2013-02-12 10:36:03
Σημείο αναφοράς στη μικρή κοινωνία των Ελενών Αμαρίου είναι η «Βρύση», στο τέλος του χωριού των είκοσι ανθρώπων.
Και δεν είναι τυχαίο, που ο Αντώνης Ν. Κουκλινός το 2004 θέλοντας να δείξει τη ζωντάνια της πλατείας, ιδιαίτερα τα καλοκαίρια που οι εξήντα και πάνω νεανικές φωνές των παιδιών από την Αθήνα, τα φλερτ και τα ευτράπελα ζωντάνευαν τη «Βρύση», ταίριαξε στίχους και δημιούργησε τετράστιχο:
Πολλά ωραία γίνονται
τη νύχτα εις τη «Βρύση»,
που αν μιλούσε ο πλάτανος
θα τα ‘χε μαρτυρήσει.
Ο πλάτανος στη βρύση των Ελενών, σημείο συνάντησης των παιδιών τα καλοκαίρια
Όμως δεν είναι μόνο τα όσα διαδραματίζονταν τις θερμές μέρες του καλοκαιριού στην πιάτσα των Ελενών όπου συναθροίζονταν οι απόδημοι νέοι του οικισμού αλλά και γενιές των ίδιων ηλικιών από γειτονικά χωριά. Η «Βρύση» έχει παρελθόν και στις γούρνες της, καθώς καθημερινά… συναγωνίζονταν οι νοικοκυρές για να «πιάσουν θέση και να κάνουν τη μπουγάδα». Και αυτός ο… συναγωνισμός, μέχρι τα σπίτια να «βάλουν ηλεκτρικό ρεύμα από το 1968».
Από κοριτσάκι 10 χρονών η Κωνσταντίνα Χριστοδουλάκη, βρίσκονταν με τη στάμνα για να πάρει νερό για το σπίτι, ή για να πλύνει με τη μητέρα της ρούχα στη «Βρύση». Και τότε στις δέκα γούρνες συνωστίζονταν και σαράντα γυναίκες για τη μπουγάδα και όσες ήταν μωρομάνες είχαν «ιδιαίτερη γούρνα».
Καθημερινά γινόταν «πανηγύρι», κάποιες φορές δημιουργούνταν επεισόδια για «τη σειρά προτεραιότητας» και ορισμένες άλλες υπήρχαν «τα παρακάλια των διευκολύνσεων». Για να κρατήσουν μάλιστα την προτεραιότητα, γυναίκες εκείνα τα χρόνια «καπάρωναν» τη γούρνα, βάζοντας τα ρούχα και γεμίζοντάς την νερό και έφευγαν για άλλη δουλειά του σπιτιού τους Οι γούρνες που χρησιμοποιούνταν καθημερινά από τις νοικοκυρές για μπουγάδα
«Παντρεύτηκα με τον άντρα μου το Βαγγέλη το 1969 και από κοριτσάκι ήμουνα στη «Βρύση» με τη μάνα μου για να πλύνουμε ή για να πάρω με το σταμνί νερό», αφηγείται η κυρία Χριστοδουλάκη. «Όλο το χωριό εκεί κατέβαινε για να φέρει νερό στο σπίτι ή για να πλύνει τα ρούχα. Όταν γέννησα τα πέντε παιδιά μου, από το 1969 μέχρι το 1978, αλλά και μέχρι το ‘80 στη «Βρύση» έπλυνα γιατί με εξυπηρετούσε καλύτερα. Το ηλεκτρικό ρεύμα είχε μπει ήδη στα σπίτια από το 1968 αλλά οι περισσότερες γυναίκες στις γούρνες έπλυναν τα ρούχα γιατί διευκολύνονταν καλύτερα…»
ΜΕ ΔΑΠΑΝΕΣ ΤΟΥ «ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΥ»
