2013-01-22 07:27:03
Η χρηματοπιστωτική κρίση έχει ξεθωριάσει στην Ιταλία, αλλά η οικονομική κρίση έχει αυξηθεί. Δεν υπήρξε σχεδόν μια μέρα χωρίς ειδήσεις από την επιδείνωση της πιστωτικής κρίσης και την πτώση της απασχόλησης, της κατανάλωσης, της παραγωγής και της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης. Για άλλη μια φορά, μια ευρωπαϊκή κυβέρνηση έχει υποτιμήσει την προβλέψιμη επίπτωση της λιτότητας. Έχοντας δείξει σχεδόν μηδενική ανάπτυξη για μια δεκαετία, η ιταλική οικονομία πλανάται σε μια μακρά και βαθιά ύφεση.
Όπως και οι άλλες χώρες της νότιας ευρωζώνης, η Ιταλία αντιμετωπίζει τρεις επιλογές. Η πρώτη είναι να μείνει στο ευρώ και να αναλάβει μόνη της το βάρος της πλήρους προσαρμογής. Με αυτό εννοώ την οικονομική προσαρμογή, όσον αφορά το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, τον πληθωρισμό και τη δημοσιονομική προσαρμογή. Η δεύτερη είναι να μείνει στην ευρωζώνη, εξαρτώμενη από κοινού από την προσαρμογή μεταξύ εθνών πιστωτή και οφειλέτη. Η τρίτη είναι να εγκαταλείψει το ευρώ. Οι διαδοχικές ιταλικές κυβερνήσεις έχουν δοκιμάσει μια τέταρτη επιλογή – να μείνουν στο ευρώ, να επικεντρωθούν σε βραχυπρόθεσμη δημοσιονομική προσαρμογή μόνο και να περιμένουν.
Επειδή γνωρίζουμε από την οικονομική ιστορία πώς τέτοια επεισόδια λήγουν, η τέταρτη επιλογή θα μας οδηγήσει τελικά πίσω στην πρώτη, τη δεύτερη ή την τρίτη. Η αγαπημένη μου θα ήταν η δεύτερη: να καταστήσουν την υπαγωγή στο ευρώ εξαρτώμενη από την συμμετρική προσαρμογή. Όμως, ο Mario Monti, ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, δε στέκεται δίπλα στην Άνγκελα Μέρκελ. Δεν είπε στη Γερμανίδα καγκελάριο ότι η συνεχιζόμενη δέσμευση της χώρας του με το ενιαίο νόμισμα θα πρέπει να εξαρτάται από μια σωστή ένωση τραπεζών με πλήρη ανάλυση και ικανότητα ασφάλισης των καταθέσεων, ένα ομόλογο της ευρωζώνης, και πιο επεκτατικές οικονομικές πολιτικές από το Βερολίνο. Σε συνέντευξή του στους Financial Times την περασμένη εβδομάδα, ο Mariano Rajoy, ο Ισπανός πρωθυπουργός, απαίτησε συμμετρική προσαρμογή – και πάλι, μάλλον αργά, δεδομένου ότι η Γερμανία σχεδιάζει ήδη έναν προϋπολογισμό λιτότητας για το 2014. Εν όψει όλων των πολιτικών αποφάσεων που έχουν ήδη ληφθεί, η επιλογή της συμμετρικής προσαρμογής σιγά-σιγά υποχωρεί.
