2013-04-16 10:53:39
Σχετικό άρθρο: Πολιτική Ηγεσία Μέρος Ι: Χαρακτηριστικά των πολιτικών ηγετών
του Δημήτριου Καρατζίδη
Στη διεθνή βιβλιογραφία δυο είναι οι κυριότερες θεωρητικές – μεθοδολογικές προσεγγίσεις για τη σπουδή των πολιτικών ηγετών:
α. Η «ψυχοπολιτική προσέγγιση», που έχει ως αντικείμενο τις ψυχολογικές ιδιότητες και ιδιορρυθμίες των ηγετών, στοιχεία της οποίας ανέλυσα σε προηγούμενο άρθρο (Μέρος Ι), και
β. Η «κοινωνικοψυχολογική προσέγγιση», η οποία αποτελείται από τις παρακάτω τρείς μεγάλες επιμέρους ενότητες:
(1) Την «πραγματιστική ή οργανωτική προσέγγιση», που επικεντρώνεται στην οργανωτική δραστηριότητα του ηγέτη και η οποία αποσκοπεί όχι μόνο στην κατάκτηση της δύναμης και της εξουσίας, αλλά και στη διατήρησή της για όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο.
(2) Την «μαρξιστική ή επαναστατική προσέγγιση».
(3) Την «χαρισματική προσέγγιση» του Μαξ Βέμπερ.
Η λέξη χαρισματικός προέρχεται από την ελληνική λέξη «χάρισμα», ή αλλιώς «χάρις» που σημαίνει εύνοια, δώρο (ταλέντο). Σύμφωνα με τον καθηγητή Κλεομένη Κουτσούκη, στον όρο «χαρισματικός» μπορούμε να διακρίνουμε τρεις χρήσεις:
α. Την καθημερινή χρήση του όρου, σύμφωνα με την οποία το χαρισματικό άτομο έχει κάποια ιδιαίτερη χάρη, μια ικανότητα ασυνήθιστη που γοητεύει.
β. Την θρησκευτική χρήση του όρου, σύμφωνα με την οποία το άτομο έχει μια θεϊκή ιδιότητα τέτοια ώστε ακόμη και θαύματα να μπορεί να κάνει.
γ. Την επιστημονική, κοινωνιολογική έννοια, που δόθηκε από τον Μαξ Βέμπερ, σύμφωνα με την οποία βασική προϋπόθεση για την ανάδειξη και την εδραίωση του χαρισματικού ηγέτη με τις ξεχωριστές υπερφυσικές ιδιότητες αποτελεί η κοινωνική αναγνώριση. Ήτοι μια επικύρωση του χαρίσματός του από την κοινωνία, δηλαδή από τους ανθρώπους οι οποίοι θα υποστούν την εξουσία του.
Σύμφωνα με την Βεμπεριανή θεωρία υπάρχουν τρεις τύποι εξουσίας-ηγεσίας:
α. Ο «γραφειοκρατικός ή ορθολογικός τύπος, που απαντάται στη σύγχρονη κοινωνία και αποτελεί αντικείμενο ανάλυσης κυρίως της πολιτικής επιστήμης και της κοινωνιολογίας.
β. Ο «παραδοσιακός τύπος», που έχει σχέση με την παραδοσιακή κοινωνία και τον οποίο πραγματεύεται η ανθρωπολογία και
γ. Ο «χαρισματικός τύπος».
Ο Μαξ Βέμπερ επιδιώκει να ερμηνεύσει το φαινόμενο της χαρισματικής ηγεσίας μέσα από την αλληλεπίδραση των κοινωνικοπολιτικών ιδιαιτεροτήτων του ηγέτη με το κοινωνικό του περιβάλλον. Επικεντρώνεται στην κοινωνικοψυχολογική αλληλεπίδραση μεταξύ του επίδοξου ηγέτη και της κοινωνίας που βρίσκεται σε κρίση, δηλαδή σε παθολογική κατάσταση και η οποία αναζητεί τον χαρισματικό ηγέτη, προκειμένου να συνέλθει από αυτή την κρίση. Με άλλα λόγια, η κοινωνία είναι αυτή που επηρεάζεται από την εμφάνιση του χαρισματικού ηγέτη, ο οποίος στοχεύει να γκρεμίσει οτιδήποτε το παλαιό και να οικοδομήσει ένα νέο σύστημα αξιών, ουσιαστικά μια διαφορετική κοινωνία.
