα, στην περιοχή.
Για αυτό και κατέληξε σε εσωτερική κατάρρευση των ίδιων αυτών τομέων. Άλλωστε καθώς στον ιδιωτικό τομέα, το πρόσκαιρο και βραχυπρόθεσμο συμφέρον πολλές φορές μπορεί να δημιουργήσει πρόσκαιρα κέρδη, δεν έχει δημιουργήσει σχεδόν ποτέ, και τις κατάλληλες προϋποθέσεις για εναλλακτικές λύσεις όταν έρθουν καιροί δυσκολίας.
Η Ελλάδα, λοιπόν, στην σημερινή εποχή με μια τάση οικονομικής εσωστρέφειας και εξαρτημένου δανεισμού , αλλά και με μηδενική παραγωγή δεν δείχνει μια δυνατή οικονομία που θα στήριζε μια ισχυρή διπλωματία.
Πρόσθετα αυτών , στο εσωτερικό της χώρας, η αδυναμία όλων των πολιτικών ηγεσιών μεταπολεμικά να εμφυσήσουν στον πληθυσμό ένα κοινό στόχο και σκοπό, τις οδηγούσαν πάντα στο να αντιμετωπίζουν μια εσωτερική τάση άρνησης ή ατομικής εκμετάλλευσης προς βλάβη του συνόλου. Αυτό από μόνο του, ήταν ικανό πολλές φορές να φρενάρει μια στάση που θα βοηθούσε το εθνικό συμφέρον. Προς παράδειγμα αυτών φέρω την "επιθετική τάση" εξαγοράς όλων των εμπορικών επιχειρήσεων στα Σκόπια από Ελληνικές επιχειρήσεις , που ενώ με βάση ενός εθνικού σχεδίου θα ήλεγχε στην ουσία την οικονομία της άλλης χώρας, δίνοντας κίνητρα αλλά και έλεγχο στο πως θα κινούνται οι Ελληνικού συμφέροντος επιχειρήσεις στο εξωτερικό , οι ιδιώτες έπραξαν μόνο αυτόβουλα ώς επιχειρήσεις χωρίς κανένα σχεδιασμό. Ο , δε, κόσμος της Ελλάδος είδε αρνητικά όλα αυτά που έγιναν και έφεραν εμπόδια στο όλο εγχείρημα. Κάτι φυσικά που ίσχυσε και εσωτερικά της χώρας της Ελλάδος απέναντι σε επιχειρήσεις και προσπάθειες ανάπτυξης , από συντεχνίες ή/και πολιτικά συμφερόντα με συμμετοχή στον αρνητισμό, με μόνο γνώμονα την ψηφοθηρία.
Αυτό και πολλά άλλα παρόμοια παραδείγματα παράδοξης εσωστρέφειας της χώρας , σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, οδηγούν ακόμα και σήμερα την Ελλάδα σε μια λανθασμένως εννοούμενη , αμυντική πολιτική ,δημιουργώντας τα κενά στην γεωπολιτική της θέση. Κενά που εκμεταλλεύονται άλλοι με πρώτη ίσως την Τουρκία ,που εγκαθιδρύει επιρροή τόσο σε επίπεδο διπλωματίας όσο και σε οικονομικές σχέσεις, στήνοντας μέχρι και αλυσίδες βιομηχανίας σε χώρες όπως το Κόσσοβο και η Αλβανία στην παρούσα χρονική στιγμή.
Τουρκικές βιομηχανίες και οικονομικά πακέτα επενδύσεων που λειτουργούν με βάση ένα εθνικό πλαίσιο για την Τουρκία, και μόλις τώρα έχουν αρχίσει να αποδίδουν μετά απο μια προσπάθεια τους επί 5 έτη.
--(μετά το 2004 που η Ελλάδα άρχισε την εσωστρεφή πορεία της ακολουθώντας βήματα που είχε ξανακάνει την δεκαετία του 1990).--
Ένα σχέδιο που ποτέ δεν κάναμε εμείς και φυσικά δημιούργησε το κενό για να μπούν άλλοι στην θέση μας.
Περνώντας τώρα στα εσωτερικά τεκταινόμενα μιας χώρας, εκείνο που ξεχωρίζει πάντα είναι η σύμπτυξη και συσπείρωση του κόσμου (πολιτών και πολιτικών) πίσω από ενα κοινό εθνικό συμφέρον και στόχο , έτσι ώστε να εμφανίζεται ένα ενιαίο δόγμα και γραμμή προς τα έξω. Αυτό που ακούμε τόσο συχνά,δηλαδή, όλοι μας από ΜΜΕ, από πολιτικά στόματα , αλλά τελικά είναι προς την στήριξη των κομματικών και προσωπικών τους θέσεων περισσότερο ,παρά για εθνικά θέματα.
