2013-01-14 23:21:43
Ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας, σε ομιλία του κατά τη διάρκεια εκδήλωσης του ΙΟΒΕ για τη βράβευση του πρώην Πρωθυπουργού Λουκά Παπαδήμου, δήλωσε ότι «αυτά που μας ενώνουν σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι περισσότερα από όσα μας χωρίζουν» και πρόσθεσε πως «είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι θα τα καταφέρουμε, γιατί εμείς οι Έλληνες, δείχνουμε τον καλύτερο μας εαυτό πάντα στις πλέον δύσκολες καταστάσεις».
Παράλληλα, ο υπουργός προσπάθησε να σκιαγραφήσει την «Ελλάδα του αύριο. Την οικονομικά αυτοδύναμη Ελλάδα που θα είναι ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Οικογένειας». Για να συμβεί αυτό, ο κ. Στουρνάρας θεωρεί ότι θα πρέπει:
1. Η χώρα να αποκτήσει δεσπόζουσα θέση στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη συμμετέχοντας όχι μόνο στη διακίνηση αλλά και στην εξόρυξη ορυκτών καυσίμων.
«Αλλά παράλληλα πρέπει να έχει εκτελέσει ένα σοβαρό σχέδιο αξιοποίησης των ανεξάρτητων πηγών ενέργειας που θα την καταστήσει από τα πλέον αυτόνομα ενεργειακά κράτη. Και δεν είναι μόνο οι υδρογονάνθρακες που θα δυνητικά θα διαδραματίσουν πρωτεύοντα ρόλο, αλλά ένα σημαντικό φάσμα ορυκτών καυσίμων», κατά τον υπουργό.
2. Η ελληνόκτητη ναυτιλία να συνδράμει τα μέγιστα, στην έξοδο της χώρας από την ύφεση.
3. Η Ελλάδα να αναβαθμίσει το ρόλο της στην παγκόσμια διακίνηση και εμπορεία αγαθών.
Το παράδειγμα της συμφωνίας της Cosco με τη Hewlett-Packard, αλλά και της συμβολής που μπορεί να έχει η ΤΡΑΙΝ-ΟΣΕ, είναι χαρακτηριστικό των δυνατοτήτων που έχουν τα λιμάνια και ο σιδηρόδρομος της χώρας μας.
«Μπορούμε να γίνουμε μια μεγάλη εμπορική πύλη της Ευρώπης και όχι μόνο. Σε αυτό τον τομέα πρέπει να εξετάσουμε τη δυνατότητα και ο Διεθνής Αερολιμένας μας να προσελκύσει περισσότερες εμπορικές πτήσεις» υποστήριξε ο κ. Στουρνάρας.
4. Η χώρα να κάνει άλματα στην επισκεψιμότητα της αν επιτρέψει στην Τουριστική Βιομηχανία να επεκταθεί.
5. Το νέο, υγιές και επαρκώς κεφαλαιοποιημένο ελληνικό τραπεζικό σύστημα που θεμελιώνεται τη στιγμή αυτή, να συνδράμει σημαντικά στη αναπτυξιακή πορεία τα επόμενα χρόνια.
6. Ο αγροτικός τομέας και η βιομηχανία τροφίμων και ποτών της χώρας να αποκτήσει ακόμα μεγαλύτερη εξωστρέφεια.
7. Οι ελληνικές εταιρείες που εξειδικεύονται στην πληροφορική, τις τηλεπικοινωνίες και τις νέες τεχνολογίες να αποκτήσουν διεθνή επέκταση.
«Η Ελλάδα στο μέλλον μέσα από συγκέντρωση δυνάμεων μπορεί να δημιουργήσει διεθνείς πρωταθλητές και σε αυτόν τον κλάδο» δήλωσε ο υπουργός.
8. Η οικονομική μας διπλωματία και γενικότερα οι διεθνείς σχέσεις να συνδράμουν στην προσέλκυση επενδυτών και επιχειρηματιών που θα ενδιαφερθούν για την εγχώρια παραγωγή.
Η ομιλία Στουρνάρα
Ολόκληρη η ομιλία του κ. Στουρνάρα έχει ως εξής:
«Αισθάνομαι μεγάλη χαρά και συγκίνηση που βρίσκομαι στην αποψινή εκδήλωση, για δύο λόγους.
Ο πρώτος λόγος είναι ότι σήμερα τιμάμε ένα σημαντικό πρόσωπο που έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στις σύγχρονες οικονομικές εξελίξεις της χώρας και με τον οποίο έχω συνεργαστεί στενά κατά το παρελθόν και θεωρώ στενό μου φίλο.
Έναν άνθρωπό, που επιτέλεσε σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, πολύτιμο έργο, για το οποίο του είμαστε ευγνώμονες.
Ο κ. Παπαδήμος διέπρεψε ως ακαδημαϊκός (είμαστε συνάδελφοι στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών), ως Υποδιοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και ως Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, όπου διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στην ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.
Ανέλαβε Πρωθυπουργός της χώρας, σε μια από τις πιο κρίσιμες περιόδους της μεταπολιτευτικής ελληνικής ιστορίας. Στο πρόσωπο του εξασφαλίστηκε η απαραίτητη συναίνεση για τη δεδομένη χρονική και πολιτική συγκυρία. Ως Πρωθυπουργός, εργάστηκε σκληρά για να αποφευχθεί η χρεοκοπία της χώρας.
Τα γεγονότα είναι πρόσφατα και ίσως κρίνεται πρόωρο να προδικάζουμε τι θα μπορούσε να γράψει ο ιστορικός του μέλλοντος. Ωστόσο, η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι ο Λουκάς Παπαδήμος θα είναι από τις προσωπικότητες που η Ιστορία θα ανταμείψει για τη συνεισφορά του στη πατρίδα και όχι μόνο.
Ο δεύτερος λόγος που είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος σήμερα είναι ότι συμμετέχω σε μια εκδήλωση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, με το οποίο είμαι πολύ στενά συνδεδεμένος από την θητεία μου ως γενικός διευθυντής.