Για την εμφάνιση του χαρισματικού ηγέτη πρέπει να υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις ή αλλιώς στάδια της εξέλιξης. Τα στάδια αυτά αποτελούν μια συνέχεια που σχηματίζει τον «χαρισματικό κύκλο» και μόνο μετά την ολοκλήρωση του κύκλου αυτού μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τον ηγέτη ως χαρισματικό. Τα στάδια της εξέλιξης της χαρισματικής ηγεσία είναι:
α. Η ύπαρξη μια κοινωνίας που βρίσκεται σε οξεία κρίση.
Η κρίση της κοινωνίας έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση μιας έντονης αμφισβήτησης όχι μόνο της νομιμότητας του πολιτικού συστήματος, αλλά και των θεσμών. Η κατάσταση αυτή είναι δυνατόν να αποξενώσει τις μάζες από το σύστημα και «να τις καταστήσει ευάλωτες και επιρρεπείς σε μαζικές προκλήσεις ή εκδηλώσεις».
β. Η ύπαρξη μια υποδειγματικής προσωπικότητας.
Δεν υπάρχει χαρισματική ηγεσία με την Βεμπεριανή έννοια χωρίς την ύπαρξη μιας υποδειγματικής φυσιογνωμίας. Ο εκκολαπτόμενος χαρισματικός ηγέτης θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να προβάλει τον εαυτό του στην κοινωνία η οποία βρίσκεται σε κρίση. Για να επιτευχτεί αυτή προβολή θα πρέπει ο ηγέτης να απευθύνει το μήνυμά του, το οποίο θα περιέχει τη «συνταγή» για την υπέρβαση της κρίσης. Μόνο μέσω του μηνύματος αυτού θα προβληθεί η χαρισματική του φυσιογνωμία στη κοινωνία. Για να γίνει αυτό βασική προϋπόθεση εκτός από την προσωπικότητα και τις ικανότητες του ηγέτη, είναι και η συγκυρία της ευκαιρίας να διαδώσει το μήνυμά του και να το στηρίξει δημόσια.
γ. Η δημιουργία του χαρισματικού δεσμού μεταξύ ηγέτη και κοινωνίας.
Όταν επιτευχθεί αυτός ο δεσμός τότε ο ηγέτης έχει τη δυνατότητα να κατευθύνει τη συμπεριφορά των μαζών και να αλλάξει το σύστημα αξιών τους χωρίς να χρειαστούν οι νομικές διατυπώσεις στις οποίες θα κατέφευγε ένας γραφειοκρατικός-ορθολογικός ηγέτης.
δ. Η ρουτινοποίηση ή καθημερινοποίηση της χαρισματικής ηγεσίας
Είναι η φάση κατά την οποία μετατοπίζεται το κέντρο βάρους της νομιμότητας από το πρόσωπο του χαρισματικού ηγέτη στη λειτουργία των νέων θεσμών οι οποίοι και ενσαρκώνουν στη συνέχεια τα οράματά του. Ο χαρισματικός ηγέτης αφού έχει πλέον καταξιωθεί στη κοινωνία μέσω του χαρισματικού δεσμού, αρχίζει αμέσως να εδραιώνει μια νέα τάξη αναδιοργανώνοντας την κοινωνία και δημιουργώντας νέους θεσμούς, γιατί γνωρίζει ότι επέρχεται αυτή η τελευταία φάση του «χαρισματικού κύκλου» την οποία χαρακτηρίζει η ορθολογικοποίηση όλων των διαδικασιών και των οργανωτικών σχημάτων εντός του κράτους. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης ο ηγέτης, κατανοώντας ότι ο χαρισματικός δεσμός εξασθενεί σταδιακά, θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα συμμορφωθεί και αυτός με το νέο θεσμικό σύστημα και το ακολουθήσει πιστά, με σοβαρό κίνδυνο να χάσει την εξουσία στην περίπτωση αυτή ή να κρατήσει την εξουσία χρησιμοποιώντας αυταρχικές μεθόδους και βία.
Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι για να εμφανιστεί η χαρισματική ηγεσία θα πρέπει σε μια συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία να υπάρχει ο ηγέτης με τις ανάλογες ικανότητες, ο οποίος να δράσει μέσα σε μια κοινωνία έτοιμη να δεχθεί το μήνυμά του. Ως τέτοια παραδείγματα χαρισματικών ηγετών οι οποίοι ολοκλήρωσαν τον «χαρισματικό κύκλο» θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον Λένιν, Μουσταφά Κεμάλ, τον Μάο Τσε Τουγκ και πρόσφατα τον Ούγκο Τσάβες.
Γενικά παρατηρούμε ότι ο χαρισματικός ηγέτης της «Βεμπεριανής θεωρίας» εμφανίζεται κυρίως σε μεταβατικές κοινωνίες, οι οποίες προσπαθούν να απαλλαγούν από τον παραδοσιακό και να ενταχθούν στον σύγχρονο τρόπο ζωής. Τα χαρακτηριστικά των κοινωνιών αυτών είναι η έλλειψη συναινετικού κλίματος και γενικά η έλλειψη των κανόνων επίλυσης των κοινωνικών συγκρούσεων, καθώς και των σχετικών μηχανισμών. Η κατάσταση αυτή, στην οποία συνήθως η υπάρχουσα ηγεσία δεν μπορεί να δώσει λύση διεξόδου από την κρίση, είναι η κατάλληλη στιγμή για την ανάδειξη ενός χαρισματικού ηγέτη, ο οποίος με κάποιο «μήνυμα-συνταγή» θα εκτονώσει την κρίση.
Η τρέχουσα πολιτική, κοινωνική και οικονομική κρίση που μαστίζει όχι μόνο την ελληνική αλλά πλέον και την κυπριακή κοινωνία, έχει οδηγήσει μια μεγάλη μερίδα Ελλήνων και όχι μόνο πολιτών να αναρωτιούνται εάν υπάρχουν γενικά πολιτικοί που να διαθέτουν τα χαρακτηριστικά εκείνα γνωρίσματα τα οποία θα μας βγάλουν από το τέλμα. Συχνά πυκνά στη χώρα μας διαβάζουμε και ακούμε έγκριτους σχολιαστές, αλλά και πολίτες όλων των κοινωνικών στρωμάτων, να αγωνιούν, να επιζητούν και να ελπίζουν στην εμφάνιση στον πολιτικό στίβο ενός χαρισματικού ηγέτη που θα μας οδηγήσει στην έξοδο από την κρίση.
Παραπάνω εξετάσαμε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες είναι δυνατή η εμφάνιση του χαρισματικού ηγέτη. Αξίζει όμως στη συνέχεια να απαντήσουμε στο ερώτημα: Γιατί στην ελληνική κοινωνία δεν εμφανίζεται ένας χαρισματικός ηγέτης να την βγάλει από την κρίση; Ως κυριότερους λόγους για τους οποίους δεν εμφανίζεται ένας «Βεμπεριανός» χαρισματικός ηγέτης στην ελληνική κοινωνία, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τους παρακάτω που είναι δυνατό να δρουν αυτόνομα ή συνδυαστικά :
α. Η έννοια του χαρισματικού ηγέτη ανήκει πλέον στο παρελθόν, καθόσον όπως έχουμε ήδη αναλύσει παραπάνω, αυτός εμφανίζεται κυρίως σε παραδοσιακές κοινωνίες στη διαδικασία μετάβασής τους στον σύγχρονο τρόπο ζωής.
