2013-03-13 17:40:06
Του Γιώργου Στάμκου
Γιατί τα πράγματα χειροτερεύουν όλο και περισσότερο στην ελληνική οικονομία; Η απάντηση μπορεί να είναι απλή: Ακόμη κι ένας οικονομικά αναλφάβητος γνωρίζει πως η οικονομική ανάπτυξη ενισχύει την οικονομική ανάπτυξη και, αντίθετα, η οικονομική ύφεση ενισχύει ακόμη περισσότερο την οικονομική ύφεση. Πρόκειται για έναν αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο, για μια “θανατηφόρα δίνη” (Spiral of Death), που οδηγεί αναπόφευκτα σε μία μικρότερη οικονομία, και σε ανάγκη νέων μέτρων λιτότητας που οδηγούν με τη σειρά τους σε μία ακόμη πιο μικρότερη οικονομία. Αυτή η εκθετική συνάρτηση δεν είναι δυστυχώς μόνον απλά μαθηματικά, αλλά αφορά μια κατάσταση που καταστρέφει ολόκληρες κοινωνίες και εκατομμύρια ανθρώπους.
Στην απεγνωσμένη του προσπάθεια να μην κηρύξει επίσημα «Χρεοκοπία» το ελληνικό κράτος, και οι κυβερνήσεις που το διαχειρίζονται, οδήγησαν, -με τις αναποτελεσματικές οικονομικές πολιτικές που υιοθέτησαν- εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες στη χρεοκοπία και εκατομμύρια άλλους στη φτώχεια, στην ανεργία και στο περιθώριο
. Αυτό θα μπορούσε να χρεωθεί ασφαλώς στην “επιτυχία” της πολιτικής της Τρόικας και των εγχώριων πολιτικών δυνάμεων που την υπηρετούν, που επέβαλαν στον ελληνικό λαό μια άθλια λιτότητα, δήθεν για λόγους «δημοσιονομικής εξυγίανσης» και περιορισμού των ελλειμμάτων. Μια ασφυκτική λιτότητα που οδήγησε την οικονομία της Ελλάδας σε μια παρατεταμένη ύφεση, σε μια πραγματική χειμερία νάρκη που πάγωσε τα πάντα Η ύφεση, που μας επισκέφτηκε για πρώτη φορά το 2008, ήρθε σαν την κόκκινη σκόνη της Σαχάρας κι επικάθισε παντού, γκριζάροντας τα πάντα και ειδικά το γαλάζιο μας ουρανό.
Δυστυχώς για μας ήρθε για να μείνει. Στην αρχή πιστεύαμε πως ήταν μια δυσάρεστη κατάσταση που θα κρατούσε μερικούς μήνες. Οι πιο απαισιόδοξοι από μας πίστευαν πως θα κρατούσε παραπάνω, δύο με τρία χρόνια. Κανείς όμως δεν πίστευε πως θα κρατούσε τουλάχιστον μια πενταετία, ίσως και δεκαετία. Κάτι τέτοιο μας ήταν ασύλληπτο, γι’ αυτό και κανείς Έλληνας απ’ όσους γνωρίζω δεν προετοιμάστηκε επαρκώς γι’ αυτά που θα ερχόταν. Ήμασταν άλλωστε πολύ απασχολημένοι με τα προβλήματα επιβίωσης του παρόντος για να κάνουμε σχέδια για το μέλλον...
Ορισμένες φορές στην Ιστορία συμβαίνει η πραγματικότητα να ξεπερνάει τη φαντασία. Αυτό συμβαίνει τώρα και στη σημερινή Ελλάδα. Βρισκόμαστε στο 2013, με την Ελλάδα να συμπληρώνει πέντε χρόνια σε οικονομική ύφεση, κάτι που δεν βίωσε ποτέ καμιά άλλη χώρα της Ευρωζώνης. Μέσα σε μια πενταετία η ελληνική οικονομία έχασε πάνω από το 25% του ΑΕΠ της (ήδη λένε πως γύρισε στα επίπεδα του ΑΕΠ του 2005, αλλά σε όρους αγοραστικής δύναμης στη δεκαετία του 1970). Την ίδια περίοδο η συρρίκνωση των εισοδημάτων και της αγοραστικής δύναμης του μέσου Έλληνα εκτιμάται μεταξύ -35% με -40%.
Κοντολογίς το μόνο που «αναπτύσσεται» στην Ελλάδα της Τρόικας είναι η ύφεση.