Η θητεία μου στον ΙΟΒΕ ήταν μια από τις πιο δημιουργικές και ενδιαφέρουσες περιόδους της ζωής μου.
Την περίοδο αυτή, συνεργάστηκα με το εξαιρετικό στελεχιακό δυναμικό του και γνώρισα και έχτισα φιλίες με αξιόλογους και εκλεκτούς ανθρώπους, πολλοί από τους οποίους, διαπιστώνω με πολύ ευχαρίστηση, ότι βρίσκονται απόψε ανάμεσα μας.
Από πολύ νωρίς το ΙΟΒΕ, μεταξύ άλλων, με τις μελέτες και τις δημοσιεύσεις του είχε προειδοποιήσει, τόσο για τη συνεχή διολίσθηση της ανταγωνιστικότητας της χώρας μας, όσο και για τη διόγκωση του δημόσιου χρέους, ενώ εγκαίρως πρότεινε την αλλαγή του αναπτυξιακού προτύπου της χώρας και προσδιόρισε με σαφήνεια το ρόλο του σύγχρονου Κράτους.
Δυστυχώς, οι φωνές όσων προέκριναν την έγκαιρη αλλαγή πλεύσης δεν εισακούστηκαν, με αποτέλεσμα το ωστικό κύμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, της μεγαλύτερης από το Κραχ του 1929, να βρει τη χώρα μας ανοχύρωτη.
Οι συνέπειες προφανείς. Τα αποτελέσματα γνωστά. Δεν θα σταθώ όμως στις αιτίες που μας οδήγησαν εδώ και δεν θα επαναλάβω γνωστές και χιλιοειπωμένες πλέον διαπιστώσεις. Αυτό στο οποίο θα ήθελα να επικεντρωθώ σήμερα είναι το τι πρέπει να κάνουμε από εδώ και πέρα.
Είμαι ένθερμος υποστηρικτής της άποψης ότι παράλληλα με τις προσπάθειες άμεσης δημοσιονομικής σταθερότητας της χώρας και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των εγχώριων παραγομένων αγαθών και υπηρεσιών, πρέπει να ληφθούν στρατηγικές αποφάσεις για το που θέλουμε να οδηγήσουμε τη χώρα μακροπροθέσμως.
Πρέπει στην ουσία να συμφωνήσουν ο ιδιωτικός και ο δημόσιος τομέας στις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν σε επίπεδο τομέων και κλάδων της οικονομίας, δηλαδή να υπάρξει συμφωνία για την εφαρμογή ενός Ελληνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, θέση την οποία πρωτοδιατυπώσει ως Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ πριν από δύο περίπου χρόνια.
Στο πλαίσιο αυτό πρέπει επίσης να σχεδιαστεί το νέο ΕΣΠΑ (2014-2020) με βάση τις προτεραιότητες και της κατευθυντήριες γραμμές του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης.
Ο μηδενισμός του δημοσιονομικού ελλείμματος, η βιωσιμότητα του χρέους, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και η επάνοδος μας στις αγορές είναι απαραίτητοι ενδιάμεσοι στόχοι μιας πορείας προς ένα διαφορετικό μέλλον.
Ωστόσο, αυτό που έχει τεράστια σημασία σήμερα είναι να συναποφασίσουμε με τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση, το ποια θα είναι η θέση της χώρας μας στον παγκόσμιο γεωπολιτικό και οικονομικό χάρτη μετά από δέκα ή και περισσότερα χρόνια. Πρέπει να οραματιστούμε το που θέλουμε να οδηγήσουμε την πατρίδα μας και να καταστρώσουμε ένα αξιόπιστο στρατηγικό σχέδιο για το πώς θα πετύχουμε το όραμα μας.
Αν ερωτηθεί ο καθένας μας ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας μας, η αυθόρμητη απάντηση που θα δώσει, είναι η ανεργία. Αλλά, όσο περίεργο και αν ακούγεται, η ανεργία είναι απλώς η χειρότερη επίπτωση του πραγματικού προβλήματος. Το πραγματικό πρόβλημα είναι το αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας.
Για αυτό, όπως στην ιατρική, κάποιος δεν επεμβαίνει για να θεραπεύσει μόνο τα συμπτώματα της ασθένειας αλλά την πηγή της, έτσι και στην οικονομία πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα δομικά προβλήματα της.
Θα επιχειρήσω να σκιαγραφήσω την Ελλάδα του αύριο. Την οικονομικά αυτοδύναμη Ελλάδα που θα είναι ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Οικογένειας. Την Ελλάδα που εγώ προσωπικά επιθυμώ να ζήσω στο μέλλον και για την οποία πιστεύω ότι μπορεί η παρούσα Κυβέρνηση να θεμελιώσει:
· Κατ' αρχάς, η χώρα μας, πρέπει και μπορεί να αποκτήσει δεσπόζουσα θέση στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη συμμετέχοντας όχι μόνο στη διακίνηση αλλά και στην εξόρυξη ορυκτών καυσίμων. Αλλά παράλληλα πρέπει να έχει εκτελέσει ένα σοβαρό σχέδιο αξιοποίησης των ανεξάρτητων πηγών ενέργειας που θα την καταστήσει από τα πλέον αυτόνομα ενεργειακά κράτη. Και δεν είναι μόνο οι υδρογονάνθρακες που θα δυνητικά θα διαδραματίσουν πρωτεύοντα ρόλο, αλλά ένα σημαντικό φάσμα ορυκτών καυσίμων.
· Επιπλέον, η ελληνόκτητη ναυτιλία, όπως κατέδειξε και η σχετική μελέτη του ΙΟΒΕ που δημοσιεύτηκε πριν από λίγες μέρες, μπορεί να συνδράμει τα μέγιστα, στην έξοδο της χώρας από την ύφεση.