Πού οδηγείται λοιπόν η Ιταλία εν όψει των εκλογών του επόμενου μήνα; Ως πρωθυπουργός, ο κ. Monti υποσχέθηκε μεταρρυθμίσεις και κατέληξε σε αύξηση των φόρων. Η κυβέρνησή του προσπάθησε να εισαγάγει μέτριες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, αλλά αποδυναμώθηκαν στη μακροοικονομική ασημαντότητα. Έχοντας ξεκινήσει ως ηγέτης μιας τεχνικής κυβέρνησης, έχει αναδειχθεί σε ένα σκληρό, πολιτικό φορέα. Η ρητορική του ήταν ότι έσωσε την Ιταλία από το χείλος του γκρεμού, ή μάλλον από το Σίλβιο Μπερλουσκόνι, τον προκάτοχό του. Η πτώση των αποδόσεων των ομολόγων έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αυτή τη ρητορική, αλλά οι περισσότεροι Ιταλοί ξέρουν ότι αυτό το οφείλουν σε άλλον Mario – το Draghi, πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Στα αριστερά, ο Pier Luigi Bersani, γενικός γραμματέας του Partito Democratico, υποστήριξε τα μέτρα λιτότητας, αλλά πρόσφατα προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί από αυτές τις πολιτικές. Υπήρξε, επίσης, πιο διστακτικός στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Τα κύρια θέματα της εκστρατείας του είναι ένας φόρος επί της περιουσίας, η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, το ξέπλυμα χρήματος και τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων. Λέει ότι θέλει να μείνει η Ιταλία στην ευρωζώνη. Υπάρχει μια οριακή πιθανότητα ότι θα είναι πιο επιτυχής στο να αντιταχθεί στην κ. Μέρκελ, γιατί είναι σε καλύτερη θέση να συνεργαστεί με τον Francois Hollande, το Γάλλο πρόεδρο και έναν συνάδελφο Σοσιαλιστή.
Στα δεξιά, η συμμαχία του Μπερλουσκόνι και της Λίγκας του Βορρά ήταν πίσω στις δημοσκοπήσεις, αλλά κάνει προόδους. Μέχρι στιγμής, ο πρώην πρωθυπουργός είχε μια καλή καμπάνια. Έχει διατυπώσει ένα μήνυμα αντί των μέτρων λιτότητας που έχει χτυπήσει μια ευαίσθητη χορδή στους απογοητευμένους ψηφοφόρους. Συνεχίζει επίσης να επικρίνει τη Γερμανία για την απροθυμία της να δεχτεί ένα ομόλογο της ευρωζώνης και να επιτρέψει στην ΕΚΤ να αγοράσει ιταλικά ομόλογα άνευ όρων.
Θα μπορούσατε να το ερμηνεύσετε αυτό ως επιλογή δύο θέσεων: να επιμείνουν στη συμμετρική προσαρμογή ή να βγουν. Γνωρίζουμε τον κ. Μπερλουσκόνι πάρα πολύ καλά, όμως. Ήταν πρωθυπουργός για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε να έχει διαμορφώσει μια τέτοια συζήτηση πολύ νωρίτερα. Για να γίνει αξιόπιστος, θα πρέπει να παράξει μια σαφή στρατηγική που θα χαρτογραφεί τις επιλογές λεπτομερώς. Το μόνο που έχουμε τώρα είναι οι τηλεοπτικές ατάκες.
Κρίνοντας από τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, το πιο πιθανό αποτέλεσμα των εκλογών είναι αδιέξοδο, ίσως με τη μορφή ενός συνασπισμού Bersani-Monti της κεντροαριστεράς, ενδεχομένως με μια κεντροδεξιά πλειοψηφία στην ιταλική Γερουσία, όπου ισχύουν διαφορετικοί κανόνες ψηφοφορίας. Αυτό θα καθιστούσε τον καθένα, περισσότερο ή λιγότερο, επικεφαλής. Κανείς δεν θα έχει την εξουσία να εφαρμόσει μια πολιτική. Όλοι θα έχουν το δικαίωμα να ασκήσουν βέτο.
Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, η Ιταλία θα εξακολουθούσε να είναι σε σύγχυση, προσποιούμενη ότι είχε επιλέξει να παραμείνει στη ζώνη του ευρώ, αλλά χωρίς να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να κάνει τη συμμετοχή της βιώσιμη. Εν τω μεταξύ, θα περίμενα μια αντι-ευρώ πολιτική συναίνεση για να προκύψει αυτό που θα μπορούσε πιθανότατα να κερδίσει είτε μια ολοκληρωτική πλειοψηφία στις επόμενες εκλογές είτε να οδηγήσει σε πολιτική κρίση με τελικά το ίδιο αποτέλεσμα.
Όσο για τον κ. Monti, η καλύτερη εικασία μου είναι ότι η ιστορία θα του παραχωρήσει παρόμοιο ρόλο με αυτόν που έπαιξε ο Heinrich Bruning, καγκελάριος της Γερμανίας 1930 - 1932. Αυτός, επίσης, ήταν μέρος μιας επικρατούσας καθιέρωσης της συναίνεσης ότι δεν υπήρχε εναλλακτική λύση στη λιτότητα.