Τέτοια οικονομική συρρίκνωση, που βιώνει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μόνο σε πολεμικές συγκρούσεις ή σε περιόδους κοσμογονικών πολιτικών μεταβολών, όπως ήταν η κατάρρευση του «Ανατολικού Μπλοκ» μετά το 1989. Και είναι η πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης που συμβαίνει σε μια χώρα με δημοκρατικό πολίτευμα, με ανεπτυγμένη οικονομία (ήταν 25η παγκοσμίως το 2008), η οποία ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ευρωζώνη. Έτσι το σημερινό «ελληνικό πείραμα» θεωρείται μοναδικό και εξαιρετικά επικίνδυνο. Γι’ αυτό και εξαρχής προσέλκυσε το ενδιαφέρον όλου του κόσμου προς τα πάνω του. Όχι άδικα, επειδή θεωρούν πως υπάρχει κίνδυνος διάδοσης της ελληνικής κρίσης χρέους, όχι προς τον Τρίτο Κόσμο, που είναι συνηθισμένος στις χρεοκοπίες κρατών, αλλά αυτή τη φορά προς τις ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και την Ιαπωνία.
Καταφέραμε λοιπόν, για μια ακόμη φορά, να γίνουμε «κέντρο του κόσμου». Αν η Ελλάδα, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι, γίνει η πρώτη χώρα της αναπτυγμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης που, λόγω της οικονομικής κρίσης και επαπειλούμενης χρεοκοπίας, θα ενταχθεί επίσημα στο «Νέο Τρίτο Κόσμο» –εξοπλισμένη ήδη με εκατοντάδες αναρχικές ομάδες, αμέτρητα κοινωνικά κινήματα και αντιεξουσιαστικές οργανώσεις (ακόμη και τρομοκρατικές)– τότε ίσως είναι και η κατάλληλη χώρα για να συγκλίνουν οι αγώνες και τα κοινωνικά κινήματα ολόκληρου του κόσμου, Βορρά και Νότου, Ανατολής και Δύσης, Πλούσιων και Φτωχών. Τι υπέροχη και ταυτόχρονη θλιβερή μοίρα για τη χώρα που γέννησε τα Δημοκρατία!
Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα ζει συνεχόμενες ανατροπές-σοκ στην οικονομία, στην κοινωνία, αλλά και στην καθημερινότητα του ελληνικού λαού. Η «θεραπεία-σοκ» της αυστηρής λιτότητας που επιβάλει η Τρόικα στην ελληνική οικονομία, προκειμένου να αποφευχθεί η ανεξέλεγκτη χρεοκοπία της, έχει ένα σίγουρο αποτέλεσμα: χρεοκοπεί καθημερινά τον ελληνικό λαό. Κάθε νέο πακέτο μέτρων που λαμβάνεται υπό τις υποδείξεις των δανειστών της Ελλάδας οδηγεί σε αύξηση των φόρων, μείωση των μισθών, αύξηση των απολύσεων και της ανεργίας, μείωση των δημόσιων επενδύσεων, αύξηση των χρεοκοπιών των επιχειρήσεων, και σε μείωση των εισοδημάτων...
Με την ελληνική οικονομία διασωληνωμένη στο μηχανισμό οικονομικής στήριξης της Τρόικας, ο ελληνικός λαός πλησιάζει -αν δεν τα ξεπέρασε ήδη- τα όρια της αντοχής του. Όλα αυτά τα μέτρα που λαμβάνονται από τις ελληνικές κυβερνήσεις υπό την πίεση της Τρόικας με στόχο την εξαφάνιση των ελλειμμάτων και τον περιορισμό του χρέους οδηγούν την ελληνική κοινωνία σε ασφυξία, τους Έλληνες στην απόγνωση και την ύφεση σε ακόμη μεγαλύτερα βάθη. Ακόμη κι αν η «θεραπεία πετύχει» τελικά, ο ασθενής μπορεί να πεθάνει. Οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί, τα πρωτογενή πλεονάσματα και η μείωση του χρέους –η ευημερία των αριθμών γενικότερα– δεν θα έχουν καμία σημασία σε μια κοινωνία που θα έχει χάσει τη χαρά της ζωής, την ελευθερία, ακόμη και την αξιοπρέπεια της.
Δυστυχώς ακόμη κι αν μια υπερχρεωμένη χώρα δεν χρεοκοπήσει επίσημα, μπορεί πάντα να πτωχεύσει ανεπανόρθωτα η πλειοψηφία του πληθυσμού της. Αν αυτό όντως επιδιώκει η Τρόικα, τότε θα πρέπει να παραδεχτούμε πως σχεδόν τα έχει καταφέρει.
