2013-06-12 11:11:37
ΚΑΙΡΙΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΘΗΝΩΝ ΔΡ. Ν.-Κ. ΧΛΕΠΑ
''Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ» ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΕΣ''
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΡΟΣΣΙΟ
pixidanews.gr
Το πρόγραμμα διοικητικής μεταρρύθμισης «Καλλικράτης» αποτέλεσε, δίχως αμφιβολία, σημαντικό βήμα στην προσπάθεια για την αναμόρφωση και τον εκσυγχρονισμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ωστόσο, η εφαρμογή του στην πράξη συναντά πολλά προβλήματα. Η μετάβαση στο νέο μοντέλο Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποδεικνύεται δυσχερής. Ο Δρ. Νικόλαος – Κομνηνός Χλέπας, Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και έγκριτος Δικηγόρος και βασικός συνεργάτης της γνωστής Δικηγορικής Εταιρείας «Δρ. ΑΠ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ» ([email protected]), ήταν ένας από τους κύριους διαμορφωτές του προγράμματος «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ». Η συμβολή του στην εφαρμογή του είναι σήμερα καθοριστική. Η συνέντευξη της “Π” για τα θέματα αυτά με τον Καθηγητή κ. Χλέπα αποκτά, όπως είναι προφανές, ιδιαίτερη σημασία, αφού φωτίζει κρίσιμες πτυχές του «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ» και αναδεικνύει την αξία του για τον πολίτη.
Κύριε Χλέπα, ήσασταν αντιπρόεδρος της Νομοτεχνικής Επιτροπής που επεξεργάστηκε το νόμο του Καλλικράτη. Ποιες είναι οι βασικές καινοτομίες που μας έφερε αυτός ο νόμος;
Καταρχήν να επισημάνω το γεγονός ότι πρόκειται για ένα νόμο που ετοιμάστηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα – χρειάστηκαν μόλις τρεις μήνες, όταν για τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων του 2006 απαιτήθηκαν τρία χρόνια, ενώ ο νέος κώδικας νομαρχιακής αυτοδιοίκησης ετοιμάζονταν από μια πολυμελή επιτροπή επί επτά χρόνια, χωρίς να τελειώσει ποτέ. Ο «Καλλικράτης» αποτελεί ένα ογκώδες νομοθέτημα με 285 άρθρα και ασχολείται με όλες τις πτυχές της τοπικής αυτοδιοίκησης. Βασικές καινοτομίες: πρώτον: η νέα αρχιτεκτονική ενός νέου, λιτού σχήματος αυτοδιοίκησης με 325 δήμους (έναντι 1034 στο παρελθόν) και 13 αυτοδιοικούμενες περιφέρειες (έναντι 70 περίπου φορέων στο δεύτερο βαθμό, αν συνυπολογίσει κανείς τα νομαρχιακά διαμερίσματα, «υπερνομαρχίες», «επαρχεία» κλπ.), δεύτερον: η δημιουργία ενός νέου, περισσότερο σύνθετου (με περισσότερα όργανα), αλλά και περισσότερο λειτουργικού συστήματος διακυβέρνησης στους νέους, μεγαλύτερους δήμους και περιφέρειες, τρίτον: η μεταφορά μεγάλου αριθμού αρμοδιοτήτων (πολεοδομία, αδειοδοτήσεις, κατασκευή σχολείων κλπ.), ιδίως στους δήμους από τις παλιές νομαρχίες, τέταρτον: η συγκρότηση ενός νέου «αποπολιτικοποιημένου» συστήματος εποπτείας με επικεφαλής τον επί θητεία ελεγκτή νομιμότητας (που δεν θα είναι πολιτικό πρόσωπο) και η στελέχωσή του με εξειδικευμένο προσωπικό, πέμπτον: ο περιορισμός της μη κεντρικής κρατικής διοίκησης στις επτά Αποκεντρωμένες Διοικήσεις που κρατούν κυρίως περιβαλλοντικές (χωροταξία, πολεοδομικός σχεδιασμός, δάση κλπ.) αρμοδιότητες, αφού οι αρμοδιότητες για τα έργα και την περιφερειακή ανάπτυξη περνούν πλέον στις αυτοδιοικούμενες περιφέρειες. Κοντολογίς, πρόκειται για μια εξαιρετικά φιλόδοξη μεταρρύθμιση, αφού για πρώτη φορά από την εποχή του Όθωνα επιχειρείται η ανασυγκρότηση της δημόσιας διοίκησης σε όλα τα μη-κεντρικά επίπεδά της (αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού, αποκεντρωμένη κρατική διοίκηση). Σε ολόκληρη την Ευρώπη, λίγες είναι οι χώρες που έχουν αποτολμήσει ένα τέτοιο εγχείρημα.