β. Η ελληνική κοινωνία δεν περνάει «οξεία κρίση», αλλά απλά διαβιεί μια οικονομική κρίση η οποία δεν έχει επηρεάσει το πολιτικό μας σύστημα σε τέτοιο σημείο ώστε να θέτει υπό αμφισβήτηση τη νομιμότητα των θεσμών του.
γ. Δε φαίνεται να υπάρχουν στην ελληνική κοινωνία τα κατάλληλα πρόσωπα, οι υποδειγματικές εκείνες προσωπικότητες που να έχουν τη δυνατότητα να αναδειχθούν σε χαρισματικούς ηγέτες.
δ. Ακόμη κι αν υπάρχουν υποδειγματικές προσωπικότητες οι οποίες δύνανται να εξελιχθούν σε χαρισματικούς ηγέτες, δεν έχουν από ότι φαίνεται τη δυνατότητα να προβάλουν τον εαυτό τους στη κοινωνία. Δηλαδή δεν έχουν την ευκαιρία να απευθύνουν προς την ελληνική κοινωνία το μήνυμά τους το οποίο και θα περιέχει τη «συνταγή» για την υπέρβαση της κρίσης και μέσω του οποίου θα υφανθεί ο χαρισματικός δεσμός μεταξύ του ηγέτη και της κοινωνίας.
ε. Η ελληνική κοινωνία διαβιεί μια «οξεία κρίση» η οποία νομοτελειακά την οδηγεί προς τη «καταστροφή» χωρίς να έχει τη δυνατότητα να αντιδράσει. Και ως «καταστροφή» δεν εννοείται μόνο η οικονομική καταστροφή την οποία ήδη υφιστάμεθα, αλλά μια οποιασδήποτε μορφής εσωτερική σύγκρουση των μελών της κοινωνίας ή και εξωτερική σε επίπεδο διακρατικό, λόγω της προφανούς κατάρρευσης της αποτρεπτικής μας ικανότητας.
Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι μόνο μετά από μια «μεγάλη καταστροφή» είναι δυνατόν να δημιουργηθούν οι κατάλληλες εκείνες συνθήκες για την εμφάνιση ενός χαρισματικού ηγέτη στην ελληνική κοινωνία.
InfoGnomon
του Δημήτριου Καρατζίδη
Στη διεθνή βιβλιογραφία δυο είναι οι κυριότερες θεωρητικές – μεθοδολογικές προσεγγίσεις για τη σπουδή των πολιτικών ηγετών:
α. Η «ψυχοπολιτική προσέγγιση», που έχει ως αντικείμενο τις ψυχολογικές ιδιότητες και ιδιορρυθμίες των ηγετών, στοιχεία της οποίας ανέλυσα σε προηγούμενο άρθρο (Μέρος Ι), και
β. Η «κοινωνικοψυχολογική προσέγγιση», η οποία αποτελείται από τις παρακάτω τρείς μεγάλες επιμέρους ενότητες:
(1) Την «πραγματιστική ή οργανωτική προσέγγιση», που επικεντρώνεται στην οργανωτική δραστηριότητα του ηγέτη και η οποία αποσκοπεί όχι μόνο στην κατάκτηση της δύναμης και της εξουσίας, αλλά και στη διατήρησή της για όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο.
(2) Την «μαρξιστική ή επαναστατική προσέγγιση».
(3) Την «χαρισματική προσέγγιση» του Μαξ Βέμπερ.
Η λέξη χαρισματικός προέρχεται από την ελληνική λέξη «χάρισμα», ή αλλιώς «χάρις» που σημαίνει εύνοια, δώρο (ταλέντο). Σύμφωνα με τον καθηγητή Κλεομένη Κουτσούκη, στον όρο «χαρισματικός» μπορούμε να διακρίνουμε τρεις χρήσεις:
α. Την καθημερινή χρήση του όρου, σύμφωνα με την οποία το χαρισματικό άτομο έχει κάποια ιδιαίτερη χάρη, μια ικανότητα ασυνήθιστη που γοητεύει.
β. Την θρησκευτική χρήση του όρου, σύμφωνα με την οποία το άτομο έχει μια θεϊκή ιδιότητα τέτοια ώστε ακόμη και θαύματα να μπορεί να κάνει.