Γιατί όμως φοβόμαστε να ανατρέψουμε τη σημερινή κατάσταση που οδηγεί στη φτωχοποίηση και στον σταδιακό εκμηδενισμό μας; Τι είναι αυτό που μας συγκρατεί και μας παραλύει; Μήπως είναι ο περίφημος “φόβος του κενού” (horror vacui); Όμως αυτός ο φόβος δεν υφίσταται εντός φύσης, παρά μόνον εντός του ανθρώπου. Για να καλύψει το κενό ο άνθρωπος αναζητεί συνεχώς περισπασμούς. Η ζωή είναι μια διαρκής κίνηση φυγής. Μιας φυγής όμως προς τα εμπρός.
Γι' αυτό θα πρέπει να κοιτάμε μπροστά και όχι πίσω. Μόνο μια μετωπική επίθεση μπορεί ακόμη να μας σώσει. Μια επίθεση με στόχο την πραγματική αιτία της σημερινής κρίσης, που δεν είναι μόνον ελληνική αλλά, τουλάχιστον, ευρωπαϊκή.
Η σημερινή πραγματικότητα είναι ανυπόφορη. Οι τύχες των λαών της Ευρώπης δεν πρέπει να καθορίζονται από τα στενά εθνικά συμφέροντα του κάθε κράτους, τα συμφέροντα των τραπεζιτών και των αγορών, τις κομματικές σκοπιμότητες της κάθε κυβέρνησης ή των πολιτικών ελίτ, τον εθνικισμό, τον τοπικισμό ή τον εγωισμό του καθενός μας. Αν συνεχίσουμε έτσι δεν θα τα βγάλουμε πέρα. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι περισσότερο Ευρώπη, με ισχυρότερη ένωση, αλληλεγγύη και δημοκρατία, δικαιοσύνη, ένα κοινωνικό δίχτυ για προστασία των πιο αδύναμων και φτωχών, μια βιώσιμη ανάπτυξη και ένα σχέδιο για το μέλλον. Αν δεν τα καταφέρουμε και μπλοκάρουμε ή οπισθοχωρήσουμε, δε θα μας το συγχωρήσουν οι μελλοντικές γενιές. Γι' αυτό πρέπει να επιδιώξουμε -ενωμένοι και αποφασισμένοι- μια θαρραλέα φυγή προς τα εμπρός.
* Ο Γιώργος Στάμκος ([email protected]) είναι συγγραφέας και δημιουργός του εναλλακτικού περιοδικού Ζενίθ (www.zenithmag.wordpress.com).
Γιατί τα πράγματα χειροτερεύουν όλο και περισσότερο στην ελληνική οικονομία; Η απάντηση μπορεί να είναι απλή: Ακόμη κι ένας οικονομικά αναλφάβητος γνωρίζει πως η οικονομική ανάπτυξη ενισχύει την οικονομική ανάπτυξη και, αντίθετα, η οικονομική ύφεση ενισχύει ακόμη περισσότερο την οικονομική ύφεση. Πρόκειται για έναν αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο, για μια “θανατηφόρα δίνη” (Spiral of Death), που οδηγεί αναπόφευκτα σε μία μικρότερη οικονομία, και σε ανάγκη νέων μέτρων λιτότητας που οδηγούν με τη σειρά τους σε μία ακόμη πιο μικρότερη οικονομία. Αυτή η εκθετική συνάρτηση δεν είναι δυστυχώς μόνον απλά μαθηματικά, αλλά αφορά μια κατάσταση που καταστρέφει ολόκληρες κοινωνίες και εκατομμύρια ανθρώπους.
Στην απεγνωσμένη του προσπάθεια να μην κηρύξει επίσημα «Χρεοκοπία» το ελληνικό κράτος, και οι κυβερνήσεις που το διαχειρίζονται, οδήγησαν, -με τις αναποτελεσματικές οικονομικές πολιτικές που υιοθέτησαν- εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες στη χρεοκοπία και εκατομμύρια άλλους στη φτώχεια, στην ανεργία και στο περιθώριο
Δυστυχώς για μας ήρθε για να μείνει. Στην αρχή πιστεύαμε πως ήταν μια δυσάρεστη κατάσταση που θα κρατούσε μερικούς μήνες. Οι πιο απαισιόδοξοι από μας πίστευαν πως θα κρατούσε παραπάνω, δύο με τρία χρόνια. Κανείς όμως δεν πίστευε πως θα κρατούσε τουλάχιστον μια πενταετία, ίσως και δεκαετία. Κάτι τέτοιο μας ήταν ασύλληπτο, γι’ αυτό και κανείς Έλληνας απ’ όσους γνωρίζω δεν προετοιμάστηκε επαρκώς γι’ αυτά που θα ερχόταν. Ήμασταν άλλωστε πολύ απασχολημένοι με τα προβλήματα επιβίωσης του παρόντος για να κάνουμε σχέδια για το μέλλον...
