2013-03-05 17:35:44
By Gideon Rachman
Πριν από μερικούς μήνες συζητούσα την κρίση της ευρωζώνης με ανώτατο Αμερικανό διπλωμάτη. «Επιστρέψαμε στη δεκαετία του 1930, έτσι δεν είναι;», είπε με ένα μίγμα κατήφειας αλλά και ευχαρίστησης. «Οι εξτρεμιστές ανεβαίνουν», συμπλήρωσε.
Μετά τις ιταλικές εκλογές, αυτές οι Κασσάνδρες πολλαπλασιάζονται. Το βρετανικό περιοδικό «The Spectator» χαρακτήρισε τον Μπέπε Γκρίλο «τον νέο Μουσολίνι της Ιταλίας». Ακόμη και κάποιοι Ιταλοί σχολιαστές έκαναν την ίδια σύγκριση.
Αυτό δεν είναι δίκαιο για τον Γκρίλο, τον κωμικό του οποίου το Κίνημα των Πέντε Αστέρων σάρωσε το 25% των ψήφων. Είναι επίσης παραπλανητικό για τον τρόπο με τον οποίο πιθανότατα θα εξελιχθεί η ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή σε συνθήκες οικονομικής πίεσης. Υπάρχει ο πειρασμός να υποστηρίξει κανείς ότι όπως η Μεγάλη Ύφεση του 1930 οδήγησε στην άνοδο των φασιστών και των κομουνιστών έτσι και η τρέχουσα οικονομική κρίση θα προκαλέσει παρόμοια φυγή προς την άκρα δεξιά και την άκρα αριστερά.
Υπάρχουν μερικές ομοιότητες μεταξύ της σημερινής κατάστασης και εκείνης της εποχής. Όπως συνέβη τη δεκαετία του 1930, έτσι και σήμερα η χρηματοοικονομική κατάρρευση οδήγησε σε πολιτικές λιτότητας και σε υψηλή ανεργία. Και πάλι ξεπηδούν νέα πολιτικά κινήματα που εκφράζουν την περιφρόνηση στην κυβερνώσα τάξη. Εάν, όμως, κοιτάξει κανείς λίγο πιο βαθιά, θα δει ότι οι συγκρίσεις είναι επιφανειακές.
Είχαν περάσει μόλις 12 χρόνια από τη φρίκη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν έφτασε η Μεγάλη Ύφεση στην Ευρώπη. Σχεδόν το 40% των ανδρών της Γαλλίας και της Γερμανίας ηλικίας 19-21 ετών το 1914 έχασαν τη ζωή τους μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια. Φρικτές ήταν και οι απώλειες της Ιταλίας. Συνολικά πάνω από 10 εκατ. στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους στην Ευρώπη. Εκατομμύρια άλλοι ακρωτηριάστηκαν.
Ο Αδόλφος Χίτλερ και ο Μπενίτο Μουσολίνι ήταν και οι δύο βετεράνοι του πολέμου. Τα κινήματα που δημιούργησαν επηρεάστηκαν σημαντικά από αυτό. Ο Μουσολίνι ανέλαβε την εξουσία τη δεκαετία του 1920, πριν φτάσει η Μεγάλη Ύφεση στην Ευρώπη. Παράλληλα, η Ευρώπη ήταν απροετοίμαστη για την Ύφεση. Τα κράτη πρόνοιας ήταν υποτυπώδη και η ανεργία οδηγούσε σε εξαθλίωση και πείνα.
Η σύγχρονη Ευρώπη, αντιθέτως, είναι μία ήπειρος πολύ πλουσιότερη και λιγότερο τραυματισμένη. Φυσικά, είναι μία δύσκολη περίοδος για χώρες όπως η Πορτογαλία όπου οι μισθοί και οι συντάξεις μειώθηκαν. Η ανεργία είναι υψηλή στην ευρωζώνη και πολλοί φοβούνται για το μέλλον. Αλλά δεν είναι η δεκαετία του 1930.