Η πρωτιά μας σε χωρητικότητα στην παγκόσμια ναυτική αγορά δεν αρκεί. Η προσέλκυση αλλά και επιστροφή ναυτιλιακών επενδύσεων μπορεί να έχει σημαντικότατες ωφέλειες, για τη χώρα και πολύ θετική επίδραση στην απασχόληση.
Σήμερα, και κυριολεκτώ στο σήμερα, διεξάγουμε εποικοδομητικές συζητήσεις με την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών προκειμένου να συμμετάσχουν και αυτοί στην Εθνική προσπάθεια διάσωσης της χώρας, αφενός με αύξηση της συμμετοχής τους στα δημοσιονομικά βάρη και αφετέρου με αυξημένες ναυτιλιακές επενδύσεις στη χώρα.
· Επίσης, η χώρα μας, πρέπει και μπορεί να αναβαθμίσει το ρόλο της στην παγκόσμια διακίνηση και εμπορεία αγαθών. Το παράδειγμα της συμφωνίας της Cosco με τη Hewlett-Packard, αλλά και της συμβολής που μπορεί να έχει η ΤΡΑΙΝ-ΟΣΕ, είναι χαρακτηριστικό των δυνατοτήτων που έχουν τα λιμάνια και ο σιδηρόδρομος της χώρας μας. Μπορούμε να γίνουμε μια μεγάλη εμπορική πύλη της Ευρώπης και όχι μόνο.
Σε αυτό τον τομέα πρέπει να εξετάσουμε τη δυνατότητα και ο Διεθνής Αερολιμένας μας να προσελκύσει περισσότερες εμπορικές πτήσεις.
· Επιπρόσθετα, η χώρα μπορεί να κάνει άλματα στην επισκεψιμότητα της αν επιτρέψει στην Τουριστική Βιομηχανία να επεκταθεί. Η συνεισφορά του Τουρισμού στο ΑΕΠ έχει πολύ μεγάλα περιθώρια βελτίωσης.
Το παράδειγμα της μεγάλης τουριστικής επένδυσης στη Μεσσηνία, μπορεί να επαναληφθεί με την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας όπως, π.χ. της περιοχής Αφάντου στη Ρόδο αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές, αυξάνοντας την προσέλευση στη χώρα μας τουριστικής πελατείας υψηλής αγοραστικής δύναμης. Σε αυτό θα συμβάλλει η αξιοποίηση των μικρών λιμανιών και μαρίνων μας που θα ευνοήσει την ανάπτυξη του ιστιοπλοϊκού αλλά και ναυταθλητικού- τουρισμού.
· Το νέο, υγιές και επαρκώς κεφαλαιοποιημένο ελληνικό τραπεζικό σύστημα που θεμελιώνεται τη στιγμή αυτή θα μπορεί να συνδράμει σημαντικά στη αναπτυξιακή πορεία τα επόμενα χρόνια.
· Ο αγροτικός τομέας και η βιομηχανία τροφίμων και ποτών της χώρας μας χαρακτηρίζεται αργά αλλά και σταθερά όλο και περισσότερο από εξωστρέφεια. Οι πλέον κερδισμένοι παραγωγοί και έμποροι θα είναι αυτοί που θα διαθέτουν ποιοτικά προϊόντα με ταυτότητα τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Οι ταχείες αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες παγκοσμίως σε συνδυασμό με τις δημογραφικές μεταβολές δημιουργούν ένα νέο τοπίο στην αγορά τροφίμων και ποτών. Αν αφουγκραστούμε τις αλλαγές και προσαρμοστούμε στη διεθνή ζήτηση θα ωφεληθούμε πολύ.
· Οι ελληνικές εταιρείες που εξειδικεύονται στην πληροφορική, τις τηλεπικοινωνίες και τις νέες τεχνολογίες είναι ένα κομμάτι τις ελληνικής αγοράς με πολύ σοβαρές δυνατότητες για διεθνή επέκταση.
Η Ελλάδα στο μέλλον μέσα από συγκέντρωση δυνάμεων μπορεί να δημιουργήσει διεθνείς πρωταθλητές και σε αυτόν τον κλάδο. Στο σημείο αυτό το σημείο θέλω να επισημάνω ότι, παρά την πρωτοφανή κρίση, η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία στη χώρα μας παραμένουν ζωντανές, δημιουργούν υποδομές και νέες θέσεις εργασίας.
Πράγματι, μέσα στην κρίση, 100 μεγάλες επιχειρήσεις υλοποίησαν επενδύσεις της τάξης των 12 δις. ευρώ. Πάνω από 200 καινοτόμες ιδέες και τεχνολογίες υποβλήθηκαν σε σχετικούς διαγωνισμούς καινοτομίας που διοργάνωσαν ο ΣΕΒ με τη Eurobank, ενώ πάνω από διακόσιες επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σήμερα σε τεχνολογίες αιχμής σε διάφορους τομείς της οικονομίας.
·
Γενικά η εικόνα της χώρας μας έχει μεγάλα περιθώρια αναβάθμισης. Η οικονομική μας διπλωματία και γενικότερα οι διεθνείς μας σχέσεις μπορούν να συνδράμουν στην προσέλκυση επενδυτών και επιχειρηματιών που θα ενδιαφερθούν για την εγχώρια παραγωγή.
Αλλά όλα όσα ενδεικτικά ανέφερα ως τώρα προϋποθέτουν ένα σταθερό και αποτελεσματικό κράτος δικαίου.
Για αυτό η Κυβέρνηση έχει ξεκινήσει να θεμελιώνει ένα νέο και σύγχρονο κράτος, με ορθολογικά οργανογράμματα και δομές, με κωδικοποιημένη και ξεκάθαρη νομοθεσία και ταχείες διαδικασίες. Ένα κράτος που καταγράφει και γνωρίζει την περιουσία ώστε να μπορέσει να την αξιοποιήσει. Ένα κράτος που αναλαμβάνει ένα σοβαρό επιτελικό ρόλο.