Ορισμένες φορές στην Ιστορία συμβαίνει η πραγματικότητα να ξεπερνάει τη φαντασία. Αυτό συμβαίνει τώρα και στη σημερινή Ελλάδα. Βρισκόμαστε στο 2013, με την Ελλάδα να συμπληρώνει πέντε χρόνια σε οικονομική ύφεση, κάτι που δεν βίωσε ποτέ καμιά άλλη χώρα της Ευρωζώνης. Μέσα σε μια πενταετία η ελληνική οικονομία έχασε πάνω από το 25% του ΑΕΠ της (ήδη λένε πως γύρισε στα επίπεδα του ΑΕΠ του 2005, αλλά σε όρους αγοραστικής δύναμης στη δεκαετία του 1970). Την ίδια περίοδο η συρρίκνωση των εισοδημάτων και της αγοραστικής δύναμης του μέσου Έλληνα εκτιμάται μεταξύ -35% με -40%.
Κοντολογίς το μόνο που «αναπτύσσεται» στην Ελλάδα της Τρόικας είναι η ύφεση.
Τέτοια οικονομική συρρίκνωση, που βιώνει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μόνο σε πολεμικές συγκρούσεις ή σε περιόδους κοσμογονικών πολιτικών μεταβολών, όπως ήταν η κατάρρευση του «Ανατολικού Μπλοκ» μετά το 1989. Και είναι η πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης που συμβαίνει σε μια χώρα με δημοκρατικό πολίτευμα, με ανεπτυγμένη οικονομία (ήταν 25η παγκοσμίως το 2008), η οποία ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ευρωζώνη. Έτσι το σημερινό «ελληνικό πείραμα» θεωρείται μοναδικό και εξαιρετικά επικίνδυνο. Γι’ αυτό και εξαρχής προσέλκυσε το ενδιαφέρον όλου του κόσμου προς τα πάνω του. Όχι άδικα, επειδή θεωρούν πως υπάρχει κίνδυνος διάδοσης της ελληνικής κρίσης χρέους, όχι προς τον Τρίτο Κόσμο, που είναι συνηθισμένος στις χρεοκοπίες κρατών, αλλά αυτή τη φορά προς τις ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και την Ιαπωνία.
Καταφέραμε λοιπόν, για μια ακόμη φορά, να γίνουμε «κέντρο του κόσμου». Αν η Ελλάδα, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι, γίνει η πρώτη χώρα της αναπτυγμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης που, λόγω της οικονομικής κρίσης και επαπειλούμενης χρεοκοπίας, θα ενταχθεί επίσημα στο «Νέο Τρίτο Κόσμο» –εξοπλισμένη ήδη με εκατοντάδες αναρχικές ομάδες, αμέτρητα κοινωνικά κινήματα και αντιεξουσιαστικές οργανώσεις (ακόμη και τρομοκρατικές)– τότε ίσως είναι και η κατάλληλη χώρα για να συγκλίνουν οι αγώνες και τα κοινωνικά κινήματα ολόκληρου του κόσμου, Βορρά και Νότου, Ανατολής και Δύσης, Πλούσιων και Φτωχών. Τι υπέροχη και ταυτόχρονη θλιβερή μοίρα για τη χώρα που γέννησε τα Δημοκρατία!
Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα ζει συνεχόμενες ανατροπές-σοκ στην οικονομία, στην κοινωνία, αλλά και στην καθημερινότητα του ελληνικού λαού. Η «θεραπεία-σοκ» της αυστηρής λιτότητας που επιβάλει η Τρόικα στην ελληνική οικονομία, προκειμένου να αποφευχθεί η ανεξέλεγκτη χρεοκοπία της, έχει ένα σίγουρο αποτέλεσμα: χρεοκοπεί καθημερινά τον ελληνικό λαό. Κάθε νέο πακέτο μέτρων που λαμβάνεται υπό τις υποδείξεις των δανειστών της Ελλάδας οδηγεί σε αύξηση των φόρων, μείωση των μισθών, αύξηση των απολύσεων και της ανεργίας, μείωση των δημόσιων επενδύσεων, αύξηση των χρεοκοπιών των επιχειρήσεων, και σε μείωση των εισοδημάτων...