Η μόνη χώρα που πλησιάζει στην αναπαραγωγή πολιτικών τύπου δεκαετίας του 1930 είναι η Ελλάδα, της οποίας η οικονομία υποφέρει από την πιο βαθιά ύφεση στην Ευρώπη - με συρρίκνωση 25%. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε στην άνοδο της Χρυσής Αυγής, ενός ακροδεξιού κόμματος με φασιστικά θέματα, από τον υπερεθνικισμό μέχρι τον αντισημιτισμό.
Οι δημοσκοπήσεις φέρουν τη Χρυσή Αυγή περίπου στο 10%, ενώ ο ακροαριστερός ΣΥΡΙΖΑ ήρθε δεύτερος στις τελευταίες εκλογές. Προς το παρόν, όμως, στην εξουσία εξακολουθεί να βρίσκεται η μη δημοφιλής κεντρώα κυβέρνηση.
Αυτό που προκαλεί εντύπωση στην Ελλάδα, πάντως, είναι ότι εξακολουθεί να αποτελεί ειδική περίπτωση για την Ευρώπη. Εάν δει κανείς τι συμβαίνει στις υπόλοιπες χώρες της ηπείρου, θα διαπιστώσει ότι η άκρα αριστερά και η άκρα δεξιά δεν έχουν ενισχυθεί δραματικά - ακόμη και σε χώρες όπως η Πορτογαλία, η Ιταλία και η Ισπανία, των οποίων οι οικονομίες υποφέρουν σημαντικά.
Στην Ισπανία, όπου η ανεργία των νέων ξεπερνά το 50%, η νέα πολιτική τάση είναι η ανάδειξη του καταλανικού εθνικισμού. Αυτό είναι ένα σοβαρό φαινόμενο, που απειλεί την ενότητα της χώρας. Παρ' όλα αυτά, δεν πρέπει να συγχέεται με ανάδειξη του φρανκισμού ή τα αναρχικά κινήματα της δεκαετίας του 1930.
Οι αυτονομιστές των περιφερειών της Ιταλίας, όπως η Λίγκα του Βορρά, αναδείχθηκαν αρκετά πριν από την οικονομική κρίση, αλλά δεν πήγαν καλά στις πρόσφατες εκλογές. Η νέα δύναμη στην πολιτική σκηνή της Ιταλίας είναι ο κ. Γκρίλο και το κίνημά του - του οποίου το πολιτικό στιλ είναι πολύ διαφορετικό από εκείνο των φασιστών της Ιταλίας. Ο Μουσολίνι ήταν μιλιταριστής και πομπώδης. Ο κ. Γκρίλο χρησιμοποιεί το χιούμορ και την αμεσότητα. Είναι γεγονός ότι γελοιοποιεί το ιταλικό κοινοβούλιο και την πολιτική τάξη της χώρας. Ουδέποτε, όμως, απέρριψε το δημοκρατικό σύστημα.
Στην πραγματικότητα, οι σύγχρονοι Ευρωπαίοι φαίνεται πως είναι πιθανότερο να αντιδράσουν στους χαλεπούς καιρούς ψηφίζοντας έναν κωμικό, παρά έναν φασίστα. Ο κ. Γκρίλο δεν είναι μεμονωμένο παράδειγμα. Στην Ισλανδία, της οποίας η οικονομία καταστράφηκε από τη χρηματοοικονομική κρίση, οι ψηφοφόροι εξέλεξαν έναν stand-up κωμικό, τον Jon Gnarr, για δήμαρχο της πρωτεύουσας Ρέικιαβικ. Μεταξύ άλλων, ο κ. Gnarr δεσμεύθηκε για απεξάρτηση του κοινοβουλίου από τα ναρκωτικά μέσα στη δεκαετία! Η ικανότητα ενός κωμικού να συνδυάσει την οργή με το χιούμορ έχει πολιτικά αποτελέσματα όταν η κατάσταση είναι δυσοίωνη. Οι κωμικοί μπορούν επίσης να καταθέσουν αντισυμβατικές προτάσεις που ανατρέπουν τη συνηθισμένη έπαρση των πολιτικών. Ο κ. Γκρίλο υποσχέθηκε να μειώσει τους μισθούς των πολιτικών, πιο γρήγορο Internet και περισσότερους ποδηλατοδρόμους.
