2013-04-29 11:20:10
… σαν σήμερα, λοιπόν, 29 Απριλίου 1863 (= 17 με το χρησιμοποιούμενο τότε ημερολόγιο) γεννήθηκε ο Κ. Π. Καβάφης και, εβδομήντα χρόνια αργότερα, πάλι σαν σήμερα, στις 29 Απριλίου 1933,άφησε την τελευταία του πνοή στη γενέτειρά του, την Αλεξάνδρεια.
Στη μνήμη του μεγάλου και πάντα επίκαιρου αυτού ποιητή ας θυμηθούμε δυο ποιήματα, μικρό μόνο δείγμα, με κοινό τόπο την Αντιόχεια της Συρίας και τη ίδια …Συρία Πρωτοήρθε στην Αθήνα το 1901 χωρίς να γίνει αισθητή η παρουσία του. Δυο χρόνια αργότερα θα τον κάνει γνωστό στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό μέσα από τα ‘‘ Παναθήναια’’ ο Γρ. Ξενόπουλος. Είχαν περάσει περισσότερα από τριάντα χρόνια όταν ξανάρθε στο κλεινόν άστυ, το 1932, για να νοσηλευτεί, βαριά άρρωστος, στο νοσοκομείο ‘‘ Ερυθρός Σταυρός’’. Είχε καρκίνο στο λαρύγγι. Ήταν πια φημισμένος και στην Αθήνα κυκλοφορούσε ο ‘‘ θρύλος’’ Καβάφη. ‘‘Τρέξανε τότε’’ , γράφει ο Κ. Βάρναλης, ‘‘να τον γνωρίσουν από κοντά οι συγγραφείς κ΄ οι λόγιοι της Αθήνας…’’ και συνεχίζει ο Βάρναλης ‘‘ …Όταν πήγα στο νοσοκομείο να τον ιδώ, θαύμασα το υπέροχο κεφάλι του με την φωτεινότατη πνευματική έκφραση
. Κι όμως ο άνθρωπος βρισκότανε σε κακά χάλια. Του είχανε περάσει ένα λαστιχένιο σωλήνα στο λαρύγγι για να ανασαίνει. Δεν μπορούσε να μιλήσει. Είχε μπροστά του ένα καρνέ κ΄ έγραφε με το στυλογράφο ό,τι ήθελε να πει. Σε μένα έγραψε: ‘‘ μήπως σας πειράζει το ρεύμα;’’ (πόρτα και παράθυρο ήταν ανοιχτά ). Αυτό το καρνέ πολλοί πεθυμήσανε να το ζητήσουν ή να το κλέψουν. Δεν ξέρω ποιος στάθηκε τυχερός και το έχει σήμερα… ’’
Η πρωτοτυπία της ποίησης του Καβάφη δεν χαρακτηρίζεται για τα μορφικά ή τα τεχνικά της στοιχεία. Το περιεχόμενό της συνήθως ένα ιστορικό επεισόδιο ή κάποιο προσωπικό βίωμα του ποιητή. ‘‘ … Κι αυτό το επεισόδιο π ε ρ ι γ ρ α –
φ ετ α ι ή σ κ η ν ο θ ε τ ε ι τ α ι χωρίς λυρικήν έξαρση, χωρίς πάθος, με χρονολογικήν ξηρότητα. Δε φαίνεται να βγαίνει από την καρδιά παρά από το μυαλό. Πώς λοιπόν μας συγκινεί; Γιοατί η ποίηση αυτή φαίνεται μεν λυρική στο σχήμα, στο βάθος της όμως είναι δραματική. ΄Εχει κίνηση, ηθοποιία,, ζωντάνια, επιγραμματική λιτότητα., έχει πολλή σκέψη και πικρήν ειρωνεία και ‘‘περαίνει την δι΄ ελέου και φόβου την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν’’. Και το δράμα αυτών των ποιημάτων έχει ένα μεγάλο προσόν, την καθολικότητα…’’ ( Βάρναλης, στο : ΑΝΘΡΩΠΟΙ, 1980, σελ. 73 κ.κ.)
Στη μνήμη του μεγάλου και πάντα επίκαιρου αυτού ποιητή ας θυμηθούμε δυο ποιήματα, μικρό μόνο δείγμα, με κοινό τόπο την Αντιόχεια της Συρίας και τη ίδια …Συρία…
Παλαιόθεν Ελληνίς
Καυχιέται η Αντιόχεια για τα λαμπρά της κτίρια,
Και τους ωραίους της δρόμους, για την περί αυτήν
θαυμάσιαν εξοχήν και για το μέγα πλήθος
των έν αυτή κατοίκων. Καυχιέται που είν΄ η έδρα
ενδόξων βασιλέων, και για τους καλλιτέχνας
και τους σοφούς που έχει, και για τους βαθυπλούτους
και γνωστικούς εμπόρους. Μα πιο πολύ ασυγκρίτως
απ΄ όλα, η Αντιόχεια καυχιέται που είναι πόλις
παλαιόθεν ελληνίς. Του ΄Αργους συγγενής :
απ΄ την Ιώνη που ιδρύθη υπό Αργείων
αποίκων προς τιμήν της κόρης του Ινάχου.
