2013-05-09 14:34:04
Γράφει ο Γιώργος Σαραγάς
Από τότε που μπορώ να θυμηθώ τον εαυτό μου να παρακολουθεί το «δημόσιο βίο», διαρκώς ανακυκλώνεται η συζήτηση για τις πιθανές ιδιωτικοποιήσεις ή αποκρατικοποιήσεις, οι οποίες πάντα είναι «προ των πυλών».
Τα διάφορα επιχειρήματα (κατά περίπτωση) διαρκώς ανακυκλώνονται (και τα υπέρ και τα κατά) χωρίς μεγάλες διαφοροποιήσεις είτε είχαμε κεντροδεξιά/κεντροαριστερή κυβέρνηση είτε κεντροαριστερή/κεντροδεξιά αξιωματική αντιπολίτευση. Σε γενικές γραμμές οι Ελληνικές κυβερνήσεις έκαναν ελάχιστα στον τομέα των ιδιωτικοποιήσεων (με εξαίρεση ίσως την περίοδο ’90 – ’93).
Στη χώρα μας η έννοια της ιδιωτικοποίησης έχει προσλάβει αρνητική χροιά. Ταυτίζεται με το «ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας» ή με το «ξεπούλημα των χρυσαφικών και των ασημικών του κράτους». Ιδιαίτερα στη δεκαετία του ’90 οι ιδιωτικοποιήσεις ταυτίστηκαν με τη διακυβέρνηση Μητσοτάκη και ήταν για το ΠΑΣΟΚ (αλλά και για την τότε ελληνική κοινή γνώμη) απευκταίες
. Γι’ αυτό το λόγο και το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ του Σημίτη, όταν προσπάθησε να προχωρήσει σε ιδιωτικοποιήσεις, ποτέ δεν χρησιμοποίησε αυτό τον όρο. Επικοινωνιακά μιλούσε για αποκρατικοποιήσεις και διατήρηση του management των επιχειρήσεων από το δημόσιο. Έτσι από το 1990 έως περίπου το 2007 οι ιδιωτικοποιήσεις γίνονταν με το «σταγονόμετρο» και σε συγκεκριμένους τομείς, όπου ο δημόσιος συνδικαλισμός δεν ήταν ισχυρός. Για παράδειγμα οι ΔΕΚΟ έμεναν έξω από αυτές τις συζητήσεις και ας ήταν από τους πιο ζημιογόνους οργανισμούς του δημοσίου. Κυρίως όμως πραγματοποιούνταν εν μέσω ισχυρών κοινωνικών-συνδικαλιστικών αντιδράσεων.
Έτσι για περίπου 20 χρόνια, λίγο οι κοινωνικές αντιδράσεις, λίγο το συνδικαλιστικό «σύστημα ΠΑΣΟΚ» ή το «γαλάζιο σύστημα», επικρατούσε διαρκώς η άποψη της αναδιάρθρωσης των δημόσιων φορέων (ώστε να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά ως κερδοφόρες για το δημόσιο συμφέρον) και όχι η πώλησή τους. Αλλά ας αναρωτηθούμε για μια στιγμή: πρέπει να γίνονται τελικά ιδιωτικοποιήσεις; Και πότε πρέπει να πουλάει το κράτος; Ας προσπαθήσουμε να ακολουθήσουμε την κοινή λογική:
Σενάριο Α
Όταν έχεις μια επιχείρηση και αυτή δημιουργεί έλλειμμα (σου κοστίζει δηλαδή περισσότερα από τα οφέλη που σου αποφέρει) τι πρέπει να κάνεις; Λογικά ή θα την κλείσεις ή θα την πουλήσεις (αφού πρώτα έχεις προσπαθήσει να την κάνεις κερδοφόρα ή έστω με ισοσκελισμένο προϋπολογισμό). Σίγουρα δεν είναι προς το συμφέρον σου να την έχεις διαρκώς με ελλείμματα τα οποία θα χρηματοδοτείς με πιθανό δανεισμό. Το ερώτημα που τίθεται από τους πολέμιους των ιδιωτικοποιήσεων είναι το γιατί να την πουλήσουμε σε ιδιώτες που θα την αγοράσουν «τσάμπα» εφόσον έχει μικρή αξία (λόγω των ελλειμμάτων). Σύμφωνα με την επιχειρηματολογία τους «ξεπουλάμε πολύ φθηνά το δημόσιο πλούτο». Στην Ελλάδα, μέχρι σήμερα, κανείς δεν ήθελε να πουλήσουμε μια ελλειμματική Δημόσια Υπηρεσία γιατί το αντίτιμο που θα προσφερόταν από τον ιδιώτη θα ήταν μικρό. Θα έπρεπε να περιμένουμε να εκσυγχρονιστεί και να αναπτυχθεί η Δημόσια Επιχείρηση για να ανέβει η αξία της. Φυσικά με αυτό το σκεπτικό η πώληση αυτή ποτέ δεν θα πραγματοποιούνταν.