γ. Την επιστημονική, κοινωνιολογική έννοια, που δόθηκε από τον Μαξ Βέμπερ, σύμφωνα με την οποία βασική προϋπόθεση για την ανάδειξη και την εδραίωση του χαρισματικού ηγέτη με τις ξεχωριστές υπερφυσικές ιδιότητες αποτελεί η κοινωνική αναγνώριση. Ήτοι μια επικύρωση του χαρίσματός του από την κοινωνία, δηλαδή από τους ανθρώπους οι οποίοι θα υποστούν την εξουσία του.
Σύμφωνα με την Βεμπεριανή θεωρία υπάρχουν τρεις τύποι εξουσίας-ηγεσίας:
α. Ο «γραφειοκρατικός ή ορθολογικός τύπος, που απαντάται στη σύγχρονη κοινωνία και αποτελεί αντικείμενο ανάλυσης κυρίως της πολιτικής επιστήμης και της κοινωνιολογίας.
β. Ο «παραδοσιακός τύπος», που έχει σχέση με την παραδοσιακή κοινωνία και τον οποίο πραγματεύεται η ανθρωπολογία και
γ. Ο «χαρισματικός τύπος».
Ο Μαξ Βέμπερ επιδιώκει να ερμηνεύσει το φαινόμενο της χαρισματικής ηγεσίας μέσα από την αλληλεπίδραση των κοινωνικοπολιτικών ιδιαιτεροτήτων του ηγέτη με το κοινωνικό του περιβάλλον. Επικεντρώνεται στην κοινωνικοψυχολογική αλληλεπίδραση μεταξύ του επίδοξου ηγέτη και της κοινωνίας που βρίσκεται σε κρίση, δηλαδή σε παθολογική κατάσταση και η οποία αναζητεί τον χαρισματικό ηγέτη, προκειμένου να συνέλθει από αυτή την κρίση. Με άλλα λόγια, η κοινωνία είναι αυτή που επηρεάζεται από την εμφάνιση του χαρισματικού ηγέτη, ο οποίος στοχεύει να γκρεμίσει οτιδήποτε το παλαιό και να οικοδομήσει ένα νέο σύστημα αξιών, ουσιαστικά μια διαφορετική κοινωνία.
Για την εμφάνιση του χαρισματικού ηγέτη πρέπει να υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις ή αλλιώς στάδια της εξέλιξης. Τα στάδια αυτά αποτελούν μια συνέχεια που σχηματίζει τον «χαρισματικό κύκλο» και μόνο μετά την ολοκλήρωση του κύκλου αυτού μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τον ηγέτη ως χαρισματικό. Τα στάδια της εξέλιξης της χαρισματικής ηγεσία είναι:
α. Η ύπαρξη μια κοινωνίας που βρίσκεται σε οξεία κρίση.
Η κρίση της κοινωνίας έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση μιας έντονης αμφισβήτησης όχι μόνο της νομιμότητας του πολιτικού συστήματος, αλλά και των θεσμών. Η κατάσταση αυτή είναι δυνατόν να αποξενώσει τις μάζες από το σύστημα και «να τις καταστήσει ευάλωτες και επιρρεπείς σε μαζικές προκλήσεις ή εκδηλώσεις».
β. Η ύπαρξη μια υποδειγματικής προσωπικότητας.
Δεν υπάρχει χαρισματική ηγεσία με την Βεμπεριανή έννοια χωρίς την ύπαρξη μιας υποδειγματικής φυσιογνωμίας. Ο εκκολαπτόμενος χαρισματικός ηγέτης θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να προβάλει τον εαυτό του στην κοινωνία η οποία βρίσκεται σε κρίση. Για να επιτευχτεί αυτή προβολή θα πρέπει ο ηγέτης να απευθύνει το μήνυμά του, το οποίο θα περιέχει τη «συνταγή» για την υπέρβαση της κρίσης. Μόνο μέσω του μηνύματος αυτού θα προβληθεί η χαρισματική του φυσιογνωμία στη κοινωνία. Για να γίνει αυτό βασική προϋπόθεση εκτός από την προσωπικότητα και τις ικανότητες του ηγέτη, είναι και η συγκυρία της ευκαιρίας να διαδώσει το μήνυμά του και να το στηρίξει δημόσια.