Σε αυτό το σημείο, επιτρέψτε μου να διευκρινίσω ορισμένα πράγματα γύρω από το ρόλο ενός σύγχρονου κράτους . Δεν υπάρχει παράδειγμα στις χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου, όπου το κράτος που δεν διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στον επιτελικό σχεδιασμό, στη ρύθμιση και τη λειτουργία των αγορών, στην εποπτεία τους αλλά και στην προώθηση της ανάπτυξης και των επενδύσεων.
Και αυτά μαζί με τον πρωτεύοντα ρόλο που διαδραματίζει στην εξασφάλιση της πρόσβασης σε υψηλής ποιότητας δημόσια παιδεία και υγεία και στην εξασφάλιση δικτύου κοινωνικής προστασίας για τους αδύναμους.
Αλλά αυτό γίνεται όχι με την άσκηση από το ίδιο το κράτος της παραγωγικής διαδικασίας. Το κράτος - βιομήχανος, το κράτος -τραπεζίτης, το κράτος - επιχειρηματίας απέτυχε παταγωδώς και για αυτό πρέπει να συγκεντρώσει τις δυνάμεις του σε αυτά που οφείλει πρωτίστως να επιτελεί αποτελεσματικά.
Κατ' αρχάς, ένα σύγχρονο κράτος θέτει καλούς κανόνες δικαίου και διασφαλίζει με όλα τα μέσα την τήρηση τους. Παράλληλα, ευνοεί και προσελκύει επενδύσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας.
Αλλά αυτός φυσικά δεν είναι ο μόνος ρόλος του. Οι ποιο πλούσιες χώρες δεν είναι εξ ορισμού και οι πιο ανεπτυγμένες με την ευρεία έννοια του όρου. Ο κοινωνικός και ο αναδιανεμητικός ρόλος του κράτους είναι ουσιώδους σημασίας όχι μόνο για την κοινωνική συνοχή αλλά και για το ίδιο το πολιτισμικό επίπεδο ενός λαού.
Για αυτό το κράτος του μέλλοντος οφείλει να ασκεί κοινωνική πολική για αυτούς που πραγματικά την έχουν ανάγκη και να τη χρηματοδοτεί όχι με δανεικά αλλά μέσω της φορολογίας ώστε να επιτελεί ορθά τον αναδιανεμητικό του ρόλο.
Είναι αλήθεια ότι μέχρι σήμερα η κοινωνική διάσταση του ελληνικού κράτους έχει πληγεί από τη δημοσιονομική στενότητα. Ωστόσο οι βασικοί του άξονες παραμένουν όρθιοι ενώ και η επαναφορά πολλών κοινωνικών κεκτημένων μπορεί να επιτευχθεί. Αλλά αυτό δεν θα ξαναγίνει με δανεικά αλλά με σκληρή δουλειά και υπομονή.
Το ξέρω ότι η λέξη υπομονή δεν είναι καθόλου εύηχη, δεδομένων των θυσιών στις οποίες έχει υποβληθεί η ελληνική κοινωνία. Ωστόσο είναι μια αρετή που δεν μπορεί να λείψει τώρα.
Ξέρετε, και εγώ θα ήθελα να είμαι ένας από αυτούς που θα αποκαταστήσουν, έστω και μερικώς, κάποιες από τις απώλειες των συμπολιτών μου όταν η κατάσταση αρχίζει να αλλάζει. Ωστόσο αυτό δεν θα το κάνω διακινδυνεύοντας την εθνική προσπάθεια για έξοδο από την κρίση.
Οφείλω να πράξω σήμερα το καθήκον μου ώστε, κάποιος διάδοχος μου στο εγγύτερο δυνατόν μέλλον να έχει τη δυνατότητα να αυξήσει τις συντάξεις, τα προνοιακά επιδόματα, το κοινωνικό μέρισμα προς τους πολίτες.
Αποπειράθηκα μέχρι στιγμής να περιγράψω τον προσανατολισμό που πρέπει να δώσουμε στην οικονομία και στο κράτος μας σε ορίζοντα μακροπρόθεσμο. Θα ήθελα να προσθέσω ότι στο σχεδιασμό αυτό πρέπει να λαμβάνουμε πάντα υπόψη το εξαιρετικά δυναμικό διεθνές οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον.
Είναι αλήθεια ότι το έργο που πρέπει να επιτευχθεί από την ελληνική
Ωστόσο σήμερα, με το εξορκισμό του φαντάσματος της δραχμής, έχουμε περισσότερα εχέγγυα για να πετύχουμε, όλα όσα οραματιζόμαστε για το μέλλον.
Κυρίες και κύριοι
Είναι μια ιστορική αλήθεια, ότι ως έθνος ομονοούμε μόνο όταν οι κίνδυνοι απειλούν την ίδια μας την ύπαρξη. Και υπάρχουν ιστορικά παραδείγματα που ακόμη και με τον εχθρό προ των πυλών παραμείναμε διχασμένοι, με ολέθριες όμως συνέπειες.
Αυτό όμως δεν μπορεί να επαναληφθεί.
Αυτή τη στιγμή πρέπει να πετύχουμε τις μεγαλύτερες δυνατές συναινέσεις για το που θέλουμε να οδηγήσουμε την πατρίδα μας. Σίγουρα δεν μπορούμε να συμφωνούμε όλοι σε όλα, αλλά από την άλλη δεν μπορούμε και να διαφωνούμε όλοι σε όλα.
Η διαφθορά, η φοροδιαφυγή, η γραφειοκρατία, η πολυνομία, η σπατάλη, η κακοδιαχείριση είναι αντίπαλοι που πρέπει να μας συσπειρώνουν.
Η ευρωπαϊκή προοπτική, η ανάπτυξη, η απασχόληση, η καινοτομία, η ανταγωνιστικότητα και η εξωστρέφεια είναι στόχοι που πρέπει να μας ενώνουν.
Αυτά που μας ενώνουν σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι περισσότερα από όσα μας χωρίζουν.
Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι θα τα καταφέρουμε, γιατί εμείς οι Έλληνες, δείχνουμε τον καλύτερο μας εαυτό πάντα στις πλέον δύσκολες καταστάσεις». I-Reporter
Παράλληλα, ο υπουργός προσπάθησε να σκιαγραφήσει την «Ελλάδα του αύριο. Την οικονομικά αυτοδύναμη Ελλάδα που θα είναι ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Οικογένειας». Για να συμβεί αυτό, ο κ. Στουρνάρας θεωρεί ότι θα πρέπει:
1. Η χώρα να αποκτήσει δεσπόζουσα θέση στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη συμμετέχοντας όχι μόνο στη διακίνηση αλλά και στην εξόρυξη ορυκτών καυσίμων.
«Αλλά παράλληλα πρέπει να έχει εκτελέσει ένα σοβαρό σχέδιο αξιοποίησης των ανεξάρτητων πηγών ενέργειας που θα την καταστήσει από τα πλέον αυτόνομα ενεργειακά κράτη. Και δεν είναι μόνο οι υδρογονάνθρακες που θα δυνητικά θα διαδραματίσουν πρωτεύοντα ρόλο, αλλά ένα σημαντικό φάσμα ορυκτών καυσίμων», κατά τον υπουργό.
2. Η ελληνόκτητη ναυτιλία να συνδράμει τα μέγιστα, στην έξοδο της χώρας από την ύφεση.
3. Η Ελλάδα να αναβαθμίσει το ρόλο της στην παγκόσμια διακίνηση και εμπορεία αγαθών.
Το παράδειγμα της συμφωνίας της Cosco με τη Hewlett-Packard, αλλά και της συμβολής που μπορεί να έχει η ΤΡΑΙΝ-ΟΣΕ, είναι χαρακτηριστικό των δυνατοτήτων που έχουν τα λιμάνια και ο σιδηρόδρομος της χώρας μας.
«Μπορούμε να γίνουμε μια μεγάλη εμπορική πύλη της Ευρώπης και όχι μόνο. Σε αυτό τον τομέα πρέπει να εξετάσουμε τη δυνατότητα και ο Διεθνής Αερολιμένας μας να προσελκύσει περισσότερες εμπορικές πτήσεις» υποστήριξε ο κ. Στουρνάρας.
4. Η χώρα να κάνει άλματα στην επισκεψιμότητα της αν επιτρέψει στην Τουριστική Βιομηχανία να επεκταθεί.
5. Το νέο, υγιές και επαρκώς κεφαλαιοποιημένο ελληνικό τραπεζικό σύστημα που θεμελιώνεται τη στιγμή αυτή, να συνδράμει σημαντικά στη αναπτυξιακή πορεία τα επόμενα χρόνια.
6. Ο αγροτικός τομέας και η βιομηχανία τροφίμων και ποτών της χώρας να αποκτήσει ακόμα μεγαλύτερη εξωστρέφεια.
7. Οι ελληνικές εταιρείες που εξειδικεύονται στην πληροφορική, τις τηλεπικοινωνίες και τις νέες τεχνολογίες να αποκτήσουν διεθνή επέκταση.
«Η Ελλάδα στο μέλλον μέσα από συγκέντρωση δυνάμεων μπορεί να δημιουργήσει διεθνείς πρωταθλητές και σε αυτόν τον κλάδο» δήλωσε ο υπουργός.
8. Η οικονομική μας διπλωματία και γενικότερα οι διεθνείς σχέσεις να συνδράμουν στην προσέλκυση επενδυτών και επιχειρηματιών που θα ενδιαφερθούν για την εγχώρια παραγωγή.
Η ομιλία Στουρνάρα
Ολόκληρη η ομιλία του κ. Στουρνάρα έχει ως εξής:
«Αισθάνομαι μεγάλη χαρά και συγκίνηση που βρίσκομαι στην αποψινή εκδήλωση, για δύο λόγους.
Ο πρώτος λόγος είναι ότι σήμερα τιμάμε ένα σημαντικό πρόσωπο που έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στις σύγχρονες οικονομικές εξελίξεις της χώρας και με τον οποίο έχω συνεργαστεί στενά κατά το παρελθόν και θεωρώ στενό μου φίλο.
Έναν άνθρωπό, που επιτέλεσε σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, πολύτιμο έργο, για το οποίο του είμαστε ευγνώμονες.
Ο κ. Παπαδήμος διέπρεψε ως ακαδημαϊκός (είμαστε συνάδελφοι στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών), ως Υποδιοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και ως Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, όπου διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στην ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.
Ανέλαβε Πρωθυπουργός της χώρας, σε μια από τις πιο κρίσιμες περιόδους της μεταπολιτευτικής ελληνικής ιστορίας. Στο πρόσωπο του εξασφαλίστηκε η απαραίτητη συναίνεση για τη δεδομένη χρονική και πολιτική συγκυρία. Ως Πρωθυπουργός, εργάστηκε σκληρά για να αποφευχθεί η χρεοκοπία της χώρας.
Τα γεγονότα είναι πρόσφατα και ίσως κρίνεται πρόωρο να προδικάζουμε τι θα μπορούσε να γράψει ο ιστορικός του μέλλοντος. Ωστόσο, η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι ο Λουκάς Παπαδήμος θα είναι από τις προσωπικότητες που η Ιστορία θα ανταμείψει για τη συνεισφορά του στη πατρίδα και όχι μόνο.
Ο δεύτερος λόγος που είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος σήμερα είναι ότι συμμετέχω σε μια εκδήλωση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, με το οποίο είμαι πολύ στενά συνδεδεμένος από την θητεία μου ως γενικός διευθυντής.
Η θητεία μου στον ΙΟΒΕ ήταν μια από τις πιο δημιουργικές και ενδιαφέρουσες περιόδους της ζωής μου.
