2013-04-10 09:51:04
Η οικονομία της ευρωζώνης έχει κολλήσει σε μια μακρά και παρατεταμένη ύφεση. Κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχίσει έτσι και για το υπόλοιπο του έτους. Η ανεργία έχει φτάσει σε ρεκόρ επίπεδο για το κοινό νόμισμα στο 12 τοις εκατό, και κατά πάσα πιθανότητα θα αυξηθεί περαιτέρω. Ο πληθωρισμός βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο του, και αναμένεται να μειωθεί. Οι κίνδυνοι για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό είναι περισσότερο από εμφανείς. Γιατί λοιπόν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν προχωράει σε μείωση των επιτοκίων;
Αυτό είναι ένα εύλογο ερώτημα, και σημαντικό. Αλλά το πιο σημαντικό ερώτημα που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική είναι πώς να διορθώσει την πιστωτική κρίση στο νότιο μισό της νομισματικής ένωσης.
Πουθενά δεν είναι η κατάσταση πιο οξεία από ότι στην Ιταλία, όπου μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις πλήττονται από την λιτότητα και την πιστωτική κρίση, την ίδια στιγμή.
Ο Mario Monti εφάρμοσε μέτρα λιτότητας με τέτοιο τρόπο ώστε να έχει ουσιαστικά αποτρέψει σε δήμους και άλλους δημόσιους φορείς, να πληρώνουν τους λογαριασμούς με τους προμηθευτές τους. Αυτό έχει μετατραπεί σε υπαρξιακή απειλή για την επιβίωση πολλών μικρών επιχειρήσεων, οι οποίες αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα το πρόβλημα της απουσίας πληρωμών αλλά και έλλειψης πρόσβασης σε πιστώσεις.
Σε αντίθεση με την Ιταλία, η μείωση του τραπεζικού δανεισμού στην Ισπανία παρατηρείται ως επί το πλείστον στην πλευρά της ζήτησης. Στην Ισπανία, οι χορηγήσεις προς τα νοικοκυριά μειώθηκαν κατά 4,4 τοις εκατό από έτος σε έτος το Φεβρουάριο, ενώ οι χορηγήσεις προς επιχειρήσεις μειώθηκαν κατά 10,6 τοις εκατό. Η Ισπανία αποτελεί κλασικό παράδειγμα, μαζί με την Ιαπωνία στη δεκαετία του 1990, ύφεσης προϋπολογισμού, όπου ο ιδιωτικός τομέας ξεπληρώνει τα χρέη του, ανεξάρτητα από το επίπεδο των επιτοκίων. Αλλά ακόμα και για την Ισπανία ένα στοχοθετημένο πρόγραμμα για τη μείωση των υψηλών επιτοκίων θα έφερνε υψηλότερες αποδόσεις από ότι μια συνολική μείωση των επιτοκίων.
Η μείωση των επιτοκίων δεν είναι αρνητική εξέλιξη. Αντιθέτα νομίζω ότι η ΕΚΤ θα πρέπει να μειώσει τα επιτόκια πολιτικής στο μηδέν για να αντισταθμίσει την πτώση της συνολικής ζήτησης. Αλλά ενώ αυτό θα μπορούσε να έχει μια μικρή θετική επίδραση στο μέσο όρο των νομισματικών συνθηκών, θα είναι λιγότερο αποτελεσματικό από ένα πρόγραμμα που θα έχει σχεδιαστεί για τη μείωση των πραγματικών επιτοκίων δανεισμού.
Ένα πρόσφατο έγγραφο εργασίας του ΔΝΤ από τον Edda Zoli συνδέει μεταξύ τους το μέγεθος των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων και το κόστος χρηματοδότησης των ιταλικών τραπεζών, και, τελικά, την αύξηση των εταιρικών κόστος δανεισμού. Τα υψηλά spreads δημιούργησαν έτσι έμμεσα πιστωτικούς περιορισμούς στον ιδιωτικό τομέα. Όμως η διαδικασία δεν φαίνεται να έχει καταφέρει και το αντίστροφο. Ο Mario Draghi, πρόεδρος της ΕΚΤ, προσπάθησε να διορθώσει το πρόβλημα πέρυσι με το λανσάρισμα ενός κρατικού προγράμματος αγοράς ομολόγων (OMT). Ήταν το έναυσμα για πτώση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων, αλλά, δυστυχώς, δεν είχε καμία επίδραση στους μηχανισμούς μετάδοσης. Αντιθέτως, αυτοί έχουν επιδεινωθεί.
