2013-03-26 10:09:02
του Στρατή Μαζίδη
Η νωπή και αντίθετη κάθε κοινοτικού δικαίου απόφαση του Eurogroup για το “κούρεμα” των καταθέσεων στην Κύπρο, αλλά και η όλη λογική του σκληρού πυρήνα των μελών της Ευρωζώνης, με κυρίαρχη την αντίδραση της Γερμανίας, για τις χώρες του Νότου με ιδιαίτερη έμφαση στο πρόβλημα χρέους της Ελλάδας, επαναφέρει στο προσκήνιο τη συλλογιστική και τον προβληματισμό για τη πορεία της Ευρωπαικής Ενωσης.
Τα τελευταία χρόνια η Ε.Ε. προσπάθησε να υπερπηδήσει σκοπέλους και δυσκολίες, που αναμφισβήτητα μαρτυρούν την πολιτική της ατροφία και την αποδυνάμωση του θεσμικού της μηχανισμού. Πολλοί κοινοτικοί παράγοντες, ωστόσο, εγείρουν ερωτήματα για τον ρόλο της Ε.Ε. που δεν μπορούν να αγοηθούν από τους παρατηρητές των δρώμενων στις Βρυξέλλες.
Είναι δυνατόν το τόσο σημαντικό και πραγματικά γνήσιο πείραμα πολυεθνικής διάρθρωσης, που στη χρονική περίοδο μιας γενιάς άλλαξε τη μορφή της Ευρώπης, να κινδυνεύει με την εμφάνιση συμπτωμάτων αυταρχισμού, εθνικισμού και ενίοτε από αποφάσεις πολιτικής επιπολαιότητας; Υπάρχει άραγε σήμερα η πολιτική βούληση, ώστε να ληφθούν μέτρα που θα συντελέσουν στη “στεγανοποίηση” της ευρωπαικής ενότητας; Υπάρχουν ηγετικές φυσιογωμίες με αδιαπραγμάτευτη ευρωπαική λογική και αφοσιωμένοι στο κοινό ευρωπαικό καλό;
Μήπως αυτό που αρχικά οραματίστηκαν πολλοί σαν μηχανισμό οικονομικής ενότητας δεν μπόρεσε να πετύχει στη λειτουργική του αρχή και να μετουσιωθεί σε πολιτική ενότητα; Μήπως τα βασικά στοιχεία για την ενδυνάμωση της ευρωπαικής διάρθρωσης παραμένουν ισχυρά, έστω κι αν οι ευρωπαίοι ηγέτες με τη νανοφυή αντίληψη που επιδεικνύουν προκαταλαμβάνουν τους απαισιόδοξους για το μέλλον της Ευρωζώνης ακόμη και της Ε.Ε., iιδαιίτερα όσους ανήκουν στο μπλόκ των αντιευρωπαιστών;
Ενα είνα βέβααιο: Η ιστορία της Ε.Ε. στη σύντομη διαδρομή της είναι το άθροισμα των διαδοχικών της κρίσεων. Θα μπορούσε μάλιστα να περιγραφεί, κατά την άποψη του πρώην Γερμανού καγκελάριου Βίλλυ Μπράντ, σαν μια διαδικασία μέσα σε κρίσεις κι ανάμεσα από κρίσεις. ηταν άλλωστε φυσικό από την αρχή ότι θα υπήρχαν διιστάμενες απόψεις, που θα είχαν σαν αναπόφευκτη συνέπεια να καθυστερήσουν για χρόνια την προοδευτική διαδικασία, για μια τελειότερη και αποτελεσματικότερη ευρωπαική ενοποίηση.
Με την ολοκλήρωση της ένταξης των νέων μελών, η Ε.Ε. θεωρείται γεωγραφικά και πολιτικά ενωμένη. Χωρίς,όμως, να είναι σε κατάσταση αυτάρκειας, εφόσον δεν μπορεί ρεαλιστικά να προσδοκά να αναλάβει εξ’ ολοκλήρου την εξουσία που έχουν οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών. Τα κράτη-μέλη έχουν αποκτήσει τα τελευταία χρόνια περισσότερη εξουσία, διογκώθηκαν τα εθνικά συμφέροντα και συνεχίζουν να διατηρούν την αφοσίωση των πολιτών τους σε σημείο, που δεν θα μπορούσαν να φαντασθούν οι μεγάλοι σκαπανείς της ευρωπαικής ενότητας, ιδιαίτερα της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου.