Μπορεί όμως κ. καθηγητά η ελληνική δημόσια διοίκηση να ανταποκριθεί σε ένα τέτοιο εγχείρημα και μάλιστα υπό συνθήκες κρίσης; Πως θα προχωρήσει μια τέτοια μεταρρύθμιση χωρίς προσλήψεις προσωπικού και πρόσθετους πόρους; Μήπως έγιναν όλα με υπερβολική βιασύνη; Μήπως έπρεπε πρώτα να διασφαλιστεί η διακομματική συναίνεση;
Μια ερώτηση με πολλά υποερωτήματα. Ξεκινώ από το τελευταίο. Διακομματική συναίνεση, επί της ουσίας, υπήρξε, μολονότι δεν το ομολογούν τα κόμματα. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής συνήθιζε να παραπονείται ότι «σε αυτή τη χώρα διαφωνούμε ακόμη κι εκεί όπου μπορούμε να συμφωνήσουμε». Η μεταρρύθμιση του Καλλικράτη νομίζω ότι τον επιβεβαιώνει. Σας θυμίζω ότι μια μεταρρύθμιση με τα χαρακτηριστικά, λίγο-πολύ, του «Καλλικράτη» είχε αναγγείλει και η προηγούμενη κυβέρνηση, και μάλιστα από το 2007, όμως δεν προχώρησε. Εξάλλου, τόσο η ΚΕΔΚΕ όσο και η ΕΝΑΕ, είχαν αντιμετωπίσει θετικά «επί της αρχής» (και με αποφάσεις των συνεδρίων τους) την προοπτική μιας τέτοιας μεταρρύθμισης. Γι’αυτό το λόγο άλλωστε, οι συλλογικοί φορείς της αυτοδιοίκησης (ΚΕΔΚΕ, ΕΝΑΕ, Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης-ΙΤΑ κλπ.) είχαν από καιρό προετοιμάσει σχετικές μελέτες, τις οποίες και ακολούθησε, σε μεγάλο βαθμό, ο «Καλλικράτης». Πριν από την οριστική ψήφιση του νόμου, είχαν προηγηθεί περισσότεροι μήνες δημόσιας και ανοικτής διαβούλευσης. Άρα τα περί «υπερβολικής βιασύνης» και «έλλειψης προετοιμασίας» δεν στέκουν. Όσο για την κρίση, αυτή όχι μόνο δεν έπρεπε να επιβραδύνει, αλλά αντίθετα να επιταχύνει τους ρυθμούς της μεταρρύθμισης. Όσο για τους πόρους και το προσωπικό, να σας θυμίσω ότι μόνον ο πρώτος βαθμός σήμερα απασχολεί συνολικά περίπου 120.000 εργαζόμενους, δηλ. περίπου 300 ανά δήμο (με τα νομικά του πρόσωπα). Το πρόβλημα δεν είναι τόσο η ποσότητα λοιπόν, όσο η ποιότητα, δηλ. η έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού. Εδώ εντοπίζονται τα μεγάλα κενά των δήμων, τα οποία ελπίζω να καλυφθούν με μετατάξεις, αφού τα περιθώρια νέων προσλήψεων είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Όσο για τους πόρους, και πάλι θα τολμήσω να πω ότι υπό τις παρούσες συνθήκες, καλούμαστε όλοι να πετύχουμε περισσότερα με λιγότερα και αυτό οφείλουμε να το κατορθώσουμε για το καλό της χώρας μας.