Την περασμένη εβδομάδα, ο κ. Draghi είπε ότι αναλογίζοταν τα μη συμβατικά μέτρα από κάθε σκοπιά. Μάλλον κάτι ετοιμάζει. Τι μπορεί όμως να κάνει;
Πρώτον, η ΕΚΤ θα μπορούσε να βρει έναν τρόπο για την παροχή άμεσων κινήτρων προς τις τράπεζες ώστε να δανείζουν χρήματα. Θα μπορούσε να χαλαρώσει τις απαιτήσεις ασφάλειας για τις διάφορες κατηγορίες των asset-backed securities, ή να επεκτείνει το υπάρχον πρόγραμμα που επιτρέπει τραπεζικά δάνεια στον εαυτό τους να θεωρούνται ως εγγύηση. Αλλά μην κρατάτε την αναπνοή σας - αυτό το πρόγραμμα δεν ήταν πολύ επιτυχές μέχρι στιγμής.
Δεύτερον, θα μπορούσε να στηρίξει ένα τεράστιο πρόγραμμα δανεισμού από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για τη συγχρηματοδότηση των δανείων προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Για να λειτουργήσει αυτό, θα πρέπει να είναι μεγάλο σε εύρος, γρήγορο και χωρίς γραφειοκρατία.
Η τρίτη και πιο ριζοσπαστική, δράση η ΕΚΤ θα μπορούσε να αναλάβει είναι να αγοράσει εταιρικά ομόλογα στην πρωτογενή και δευτερογενή αγορά, έτσι ώστε να παρέχει χρηματοδότηση απευθείας στις εταιρείες, εκτός από τις αγορές των καλυμμένων ομολόγων.
Θα μπορούσε αυτό να είναι νόμιμο; Φυσικά. Η ΕΚΤ έχει νομική εντολή τη σταθερότητα των τιμών. Δεν επιτρέπεται να μετατρέπεται σε χρήμα το δημόσιο χρέος. Αλλά η ΕΚΤ επιτρέπεται να καθορίζει τον μηχανισμό μετάδοσης των δικών της πολιτικών. Τα εμπόδια είναι περισσότερο πολιτικά παρά νομικά.
Άρα λοιπόν όλο αυτό είναι μια σύγκρουση σχετικά με την τραπεζική ένωση.
Μια πλήρης τραπεζική ένωση θα αποτελέσει μια αναγκαία και ικανή λύση στο πρόβλημα της πιστωτικής κρίσης. Αν κοπούν οι δεσμοί μεταξύ των ιταλικών τραπεζών και του ιταλικού κράτους, τότε δεν θα πρέπει να υπάρχει κανένας λόγος οι ιταλικές εταιρείες να πληρώνουν υψηλότερα επιτόκια από ότι εκείνες στη βόρεια Ευρώπη.
Για να κάνει οτιδήποτε, ο κ. Draghi θα πρέπει και πάλι να οργανώσει μια πλειοψηφία κατά της Bundesbank. Αυτό είναι εφικτό, αλλά ο ίδιος μπορεί να μην έχει την πολιτική πειθώ να το καταφέρει. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να θέσει ως προτεραιότητα το αντισυμβατικό έναντι του συμβατικού.
sofokleous10.gr
Αυτό είναι ένα εύλογο ερώτημα, και σημαντικό. Αλλά το πιο σημαντικό ερώτημα που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική είναι πώς να διορθώσει την πιστωτική κρίση στο νότιο μισό της νομισματικής ένωσης.
Πουθενά δεν είναι η κατάσταση πιο οξεία από ότι στην Ιταλία, όπου μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις πλήττονται από την λιτότητα και την πιστωτική κρίση, την ίδια στιγμή.
Ο Mario Monti εφάρμοσε μέτρα λιτότητας με τέτοιο τρόπο ώστε να έχει ουσιαστικά αποτρέψει σε δήμους και άλλους δημόσιους φορείς, να πληρώνουν τους λογαριασμούς με τους προμηθευτές τους. Αυτό έχει μετατραπεί σε υπαρξιακή απειλή για την επιβίωση πολλών μικρών επιχειρήσεων, οι οποίες αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα το πρόβλημα της απουσίας πληρωμών αλλά και έλλειψης πρόσβασης σε πιστώσεις.
Σε αντίθεση με την Ιταλία, η μείωση του τραπεζικού δανεισμού στην Ισπανία παρατηρείται ως επί το πλείστον στην πλευρά της ζήτησης. Στην Ισπανία, οι χορηγήσεις προς τα νοικοκυριά μειώθηκαν κατά 4,4 τοις εκατό από έτος σε έτος το Φεβρουάριο, ενώ οι χορηγήσεις προς επιχειρήσεις μειώθηκαν κατά 10,6 τοις εκατό. Η Ισπανία αποτελεί κλασικό παράδειγμα, μαζί με την Ιαπωνία στη δεκαετία του 1990, ύφεσης προϋπολογισμού, όπου ο ιδιωτικός τομέας ξεπληρώνει τα χρέη του, ανεξάρτητα από το επίπεδο των επιτοκίων. Αλλά ακόμα και για την Ισπανία ένα στοχοθετημένο πρόγραμμα για τη μείωση των υψηλών επιτοκίων θα έφερνε υψηλότερες αποδόσεις από ότι μια συνολική μείωση των επιτοκίων.