γ. Η δημιουργία του χαρισματικού δεσμού μεταξύ ηγέτη και κοινωνίας.
Όταν επιτευχθεί αυτός ο δεσμός τότε ο ηγέτης έχει τη δυνατότητα να κατευθύνει τη συμπεριφορά των μαζών και να αλλάξει το σύστημα αξιών τους χωρίς να χρειαστούν οι νομικές διατυπώσεις στις οποίες θα κατέφευγε ένας γραφειοκρατικός-ορθολογικός ηγέτης.
δ. Η ρουτινοποίηση ή καθημερινοποίηση της χαρισματικής ηγεσίας
Είναι η φάση κατά την οποία μετατοπίζεται το κέντρο βάρους της νομιμότητας από το πρόσωπο του χαρισματικού ηγέτη στη λειτουργία των νέων θεσμών οι οποίοι και ενσαρκώνουν στη συνέχεια τα οράματά του. Ο χαρισματικός ηγέτης αφού έχει πλέον καταξιωθεί στη κοινωνία μέσω του χαρισματικού δεσμού, αρχίζει αμέσως να εδραιώνει μια νέα τάξη αναδιοργανώνοντας την κοινωνία και δημιουργώντας νέους θεσμούς, γιατί γνωρίζει ότι επέρχεται αυτή η τελευταία φάση του «χαρισματικού κύκλου» την οποία χαρακτηρίζει η ορθολογικοποίηση όλων των διαδικασιών και των οργανωτικών σχημάτων εντός του κράτους. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης ο ηγέτης, κατανοώντας ότι ο χαρισματικός δεσμός εξασθενεί σταδιακά, θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα συμμορφωθεί και αυτός με το νέο θεσμικό σύστημα και το ακολουθήσει πιστά, με σοβαρό κίνδυνο να χάσει την εξουσία στην περίπτωση αυτή ή να κρατήσει την εξουσία χρησιμοποιώντας αυταρχικές μεθόδους και βία.
Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι για να εμφανιστεί η χαρισματική ηγεσία θα πρέπει σε μια συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία να υπάρχει ο ηγέτης με τις ανάλογες ικανότητες, ο οποίος να δράσει μέσα σε μια κοινωνία έτοιμη να δεχθεί το μήνυμά του. Ως τέτοια παραδείγματα χαρισματικών ηγετών οι οποίοι ολοκλήρωσαν τον «χαρισματικό κύκλο» θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον Λένιν, Μουσταφά Κεμάλ, τον Μάο Τσε Τουγκ και πρόσφατα τον Ούγκο Τσάβες.
Γενικά παρατηρούμε ότι ο χαρισματικός ηγέτης της «Βεμπεριανής θεωρίας» εμφανίζεται κυρίως σε μεταβατικές κοινωνίες, οι οποίες προσπαθούν να απαλλαγούν από τον παραδοσιακό και να ενταχθούν στον σύγχρονο τρόπο ζωής. Τα χαρακτηριστικά των κοινωνιών αυτών είναι η έλλειψη συναινετικού κλίματος και γενικά η έλλειψη των κανόνων επίλυσης των κοινωνικών συγκρούσεων, καθώς και των σχετικών μηχανισμών. Η κατάσταση αυτή, στην οποία συνήθως η υπάρχουσα ηγεσία δεν μπορεί να δώσει λύση διεξόδου από την κρίση, είναι η κατάλληλη στιγμή για την ανάδειξη ενός χαρισματικού ηγέτη, ο οποίος με κάποιο «μήνυμα-συνταγή» θα εκτονώσει την κρίση.