Σενάριο Β
Έστω ότι έχουμε μια επιχείρηση η οποία είναι κερδοφόρα. Όπως είναι φυσικό τη διατηρείς και την ελέγχεις, ώστε να απολαμβάνεις τα πλεονεκτήματα του κέρδους. Όμως κάποια στιγμή διαλέγεις αν θα την αναπτύξεις ή αν θα την πουλήσεις. Ως σωστός επιχειρηματίας θα πρέπει να την πουλήσεις στο οικονομικό ανώτατο «πικ» της, όπου θα έχεις το μεγαλύτερο πλεόνασμα. Με αυτό τον τρόπο θα έχεις τη μεγαλύτερη δυνατή ζήτηση και λόγω ανταγωνισμού θα έχεις τη μέγιστη δυνατή προσφορά εξαγοράς. Στην Ελλάδα όμως όταν συζητείται η πώληση μια κερδοφόρας επιχείρησης (π.χ. ΟΠΑΠ, ΔΕΗ) το επιχείρημα ήταν και είναι ότι «ξεπουλιούνται τα χρυσαφικά και τα ασημικά του κράτους». Δεν υπάρχει καμία συζήτηση για το πιθανό όφελος που θα έχουν το δημόσιο και κατ’ επέκταση οι πολίτες. Και σε αυτή την περίπτωση, μέχρι πρόσφατα, μια τέτοια ιδιωτικοποίηση δε θα πραγματοποιούνταν.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να σημειώσουμε πως το κράτος μπορεί να θέσει στον αγοραστή τις προϋποθέσεις και το πλαίσιο λειτουργίας και ελέγχου. Το κράτος πρέπει να έχει κυρίως ρόλο ελεγκτή και τηρητή των κανόνων και όχι να παριστάνει τον επιχειρηματία (που ειδικά στην Ελλάδα λόγω της κομματικοποίησης των δημόσιων επιχειρήσεων το κράτος αποδείχτηκε ανίκανο για αυτό το ρόλο). Πάντως είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο πως στη χώρα μας, μέχρι σήμερα, το κράτος έχει αποτύχει και στους δύο ρόλους. Όμως ο δεύτερος ρόλος επιβάρυνε και επιβαρύνει πολλαπλώς τους Έλληνες φορολογούμενους.
Άρα στην Ελλάδα δεν πρέπει να πουλήσεις ούτε μια ελλειμματική ούτε μια κερδοφόρα επιχείρηση! Οι κυβερνήσεις κατηγορούνται και για το ένα και για το άλλο. Στην Ελλάδα η ώρα για ιδιωτικοποιήσεις δεν ήρθε, ούτε θα έρθει ποτέ! Τουλάχιστον στη συνείδηση του λαού. Οπότε χρειάζεται απόλυτη πολιτική βούληση. Επίσης στην Ελλάδα ποτέ δε γίνεται συζήτηση για το στόχο και τη στρατηγική των ιδιωτικοποιήσεων. Δηλαδή τι κράτος θέλουμε να δημιουργήσουμε και σε τι είδους οικονομία θέλουμε να επενδύσουμε. Η συζήτηση πάντα περιστρέφεται γύρω από επικοινωνιακά τεχνάσματα και ιδεολογικές αγκυλώσεις γι’ αυτό και η δημόσια συζήτηση, είτε στο Κοινοβούλιο είτε στα τηλεπαράθυρα, σπανίως είναι παραγωγική. Ευτυχώς οι ιδιωτικοποιήσεις προβλέπονται στις δεσμεύσεις της χώρας για να λαμβάνουμε τη χρηματοδότηση στο πλαίσιο των Μνημονίων. Ας ελπίσουμε ότι αφού η κυβέρνηση ξεκίνησε αυτή τη διαδικασία θα την οδηγήσει μέχρι τέλους πραγματοποιώντας για πρώτη φορά τη μεταστροφή της ελληνικής οικονομίας από μια κρατικοδίαιτη οικονομία με γιγαντωμένο δημόσιο τομέα σε μια σύγχρονη οικονομία με αναπτυγμένο ιδιωτικό τομέα. Το κράτος θα πρέπει να φροντίσει για τον έλεγχο και την ορθή λειτουργία του. Ας ελπίσουμε ότι θα το πράξει pragmatikotita.gr
Από τότε που μπορώ να θυμηθώ τον εαυτό μου να παρακολουθεί το «δημόσιο βίο», διαρκώς ανακυκλώνεται η συζήτηση για τις πιθανές ιδιωτικοποιήσεις ή αποκρατικοποιήσεις, οι οποίες πάντα είναι «προ των πυλών».