Έχει γίνει κριτική στο νέο σύστημα διακυβέρνησης του «Καλλικράτη», ότι είναι πολύπλοκο και γραφειοκρατικό. Είναι γνωστό κύριε Χλέπα ότι παρουσιάζονται καθυστερήσεις και εμπλοκές στην ροή των διαδικασιών. Υπάρχουν πολλές απορίες για το ρόλο και τις αρμοδιότητες των νέων οργάνων. Μήπως τελικά δεν έπρεπε να αλλάξει το παλιό, εδραιωμένο σύστημα διοίκησης των δήμων;
Από τη στιγμή που έχουμε πλέον μεγάλους δήμους με πολλές αρμοδιότητες, δεν είναι δυνατό να παραμείνει το παλαιό σύστημα διοίκησης. Έτσι, λ.χ., η «εκτελεστική επιτροπή», το «υπουργικό συμβούλιο» του νέου δήμου είναι απαραίτητο όργανο συντονισμού. Αντίστοιχο όργανο έχουν άλλωστε και οι επιχειρήσεις αυτού του μεγέθους και, πιστέψτε με, κάτι ξέρουν και αυτοί! Κατά τα άλλα, υπάρχουν όργανα που βοηθούν στην αποσυμφόρηση του δημοτικού συμβουλίου, όπως η επιτροπή ποιότητας ζωής. Εκεί συγκεντρώνονται αρμοδιότητες για περιβαλλοντικά και πολεοδομικά θέματα, αδειοδοτήσεις, προεγκρίσεις καταστημάτων κλπ. που συχνά έχουν τεχνικό χαρακτήρα και συνωστίζονταν, παλιότερα, στο δημοτικό συμβούλιο, προκαλώντας «συμφόρηση» στην ημερήσια διάταξη, ιδίως στις μεγαλύτερες πόλεις. Γενικά πιστεύω ότι το σύστημα, μετά από κάποιες αναμενόμενες αρχικές δυσκολίες προσαρμογής, θα «ρολάρει» και θα λειτουργήσει, αναδεικνύοντας τα πλεονεκτήματά του. Θα ήθελα όμως, ενδεικτικά, να επισημάνω ορισμένα σημεία όπου χρειάζεται προσοχή: Υπάρχουν, λ.χ., ορισμένες διαφορές μεταξύ της σημερινής οικονομικής επιτροπής και της «προγόνου» της, δηλ. της δημαρχιακής επιτροπής. Έτσι, ενώ στην τελευταία το δημοτικό συμβούλιο μπορούσε να μεταβιβάζει ορισμένες αποφασιστικές αρμοδιότητες, τούτο δεν επιτρέπεται πλέον προς την οικονομική επιτροπή, και μόνο προς την επιτροπή ποιότητας ζωής μπορεί το δημοτικό συμβούλιο να μεταβιβάσει αποφασιστικές του αρμοδιότητες, εφόσον αυτές αφορούν θέματα περιβάλλοντος κλπ. Εξάλλου, ενώ η παλιά δημαρχιακή επιτροπή είχε αρμοδιότητες για θέματα του υπαλληλικού προσωπικού (λ.χ αποτελούσε συλλογικό πειθαρχικό όργανο κατά το άρθρο 123 του Ν. 3584/2007), σήμερα αυτές τις αρμοδιότητες τις αναλαμβάνει η εκτελεστική επιτροπή του δήμου. Ως προς θέματα που αφορούν δημοτικές ενότητες, κοινότητες κλπ., πρέπει να σημειωθεί ότι σε περίπτωση απουσίας, κωλύματος κλπ. του κατά τόπο αρμόδιου αντιδημάρχου, τότε δεν είναι υποχρεωτικό να αναλάβει ο ίδιος ο δήμαρχος τις αρμοδιότητές του (όπως συμβάνει για τις «θεματικές» αρμοδιότητες αντιδημάρχου), αλλά μπορεί να ορίσει άλλον αντιδήμαρχο ως αντικαταστάτη. Επιπλέον, πρέπει να σημειωθεί ιδιαίτερα η αρμοδιότητα των συμβουλίων δημοτικών κοινοτήτων για την προέγκριση ίδρυσης ή εγκατάστασης καταστημάτων, την άδεια λειτουργίας μουσικής, την υποβολή πρότασης για τους χώρους των λαϊκών αγορών κλπ. Μάλιστα το δημοτικό συμβούλιο, εφόσον το αποφασίσει με την απόλυτη πλειοψηφία των μελών του, μπορεί να μεταβιβάσει και άλλες αρμοδιότητες στα συμβούλια των δημοτικών κοινοτήτων. Σε αρκετούς από τους νέους δήμους της Αττικής οι παλαιοί δήμοι –δημοτικές κοινότητες τώρα- είναι σε θέση να αναλάβουν και να ασκήσουν τέτοιες αρμοδιότητες εγγύτερα στον πολίτη.