Ένα τρανταχτό ακόμα ιστορικό παράδειγμα στο διεθνές στερέωμα , του κατά πόσο μπορεί να επηρρεάσει μια τέτοια αρνητική τάση του πληθυσμού μιας χώρας, είναι ο πόλεμος που ξεκίνησαν οι ΗΠΑ στο Βιετνάμ και κατέληξε σε ήττα τους κυρίως λόγω του εσωτερικού πολιτικού κόστους που είδε η εκεί κυβέρνηση να δημιουργείται εις βάρος της, όταν αυτός έφυγε από την εικόνα του εθνικού συμφέροντος για τον απλό πολίτη.
Στην Ελλάδα λοιπόν όπου απο τα μεταπολεμικά χρόνια , ειδικότερα, δεν προέκυψε ποτέ το «όραμα» όπως λέμε, είναι λογικό να μην υπάρχει συσπείρωση πολιτών και πολιτικών και το ατομικό συμφέρον να υπερβαίνει το εθνικό. Αυτό βέβαια έχει ώς αποτέλεσμα την μεγένθυνση της όλης τάσης, και την διόγκωση της σε σημείο που να μπορεί να επηρρεάσει τις διπλωματικές θέσεις και γραμμές προς τα έξω αφού το εσωτερικό πολιτικό κόστος υπερβαίνει αυτό του εθνικού κέρδους που σχεδόν πάντα είναι πιο μακροπρόθεσμο.
Πώς μπορεί να αλλάξει πλέον αυτό;.
... Διά της παιδείας! Ένας ευαίσθητος τομέας της γεωπολιτικής ικανότητας κάθε χώρας, που καθορίζει πολύ μεγάλο κομμάτι της ύπαρξης ενός κράτους αφού μαζί με την θρησκεία αποτελεί έναν από τους ισχυρότερους συνδετικούς κρίκους μιας κοινωνίας. Η παιδεία που κατακλύζεται από εθνικά πολιτισμικά στοιχεία , και αντικειμενικά ιστορικά γεγονότα είναι εκείνη η βάση που δημιουργεί και τον πρώτο ενιαίο σκοπό/στόχο για μια χώρα. Αποτελεί την βάση δημιουργίας «οράματος» για μια χώρα , που εκκινεί μια δυναμική ενέργεια για να φτάσει σε κάτι μεγαλύτερο ώς στόχο/όραμα. Ένα «όραμα» που μπορεί να είναι η δημιουργία ενός ισχυρού κράτους.. μιας δίκαιης κοινωνίας ή/και ακόμα στον ρόλο της χώρας ώς ένα διεθνή παράγοντα κομβικής σημασίας και μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας για τα τεκταινόμενα κοντά σε αυτήν.
Στην Ελλάδα του σήμερα δυστυχώς ο τομέας της παιδείας δεν έχει αναπτυχθεί. Μάλιστα η αλλοιώση του ,μεγιστοποιείται πλέον , καθώς στον βωμό της παγκοσμιοποίησης έχει δημιουργηθεί μια τάση εξομάλυνσης των διαφορών και των «ενοχλητικών» ( ;;;; ) αναφορών σε ιστορικά δεδομένα που περιγράφουν καταστάσεις και εχθροπραξίες (κυρίως) μεταξύ εθνών , στην γειτονική και, όχι μόνο,περιοχή μας.
Έχοντας σχεδόν απωλέσει το στοιχείο του εθνικού πολιτισμού/παιδείας που κατάφερε και κράτησε το Ελληνικό φυλετικό χαρακτηριστικό σε συνοχή , επί χιλιετίες έστω και με κάποιες προσμίξεις από το λατινικό και το οθωμανικό στοιχείο, είναι δεδομένο ότι δεν μπορεί να υπάρχει ικανή συσπείρωση προς υποστήριξη οποιασδήποτε εθνικής προσπάθειας. Αυτό θα ολοκληρωθεί , μεταγενέστερα, ώς πράξη ,είτε με τον αρνητικό χαρακτηρισμό της όποιας εθνικής προσπάθειας, είτε με απόρριψη συλλήβδην του όλου εγχειρήματος προς όφελος της «αμυντικής διπλωματίας».
Αυτό κατά συνέπεια, οδηγεί και στην διογκωτική τάση ιδεολογικά πολωτικών άκρων εσωτερικά ,που διόλου δεν βοηθάνε την χώρα σε διεθνές επίπεδο ως εικόνα. Ίσα ίσα που δίνουν πόντους αδυναμίας σε γεωπολιτικό βαθμό αφού οι δύο αντίθετες εκφράσεις του λαού, δεν μπορούν να δώσουν την εικόνα μιας χώρας εστιασμένης σε ένα σκοπό/στόχο , παρά μόνο δίνουν μια εικόνα ενός λαού διχασμένου και έτοιμου να χειραγωγηθεί από κάποιον «χαρισματικό ηγέτη», είτε διορισμένο εκ των έξω είτε διορισμένο από ιδιοτελή συμφέροντα κάποιων.