Εντονες εθνικιστικές προκαταλήψεις και εγωιστικά συμφέροντα εξακολουθούν να επηρεάζουν την Ε.Ε. και να δημιουργούν συγκρούσεις σε κοινοτικό επίπεδο. Η ευρωπαική νομισματική ένωση πραγματοποιήθηκε, ανεξάρτητα της κατάληξης του οικονομικού ναυαγίου της Ελλάδας και των οικονομικών αναγκών των χωρών του Νότου, με τη διαφωνία και την άρνηση κάποιων κρατών να ενταχθούν. Εντούτοις, σε αρκετά κρίσιμα θέματα που σχετίζονται με τη άμυνα και με την εξωτερική πολιτική παρατηρούνται κωλυσιεργίες και αβουλία. Το Συμβούλιο Υπουργών, που είναι το κύριο όργανο της Ε.Ε. δείχνει συχνά τάσεις να καταστεί ένα όργανο άμυνας στενά ερμηνευόμενων εθνικών συμφερόντων.
Η Ευρωπαική Επιτεροπή, εξάλλου, προσπαθεί συνεχώς να αποφύγει ακόμη μεγαλύτερη αποδυνάμωση του θεσμικού της ρόλου και να καταλήξει στον επουσιώδη ρόλο της Γραμματείας του Συμβουλίου. Ακόμη και το Ευρωπαικό Συμβούλιο, που είναι το ανώτατο πολιτικό όργανο της Ε.Ε. έχει να επιδείξει ηγετική ανικανότητα να αντιμετωπίσει με ικανοποιητικό τρόπο κρίσιμα ευρωπαικά προβλήματα. Κάτι που το διαπιστώσαμε τόσο με το θέμα της Ελλάδας, όσο και της Κύπρου τώρα, αλλά και άλλων κρατών-μελών που βρίσκονται ή βρέθηκαν σε δυσκολίες….
Μια σύντομη επίσης εξέταση της πρόσφατης σχετικά ιστορίας της Ε.Ε. καταδείχνει στην πράξη την ύπαρξη σοβαρών προβλημάτων. Μια πολιτική για τη χρηματοδότησή της σε πολύ ευρύτερη κλίμακα φαίνεται να είναι απόλυτα αναγκαία. Φυσικά η επιτυχία μιας τέτοιας πολιτικής δεν πρέπει να θεωρείται άσχετη με μια πολύ πιο μετριοπαθή αγροτική πολιτική. Σ’ αυτό το σημείο ελάχιστοι αμφιβάλλουν ότι η σύγκρουση συμφερόντων μέσα στην Ε.Ε. είναι συνάμα έκδηλη και έντονη. Και, βέβαια, όπως διαπιστώνεται από τους επαίοντες, υπάρχει έλλειψη “ορμής κινήσεως” στις ευρωπαικές πρωτεύουσες. Η διεύρυνση δεν βρήκε την αντιστάθμισή της σε μεγαλύτερη ενότητα ή σε αναπτυσσόμενη οικονομική εμπιστοσύνη. Είναι, επίσης, γεγονός ότι οι πολιτικές εκστρατείες για τις Ευρωεκλογγές στις χώρες-μέλη, βασίζονται κυρίως σς εθνικά και τοπικά θέματα Δεν πρέπει να υποβαθμιστεί, πάντως, το γεγονός ότι η Ε.Ε. έχει στο ενεργητικό της ότι απέτρεψε ενδοευρωπαικές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις, που τόσο τραγικά σημάδεψαν το παρελθόν της…Η απομάκρυνση της έντασης από την Ευρωπαική ήπειρο είναι επιτυχία της, ενώ δυνάμωσε την ευρωπαική προσέγγιση. Η πορεία βέβαια για την ενοποίηση της Ευρώπης, που αρχικά αποφασίστηκε να περνάει από τις οικονομίες των κρατών-μελών, αποδείχθηκε στην πράξη μια πραγματικά δύσκολη πορεία μέσα από μια σειρά σοβαρών κρίσεων.
Οι διαδοχικές αυτές κρίσεις δεν έπαψαν να αναρριπίζουν τα εθνικά συμφέροντα και να φέρνουν τη προσπάθεια για την ενοποίηση σε αντίθεση με τους δασμούς, τις ποσοστώσεις, τις αντισταθμιστικές εισφορές, τους προστατευτισμούς και άλλα τέτοια προβλήματα. Αυτο όμως δεν αναιρεί το παραγματικά βαρυσήμαντο γεγονός ότι η Ε.Ε. αναταποκρίνεται σε μια αδήριτη ιστορική αναγκαιότητα. Είναι ένα πολιτικό εγχείρημα ανυπολόγιστης αξίας, με σημαντικές ιστορικές επιπτώσεις σε παγκόσμια κλίματα.