Οι περισσότεροι δήμοι όπως ίσως να γνωρίζετε, δεν έχουν καταφέρει να εκλέξουν «συμπαραστάτη», αλλού δεν έχει συγκροτηθεί ακόμη η επιτροπή διαβούλευσης κ.ο.κ. Είναι απαραίτητη η λειτουργία αυτών των οργάνων;
Ως προς τον «συμπαραστάτη» δεν υφίσταται κάποια υποχρέωση επιλογής του. Πρόκειται για μια δυνατότητα που προβλέπει ο νόμος, για έναν θεσμό που μπορούν να προσφέρουν οι δήμοι στους δημότες τους. Ο συμπαραστάτης αποτελεί θεσμό εσωτερικού ελέγχου και λειτουργεί ως διαμεσολαβητής μεταξύ δημοτών και δημοτικών υπηρεσιών. Έτσι μπορεί να καταπολεμηθεί «εκ των έσω» η κακοδιοίκηση στους δήμους. Στην πρώτη φάση, δυστυχώς, μόλις 17 δήμοι κατάφεραν να εκλέξουν με την προβλεπόμενη πλειοψηφία των 2/3 τον «συμπαραστάτη» τους. Οι συναινετικές επιλογές είναι δύσκολες στην χώρα μας. Ίσως φταίει και το γεγονός ότι ο νόμος προβλέπει μυστική ψηφοφορία. Πάντως έχει δοθεί παράταση, κι έτσι πολλοί δήμοι θα προσπαθήσουν και πάλι να βρουν το κατάλληλο πρόσωπο «κοινής αποδοχής» και, κυρίως, να συμφωνήσουν σε αυτό τα 2/3 των δημοτικών συμβούλων. Ως προς την επιτροπή διαβούλευσης, τα πράγματα είναι διαφορετικά: Οι δήμοι οφείλουν να έχουν επιτροπή διαβούλευσης (25-50 μέλη), η οποία μάλιστα γνωμοδοτεί για το τεχνικό πρόγραμμα, το επιχειρησιακό πρόγραμμα κ.ά.. Πολλοί νέοι δήμοι ψήφισαν τον πρώτο τους προϋπολογισμό χωρίς να έχει προηγηθεί συνεδρίαση της επιτροπής διαβούλευσης επειδή αυτή δεν είχε συγκροτηθεί ακόμη. Αυτό δεν συνεπαγόταν ακυρότητα της διαδικασίας του προϋπολογισμού, αλλά στο μέλλον, θα πρέπει να τηρούνται οι σχετικές διαδικασίες που προβλέπουν συμμετοχή της επιτροπής διαβούλευσης. Και κάτι ακόμη: ο νόμος προβλέπει «κλήρωση» των δημοτών που συμμετέχουν στην επιτροπή διαβούλευσης (1/3 του συνόλου των μελών). Αυτή η κλήρωση θα πρέπει να γίνεται δημόσια και να συντάσσεται σχετικό πρακτικό, ώστε να μην μπορεί να αμφισβητηθεί η νόμιμη συγκρότηση του οργάνου αυτού.