Η μείωση των επιτοκίων δεν είναι αρνητική εξέλιξη. Αντιθέτα νομίζω ότι η ΕΚΤ θα πρέπει να μειώσει τα επιτόκια πολιτικής στο μηδέν για να αντισταθμίσει την πτώση της συνολικής ζήτησης. Αλλά ενώ αυτό θα μπορούσε να έχει μια μικρή θετική επίδραση στο μέσο όρο των νομισματικών συνθηκών, θα είναι λιγότερο αποτελεσματικό από ένα πρόγραμμα που θα έχει σχεδιαστεί για τη μείωση των πραγματικών επιτοκίων δανεισμού.
Ένα πρόσφατο έγγραφο εργασίας του ΔΝΤ από τον Edda Zoli συνδέει μεταξύ τους το μέγεθος των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων και το κόστος χρηματοδότησης των ιταλικών τραπεζών, και, τελικά, την αύξηση των εταιρικών κόστος δανεισμού. Τα υψηλά spreads δημιούργησαν έτσι έμμεσα πιστωτικούς περιορισμούς στον ιδιωτικό τομέα. Όμως η διαδικασία δεν φαίνεται να έχει καταφέρει και το αντίστροφο. Ο Mario Draghi, πρόεδρος της ΕΚΤ, προσπάθησε να διορθώσει το πρόβλημα πέρυσι με το λανσάρισμα ενός κρατικού προγράμματος αγοράς ομολόγων (OMT). Ήταν το έναυσμα για πτώση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων, αλλά, δυστυχώς, δεν είχε καμία επίδραση στους μηχανισμούς μετάδοσης. Αντιθέτως, αυτοί έχουν επιδεινωθεί.
Την περασμένη εβδομάδα, ο κ. Draghi είπε ότι αναλογίζοταν τα μη συμβατικά μέτρα από κάθε σκοπιά. Μάλλον κάτι ετοιμάζει. Τι μπορεί όμως να κάνει;
Πρώτον, η ΕΚΤ θα μπορούσε να βρει έναν τρόπο για την παροχή άμεσων κινήτρων προς τις τράπεζες ώστε να δανείζουν χρήματα. Θα μπορούσε να χαλαρώσει τις απαιτήσεις ασφάλειας για τις διάφορες κατηγορίες των asset-backed securities, ή να επεκτείνει το υπάρχον πρόγραμμα που επιτρέπει τραπεζικά δάνεια στον εαυτό τους να θεωρούνται ως εγγύηση. Αλλά μην κρατάτε την αναπνοή σας - αυτό το πρόγραμμα δεν ήταν πολύ επιτυχές μέχρι στιγμής.
Δεύτερον, θα μπορούσε να στηρίξει ένα τεράστιο πρόγραμμα δανεισμού από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για τη συγχρηματοδότηση των δανείων προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Για να λειτουργήσει αυτό, θα πρέπει να είναι μεγάλο σε εύρος, γρήγορο και χωρίς γραφειοκρατία.
Η τρίτη και πιο ριζοσπαστική, δράση η ΕΚΤ θα μπορούσε να αναλάβει είναι να αγοράσει εταιρικά ομόλογα στην πρωτογενή και δευτερογενή αγορά, έτσι ώστε να παρέχει χρηματοδότηση απευθείας στις εταιρείες, εκτός από τις αγορές των καλυμμένων ομολόγων.
Θα μπορούσε αυτό να είναι νόμιμο; Φυσικά. Η ΕΚΤ έχει νομική εντολή τη σταθερότητα των τιμών. Δεν επιτρέπεται να μετατρέπεται σε χρήμα το δημόσιο χρέος. Αλλά η ΕΚΤ επιτρέπεται να καθορίζει τον μηχανισμό μετάδοσης των δικών της πολιτικών. Τα εμπόδια είναι περισσότερο πολιτικά παρά νομικά.
Άρα λοιπόν όλο αυτό είναι μια σύγκρουση σχετικά με την τραπεζική ένωση.
Μια πλήρης τραπεζική ένωση θα αποτελέσει μια αναγκαία και ικανή λύση στο πρόβλημα της πιστωτικής κρίσης. Αν κοπούν οι δεσμοί μεταξύ των ιταλικών τραπεζών και του ιταλικού κράτους, τότε δεν θα πρέπει να υπάρχει κανένας λόγος οι ιταλικές εταιρείες να πληρώνουν υψηλότερα επιτόκια από ότι εκείνες στη βόρεια Ευρώπη.
Για να κάνει οτιδήποτε, ο κ. Draghi θα πρέπει και πάλι να οργανώσει μια πλειοψηφία κατά της Bundesbank. Αυτό είναι εφικτό, αλλά ο ίδιος μπορεί να μην έχει την πολιτική πειθώ να το καταφέρει. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να θέσει ως προτεραιότητα το αντισυμβατικό έναντι του συμβατικού.
sofokleous10.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Panasonic Lumix GF6, η πρώτη φωτογραφική μηχανή με NFC
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Διπλωματικό "αμερικανοχουντικό μπιριμπίρι"
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