Η δυσκολία για τους πολιτικούς που αναδεικνύονται ως κλόουν που λένε την αλήθεια είναι πως εάν πραγματικά αποκτήσουν την εξουσία τότε θα έρθουν αντιμέτωποι με ορισμένες σαφείς και καθόλου αστείες επιλογές. Ίσως γι' αυτό ο κ. Γκρίλο απορρίπτει τώρα όλες τις προτάσεις για σχηματισμό κυβέρνησης.
Στις περιπτώσεις όπου το Κίνημα των Πέντε Αστέρων κέρδισε την εξουσία στην τοπική αυτοδιοίκηση, λειτούργησε με ρεαλισμό. Στην Πάρμα, οι υποστηρικτές του κ. Γκρίλο όταν ανέλαβαν τα ηνία του δήμου βρέθηκαν αντιμέτωποι με μεγάλα χρέη. Αντέδρασαν με αναχρηματοδότηση του χρέους και με περικοπές δαπανών. Παρομοίως, ο κωμικός δήμαρχος του Ρέικιαβικ αναγκάστηκε να μειώσει τις θέσεις εργασίας και να αυξήσει τη φορολογία.
Αντιθέτως, οι προτάσεις του κ. Γκρίλο για την οικονομική κρίση της Ιταλίας κάνουν λόγο για πιο δραστικές πολιτικές. Αναφέρθηκε σε πάγωμα των πληρωμών στο τεράστιο εθνικό χρέος της Ιταλίας και φλερτάρει έντονα με την ιδέα εξόδου της χώρας από το ευρώ.
Τα παλαιότερα κόμματα της χώρας αντιμετωπίζουν αυτές τις προτάσεις σαν ένα κακόγουστο αστείο. Εάν, όμως, δεν βρουν μια άλλη πιο ελκυστική πολιτική από μία νέα πενταετία λιτότητας, τότε ο κ. Γκρίλο και οι μιμητές του μπορεί να γελάσουν τελευταίοι.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
euro2day.gr
Πριν από μερικούς μήνες συζητούσα την κρίση της ευρωζώνης με ανώτατο Αμερικανό διπλωμάτη. «Επιστρέψαμε στη δεκαετία του 1930, έτσι δεν είναι;», είπε με ένα μίγμα κατήφειας αλλά και ευχαρίστησης. «Οι εξτρεμιστές ανεβαίνουν», συμπλήρωσε.
Μετά τις ιταλικές εκλογές, αυτές οι Κασσάνδρες πολλαπλασιάζονται. Το βρετανικό περιοδικό «The Spectator» χαρακτήρισε τον Μπέπε Γκρίλο «τον νέο Μουσολίνι της Ιταλίας». Ακόμη και κάποιοι Ιταλοί σχολιαστές έκαναν την ίδια σύγκριση.
Αυτό δεν είναι δίκαιο για τον Γκρίλο, τον κωμικό του οποίου το Κίνημα των Πέντε Αστέρων σάρωσε το 25% των ψήφων. Είναι επίσης παραπλανητικό για τον τρόπο με τον οποίο πιθανότατα θα εξελιχθεί η ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή σε συνθήκες οικονομικής πίεσης. Υπάρχει ο πειρασμός να υποστηρίξει κανείς ότι όπως η Μεγάλη Ύφεση του 1930 οδήγησε στην άνοδο των φασιστών και των κομουνιστών έτσι και η τρέχουσα οικονομική κρίση θα προκαλέσει παρόμοια φυγή προς την άκρα δεξιά και την άκρα αριστερά.
Υπάρχουν μερικές ομοιότητες μεταξύ της σημερινής κατάστασης και εκείνης της εποχής. Όπως συνέβη τη δεκαετία του 1930, έτσι και σήμερα η χρηματοοικονομική κατάρρευση οδήγησε σε πολιτικές λιτότητας και σε υψηλή ανεργία. Και πάλι ξεπηδούν νέα πολιτικά κινήματα που εκφράζουν την περιφρόνηση στην κυβερνώσα τάξη. Εάν, όμως, κοιτάξει κανείς λίγο πιο βαθιά, θα δει ότι οι συγκρίσεις είναι επιφανειακές.
