ΝΕΑ VIDEO NEA PHOTO NEA

 | 

Ο Τουταγχαμών γοητεύει την Ευρώπη

της Μαρίας Ρηγούτσου

Χίλια εκθέματα, όλα πιστά αντίγραφα, δίνουν μια εντυπωσιακή εικόνα του τάφου του πιο γνωστού Φαραώ. Τίποτα δεν είναι αληθινό σε αυτή την έκθεση, ωστόσο το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό.

Σε μια έκταση 4.000 τ.μ. περισσότερα από χίλια αντίγραφα δίνουν μια ακριβέστατη εικόνα ενός από τους σπουδαιότερους αρχαιολογικούς θησαυρούς που ανακαλύφθηκαν ποτέ: του τάφου του Τουταγχαμών. Στην Arena του Βερολίνου -ένα σύμπλεγμα κτιριακών εγκαταστάσεων που στις αρχές του 20ού αιώνα αποτελούσε τον μεγαλύτερο σταθμό λεωφορείων στην Ευρώπη και σήμερα χώρο εκδηλώσεων- φιλοξενείται μια έκθεση που ποτέ δεν θα μπορούσε να παρουσιαστεί αυθεντική στο σύνολό της. Και αυτό γιατί τα αυθεντικά ευρήματα βρίσκονται είτε στις προθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου του Καΐρου είτε σε κιβώτια, κάποια από τα οποία δεν έχουν ανοιχτεί ποτέ από τότε που τοποθετήθηκαν τα ευρήματα μέσα σε αυτά, πριν από περίπου 90 χρόνια, όταν έγινε η ανακάλυψη του τάφου του Τουταγχαμών από τον Βρετανό αρχαιολόγο Χάουαρντ Κάρτερ.

Στις σκοτεινές αίθουσες, με τον στοχευμένο στα εκθέματα και καλά μελετημένο φωτισμό, ο επισκέπτης μέσα από ταινίες, φωτογραφίες αλλά και τα πιστά αντίγραφα των κτερισμάτων θα ανακαλύψει τον θαυμαστό κόσμο που αντίκρισε ο Χάουαρντ Κάρτερ, στις 26 Νοεμβρίου του 1922, στην Κοιλάδα των Βασιλέων στο Λούξορ, όταν ανακάλυψε τον μόνο ασύλητο τάφο των Φαραώ. «Βλέπω θαυμάσια πράγματα» αναφώνησε ο Βρετανός αρχαιολόγος, κρατώντας ένα κερί στο χέρι και κοιτάζοντας μέσα από μια μικρή τρύπα που είχε καταφέρει να ανοίξει. Χρειάστηκε πάντως τρεις μήνες για να μπορέσει να περάσει από τον προθάλαμο του τάφου στον επόμενο θάλαμο.

Ο Χάουαρντ Κάρτερ, αυτοδίδακτος αρχαιολόγος με μεγάλη ωστόσο εμπειρία, τον οποίο πολλοί συνάδελφοί του με τρανές περγαμηνές θα ζήλευαν, χρειάστηκε πολλή υπομονή και χρήματα για να ανακαλύψει τον τάφο του πιο γνωστού σήμερα Φαραώ.

Σύμμαχό του είχε τον Λόρδο Κάρναρβον, ο οποίος λόγω οικονομικών δυσκολιών ήταν πάντως έτοιμος να σταματήσει τη χρηματοδότηση λίγο πριν από την ανακάλυψη του τάφου. Αν και ο Χάουαρντ Κάρτερ όσο ζούσε δεν κατάφερε να έχει την αναγνώριση της πανεπιστημιακής κοινότητας που του άξιζε, ωστόσο σήμερα γίνεται αντιληπτό ότι χάρη στη λεπτομερέστατη καταλογογράφηση των αντικειμένων που ανακαλύφθηκαν στον τάφο, μπορούμε να έχουμε μια πλήρη εικόνα. Καθένα από αυτά φωτογραφήθηκε και περιγράφηκε, ενώ πολλά από τα σκίτσα έκανε ο ίδιος ο Κάρτερ, ο οποίος ήταν επίσης πολύ καλός σχεδιαστής.