Η Ιταλία εξακολουθεί να έχει μερικές επιλογές ανοικτές. Αλλά πρέπει να τις κάνει.
sofokleous10.gr
Όπως και οι άλλες χώρες της νότιας ευρωζώνης, η Ιταλία αντιμετωπίζει τρεις επιλογές. Η πρώτη είναι να μείνει στο ευρώ και να αναλάβει μόνη της το βάρος της πλήρους προσαρμογής. Με αυτό εννοώ την οικονομική προσαρμογή, όσον αφορά το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, τον πληθωρισμό και τη δημοσιονομική προσαρμογή. Η δεύτερη είναι να μείνει στην ευρωζώνη, εξαρτώμενη από κοινού από την προσαρμογή μεταξύ εθνών πιστωτή και οφειλέτη. Η τρίτη είναι να εγκαταλείψει το ευρώ. Οι διαδοχικές ιταλικές κυβερνήσεις έχουν δοκιμάσει μια τέταρτη επιλογή – να μείνουν στο ευρώ, να επικεντρωθούν σε βραχυπρόθεσμη δημοσιονομική προσαρμογή μόνο και να περιμένουν.
Επειδή γνωρίζουμε από την οικονομική ιστορία πώς τέτοια επεισόδια λήγουν, η τέταρτη επιλογή θα μας οδηγήσει τελικά πίσω στην πρώτη, τη δεύτερη ή την τρίτη. Η αγαπημένη μου θα ήταν η δεύτερη: να καταστήσουν την υπαγωγή στο ευρώ εξαρτώμενη από την συμμετρική προσαρμογή. Όμως, ο Mario Monti, ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, δε στέκεται δίπλα στην Άνγκελα Μέρκελ. Δεν είπε στη Γερμανίδα καγκελάριο ότι η συνεχιζόμενη δέσμευση της χώρας του με το ενιαίο νόμισμα θα πρέπει να εξαρτάται από μια σωστή ένωση τραπεζών με πλήρη ανάλυση και ικανότητα ασφάλισης των καταθέσεων, ένα ομόλογο της ευρωζώνης, και πιο επεκτατικές οικονομικές πολιτικές από το Βερολίνο. Σε συνέντευξή του στους Financial Times την περασμένη εβδομάδα, ο Mariano Rajoy, ο Ισπανός πρωθυπουργός, απαίτησε συμμετρική προσαρμογή – και πάλι, μάλλον αργά, δεδομένου ότι η Γερμανία σχεδιάζει ήδη έναν προϋπολογισμό λιτότητας για το 2014. Εν όψει όλων των πολιτικών αποφάσεων που έχουν ήδη ληφθεί, η επιλογή της συμμετρικής προσαρμογής σιγά-σιγά υποχωρεί.
Πού οδηγείται λοιπόν η Ιταλία εν όψει των εκλογών του επόμενου μήνα; Ως πρωθυπουργός, ο κ. Monti υποσχέθηκε μεταρρυθμίσεις και κατέληξε σε αύξηση των φόρων. Η κυβέρνησή του προσπάθησε να εισαγάγει μέτριες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, αλλά αποδυναμώθηκαν στη μακροοικονομική ασημαντότητα. Έχοντας ξεκινήσει ως ηγέτης μιας τεχνικής κυβέρνησης, έχει αναδειχθεί σε ένα σκληρό, πολιτικό φορέα. Η ρητορική του ήταν ότι έσωσε την Ιταλία από το χείλος του γκρεμού, ή μάλλον από το Σίλβιο Μπερλουσκόνι, τον προκάτοχό του. Η πτώση των αποδόσεων των ομολόγων έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αυτή τη ρητορική, αλλά οι περισσότεροι Ιταλοί ξέρουν ότι αυτό το οφείλουν σε άλλον Mario – το Draghi, πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Στα αριστερά, ο Pier Luigi Bersani, γενικός γραμματέας του Partito Democratico, υποστήριξε τα μέτρα λιτότητας, αλλά πρόσφατα προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί από αυτές τις πολιτικές. Υπήρξε, επίσης, πιο διστακτικός στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Τα κύρια θέματα της εκστρατείας του είναι ένας φόρος επί της περιουσίας, η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, το ξέπλυμα χρήματος και τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων. Λέει ότι θέλει να μείνει η Ιταλία στην ευρωζώνη. Υπάρχει μια οριακή πιθανότητα ότι θα είναι πιο επιτυχής στο να αντιταχθεί στην κ. Μέρκελ, γιατί είναι σε καλύτερη θέση να συνεργαστεί με τον Francois Hollande, το Γάλλο πρόεδρο και έναν συνάδελφο Σοσιαλιστή.