Είχαν περάσει μόλις 12 χρόνια από τη φρίκη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν έφτασε η Μεγάλη Ύφεση στην Ευρώπη. Σχεδόν το 40% των ανδρών της Γαλλίας και της Γερμανίας ηλικίας 19-21 ετών το 1914 έχασαν τη ζωή τους μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια. Φρικτές ήταν και οι απώλειες της Ιταλίας. Συνολικά πάνω από 10 εκατ. στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους στην Ευρώπη. Εκατομμύρια άλλοι ακρωτηριάστηκαν.
Ο Αδόλφος Χίτλερ και ο Μπενίτο Μουσολίνι ήταν και οι δύο βετεράνοι του πολέμου. Τα κινήματα που δημιούργησαν επηρεάστηκαν σημαντικά από αυτό. Ο Μουσολίνι ανέλαβε την εξουσία τη δεκαετία του 1920, πριν φτάσει η Μεγάλη Ύφεση στην Ευρώπη. Παράλληλα, η Ευρώπη ήταν απροετοίμαστη για την Ύφεση. Τα κράτη πρόνοιας ήταν υποτυπώδη και η ανεργία οδηγούσε σε εξαθλίωση και πείνα.
Η σύγχρονη Ευρώπη, αντιθέτως, είναι μία ήπειρος πολύ πλουσιότερη και λιγότερο τραυματισμένη. Φυσικά, είναι μία δύσκολη περίοδος για χώρες όπως η Πορτογαλία όπου οι μισθοί και οι συντάξεις μειώθηκαν. Η ανεργία είναι υψηλή στην ευρωζώνη και πολλοί φοβούνται για το μέλλον. Αλλά δεν είναι η δεκαετία του 1930.
Η μόνη χώρα που πλησιάζει στην αναπαραγωγή πολιτικών τύπου δεκαετίας του 1930 είναι η Ελλάδα, της οποίας η οικονομία υποφέρει από την πιο βαθιά ύφεση στην Ευρώπη - με συρρίκνωση 25%. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε στην άνοδο της Χρυσής Αυγής, ενός ακροδεξιού κόμματος με φασιστικά θέματα, από τον υπερεθνικισμό μέχρι τον αντισημιτισμό.
Οι δημοσκοπήσεις φέρουν τη Χρυσή Αυγή περίπου στο 10%, ενώ ο ακροαριστερός ΣΥΡΙΖΑ ήρθε δεύτερος στις τελευταίες εκλογές. Προς το παρόν, όμως, στην εξουσία εξακολουθεί να βρίσκεται η μη δημοφιλής κεντρώα κυβέρνηση.
Αυτό που προκαλεί εντύπωση στην Ελλάδα, πάντως, είναι ότι εξακολουθεί να αποτελεί ειδική περίπτωση για την Ευρώπη. Εάν δει κανείς τι συμβαίνει στις υπόλοιπες χώρες της ηπείρου, θα διαπιστώσει ότι η άκρα αριστερά και η άκρα δεξιά δεν έχουν ενισχυθεί δραματικά - ακόμη και σε χώρες όπως η Πορτογαλία, η Ιταλία και η Ισπανία, των οποίων οι οικονομίες υποφέρουν σημαντικά.
Στην Ισπανία, όπου η ανεργία των νέων ξεπερνά το 50%, η νέα πολιτική τάση είναι η ανάδειξη του καταλανικού εθνικισμού. Αυτό είναι ένα σοβαρό φαινόμενο, που απειλεί την ενότητα της χώρας. Παρ' όλα αυτά, δεν πρέπει να συγχέεται με ανάδειξη του φρανκισμού ή τα αναρχικά κινήματα της δεκαετίας του 1930.
Οι αυτονομιστές των περιφερειών της Ιταλίας, όπως η Λίγκα του Βορρά, αναδείχθηκαν αρκετά πριν από την οικονομική κρίση, αλλά δεν πήγαν καλά στις πρόσφατες εκλογές. Η νέα δύναμη στην πολιτική σκηνή της Ιταλίας είναι ο κ. Γκρίλο και το κίνημά του - του οποίου το πολιτικό στιλ είναι πολύ διαφορετικό από εκείνο των φασιστών της Ιταλίας. Ο Μουσολίνι ήταν μιλιταριστής και πομπώδης. Ο κ. Γκρίλο χρησιμοποιεί το χιούμορ και την αμεσότητα. Είναι γεγονός ότι γελοιοποιεί το ιταλικό κοινοβούλιο και την πολιτική τάξη της χώρας. Ουδέποτε, όμως, απέρριψε το δημοκρατικό σύστημα.