Ας Φρόντιζαν
Κατήντησα σχεδόν ανέστιος και πένης.
Αυτή η μοιραία πόλις Αντιόχεια
Όλα τα χρήματά μου έφαγε:
Αυτή η μοιραία με το δαπανηρό της βίο.
Αλλά είμαι νέος και με υγείαν αρίστην.
Κάτοχος της ελληνικής θαυμάσιος
(ξέρω και παραξέρω Αριστοτέλη,Πλάτωνα,
τι ρήτορας, τι ποιητάς, τι ό, τι κι αν πεις)
Από στρατιωτικά έχω μιαν ιδέα,
Και έχω φιλίες με αρχιγούς των μισθοφόρων.
Είμαι μπασμένος κάμποσο και στα διοικητικά.
Στην Αλεξάνδρεια έμεινα έξι μήνες, πέρσι,
Κάπως γνωρίζω( κ΄ είναι χρήσιμον) τα εκεί:
Του Κακεργέτη βλέψεις , και παληανθρωπιές και τα λοιπά.
΄Οθεν φρονώ πως είμαι στα γεμάτα
Ενδεδειγμένος για να υπηρετήσω αυτήν την χώρα,
Την προσφιλή πατρίδα μου Συρίαν.
Σ΄ ό, τι δουλειά με βάλλουν θα πασχίσω
Να είμαι στη χώρα ωφέλιμος. Αυτή είν΄ η πρόθεσίς μου.
Αν πάλι μ΄ εμποδίσουνε με τα συςτήματά τους –
Τους ξέρουμε τους προκομένους: να τα λέμε τώρα;
Αν μ΄ εμποδίσουνε, τι φταίω εγώ.
Θ΄ απευθυνθώ προς τον Ζαβίνα πρώτα,
Κι αν ο μωρός αυτός δεν μ΄ εκτιμήσει,
Θα πάγω στον αντίπαλό του τον Γρυπό
Κι αν ο ηλίθιος κι αυτός δεν με προσλάβει,
Πηγαίνω παρευθύς στον Υρκανό.
Θα με θελήσει πάντως ένας απ΄τους τρεις.
Κ΄ είν΄ η συνείδησίς μου ήσυχη
Για το αψήφιστο της εκλογής.
Βλάπτουν κ΄οι τρεις τους την Συρία το ίδιο.
Αλλά, κατεστραμμένος άνθρωπος, τι φταίω εγώ.
Ζητώ ο ταλαίπωρος να μπαλωθώ.
Ας φρόντιζαν οπι κραταιοί θεοί
να δημιουργήσουν έναν τέταρτο καλό.
Μετά χαράς θα πήγαινα μ΄ αυτόν.
Ηλίας Ράπτης [[email protected]]
Στη μνήμη του μεγάλου και πάντα επίκαιρου αυτού ποιητή ας θυμηθούμε δυο ποιήματα, μικρό μόνο δείγμα, με κοινό τόπο την Αντιόχεια της Συρίας και τη ίδια …Συρία Πρωτοήρθε στην Αθήνα το 1901 χωρίς να γίνει αισθητή η παρουσία του. Δυο χρόνια αργότερα θα τον κάνει γνωστό στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό μέσα από τα ‘‘ Παναθήναια’’ ο Γρ. Ξενόπουλος. Είχαν περάσει περισσότερα από τριάντα χρόνια όταν ξανάρθε στο κλεινόν άστυ, το 1932, για να νοσηλευτεί, βαριά άρρωστος, στο νοσοκομείο ‘‘ Ερυθρός Σταυρός’’. Είχε καρκίνο στο λαρύγγι. Ήταν πια φημισμένος και στην Αθήνα κυκλοφορούσε ο ‘‘ θρύλος’’ Καβάφη. ‘‘Τρέξανε τότε’’ , γράφει ο Κ. Βάρναλης, ‘‘να τον γνωρίσουν από κοντά οι συγγραφείς κ΄ οι λόγιοι της Αθήνας…’’ και συνεχίζει ο Βάρναλης ‘‘ …Όταν πήγα στο νοσοκομείο να τον ιδώ, θαύμασα το υπέροχο κεφάλι του με την φωτεινότατη πνευματική έκφραση
Η πρωτοτυπία της ποίησης του Καβάφη δεν χαρακτηρίζεται για τα μορφικά ή τα τεχνικά της στοιχεία. Το περιεχόμενό της συνήθως ένα ιστορικό επεισόδιο ή κάποιο προσωπικό βίωμα του ποιητή. ‘‘ … Κι αυτό το επεισόδιο π ε ρ ι γ ρ α –
φ ετ α ι ή σ κ η ν ο θ ε τ ε ι τ α ι χωρίς λυρικήν έξαρση, χωρίς πάθος, με χρονολογικήν ξηρότητα. Δε φαίνεται να βγαίνει από την καρδιά παρά από το μυαλό. Πώς λοιπόν μας συγκινεί; Γιοατί η ποίηση αυτή φαίνεται μεν λυρική στο σχήμα, στο βάθος της όμως είναι δραματική. ΄Εχει κίνηση, ηθοποιία,, ζωντάνια, επιγραμματική λιτότητα., έχει πολλή σκέψη και πικρήν ειρωνεία και ‘‘περαίνει την δι΄ ελέου και φόβου την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν’’. Και το δράμα αυτών των ποιημάτων έχει ένα μεγάλο προσόν, την καθολικότητα…’’ ( Βάρναλης, στο : ΑΝΘΡΩΠΟΙ, 1980, σελ. 73 κ.κ.)