Με την ελληνική οικονομία διασωληνωμένη στο μηχανισμό οικονομικής στήριξης της Τρόικας, ο ελληνικός λαός πλησιάζει -αν δεν τα ξεπέρασε ήδη- τα όρια της αντοχής του. Όλα αυτά τα μέτρα που λαμβάνονται από τις ελληνικές κυβερνήσεις υπό την πίεση της Τρόικας με στόχο την εξαφάνιση των ελλειμμάτων και τον περιορισμό του χρέους οδηγούν την ελληνική κοινωνία σε ασφυξία, τους Έλληνες στην απόγνωση και την ύφεση σε ακόμη μεγαλύτερα βάθη. Ακόμη κι αν η «θεραπεία πετύχει» τελικά, ο ασθενής μπορεί να πεθάνει. Οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί, τα πρωτογενή πλεονάσματα και η μείωση του χρέους –η ευημερία των αριθμών γενικότερα– δεν θα έχουν καμία σημασία σε μια κοινωνία που θα έχει χάσει τη χαρά της ζωής, την ελευθερία, ακόμη και την αξιοπρέπεια της.
Δυστυχώς ακόμη κι αν μια υπερχρεωμένη χώρα δεν χρεοκοπήσει επίσημα, μπορεί πάντα να πτωχεύσει ανεπανόρθωτα η πλειοψηφία του πληθυσμού της. Αν αυτό όντως επιδιώκει η Τρόικα, τότε θα πρέπει να παραδεχτούμε πως σχεδόν τα έχει καταφέρει.
Γιατί όμως φοβόμαστε να ανατρέψουμε τη σημερινή κατάσταση που οδηγεί στη φτωχοποίηση και στον σταδιακό εκμηδενισμό μας; Τι είναι αυτό που μας συγκρατεί και μας παραλύει; Μήπως είναι ο περίφημος “φόβος του κενού” (horror vacui); Όμως αυτός ο φόβος δεν υφίσταται εντός φύσης, παρά μόνον εντός του ανθρώπου. Για να καλύψει το κενό ο άνθρωπος αναζητεί συνεχώς περισπασμούς. Η ζωή είναι μια διαρκής κίνηση φυγής. Μιας φυγής όμως προς τα εμπρός.
Γι' αυτό θα πρέπει να κοιτάμε μπροστά και όχι πίσω. Μόνο μια μετωπική επίθεση μπορεί ακόμη να μας σώσει. Μια επίθεση με στόχο την πραγματική αιτία της σημερινής κρίσης, που δεν είναι μόνον ελληνική αλλά, τουλάχιστον, ευρωπαϊκή.
Η σημερινή πραγματικότητα είναι ανυπόφορη. Οι τύχες των λαών της Ευρώπης δεν πρέπει να καθορίζονται από τα στενά εθνικά συμφέροντα του κάθε κράτους, τα συμφέροντα των τραπεζιτών και των αγορών, τις κομματικές σκοπιμότητες της κάθε κυβέρνησης ή των πολιτικών ελίτ, τον εθνικισμό, τον τοπικισμό ή τον εγωισμό του καθενός μας. Αν συνεχίσουμε έτσι δεν θα τα βγάλουμε πέρα. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι περισσότερο Ευρώπη, με ισχυρότερη ένωση, αλληλεγγύη και δημοκρατία, δικαιοσύνη, ένα κοινωνικό δίχτυ για προστασία των πιο αδύναμων και φτωχών, μια βιώσιμη ανάπτυξη και ένα σχέδιο για το μέλλον. Αν δεν τα καταφέρουμε και μπλοκάρουμε ή οπισθοχωρήσουμε, δε θα μας το συγχωρήσουν οι μελλοντικές γενιές. Γι' αυτό πρέπει να επιδιώξουμε -ενωμένοι και αποφασισμένοι- μια θαρραλέα φυγή προς τα εμπρός.
* Ο Γιώργος Στάμκος ([email protected]) είναι συγγραφέας και δημιουργός του εναλλακτικού περιοδικού Ζενίθ (www.zenithmag.wordpress.com).
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Πήρε φόρα η Παναχαϊκή! - Επικράτησε του Φωκικού
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