Στην πραγματικότητα, οι σύγχρονοι Ευρωπαίοι φαίνεται πως είναι πιθανότερο να αντιδράσουν στους χαλεπούς καιρούς ψηφίζοντας έναν κωμικό, παρά έναν φασίστα. Ο κ. Γκρίλο δεν είναι μεμονωμένο παράδειγμα. Στην Ισλανδία, της οποίας η οικονομία καταστράφηκε από τη χρηματοοικονομική κρίση, οι ψηφοφόροι εξέλεξαν έναν stand-up κωμικό, τον Jon Gnarr, για δήμαρχο της πρωτεύουσας Ρέικιαβικ. Μεταξύ άλλων, ο κ. Gnarr δεσμεύθηκε για απεξάρτηση του κοινοβουλίου από τα ναρκωτικά μέσα στη δεκαετία! Η ικανότητα ενός κωμικού να συνδυάσει την οργή με το χιούμορ έχει πολιτικά αποτελέσματα όταν η κατάσταση είναι δυσοίωνη. Οι κωμικοί μπορούν επίσης να καταθέσουν αντισυμβατικές προτάσεις που ανατρέπουν τη συνηθισμένη έπαρση των πολιτικών. Ο κ. Γκρίλο υποσχέθηκε να μειώσει τους μισθούς των πολιτικών, πιο γρήγορο Internet και περισσότερους ποδηλατοδρόμους.
Η δυσκολία για τους πολιτικούς που αναδεικνύονται ως κλόουν που λένε την αλήθεια είναι πως εάν πραγματικά αποκτήσουν την εξουσία τότε θα έρθουν αντιμέτωποι με ορισμένες σαφείς και καθόλου αστείες επιλογές. Ίσως γι' αυτό ο κ. Γκρίλο απορρίπτει τώρα όλες τις προτάσεις για σχηματισμό κυβέρνησης.
Στις περιπτώσεις όπου το Κίνημα των Πέντε Αστέρων κέρδισε την εξουσία στην τοπική αυτοδιοίκηση, λειτούργησε με ρεαλισμό. Στην Πάρμα, οι υποστηρικτές του κ. Γκρίλο όταν ανέλαβαν τα ηνία του δήμου βρέθηκαν αντιμέτωποι με μεγάλα χρέη. Αντέδρασαν με αναχρηματοδότηση του χρέους και με περικοπές δαπανών. Παρομοίως, ο κωμικός δήμαρχος του Ρέικιαβικ αναγκάστηκε να μειώσει τις θέσεις εργασίας και να αυξήσει τη φορολογία.
Αντιθέτως, οι προτάσεις του κ. Γκρίλο για την οικονομική κρίση της Ιταλίας κάνουν λόγο για πιο δραστικές πολιτικές. Αναφέρθηκε σε πάγωμα των πληρωμών στο τεράστιο εθνικό χρέος της Ιταλίας και φλερτάρει έντονα με την ιδέα εξόδου της χώρας από το ευρώ.
Τα παλαιότερα κόμματα της χώρας αντιμετωπίζουν αυτές τις προτάσεις σαν ένα κακόγουστο αστείο. Εάν, όμως, δεν βρουν μια άλλη πιο ελκυστική πολιτική από μία νέα πενταετία λιτότητας, τότε ο κ. Γκρίλο και οι μιμητές του μπορεί να γελάσουν τελευταίοι.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
euro2day.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
2.322 θέσεις για ανέργους στον ιδιωτικό τομέα
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
![Συντάξεις: Τι θα κερδίσουν όσοι κάνουν αίτηση για σύνταξη το 2025 αντί το 2024 [πίνακες]](https://images.newsnowgreece.com/145/1450695/syntaxeis-ti-tha-kerdisoun-osoi-kanoun-aitisi-gia-syntaxi-to-2025-anti-to-2024-pinakes-1-124x78.jpg)