Τα διάφορα επιχειρήματα (κατά περίπτωση) διαρκώς ανακυκλώνονται (και τα υπέρ και τα κατά) χωρίς μεγάλες διαφοροποιήσεις είτε είχαμε κεντροδεξιά/κεντροαριστερή κυβέρνηση είτε κεντροαριστερή/κεντροδεξιά αξιωματική αντιπολίτευση. Σε γενικές γραμμές οι Ελληνικές κυβερνήσεις έκαναν ελάχιστα στον τομέα των ιδιωτικοποιήσεων (με εξαίρεση ίσως την περίοδο ’90 – ’93).
Στη χώρα μας η έννοια της ιδιωτικοποίησης έχει προσλάβει αρνητική χροιά. Ταυτίζεται με το «ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας» ή με το «ξεπούλημα των χρυσαφικών και των ασημικών του κράτους». Ιδιαίτερα στη δεκαετία του ’90 οι ιδιωτικοποιήσεις ταυτίστηκαν με τη διακυβέρνηση Μητσοτάκη και ήταν για το ΠΑΣΟΚ (αλλά και για την τότε ελληνική κοινή γνώμη) απευκταίες
Έτσι για περίπου 20 χρόνια, λίγο οι κοινωνικές αντιδράσεις, λίγο το συνδικαλιστικό «σύστημα ΠΑΣΟΚ» ή το «γαλάζιο σύστημα», επικρατούσε διαρκώς η άποψη της αναδιάρθρωσης των δημόσιων φορέων (ώστε να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά ως κερδοφόρες για το δημόσιο συμφέρον) και όχι η πώλησή τους. Αλλά ας αναρωτηθούμε για μια στιγμή: πρέπει να γίνονται τελικά ιδιωτικοποιήσεις; Και πότε πρέπει να πουλάει το κράτος; Ας προσπαθήσουμε να ακολουθήσουμε την κοινή λογική:
Σενάριο Α
Όταν έχεις μια επιχείρηση και αυτή δημιουργεί έλλειμμα (σου κοστίζει δηλαδή περισσότερα από τα οφέλη που σου αποφέρει) τι πρέπει να κάνεις; Λογικά ή θα την κλείσεις ή θα την πουλήσεις (αφού πρώτα έχεις προσπαθήσει να την κάνεις κερδοφόρα ή έστω με ισοσκελισμένο προϋπολογισμό). Σίγουρα δεν είναι προς το συμφέρον σου να την έχεις διαρκώς με ελλείμματα τα οποία θα χρηματοδοτείς με πιθανό δανεισμό. Το ερώτημα που τίθεται από τους πολέμιους των ιδιωτικοποιήσεων είναι το γιατί να την πουλήσουμε σε ιδιώτες που θα την αγοράσουν «τσάμπα» εφόσον έχει μικρή αξία (λόγω των ελλειμμάτων). Σύμφωνα με την επιχειρηματολογία τους «ξεπουλάμε πολύ φθηνά το δημόσιο πλούτο». Στην Ελλάδα, μέχρι σήμερα, κανείς δεν ήθελε να πουλήσουμε μια ελλειμματική Δημόσια Υπηρεσία γιατί το αντίτιμο που θα προσφερόταν από τον ιδιώτη θα ήταν μικρό. Θα έπρεπε να περιμένουμε να εκσυγχρονιστεί και να αναπτυχθεί η Δημόσια Επιχείρηση για να ανέβει η αξία της. Φυσικά με αυτό το σκεπτικό η πώληση αυτή ποτέ δεν θα πραγματοποιούνταν.