Αιγύπτιοι τεχνίτες

Στην έκθεση «Τουταγχαμών – ο τάφος του και οι θησαυροί» στο Βερολίνο, τα αντίγραφα έγιναν από Αιγύπτιους τεχνίτες και χρειάστηκαν πέντε χρόνια για να κατασκευαστούν και να πάρουν την έγκριση της επιστημονικής ομάδας, η οποία είχε την επίβλεψη και τα μελετούσε σε κάθε στάδιο κατασκευής. Ενα αποτέλεσμα, το οποίο δεν είναι διόλου φθηνό, εάν αναλογιστεί κανείς ότι κόστισε γύρω στα πέντε εκατομμύρια ευρώ, ενώ σε αυτά προστίθενται άλλα δυόμισι εκατομμύρια για διαφημιστική εκστρατεία, παράλληλες εκδηλώσεις, προώθηση της έκθεσης. Καθόλου τυχαία τα ποσά, αν πάλι αναλογιστεί κανείς ότι τη διοργάνωση έχει αναλάβει το γραφείο του μουσικού παραγωγού Ντίντερ Σέμελμαν, ο οποίος για πρώτη φορά ανέλαβε την παρουσίαση μιας έκθεσης, ενώ συνήθως διοργανώνει τις συναυλίες της Μαντόνα, της Σακίρα, του Ελτον Τζον και άλλων αστέρων.

Ο τάφος του Τουταγχαμών, λοιπόν, παρουσιασμένος ως ένα λαμπερό γεγονός. Ο εν λόγω Φαραώ, ο οποίος βασίλευσε μεταξύ 1361 και 1352 π.Χ., φέρεται να ενθρονίστηκε σε ηλικία μόλις εννέα χρόνων ενώ πρέπει να πέθανε σε ηλικία περίπου δεκαοχτώ χρόνων. Στην έκθεση δεν παρουσιάζονται μόνο ο λαμπρός θρόνος του με τις ζωγραφικές αναπαραστάσεις των προγόνων του, η περίφημη χρυσή μάσκα που μας δίνει μια εικόνα του προσώπου του, τα αγάλματα δύο υπηρετών του, τα δύο μουμιοποιημένα μικρά παιδιά του, αλλά παρουσιάζονται επίσης και αντικείμενα της καθημερινότητάς του όπως η ολόχρυση άμαξα, αρωματοθήκες, ακόμα και τα σανδάλια που φορούσε. Ακόμα κοσμήματα, όπλα, ξύλινα πλοιάρια και αγαλματίδια θεοτήτων συνθέτουν όλο αυτό τον θησαυρό, που κρίθηκε απαραίτητο να πάρει μαζί του στον Κάτω Κόσμο ο νεαρός Φαραώ της 18ης δυναστείας.

Τα ευρήματα στην ταφική αίθουσα, όπως για παράδειγμα τα φέρετρα που στην πραγματικότητα ήταν κατασκευασμένα από μασίφ χρυσό, στην έκθεση έχουν κατασκευαστεί από χαλκό και έχουν επικαλυφθεί από φύλλο χρυσού, ενώ πάνω τους έχουν σκαλιστεί με ακρίβεια τα ιερογλυφικά και οι παραστάσεις που τα στόλιζαν.

Δεν παραλείπεται να γίνει λόγος και για τη λεγόμενη «κατάρα του Φαραώ», μια κατάρα που ο θρύλος θέλει να κράτησε ασύλητο τον τάφο για 3.300 χρόνια. Οποιος τον πλησίαζε φέρεται ότι πέθαινε. Και πράγματι, αρκετοί άνθρωποι που ενεπλάκησαν στην ανακάλυψή του έχασαν τη ζωή τους – ακόμα και ο Λόρδος Κάρναρβον, λίγο μετά που τα ευρήματα ήρθαν στο φως. Ωστόσο, όλοι αυτοί οι μύθοι άφηναν παγερά αδιάφορο τον Χάουαρντ Κάρτερ, ο οποίος μετά πάρα πολλά χρόνια ανασκαφικής εμπειρίας στην Αίγυπτο ξεκίνησε, το 1917, τις έρευνές του για τον τάφο του Τουταγχαμών.

Ο νεαρός Φαραώ, ο θάνατος του οποίου συνοδεύεται και αυτός από μυστήριο -δηλαδή εάν πέθανε από φυσικό θάνατο ή εάν δολοφονήθηκε- φαίνεται πως γοητεύει μέχρι σήμερα το κοινό. Μητριά του άλλωστε ήταν η πανέμορφη Νεφερτίτη και πατέρας του ο Ακενατών, ο οποίος προσπάθησε να εισαγάγει τον μονοθεϊσμό στην αιγυπτιακή θρησκεία.

​​Την έκθεση «Τουταγχαμών – ο τάφος του και οι θησαυροί» συνοδεύουν ένας κατάλογος για ενήλικες, ένας για παιδιά ενώ την έχουν δει πάνω από τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι ήδη στη Ζυρίχη, τη Μαδρίτη, τη Βουδαπέστη, το Δουβλίνο, τις Βρυξέλλες, τη Σεούλ και το Παρίσι. Στο Βερολίνο παρουσιάζεται μέχρι τις 13 Σεπτεμβρίου.

Καθημερινή Tromaktiko