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’20, η ζωή των εκατό και πλέον κατοίκων στα θέματα ύδρευσης των σπιτιών τους και όλων των άλλων απασχολήσεων των νοικοκυριών που είχαν άμεση σχέση με το νερό, ήταν χρονοβόρα και βασανιστική. Όταν ο Στ. Μ. Μαρκαντωνάκης από τις Ελένες που βρισκόταν στην Αμερική, αποφάσισε να δαπανήσει χρήματα για να διευκολύνει τη ζωή των συγχωριανών του το πρώτο έργο του αφορούσε στη συγκέντρωση των ποσοτήτων νερού και στη δημιουργία πλυσταριών. Το 1927, λοιπόν, με δαπάνες του «Αμερικάνου» ο γυναικείος πληθυσμός απαλλάχτηκε από ένα πολύχρονο βάρος που έκανε δύσκολη τη ζωή των κατοίκων…
Ο Βαγγέλης Χριστοδουλάκης, από τους λίγους που παραμένει με τη σύζυγό του στο χωριό
«Όλες οι ανάγκες των νοικοκυριών ήταν εκεί», εξιστορεί ο Βαγγέλης Χριστοδουλάκης. «Ευτυχώς ο χωριανός μας ο «Αμερικάνος» διάθεσε τα λεφτά και φτιάχτηκε η «Βρύση» και έδωσε και χρήματα για το σχολειό και σωθήκαμε. Μετά που μπήκε το ρεύμα στα σπίτια, βάλαμε νερό, πήραμε και πλυντήρια και οι γούρνες άρχισαν να εγκαταλείπονται…»
Τα πλυσταριά, πλέον, στη «Βρύση» στις Ελένες, αποτελούν σημείο μνήμης της ζωής των κατοίκων της πριν από κοντά ένα αιώνα. Έρημα, δε στεγάζουν πια τις νοικοκυρές για την καθημερινή μπουγάδα ή για να πάρουν με τη στάμνα το νερό και στον ώμο να την κουβαλήσουν στο σπίτι.
Η καθημερινότητα της παλαιάς ζωής θάφτηκε και οι γούρνες μένουν ως ένα μνημείο της νεότερης λαογραφικής ιστορίας της Κρήτης…
madeincreta.gr
Και δεν είναι τυχαίο, που ο Αντώνης Ν. Κουκλινός το 2004 θέλοντας να δείξει τη ζωντάνια της πλατείας, ιδιαίτερα τα καλοκαίρια που οι εξήντα και πάνω νεανικές φωνές των παιδιών από την Αθήνα, τα φλερτ και τα ευτράπελα ζωντάνευαν τη «Βρύση», ταίριαξε στίχους και δημιούργησε τετράστιχο:
Πολλά ωραία γίνονται
τη νύχτα εις τη «Βρύση»,
που αν μιλούσε ο πλάτανος
θα τα ‘χε μαρτυρήσει.
Ο πλάτανος στη βρύση των Ελενών, σημείο συνάντησης των παιδιών τα καλοκαίρια
Όμως δεν είναι μόνο τα όσα διαδραματίζονταν τις θερμές μέρες του καλοκαιριού στην πιάτσα των Ελενών όπου συναθροίζονταν οι απόδημοι νέοι του οικισμού αλλά και γενιές των ίδιων ηλικιών από γειτονικά χωριά. Η «Βρύση» έχει παρελθόν και στις γούρνες της, καθώς καθημερινά… συναγωνίζονταν οι νοικοκυρές για να «πιάσουν θέση και να κάνουν τη μπουγάδα». Και αυτός ο… συναγωνισμός, μέχρι τα σπίτια να «βάλουν ηλεκτρικό ρεύμα από το 1968».
Από κοριτσάκι 10 χρονών η Κωνσταντίνα Χριστοδουλάκη, βρίσκονταν με τη στάμνα για να πάρει νερό για το σπίτι, ή για να πλύνει με τη μητέρα της ρούχα στη «Βρύση». Και τότε στις δέκα γούρνες συνωστίζονταν και σαράντα γυναίκες για τη μπουγάδα και όσες ήταν μωρομάνες είχαν «ιδιαίτερη γούρνα».