Η τρέχουσα πολιτική, κοινωνική και οικονομική κρίση που μαστίζει όχι μόνο την ελληνική αλλά πλέον και την κυπριακή κοινωνία, έχει οδηγήσει μια μεγάλη μερίδα Ελλήνων και όχι μόνο πολιτών να αναρωτιούνται εάν υπάρχουν γενικά πολιτικοί που να διαθέτουν τα χαρακτηριστικά εκείνα γνωρίσματα τα οποία θα μας βγάλουν από το τέλμα. Συχνά πυκνά στη χώρα μας διαβάζουμε και ακούμε έγκριτους σχολιαστές, αλλά και πολίτες όλων των κοινωνικών στρωμάτων, να αγωνιούν, να επιζητούν και να ελπίζουν στην εμφάνιση στον πολιτικό στίβο ενός χαρισματικού ηγέτη που θα μας οδηγήσει στην έξοδο από την κρίση.
Παραπάνω εξετάσαμε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες είναι δυνατή η εμφάνιση του χαρισματικού ηγέτη. Αξίζει όμως στη συνέχεια να απαντήσουμε στο ερώτημα: Γιατί στην ελληνική κοινωνία δεν εμφανίζεται ένας χαρισματικός ηγέτης να την βγάλει από την κρίση; Ως κυριότερους λόγους για τους οποίους δεν εμφανίζεται ένας «Βεμπεριανός» χαρισματικός ηγέτης στην ελληνική κοινωνία, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τους παρακάτω που είναι δυνατό να δρουν αυτόνομα ή συνδυαστικά :
α. Η έννοια του χαρισματικού ηγέτη ανήκει πλέον στο παρελθόν, καθόσον όπως έχουμε ήδη αναλύσει παραπάνω, αυτός εμφανίζεται κυρίως σε παραδοσιακές κοινωνίες στη διαδικασία μετάβασής τους στον σύγχρονο τρόπο ζωής.
β. Η ελληνική κοινωνία δεν περνάει «οξεία κρίση», αλλά απλά διαβιεί μια οικονομική κρίση η οποία δεν έχει επηρεάσει το πολιτικό μας σύστημα σε τέτοιο σημείο ώστε να θέτει υπό αμφισβήτηση τη νομιμότητα των θεσμών του.
γ. Δε φαίνεται να υπάρχουν στην ελληνική κοινωνία τα κατάλληλα πρόσωπα, οι υποδειγματικές εκείνες προσωπικότητες που να έχουν τη δυνατότητα να αναδειχθούν σε χαρισματικούς ηγέτες.
δ. Ακόμη κι αν υπάρχουν υποδειγματικές προσωπικότητες οι οποίες δύνανται να εξελιχθούν σε χαρισματικούς ηγέτες, δεν έχουν από ότι φαίνεται τη δυνατότητα να προβάλουν τον εαυτό τους στη κοινωνία. Δηλαδή δεν έχουν την ευκαιρία να απευθύνουν προς την ελληνική κοινωνία το μήνυμά τους το οποίο και θα περιέχει τη «συνταγή» για την υπέρβαση της κρίσης και μέσω του οποίου θα υφανθεί ο χαρισματικός δεσμός μεταξύ του ηγέτη και της κοινωνίας.
ε. Η ελληνική κοινωνία διαβιεί μια «οξεία κρίση» η οποία νομοτελειακά την οδηγεί προς τη «καταστροφή» χωρίς να έχει τη δυνατότητα να αντιδράσει. Και ως «καταστροφή» δεν εννοείται μόνο η οικονομική καταστροφή την οποία ήδη υφιστάμεθα, αλλά μια οποιασδήποτε μορφής εσωτερική σύγκρουση των μελών της κοινωνίας ή και εξωτερική σε επίπεδο διακρατικό, λόγω της προφανούς κατάρρευσης της αποτρεπτικής μας ικανότητας.
Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι μόνο μετά από μια «μεγάλη καταστροφή» είναι δυνατόν να δημιουργηθούν οι κατάλληλες εκείνες συνθήκες για την εμφάνιση ενός χαρισματικού ηγέτη στην ελληνική κοινωνία.
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Υγεία: Οι πιο σημαντικές ουσίες για να αυξήσετε την μυϊκη σας μάζα
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