Στη μνήμη του μεγάλου και πάντα επίκαιρου αυτού ποιητή ας θυμηθούμε δυο ποιήματα, μικρό μόνο δείγμα, με κοινό τόπο την Αντιόχεια της Συρίας και τη ίδια …Συρία…
Παλαιόθεν Ελληνίς
Καυχιέται η Αντιόχεια για τα λαμπρά της κτίρια,
Και τους ωραίους της δρόμους, για την περί αυτήν
θαυμάσιαν εξοχήν και για το μέγα πλήθος
των έν αυτή κατοίκων. Καυχιέται που είν΄ η έδρα
ενδόξων βασιλέων, και για τους καλλιτέχνας
και τους σοφούς που έχει, και για τους βαθυπλούτους
και γνωστικούς εμπόρους. Μα πιο πολύ ασυγκρίτως
απ΄ όλα, η Αντιόχεια καυχιέται που είναι πόλις
παλαιόθεν ελληνίς. Του ΄Αργους συγγενής :
απ΄ την Ιώνη που ιδρύθη υπό Αργείων
αποίκων προς τιμήν της κόρης του Ινάχου.
Ας Φρόντιζαν
Κατήντησα σχεδόν ανέστιος και πένης.
Αυτή η μοιραία πόλις Αντιόχεια
Όλα τα χρήματά μου έφαγε:
Αυτή η μοιραία με το δαπανηρό της βίο.
Αλλά είμαι νέος και με υγείαν αρίστην.
Κάτοχος της ελληνικής θαυμάσιος
(ξέρω και παραξέρω Αριστοτέλη,Πλάτωνα,
τι ρήτορας, τι ποιητάς, τι ό, τι κι αν πεις)
Από στρατιωτικά έχω μιαν ιδέα,
Και έχω φιλίες με αρχιγούς των μισθοφόρων.
Είμαι μπασμένος κάμποσο και στα διοικητικά.
Στην Αλεξάνδρεια έμεινα έξι μήνες, πέρσι,
Κάπως γνωρίζω( κ΄ είναι χρήσιμον) τα εκεί:
Του Κακεργέτη βλέψεις , και παληανθρωπιές και τα λοιπά.
΄Οθεν φρονώ πως είμαι στα γεμάτα
Ενδεδειγμένος για να υπηρετήσω αυτήν την χώρα,
Την προσφιλή πατρίδα μου Συρίαν.
Σ΄ ό, τι δουλειά με βάλλουν θα πασχίσω
Να είμαι στη χώρα ωφέλιμος. Αυτή είν΄ η πρόθεσίς μου.
Αν πάλι μ΄ εμποδίσουνε με τα συςτήματά τους –
Τους ξέρουμε τους προκομένους: να τα λέμε τώρα;
Αν μ΄ εμποδίσουνε, τι φταίω εγώ.
Θ΄ απευθυνθώ προς τον Ζαβίνα πρώτα,
Κι αν ο μωρός αυτός δεν μ΄ εκτιμήσει,
Θα πάγω στον αντίπαλό του τον Γρυπό
Κι αν ο ηλίθιος κι αυτός δεν με προσλάβει,
Πηγαίνω παρευθύς στον Υρκανό.
Θα με θελήσει πάντως ένας απ΄τους τρεις.
Κ΄ είν΄ η συνείδησίς μου ήσυχη
Για το αψήφιστο της εκλογής.
Βλάπτουν κ΄οι τρεις τους την Συρία το ίδιο.
Αλλά, κατεστραμμένος άνθρωπος, τι φταίω εγώ.
Ζητώ ο ταλαίπωρος να μπαλωθώ.
Ας φρόντιζαν οπι κραταιοί θεοί
να δημιουργήσουν έναν τέταρτο καλό.
Μετά χαράς θα πήγαινα μ΄ αυτόν.
Ηλίας Ράπτης [[email protected]]
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Πάτρα-Tώρα: Ένταση και πετροπόλεμος στην Πανεπιστημιούπολη
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