Η Ιδρυτική συμφωνία της Ρώμης μπορεί να έχει εξαντλήσει τα ιστορικά περιθώρια που προσδιορίζαν τη λειτουργία της Ε.Ε. Οι κρίσεις κατά καιρούς όμως της Ε.Ε. αναμφισβήτητα είχαν και τις γόνιμες συνέπειες για το πέρασμά της σε μιαν άλλη φάση, που θα είναι λειτουργικά και διαρθρωτικά διάφορη και προηγμένη. Είναι και θέμα αξιοπιστίας και ικανότητας των ηγετικών της προσωπικοτήτων. Και τέτοιες πολιτικές προσωπικότηταες δεν υπάρχουν σήμερα σε ευρωπαικό επίπεδο. Είναι απλώς κάκεκτυπα ή και εκτρωματικές απολήξεις διαπλεκόμενων πολιτικών συμφερόντων σε διάφορες χώρες-μέλη.
Ο κοινός παρανομαστής, ωστόσο, όλων όσοι επιθυμούν την αναμόρφωση της Ε.Ε. και την επίτευξη της ιστορικής αποστολής της, εκφράζεται στην ανάγκη αποφασιστικών βημάτων προς την κατεύθυνση της καθιέρωσης νέων θεσμών και διαδικασιών, για να εξασφαλιστεί οργανικά η ισόρροπη ανάπτυξη των μελών της. Το πρόβλημα από τη φύση του είναι πρόβλημα πολιτικής βούλησης, πολιτικών αποφάσεων και πραγματικού ενδιαφέροντος για αλληλεγγύη.
Στην έκφραση αυτής της πολιτικής βούλησης μπορεί να πει κανείς ότι υστέρησαν έως σήμερα οι ευρωπαικές ηγεσίες, με τα γνωστά αρνητικά επακόλουθα…
freepen.gr
Η νωπή και αντίθετη κάθε κοινοτικού δικαίου απόφαση του Eurogroup για το “κούρεμα” των καταθέσεων στην Κύπρο, αλλά και η όλη λογική του σκληρού πυρήνα των μελών της Ευρωζώνης, με κυρίαρχη την αντίδραση της Γερμανίας, για τις χώρες του Νότου με ιδιαίτερη έμφαση στο πρόβλημα χρέους της Ελλάδας, επαναφέρει στο προσκήνιο τη συλλογιστική και τον προβληματισμό για τη πορεία της Ευρωπαικής Ενωσης.
Τα τελευταία χρόνια η Ε.Ε. προσπάθησε να υπερπηδήσει σκοπέλους και δυσκολίες, που αναμφισβήτητα μαρτυρούν την πολιτική της ατροφία και την αποδυνάμωση του θεσμικού της μηχανισμού. Πολλοί κοινοτικοί παράγοντες, ωστόσο, εγείρουν ερωτήματα για τον ρόλο της Ε.Ε. που δεν μπορούν να αγοηθούν από τους παρατηρητές των δρώμενων στις Βρυξέλλες.