Καθημερινά γινόταν «πανηγύρι», κάποιες φορές δημιουργούνταν επεισόδια για «τη σειρά προτεραιότητας» και ορισμένες άλλες υπήρχαν «τα παρακάλια των διευκολύνσεων». Για να κρατήσουν μάλιστα την προτεραιότητα, γυναίκες εκείνα τα χρόνια «καπάρωναν» τη γούρνα, βάζοντας τα ρούχα και γεμίζοντάς την νερό και έφευγαν για άλλη δουλειά του σπιτιού τους Οι γούρνες που χρησιμοποιούνταν καθημερινά από τις νοικοκυρές για μπουγάδα
«Παντρεύτηκα με τον άντρα μου το Βαγγέλη το 1969 και από κοριτσάκι ήμουνα στη «Βρύση» με τη μάνα μου για να πλύνουμε ή για να πάρω με το σταμνί νερό», αφηγείται η κυρία Χριστοδουλάκη. «Όλο το χωριό εκεί κατέβαινε για να φέρει νερό στο σπίτι ή για να πλύνει τα ρούχα. Όταν γέννησα τα πέντε παιδιά μου, από το 1969 μέχρι το 1978, αλλά και μέχρι το ‘80 στη «Βρύση» έπλυνα γιατί με εξυπηρετούσε καλύτερα. Το ηλεκτρικό ρεύμα είχε μπει ήδη στα σπίτια από το 1968 αλλά οι περισσότερες γυναίκες στις γούρνες έπλυναν τα ρούχα γιατί διευκολύνονταν καλύτερα…»
ΜΕ ΔΑΠΑΝΕΣ ΤΟΥ «ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΥ»
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’20, η ζωή των εκατό και πλέον κατοίκων στα θέματα ύδρευσης των σπιτιών τους και όλων των άλλων απασχολήσεων των νοικοκυριών που είχαν άμεση σχέση με το νερό, ήταν χρονοβόρα και βασανιστική. Όταν ο Στ. Μ. Μαρκαντωνάκης από τις Ελένες που βρισκόταν στην Αμερική, αποφάσισε να δαπανήσει χρήματα για να διευκολύνει τη ζωή των συγχωριανών του το πρώτο έργο του αφορούσε στη συγκέντρωση των ποσοτήτων νερού και στη δημιουργία πλυσταριών. Το 1927, λοιπόν, με δαπάνες του «Αμερικάνου» ο γυναικείος πληθυσμός απαλλάχτηκε από ένα πολύχρονο βάρος που έκανε δύσκολη τη ζωή των κατοίκων…
Ο Βαγγέλης Χριστοδουλάκης, από τους λίγους που παραμένει με τη σύζυγό του στο χωριό
«Όλες οι ανάγκες των νοικοκυριών ήταν εκεί», εξιστορεί ο Βαγγέλης Χριστοδουλάκης. «Ευτυχώς ο χωριανός μας ο «Αμερικάνος» διάθεσε τα λεφτά και φτιάχτηκε η «Βρύση» και έδωσε και χρήματα για το σχολειό και σωθήκαμε. Μετά που μπήκε το ρεύμα στα σπίτια, βάλαμε νερό, πήραμε και πλυντήρια και οι γούρνες άρχισαν να εγκαταλείπονται…»
Τα πλυσταριά, πλέον, στη «Βρύση» στις Ελένες, αποτελούν σημείο μνήμης της ζωής των κατοίκων της πριν από κοντά ένα αιώνα. Έρημα, δε στεγάζουν πια τις νοικοκυρές για την καθημερινή μπουγάδα ή για να πάρουν με τη στάμνα το νερό και στον ώμο να την κουβαλήσουν στο σπίτι.
Η καθημερινότητα της παλαιάς ζωής θάφτηκε και οι γούρνες μένουν ως ένα μνημείο της νεότερης λαογραφικής ιστορίας της Κρήτης…
madeincreta.gr
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Η διαχείριση του ΟΧΙ και το «τέλος της Ιστορίας»
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