Την περίοδο αυτή, συνεργάστηκα με το εξαιρετικό στελεχιακό δυναμικό του και γνώρισα και έχτισα φιλίες με αξιόλογους και εκλεκτούς ανθρώπους, πολλοί από τους οποίους, διαπιστώνω με πολύ ευχαρίστηση, ότι βρίσκονται απόψε ανάμεσα μας.
Από πολύ νωρίς το ΙΟΒΕ, μεταξύ άλλων, με τις μελέτες και τις δημοσιεύσεις του είχε προειδοποιήσει, τόσο για τη συνεχή διολίσθηση της ανταγωνιστικότητας της χώρας μας, όσο και για τη διόγκωση του δημόσιου χρέους, ενώ εγκαίρως πρότεινε την αλλαγή του αναπτυξιακού προτύπου της χώρας και προσδιόρισε με σαφήνεια το ρόλο του σύγχρονου Κράτους.
Δυστυχώς, οι φωνές όσων προέκριναν την έγκαιρη αλλαγή πλεύσης δεν εισακούστηκαν, με αποτέλεσμα το ωστικό κύμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, της μεγαλύτερης από το Κραχ του 1929, να βρει τη χώρα μας ανοχύρωτη.
Οι συνέπειες προφανείς. Τα αποτελέσματα γνωστά. Δεν θα σταθώ όμως στις αιτίες που μας οδήγησαν εδώ και δεν θα επαναλάβω γνωστές και χιλιοειπωμένες πλέον διαπιστώσεις. Αυτό στο οποίο θα ήθελα να επικεντρωθώ σήμερα είναι το τι πρέπει να κάνουμε από εδώ και πέρα.
Είμαι ένθερμος υποστηρικτής της άποψης ότι παράλληλα με τις προσπάθειες άμεσης δημοσιονομικής σταθερότητας της χώρας και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των εγχώριων παραγομένων αγαθών και υπηρεσιών, πρέπει να ληφθούν στρατηγικές αποφάσεις για το που θέλουμε να οδηγήσουμε τη χώρα μακροπροθέσμως.
Πρέπει στην ουσία να συμφωνήσουν ο ιδιωτικός και ο δημόσιος τομέας στις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν σε επίπεδο τομέων και κλάδων της οικονομίας, δηλαδή να υπάρξει συμφωνία για την εφαρμογή ενός Ελληνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, θέση την οποία πρωτοδιατυπώσει ως Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ πριν από δύο περίπου χρόνια.
Στο πλαίσιο αυτό πρέπει επίσης να σχεδιαστεί το νέο ΕΣΠΑ (2014-2020) με βάση τις προτεραιότητες και της κατευθυντήριες γραμμές του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης.
Ο μηδενισμός του δημοσιονομικού ελλείμματος, η βιωσιμότητα του χρέους, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και η επάνοδος μας στις αγορές είναι απαραίτητοι ενδιάμεσοι στόχοι μιας πορείας προς ένα διαφορετικό μέλλον.
Ωστόσο, αυτό που έχει τεράστια σημασία σήμερα είναι να συναποφασίσουμε με τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση, το ποια θα είναι η θέση της χώρας μας στον παγκόσμιο γεωπολιτικό και οικονομικό χάρτη μετά από δέκα ή και περισσότερα χρόνια. Πρέπει να οραματιστούμε το που θέλουμε να οδηγήσουμε την πατρίδα μας και να καταστρώσουμε ένα αξιόπιστο στρατηγικό σχέδιο για το πώς θα πετύχουμε το όραμα μας.
Αν ερωτηθεί ο καθένας μας ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας μας, η αυθόρμητη απάντηση που θα δώσει, είναι η ανεργία. Αλλά, όσο περίεργο και αν ακούγεται, η ανεργία είναι απλώς η χειρότερη επίπτωση του πραγματικού προβλήματος. Το πραγματικό πρόβλημα είναι το αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας.
Για αυτό, όπως στην ιατρική, κάποιος δεν επεμβαίνει για να θεραπεύσει μόνο τα συμπτώματα της ασθένειας αλλά την πηγή της, έτσι και στην οικονομία πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα δομικά προβλήματα της.
Θα επιχειρήσω να σκιαγραφήσω την Ελλάδα του αύριο. Την οικονομικά αυτοδύναμη Ελλάδα που θα είναι ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Οικογένειας. Την Ελλάδα που εγώ προσωπικά επιθυμώ να ζήσω στο μέλλον και για την οποία πιστεύω ότι μπορεί η παρούσα Κυβέρνηση να θεμελιώσει:
· Κατ' αρχάς, η χώρα μας, πρέπει και μπορεί να αποκτήσει δεσπόζουσα θέση στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη συμμετέχοντας όχι μόνο στη διακίνηση αλλά και στην εξόρυξη ορυκτών καυσίμων. Αλλά παράλληλα πρέπει να έχει εκτελέσει ένα σοβαρό σχέδιο αξιοποίησης των ανεξάρτητων πηγών ενέργειας που θα την καταστήσει από τα πλέον αυτόνομα ενεργειακά κράτη. Και δεν είναι μόνο οι υδρογονάνθρακες που θα δυνητικά θα διαδραματίσουν πρωτεύοντα ρόλο, αλλά ένα σημαντικό φάσμα ορυκτών καυσίμων.
· Επιπλέον, η ελληνόκτητη ναυτιλία, όπως κατέδειξε και η σχετική μελέτη του ΙΟΒΕ που δημοσιεύτηκε πριν από λίγες μέρες, μπορεί να συνδράμει τα μέγιστα, στην έξοδο της χώρας από την ύφεση.
Η πρωτιά μας σε χωρητικότητα στην παγκόσμια ναυτική αγορά δεν αρκεί. Η προσέλκυση αλλά και επιστροφή ναυτιλιακών επενδύσεων μπορεί να έχει σημαντικότατες ωφέλειες, για τη χώρα και πολύ θετική επίδραση στην απασχόληση.