Είναι δυνατόν το τόσο σημαντικό και πραγματικά γνήσιο πείραμα πολυεθνικής διάρθρωσης, που στη χρονική περίοδο μιας γενιάς άλλαξε τη μορφή της Ευρώπης, να κινδυνεύει με την εμφάνιση συμπτωμάτων αυταρχισμού, εθνικισμού και ενίοτε από αποφάσεις πολιτικής επιπολαιότητας; Υπάρχει άραγε σήμερα η πολιτική βούληση, ώστε να ληφθούν μέτρα που θα συντελέσουν στη “στεγανοποίηση” της ευρωπαικής ενότητας; Υπάρχουν ηγετικές φυσιογωμίες με αδιαπραγμάτευτη ευρωπαική λογική και αφοσιωμένοι στο κοινό ευρωπαικό καλό;
Μήπως αυτό που αρχικά οραματίστηκαν πολλοί σαν μηχανισμό οικονομικής ενότητας δεν μπόρεσε να πετύχει στη λειτουργική του αρχή και να μετουσιωθεί σε πολιτική ενότητα; Μήπως τα βασικά στοιχεία για την ενδυνάμωση της ευρωπαικής διάρθρωσης παραμένουν ισχυρά, έστω κι αν οι ευρωπαίοι ηγέτες με τη νανοφυή αντίληψη που επιδεικνύουν προκαταλαμβάνουν τους απαισιόδοξους για το μέλλον της Ευρωζώνης ακόμη και της Ε.Ε., iιδαιίτερα όσους ανήκουν στο μπλόκ των αντιευρωπαιστών;
Ενα είνα βέβααιο: Η ιστορία της Ε.Ε. στη σύντομη διαδρομή της είναι το άθροισμα των διαδοχικών της κρίσεων. Θα μπορούσε μάλιστα να περιγραφεί, κατά την άποψη του πρώην Γερμανού καγκελάριου Βίλλυ Μπράντ, σαν μια διαδικασία μέσα σε κρίσεις κι ανάμεσα από κρίσεις. ηταν άλλωστε φυσικό από την αρχή ότι θα υπήρχαν διιστάμενες απόψεις, που θα είχαν σαν αναπόφευκτη συνέπεια να καθυστερήσουν για χρόνια την προοδευτική διαδικασία, για μια τελειότερη και αποτελεσματικότερη ευρωπαική ενοποίηση.
Με την ολοκλήρωση της ένταξης των νέων μελών, η Ε.Ε. θεωρείται γεωγραφικά και πολιτικά ενωμένη. Χωρίς,όμως, να είναι σε κατάσταση αυτάρκειας, εφόσον δεν μπορεί ρεαλιστικά να προσδοκά να αναλάβει εξ’ ολοκλήρου την εξουσία που έχουν οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών. Τα κράτη-μέλη έχουν αποκτήσει τα τελευταία χρόνια περισσότερη εξουσία, διογκώθηκαν τα εθνικά συμφέροντα και συνεχίζουν να διατηρούν την αφοσίωση των πολιτών τους σε σημείο, που δεν θα μπορούσαν να φαντασθούν οι μεγάλοι σκαπανείς της ευρωπαικής ενότητας, ιδιαίτερα της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου.
Εντονες εθνικιστικές προκαταλήψεις και εγωιστικά συμφέροντα εξακολουθούν να επηρεάζουν την Ε.Ε. και να δημιουργούν συγκρούσεις σε κοινοτικό επίπεδο. Η ευρωπαική νομισματική ένωση πραγματοποιήθηκε, ανεξάρτητα της κατάληξης του οικονομικού ναυαγίου της Ελλάδας και των οικονομικών αναγκών των χωρών του Νότου, με τη διαφωνία και την άρνηση κάποιων κρατών να ενταχθούν. Εντούτοις, σε αρκετά κρίσιμα θέματα που σχετίζονται με τη άμυνα και με την εξωτερική πολιτική παρατηρούνται κωλυσιεργίες και αβουλία. Το Συμβούλιο Υπουργών, που είναι το κύριο όργανο της Ε.Ε. δείχνει συχνά τάσεις να καταστεί ένα όργανο άμυνας στενά ερμηνευόμενων εθνικών συμφερόντων.
Η Ευρωπαική Επιτεροπή, εξάλλου, προσπαθεί συνεχώς να αποφύγει ακόμη μεγαλύτερη αποδυνάμωση του θεσμικού της ρόλου και να καταλήξει στον επουσιώδη ρόλο της Γραμματείας του Συμβουλίου. Ακόμη και το Ευρωπαικό Συμβούλιο, που είναι το ανώτατο πολιτικό όργανο της Ε.Ε. έχει να επιδείξει ηγετική ανικανότητα να αντιμετωπίσει με ικανοποιητικό τρόπο κρίσιμα ευρωπαικά προβλήματα. Κάτι που το διαπιστώσαμε τόσο με το θέμα της Ελλάδας, όσο και της Κύπρου τώρα, αλλά και άλλων κρατών-μελών που βρίσκονται ή βρέθηκαν σε δυσκολίες….