Πως μπορεί να αλλάξει αυτό;.. Το όραμα ,όπως ειπώθηκε, ενός λαού είναι η καλύτερη λύση. Στην εποχή μας που οι ηγέτες είτε σπανίζουν , είτε αδυνατούν να διαχειριστούν καταστάσεις που λειτουργούν σε πλαίσιο αλληλεπίδρασης διεθνούς βαθμίδος και δεν είναι υπόθεση ενός μόνο πολιτικού ηγέτη ή χώρας... η εικόνα ενός οράματος είναι εκείνη που μπορεί να καθοδηγήσει σε κάτι πολύ στέρεο και διαχρονικό για την Ελλάδα. Κάτι που θα είναι εμποτισμένο με ηθικά και εθνικά στοιχεία. Διά μέσου φυσικά της παιδείας μας που, ναι μεν θα είναι διδασκόμενη προς όλους (ημεδαπούς και αλλοδαπούς), αλλά σε κανένα σημείο δεν θα είναι "εξομαλυνμένη" για λόγους ομοιομορφίας. Άλλωστε ένα έθνος που θέλει να είναι ομοιόμορφο ιστορικά, μπορεί να καταλήξει εύκολα και προσαρτόμενο σε εκείνο που θα έχει τις περισσότερες ομοιότητες με αυτό.Και φυσικά μιλώ ,θίγοντας την "φιλική Τούρκικη πολιτισμική επίθεση" προς τους πολίτες της Ελλάδος και τους υποστηρικτές της.
Τελευταίο άφησα το θέμα των ενόπλων δυνάμεων που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο αφού κάθε υπερβολή ,είτε προς την μεριά του αμυντικού δόγματος, είτε προς την μεριά του επιθετικού , μόνο κακό μπορεί να δημιουργήσει. Στην Ελλάδα έχουμε , κατά τα στατιστικά πολλών πηγών , μια από τις παγκόσμιες αναλογικές πρωτιές στην προμήθεια εξοπλισμών. Κάτι που είναι και φυσιολογικό αφού η γεωγραφική μας θέση, αλλά και γενικότερα η ύπαρξη μη φιλικών χωρών γύρω μας με επεκτατικές διαθέσεις, ωθεί σε μια κατεύθυνση υπερ-εξοπλισμού των δυνάμεων.
Είναι όμως έτσι;.. Είναι όντως τόσο μεγάλη ανάγκη να έχουμε ένα στρατό με υπεράριθμο δυναμικό και συνάμα ένα συνολικά πολυπληθή εξοπλισμό σε κάθε είδους όπλα;
Πριν προσπαθήσω να απαντήσω στα ερωτήματα, θα πρέπει να θέσω κάποια πράγματα στην θέση τους. Ώς άνθρωπος δεν είμαι υπέρ της βίας και σίγουρα όχι υπέρ του πολέμου. Όμως το γεγονός παραμένει πως η ένοπλη ισχύ μιας χώρας στην ουσία επιβάλει την δύναμη της , ακόμα και πάνω σε διπλωματικό/διεθνές επίπεδο σε πάρα πολλές περιπτώσεις. Διότι η διπλωματία είναι όντως τόσο ισχυρή όσο και η ένοπλη δύναμη που την στηρίζει , όταν φτάσουν τα πράγματα σε αδιέξοδο, σε λεκτικό επίπεδο.(σ.σ. Διπλωματία των κανονιοφόρων που ίσχυσε εν καιρώ Kissinger και βελτιώθηκε σήμερα)
Οι συμμαχίες και οι συνεταιρισμοί με χώρες δεν αποτελούν παρά έγγραφες συνεργασίες και όχι αδερφικές φιλίες που θα θέσουν, άμεσα, όποια χώρα στο πλάι άλλης προς υποστήριξη. Αυτό θα έπρεπε να είναι ιδιαίτερα γνωστό στην Ελλάδα όπου σχεδόν σε όλη την διάρκεια της ιστορίας της, όποτε χρειάστηκε να στηριχθεί εξολοκλήρου σε ξένες δυνάμεις, τιμωρήθηκε μετέπειτα. Για αυτό και η ένοπλη ισχύ της Ελλάδος πρέπει να είναι πάντα έτοιμη στον μέγιστο αποτελεσματικό αλλά και αυτοδύναμο, βαθμό. Κάτι που σύμφωνα και με τον Π.Κονδύλη στο «Θεωρία Πολέμου», δεν ορίζεται στην σημερινή εποχή με την ποσότητα/αριθμό στρατού, αλλά με ικανό σχεδιασμό και ποιότητα σε ευέλικτες και υπερσύγχρονες ομάδες στρατού.