Στα δεξιά, η συμμαχία του Μπερλουσκόνι και της Λίγκας του Βορρά ήταν πίσω στις δημοσκοπήσεις, αλλά κάνει προόδους. Μέχρι στιγμής, ο πρώην πρωθυπουργός είχε μια καλή καμπάνια. Έχει διατυπώσει ένα μήνυμα αντί των μέτρων λιτότητας που έχει χτυπήσει μια ευαίσθητη χορδή στους απογοητευμένους ψηφοφόρους. Συνεχίζει επίσης να επικρίνει τη Γερμανία για την απροθυμία της να δεχτεί ένα ομόλογο της ευρωζώνης και να επιτρέψει στην ΕΚΤ να αγοράσει ιταλικά ομόλογα άνευ όρων.
Θα μπορούσατε να το ερμηνεύσετε αυτό ως επιλογή δύο θέσεων: να επιμείνουν στη συμμετρική προσαρμογή ή να βγουν. Γνωρίζουμε τον κ. Μπερλουσκόνι πάρα πολύ καλά, όμως. Ήταν πρωθυπουργός για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε να έχει διαμορφώσει μια τέτοια συζήτηση πολύ νωρίτερα. Για να γίνει αξιόπιστος, θα πρέπει να παράξει μια σαφή στρατηγική που θα χαρτογραφεί τις επιλογές λεπτομερώς. Το μόνο που έχουμε τώρα είναι οι τηλεοπτικές ατάκες.
Κρίνοντας από τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, το πιο πιθανό αποτέλεσμα των εκλογών είναι αδιέξοδο, ίσως με τη μορφή ενός συνασπισμού Bersani-Monti της κεντροαριστεράς, ενδεχομένως με μια κεντροδεξιά πλειοψηφία στην ιταλική Γερουσία, όπου ισχύουν διαφορετικοί κανόνες ψηφοφορίας. Αυτό θα καθιστούσε τον καθένα, περισσότερο ή λιγότερο, επικεφαλής. Κανείς δεν θα έχει την εξουσία να εφαρμόσει μια πολιτική. Όλοι θα έχουν το δικαίωμα να ασκήσουν βέτο.
Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, η Ιταλία θα εξακολουθούσε να είναι σε σύγχυση, προσποιούμενη ότι είχε επιλέξει να παραμείνει στη ζώνη του ευρώ, αλλά χωρίς να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να κάνει τη συμμετοχή της βιώσιμη. Εν τω μεταξύ, θα περίμενα μια αντι-ευρώ πολιτική συναίνεση για να προκύψει αυτό που θα μπορούσε πιθανότατα να κερδίσει είτε μια ολοκληρωτική πλειοψηφία στις επόμενες εκλογές είτε να οδηγήσει σε πολιτική κρίση με τελικά το ίδιο αποτέλεσμα.
Όσο για τον κ. Monti, η καλύτερη εικασία μου είναι ότι η ιστορία θα του παραχωρήσει παρόμοιο ρόλο με αυτόν που έπαιξε ο Heinrich Bruning, καγκελάριος της Γερμανίας 1930 - 1932. Αυτός, επίσης, ήταν μέρος μιας επικρατούσας καθιέρωσης της συναίνεσης ότι δεν υπήρχε εναλλακτική λύση στη λιτότητα.
Η Ιταλία εξακολουθεί να έχει μερικές επιλογές ανοικτές. Αλλά πρέπει να τις κάνει.
sofokleous10.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Τα «βρήκε» με Ρόμα ο Τοροσίδης
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ναούμ: «Όχι στην αγιοποίηση του Κάκου»
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