Σενάριο Β
Έστω ότι έχουμε μια επιχείρηση η οποία είναι κερδοφόρα. Όπως είναι φυσικό τη διατηρείς και την ελέγχεις, ώστε να απολαμβάνεις τα πλεονεκτήματα του κέρδους. Όμως κάποια στιγμή διαλέγεις αν θα την αναπτύξεις ή αν θα την πουλήσεις. Ως σωστός επιχειρηματίας θα πρέπει να την πουλήσεις στο οικονομικό ανώτατο «πικ» της, όπου θα έχεις το μεγαλύτερο πλεόνασμα. Με αυτό τον τρόπο θα έχεις τη μεγαλύτερη δυνατή ζήτηση και λόγω ανταγωνισμού θα έχεις τη μέγιστη δυνατή προσφορά εξαγοράς. Στην Ελλάδα όμως όταν συζητείται η πώληση μια κερδοφόρας επιχείρησης (π.χ. ΟΠΑΠ, ΔΕΗ) το επιχείρημα ήταν και είναι ότι «ξεπουλιούνται τα χρυσαφικά και τα ασημικά του κράτους». Δεν υπάρχει καμία συζήτηση για το πιθανό όφελος που θα έχουν το δημόσιο και κατ’ επέκταση οι πολίτες. Και σε αυτή την περίπτωση, μέχρι πρόσφατα, μια τέτοια ιδιωτικοποίηση δε θα πραγματοποιούνταν.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να σημειώσουμε πως το κράτος μπορεί να θέσει στον αγοραστή τις προϋποθέσεις και το πλαίσιο λειτουργίας και ελέγχου. Το κράτος πρέπει να έχει κυρίως ρόλο ελεγκτή και τηρητή των κανόνων και όχι να παριστάνει τον επιχειρηματία (που ειδικά στην Ελλάδα λόγω της κομματικοποίησης των δημόσιων επιχειρήσεων το κράτος αποδείχτηκε ανίκανο για αυτό το ρόλο). Πάντως είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο πως στη χώρα μας, μέχρι σήμερα, το κράτος έχει αποτύχει και στους δύο ρόλους. Όμως ο δεύτερος ρόλος επιβάρυνε και επιβαρύνει πολλαπλώς τους Έλληνες φορολογούμενους.
Άρα στην Ελλάδα δεν πρέπει να πουλήσεις ούτε μια ελλειμματική ούτε μια κερδοφόρα επιχείρηση! Οι κυβερνήσεις κατηγορούνται και για το ένα και για το άλλο. Στην Ελλάδα η ώρα για ιδιωτικοποιήσεις δεν ήρθε, ούτε θα έρθει ποτέ! Τουλάχιστον στη συνείδηση του λαού. Οπότε χρειάζεται απόλυτη πολιτική βούληση. Επίσης στην Ελλάδα ποτέ δε γίνεται συζήτηση για το στόχο και τη στρατηγική των ιδιωτικοποιήσεων. Δηλαδή τι κράτος θέλουμε να δημιουργήσουμε και σε τι είδους οικονομία θέλουμε να επενδύσουμε. Η συζήτηση πάντα περιστρέφεται γύρω από επικοινωνιακά τεχνάσματα και ιδεολογικές αγκυλώσεις γι’ αυτό και η δημόσια συζήτηση, είτε στο Κοινοβούλιο είτε στα τηλεπαράθυρα, σπανίως είναι παραγωγική. Ευτυχώς οι ιδιωτικοποιήσεις προβλέπονται στις δεσμεύσεις της χώρας για να λαμβάνουμε τη χρηματοδότηση στο πλαίσιο των Μνημονίων. Ας ελπίσουμε ότι αφού η κυβέρνηση ξεκίνησε αυτή τη διαδικασία θα την οδηγήσει μέχρι τέλους πραγματοποιώντας για πρώτη φορά τη μεταστροφή της ελληνικής οικονομίας από μια κρατικοδίαιτη οικονομία με γιγαντωμένο δημόσιο τομέα σε μια σύγχρονη οικονομία με αναπτυγμένο ιδιωτικό τομέα. Το κράτος θα πρέπει να φροντίσει για τον έλεγχο και την ορθή λειτουργία του. Ας ελπίσουμε ότι θα το πράξει pragmatikotita.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ποια είναι η μυρωδιά που δεν αντέχουν τα μυρμήγκια και οι κατσαρίδες;
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