Μια σύντομη επίσης εξέταση της πρόσφατης σχετικά ιστορίας της Ε.Ε. καταδείχνει στην πράξη την ύπαρξη σοβαρών προβλημάτων. Μια πολιτική για τη χρηματοδότησή της σε πολύ ευρύτερη κλίμακα φαίνεται να είναι απόλυτα αναγκαία. Φυσικά η επιτυχία μιας τέτοιας πολιτικής δεν πρέπει να θεωρείται άσχετη με μια πολύ πιο μετριοπαθή αγροτική πολιτική. Σ’ αυτό το σημείο ελάχιστοι αμφιβάλλουν ότι η σύγκρουση συμφερόντων μέσα στην Ε.Ε. είναι συνάμα έκδηλη και έντονη. Και, βέβαια, όπως διαπιστώνεται από τους επαίοντες, υπάρχει έλλειψη “ορμής κινήσεως” στις ευρωπαικές πρωτεύουσες. Η διεύρυνση δεν βρήκε την αντιστάθμισή της σε μεγαλύτερη ενότητα ή σε αναπτυσσόμενη οικονομική εμπιστοσύνη. Είναι, επίσης, γεγονός ότι οι πολιτικές εκστρατείες για τις Ευρωεκλογγές στις χώρες-μέλη, βασίζονται κυρίως σς εθνικά και τοπικά θέματα Δεν πρέπει να υποβαθμιστεί, πάντως, το γεγονός ότι η Ε.Ε. έχει στο ενεργητικό της ότι απέτρεψε ενδοευρωπαικές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις, που τόσο τραγικά σημάδεψαν το παρελθόν της…Η απομάκρυνση της έντασης από την Ευρωπαική ήπειρο είναι επιτυχία της, ενώ δυνάμωσε την ευρωπαική προσέγγιση. Η πορεία βέβαια για την ενοποίηση της Ευρώπης, που αρχικά αποφασίστηκε να περνάει από τις οικονομίες των κρατών-μελών, αποδείχθηκε στην πράξη μια πραγματικά δύσκολη πορεία μέσα από μια σειρά σοβαρών κρίσεων.
Οι διαδοχικές αυτές κρίσεις δεν έπαψαν να αναρριπίζουν τα εθνικά συμφέροντα και να φέρνουν τη προσπάθεια για την ενοποίηση σε αντίθεση με τους δασμούς, τις ποσοστώσεις, τις αντισταθμιστικές εισφορές, τους προστατευτισμούς και άλλα τέτοια προβλήματα. Αυτο όμως δεν αναιρεί το παραγματικά βαρυσήμαντο γεγονός ότι η Ε.Ε. αναταποκρίνεται σε μια αδήριτη ιστορική αναγκαιότητα. Είναι ένα πολιτικό εγχείρημα ανυπολόγιστης αξίας, με σημαντικές ιστορικές επιπτώσεις σε παγκόσμια κλίματα.
Η Ιδρυτική συμφωνία της Ρώμης μπορεί να έχει εξαντλήσει τα ιστορικά περιθώρια που προσδιορίζαν τη λειτουργία της Ε.Ε. Οι κρίσεις κατά καιρούς όμως της Ε.Ε. αναμφισβήτητα είχαν και τις γόνιμες συνέπειες για το πέρασμά της σε μιαν άλλη φάση, που θα είναι λειτουργικά και διαρθρωτικά διάφορη και προηγμένη. Είναι και θέμα αξιοπιστίας και ικανότητας των ηγετικών της προσωπικοτήτων. Και τέτοιες πολιτικές προσωπικότηταες δεν υπάρχουν σήμερα σε ευρωπαικό επίπεδο. Είναι απλώς κάκεκτυπα ή και εκτρωματικές απολήξεις διαπλεκόμενων πολιτικών συμφερόντων σε διάφορες χώρες-μέλη.
Ο κοινός παρανομαστής, ωστόσο, όλων όσοι επιθυμούν την αναμόρφωση της Ε.Ε. και την επίτευξη της ιστορικής αποστολής της, εκφράζεται στην ανάγκη αποφασιστικών βημάτων προς την κατεύθυνση της καθιέρωσης νέων θεσμών και διαδικασιών, για να εξασφαλιστεί οργανικά η ισόρροπη ανάπτυξη των μελών της. Το πρόβλημα από τη φύση του είναι πρόβλημα πολιτικής βούλησης, πολιτικών αποφάσεων και πραγματικού ενδιαφέροντος για αλληλεγγύη.
Στην έκφραση αυτής της πολιτικής βούλησης μπορεί να πει κανείς ότι υστέρησαν έως σήμερα οι ευρωπαικές ηγεσίες, με τα γνωστά αρνητικά επακόλουθα…
freepen.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
«Πλέον όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά»
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