Σήμερα, και κυριολεκτώ στο σήμερα, διεξάγουμε εποικοδομητικές συζητήσεις με την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών προκειμένου να συμμετάσχουν και αυτοί στην Εθνική προσπάθεια διάσωσης της χώρας, αφενός με αύξηση της συμμετοχής τους στα δημοσιονομικά βάρη και αφετέρου με αυξημένες ναυτιλιακές επενδύσεις στη χώρα.
· Επίσης, η χώρα μας, πρέπει και μπορεί να αναβαθμίσει το ρόλο της στην παγκόσμια διακίνηση και εμπορεία αγαθών. Το παράδειγμα της συμφωνίας της Cosco με τη Hewlett-Packard, αλλά και της συμβολής που μπορεί να έχει η ΤΡΑΙΝ-ΟΣΕ, είναι χαρακτηριστικό των δυνατοτήτων που έχουν τα λιμάνια και ο σιδηρόδρομος της χώρας μας. Μπορούμε να γίνουμε μια μεγάλη εμπορική πύλη της Ευρώπης και όχι μόνο.
Σε αυτό τον τομέα πρέπει να εξετάσουμε τη δυνατότητα και ο Διεθνής Αερολιμένας μας να προσελκύσει περισσότερες εμπορικές πτήσεις.
· Επιπρόσθετα, η χώρα μπορεί να κάνει άλματα στην επισκεψιμότητα της αν επιτρέψει στην Τουριστική Βιομηχανία να επεκταθεί. Η συνεισφορά του Τουρισμού στο ΑΕΠ έχει πολύ μεγάλα περιθώρια βελτίωσης.
Το παράδειγμα της μεγάλης τουριστικής επένδυσης στη Μεσσηνία, μπορεί να επαναληφθεί με την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας όπως, π.χ. της περιοχής Αφάντου στη Ρόδο αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές, αυξάνοντας την προσέλευση στη χώρα μας τουριστικής πελατείας υψηλής αγοραστικής δύναμης. Σε αυτό θα συμβάλλει η αξιοποίηση των μικρών λιμανιών και μαρίνων μας που θα ευνοήσει την ανάπτυξη του ιστιοπλοϊκού αλλά και ναυταθλητικού- τουρισμού.
· Το νέο, υγιές και επαρκώς κεφαλαιοποιημένο ελληνικό τραπεζικό σύστημα που θεμελιώνεται τη στιγμή αυτή θα μπορεί να συνδράμει σημαντικά στη αναπτυξιακή πορεία τα επόμενα χρόνια.
· Ο αγροτικός τομέας και η βιομηχανία τροφίμων και ποτών της χώρας μας χαρακτηρίζεται αργά αλλά και σταθερά όλο και περισσότερο από εξωστρέφεια. Οι πλέον κερδισμένοι παραγωγοί και έμποροι θα είναι αυτοί που θα διαθέτουν ποιοτικά προϊόντα με ταυτότητα τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Οι ταχείες αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες παγκοσμίως σε συνδυασμό με τις δημογραφικές μεταβολές δημιουργούν ένα νέο τοπίο στην αγορά τροφίμων και ποτών. Αν αφουγκραστούμε τις αλλαγές και προσαρμοστούμε στη διεθνή ζήτηση θα ωφεληθούμε πολύ.
· Οι ελληνικές εταιρείες που εξειδικεύονται στην πληροφορική, τις τηλεπικοινωνίες και τις νέες τεχνολογίες είναι ένα κομμάτι τις ελληνικής αγοράς με πολύ σοβαρές δυνατότητες για διεθνή επέκταση.
Η Ελλάδα στο μέλλον μέσα από συγκέντρωση δυνάμεων μπορεί να δημιουργήσει διεθνείς πρωταθλητές και σε αυτόν τον κλάδο. Στο σημείο αυτό το σημείο θέλω να επισημάνω ότι, παρά την πρωτοφανή κρίση, η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία στη χώρα μας παραμένουν ζωντανές, δημιουργούν υποδομές και νέες θέσεις εργασίας.
Πράγματι, μέσα στην κρίση, 100 μεγάλες επιχειρήσεις υλοποίησαν επενδύσεις της τάξης των 12 δις. ευρώ. Πάνω από 200 καινοτόμες ιδέες και τεχνολογίες υποβλήθηκαν σε σχετικούς διαγωνισμούς καινοτομίας που διοργάνωσαν ο ΣΕΒ με τη Eurobank, ενώ πάνω από διακόσιες επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σήμερα σε τεχνολογίες αιχμής σε διάφορους τομείς της οικονομίας.
·
Γενικά η εικόνα της χώρας μας έχει μεγάλα περιθώρια αναβάθμισης. Η οικονομική μας διπλωματία και γενικότερα οι διεθνείς μας σχέσεις μπορούν να συνδράμουν στην προσέλκυση επενδυτών και επιχειρηματιών που θα ενδιαφερθούν για την εγχώρια παραγωγή.
Αλλά όλα όσα ενδεικτικά ανέφερα ως τώρα προϋποθέτουν ένα σταθερό και αποτελεσματικό κράτος δικαίου.
Για αυτό η Κυβέρνηση έχει ξεκινήσει να θεμελιώνει ένα νέο και σύγχρονο κράτος, με ορθολογικά οργανογράμματα και δομές, με κωδικοποιημένη και ξεκάθαρη νομοθεσία και ταχείες διαδικασίες. Ένα κράτος που καταγράφει και γνωρίζει την περιουσία ώστε να μπορέσει να την αξιοποιήσει. Ένα κράτος που αναλαμβάνει ένα σοβαρό επιτελικό ρόλο.
Σε αυτό το σημείο, επιτρέψτε μου να διευκρινίσω ορισμένα πράγματα γύρω από το ρόλο ενός σύγχρονου κράτους . Δεν υπάρχει παράδειγμα στις χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου, όπου το κράτος που δεν διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στον επιτελικό σχεδιασμό, στη ρύθμιση και τη λειτουργία των αγορών, στην εποπτεία τους αλλά και στην προώθηση της ανάπτυξης και των επενδύσεων.