Τι πρέπει να προσέξουν οι δήμοι για το έγκυρο των αποφάσεων
- ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΚΤΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ
Κύριε Χλέπα, ο νόμος προβλέπει τη δημοσίευση σειράς πράξεων και αποφάσεων των δήμων τόσο στην ιστοσελίδα του δήμου όσο και στην «διαύγεια». Τι πρέπει να προσέξουν οι δήμοι για να μην έχουμε ακυρότητες;
Απλά να δημοσιεύουν όσα προβλέπει ο νόμος. Επισημαίνω ότι η υποχρέωση δημοσίευσης στη «διαύγεια» δεν αφορά μόνο τους δήμους, αλλά και τα νομικά τους πρόσωπα (λ.χ. νομικό πρόσωπο πολιτισμού, δημοτικό λιμενικό ταμείο κλπ.) και τις επιχειρήσεις τους (λ.χ. κοινωφελή, ΔΕΥΑ, δημοτικό ραδιόφωνο κλπ.). Πράξεις που δημοσιεύονται υποχρεωτικά στη «διαύγεια» είναι, μεταξύ άλλων, οι κανονιστικές (λ.χ. κανονισμός καθαριότητας, καθορισμός τελών κλπ.), προϋπολογισμοί-απολογισμοί-ισολογισμοί, πράξεις συγκρότησης αμειβόμενων ή μη επιτροπών και ομάδων έργου, προκηρύξεις πλήρωσης θέσεων, πίνακες επιτυχόντων-διοριστέων-επιλαχόντων, περιλήψεις πράξεων διορισμού-μετάταξης κλπ., περιλήψεις διακηρύξεων και πράξεις ανάθεσης έργων-προμηθειών-υπηρεσιών-μελετών, όλες οι ατομικές πράξεις για τις οποίες προβλέπεται η δημοσίευσή τους από ειδική διάταξη νόμου (λ.χ. ορισμένες αδειοδοτήσεις, όπως η άδεια μουσικής, η ανάκληση ή οριστική αφαίρεση άδειας καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος –όχι όμως και η χορήγηση αντίστοιχης άδειας) κλπ. Σημειώνω επίσης ότι ο νόμος υποχρεώνει τους ΟΤΑ και τους φορείς τους (κυρίως τα νομικά πρόσωπα και τις επιχειρήσεις τους) να αναρτούν στην ιστοσελίδα τους και το οργανόγραμμά τους, τη διάρθρωση των υπηρεσιακών τους μονάδων, περιγραφή των θέσεων και των αρμοδιοτήτων, καθώς και τα ονόματα, τις ιδιότητες και τα πρόσφορα στοιχεία επικοινωνίας των υπηρετούντων, και μάλιστα με οποιαδήποτε μορφή ή σχέση εργασίας και απασχόλησης. Ο νόμος είναι ιδιαίτερα αυστηρός, αφού ορίζει ρητά ότι οι πράξεις που πρέπει να αναρτηθούν στο διαδίκτυο δεν εκτελούνται, αν δεν έχει προηγηθεί η προβλεπόμενη ανάρτηση.
Οι νέοι δήμοι «κληρονομούν» τους παλιότερους. Αυτό τι σημαίνει κύριε καθηγητά; Κληρονομούν και τα χρέη τους, τις συμβατικές τους υποχρεώσεις;
Ο νέοι δήμοι είναι καθολικοί διάδοχοι, «κληρονόμοι» όπως σωστά είπατε, των παλιών δήμων. Συνεπώς «κληρονομούν» τα πάντα, το προσωπικό, τον εξοπλισμό, κτίρια και μηχανήματα, απαιτήσεις από πρόστιμα και τέλη, χρέη τρίτων προς τον δήμο, αλλά και τα χρέη του παλιού δήμου προς τρίτους. Εκκρεμείς συμβάσεις συνεχίζονται από το νέο δήμο.
Και τι γίνεται με τον πολεοδομικό σχεδιασμό που ξεκίνησε και βρισκόταν σε εξέλιξη στους παλιούς δήμους; Συνεχίζεται ή πρέπει τώρα οι πολεοδομικές μελέτες να γίνουν ξανά από την αρχή για το νέο δήμο;
Ο νόμος προβλέπει ρητά ότι εκκρεμείς κατά την ημερομηνία δημοσίευσης του «Καλλικράτη» (7 Ιουνίου 2010΄) διαδικασίες ανάθεσης και εκπόνησης μελετών έγκρισης ή αναθεώρησης Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΓΠΣ) ή Σχεδίων Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ), επιτρέπεται να συνεχίζονται στα όρια των εδαφικών περιφερειών των παλαιών δήμων για τους οποίους είχαν προκηρυχθεί οι σχετικές μελέτες, υπό την προϋπόθεση ότι η σχετική απόφαση ανάθεσης της εκπόνησής τους είχε εκδοθεί μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2010. Πρέπει, εξάλλου, να σημειωθεί ότι ο νόμος δίνει πλέον στους νέους δήμους και πριν την παρέλευση πενταετίας (που προέβλεπε το άρθρο 4 παρ. 7 του Ν. 2508/1997 ως χρονικό όριο) τη δυνατότητα τροποποίησης ήδη εγκεκριμένων ΓΠΣ ή ΣΧΟΟΑΠ σε εδαφικά τμήματα του νέου δήμου για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος ή για λόγους άρτιας χωρικής, πολεοδομικής οργάνωσης και κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης του νέου δήμου.