Σε μια χώρα όπως είναι η Ελλάδα που μπορεί να έχει πλεονέκτημα αμυντικό κυρίως, αλλά και εύκολες βάσεις για δυναμική αντίδραση αν χρειαστεί από προωθημένα σημεία στην περιφέρεια της, θα ήταν το ιδανικότερο σενάριο. Αυτά όμως τα ξέρουν καλύτερα , ειδικότεροι εμού σε στρατηγικό σχεδιασμό δυνάμεων. Εκείνο που μπορώ να θίξω είναι πως στον αιώνα της τεχνολογίας, είναι καλό να σκεφτόμαστε πως αν και το θάρρος και η ξιφολόγχη μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο σε μάχες εκ του συστάδην, σε πρώτη φάση ,όπου είναι και η καταλυτική, (βλ. Ιράκ, Σεράγεβο κοκ )πάντα έχει τον πρώτο λόγο η τεχνολογία και η αποτελεσματικότητα ενός όπλου. Αν αυτό υπάρχει ώς εργαλείο , τότε είναι δυνατόν να στηριχθεί και κάθε άλλη θέση προς τα έξω αφού οι κόκκινες γραμμές σε διεθνές επίπεδο , θα έχουν πέρα από λόγο και μια ισχυρή πρακτική υποστήριξη.
Οπότε παρόλες τις πιθανές αντιδράσεις από ακτιβιστές και πάσης φύσεως ειρηνιστές που προκαλεί το θέμα των εξοπλισμών, θα είναι καλό να λάβουμε υπόψη μας ότι μια χώρα , για να έχει θέση και λόγο σε ένα διεθνές στερέωμα και να μπορεί κιόλας να θέσει και τελεσίγραφα προς κάθε επιβουλόντα ή μη ακούοντα αυτών, είναι απόλυτο η ισχύς των ενόπλων δυνάμεων να είναι αδιαμφισβήτητη από οποιοδήποτε εξωτερικό παράγοντα.
Οπότε εδώ ερχόμαστε στο τέλος του ερωτήματος που λέει ποιά είναι η πραγματική γεωστρατηγική αξία της Ελλάδος.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η Ελλάδα διαχρονικά έχει πάντα μια θέση υψηλη, ιστορικά όσον αφορά την γεωγραφική και γεωοικονομική της αξία, αλλά μόνο ώς λεία προς τρίτους. Και αυτό διότι , σε γεωπολιτικό επίπεδο , οι χρονικές περιόδοι που η χώρα μας κατάφερε να δείξει την δυναμική διπλωματική παρουσία της, είναι μετρημένες στα δάχτυλα και συνοδεύτηκαν μάλιστα απο σύντομες περιόδους εθνικής ανάτασης και επιτυχιών. Αν και στο τέλος επειδή ακριβώς δεν υπήρξε αυτό το μακρόπνοο σχέδιο , κατέρρευσε σχεδόν αμέσα.
Στο σύνολο της ώς γεωστρατηγικό σημείο η Ελλάδα , μπορεί να χαρακτηριστεί σαν μια χώρα που μπορεί να είναι είτε στο ζενίθ ώς αυτόνομη χώρα και με ενισχυμένη παρουσία στο διεθνές σκηνικό, είτε στο ναδίρ και απλά ως λεία και ανυπεράσπιστο θήραμα προς τρίτους. Αυτό που μπορεί να καθορίζει την θέση της ανά χρονική περίσταση, είναι η ισορροπία της γεωπολιτικής και γεωοικονομική της κατάσταση αντίστοιχα τότε.
Στις σημερινές συνθήκες , και μέσω μιας αντικειμενικής οπτικής, η Ελλάδα είναι δυστυχώς στο ναδίρ , με μια γεωοικονομική κατάσταση οικτρή, και μια γεωπολιτική κατάσταση σε πλήρη αποσύνθεση. Αν λοιπόν θέλουμε να βάλουμε ενα τίτλο είναι. Η Ελλάδα έχει τεράστια γεωστρατηγική αξία και σημασία ώς χώρα και ώς έδαφος.. αλλά μόνο ώς λεία προς εκείνους που μπορούν να την διεκδικήσουν.
-----
αναφορές:
American Diplomacy by Henry Kissinger
Universal Geopolitics by Kathleen E. Branden,Fred M. Shelley
Geopolitics and discourse:: Practical geopolitical reasoning in American foreign policy by GO Tuathail, J Agnew
T Marketos - Caucasian Review of International Affairs, 2009
Many thanks to Mr. Killimantzos for his valuable help on this article.
http://pigadi-tis-skepsis.blogspot.gr
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Βαρουφάκης: Εγινα διάσημος εξαιτίας της κατρακύλας της Ελλάδας
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΒΙΝΤΕΟ - Πανιώνιος - Βέροια 1-1
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