Και αυτά μαζί με τον πρωτεύοντα ρόλο που διαδραματίζει στην εξασφάλιση της πρόσβασης σε υψηλής ποιότητας δημόσια παιδεία και υγεία και στην εξασφάλιση δικτύου κοινωνικής προστασίας για τους αδύναμους.
Αλλά αυτό γίνεται όχι με την άσκηση από το ίδιο το κράτος της παραγωγικής διαδικασίας. Το κράτος - βιομήχανος, το κράτος -τραπεζίτης, το κράτος - επιχειρηματίας απέτυχε παταγωδώς και για αυτό πρέπει να συγκεντρώσει τις δυνάμεις του σε αυτά που οφείλει πρωτίστως να επιτελεί αποτελεσματικά.
Κατ' αρχάς, ένα σύγχρονο κράτος θέτει καλούς κανόνες δικαίου και διασφαλίζει με όλα τα μέσα την τήρηση τους. Παράλληλα, ευνοεί και προσελκύει επενδύσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας.
Αλλά αυτός φυσικά δεν είναι ο μόνος ρόλος του. Οι ποιο πλούσιες χώρες δεν είναι εξ ορισμού και οι πιο ανεπτυγμένες με την ευρεία έννοια του όρου. Ο κοινωνικός και ο αναδιανεμητικός ρόλος του κράτους είναι ουσιώδους σημασίας όχι μόνο για την κοινωνική συνοχή αλλά και για το ίδιο το πολιτισμικό επίπεδο ενός λαού.
Για αυτό το κράτος του μέλλοντος οφείλει να ασκεί κοινωνική πολική για αυτούς που πραγματικά την έχουν ανάγκη και να τη χρηματοδοτεί όχι με δανεικά αλλά μέσω της φορολογίας ώστε να επιτελεί ορθά τον αναδιανεμητικό του ρόλο.
Είναι αλήθεια ότι μέχρι σήμερα η κοινωνική διάσταση του ελληνικού κράτους έχει πληγεί από τη δημοσιονομική στενότητα. Ωστόσο οι βασικοί του άξονες παραμένουν όρθιοι ενώ και η επαναφορά πολλών κοινωνικών κεκτημένων μπορεί να επιτευχθεί. Αλλά αυτό δεν θα ξαναγίνει με δανεικά αλλά με σκληρή δουλειά και υπομονή.
Το ξέρω ότι η λέξη υπομονή δεν είναι καθόλου εύηχη, δεδομένων των θυσιών στις οποίες έχει υποβληθεί η ελληνική κοινωνία. Ωστόσο είναι μια αρετή που δεν μπορεί να λείψει τώρα.
Ξέρετε, και εγώ θα ήθελα να είμαι ένας από αυτούς που θα αποκαταστήσουν, έστω και μερικώς, κάποιες από τις απώλειες των συμπολιτών μου όταν η κατάσταση αρχίζει να αλλάζει. Ωστόσο αυτό δεν θα το κάνω διακινδυνεύοντας την εθνική προσπάθεια για έξοδο από την κρίση.
Οφείλω να πράξω σήμερα το καθήκον μου ώστε, κάποιος διάδοχος μου στο εγγύτερο δυνατόν μέλλον να έχει τη δυνατότητα να αυξήσει τις συντάξεις, τα προνοιακά επιδόματα, το κοινωνικό μέρισμα προς τους πολίτες.
Αποπειράθηκα μέχρι στιγμής να περιγράψω τον προσανατολισμό που πρέπει να δώσουμε στην οικονομία και στο κράτος μας σε ορίζοντα μακροπρόθεσμο. Θα ήθελα να προσθέσω ότι στο σχεδιασμό αυτό πρέπει να λαμβάνουμε πάντα υπόψη το εξαιρετικά δυναμικό διεθνές οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον.
Είναι αλήθεια ότι το έργο που πρέπει να επιτευχθεί από την ελληνική
Ωστόσο σήμερα, με το εξορκισμό του φαντάσματος της δραχμής, έχουμε περισσότερα εχέγγυα για να πετύχουμε, όλα όσα οραματιζόμαστε για το μέλλον.
Κυρίες και κύριοι
Είναι μια ιστορική αλήθεια, ότι ως έθνος ομονοούμε μόνο όταν οι κίνδυνοι απειλούν την ίδια μας την ύπαρξη. Και υπάρχουν ιστορικά παραδείγματα που ακόμη και με τον εχθρό προ των πυλών παραμείναμε διχασμένοι, με ολέθριες όμως συνέπειες.
Αυτό όμως δεν μπορεί να επαναληφθεί.
Αυτή τη στιγμή πρέπει να πετύχουμε τις μεγαλύτερες δυνατές συναινέσεις για το που θέλουμε να οδηγήσουμε την πατρίδα μας. Σίγουρα δεν μπορούμε να συμφωνούμε όλοι σε όλα, αλλά από την άλλη δεν μπορούμε και να διαφωνούμε όλοι σε όλα.
Η διαφθορά, η φοροδιαφυγή, η γραφειοκρατία, η πολυνομία, η σπατάλη, η κακοδιαχείριση είναι αντίπαλοι που πρέπει να μας συσπειρώνουν.
Η ευρωπαϊκή προοπτική, η ανάπτυξη, η απασχόληση, η καινοτομία, η ανταγωνιστικότητα και η εξωστρέφεια είναι στόχοι που πρέπει να μας ενώνουν.
Αυτά που μας ενώνουν σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι περισσότερα από όσα μας χωρίζουν.
Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι θα τα καταφέρουμε, γιατί εμείς οι Έλληνες, δείχνουμε τον καλύτερο μας εαυτό πάντα στις πλέον δύσκολες καταστάσεις». I-Reporter
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Έκκληση μάνας που ψάχνει να βρει τον 4χρονο γιο της Γιάννη
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