Ένα άλλο ζήτημα κύριε Χλέπα είναι και η υπαγωγή στην εποπτεία του «Ελεγκτή Νομιμότητας» που προβλέπει ο “Καλλικράτης” αλλά και οι δημοσιονομικοί έλεγχοι από το Ελεγκτικό Συνέδριο για τις δημοτικές επιχειρήσεις. Ισχύουν δηλ. και για τις επιχειρήσεις οι έλεγχοι που ισχύουν για τους δήμους;
Η εποπτεία από τον Ελεγκτή Νομιμότητας είναι σαφώς πιο περιορισμένη, ως προς τις δημοτικές επιχειρήσεις. Έτσι, οι τελευταίες είναι υποχρεωμένες να του στέλνουν προς έλεγχο μόνο τις αποφάσεις που αφορούν αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου, εκποίηση πάγιων περιουσιακών στοιχείων ή λήψη δανείων. Σε αυτή την υποχρέωση δεν υπάγονται όμως οι επιχειρήσεις όπου οι φορείς της αυτοδιοίκησης δεν έχουν την πλειοψηφία (λ.χ. κάποιες Α.Ε. όπου συμμετέχουν δήμοι με «μειοψηφικό πακέτο»). Εκτός από τις τελευταίες, ο Ελεγκτής Νομιμότητας μπορεί πάντως να ελέγχει αυτεπαγγέλτως οποιαδήποτε απόφαση των δημοτικών επιχειρήσεων. Σημειώνεται, εξάλλου, ότι δεν προβλέπεται δυνατότητα προσφυγής κατά αποφάσεων των δημοτικών επιχειρήσεων ενώπιον του Ελεγκτή Νομιμότητας, αλλά μόνο κατά αποφάσεων των δήμων και των νομικών τους προσώπων δημοσίου δικαίου. Ως προς το Ελεγκτικό Συνέδριο, σημειώνεται ότι προληπτικός και κατασταλτικός έλεγχος δαπανών προβλέπεται για τις κοινωφελείς επιχειρήσεις, τις μονομετοχικές ανώνυμες εταιρείες του άρθρου 266 ΚΔΚ (αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας-εκμετάλλευση κοινόχρηστων χώρων) και τις ΔΕΥΑ. Συνεπώς εξαιρούνται οι υπόλοιπες δημοτικές επιχειρήσεις (αναπτυξιακές, ραδιοφωνίας, μη κερδοσκοπικές κλπ.). Ως προς τον έλεγχο είσπραξης εσόδων και τον προσυμβατικό έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο, ο νόμος αναφέρεται στα «νομικά πρόσωπα» των ΟΤΑ γενικώς, αλλά πιστεύω ότι εδώ πρέπει να γίνει στενή ερμηνεία και να θεωρήσουμε ότι δεν συμπεριλαμβάνονται οι επιχειρήσεις.
Όπως είναι προφανές πλέον κύριε καθηγητά, το νέο σύστημα ελέγχων είναι ευρύτερο και αυστηρότερο. Τι γίνεται όμως με διαδικασίες που ξεκίνησαν υπό το παλαιότερο καθεστώς, λ.χ. αν η απόφαση για μια σύμβαση ή μια δαπάνη λήφθηκε τον περασμένο χρόνο. Τι ισχύει ως προς αυτές; Το παλιό ή το νέο καθεστώς;
Καταρχήν θα πρέπει να σημειώσουμε ότι προς το παρόν, μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας (ΑΥΕ) και τον διορισμό των Ελεγκτών Νομιμότητας, τις αρμοδιότητες εποπτείας επί των ΟΤΑ τις ασκεί ο Γενικός Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Οι ρυθμίσεις για τη λειτουργία και το περιεχόμενο του νέου συστήματος κρατικής εποπτείας αλλά και των νέων ελέγχων από το Ελεγκτικό Συνέδριο ισχύουν από την 1η Ιανουαρίου 2011. Ζήτημα γεννάται βέβαια, όταν κάποιες σύνθετες διοικητικές ενέργειες είχαν ως αφετηρία κάποια απόφαση που λήφθηκε το 2010, ωστόσο η ολοκλήρωσή τους συνεχίζεται και ως σήμερα. Τι συμβαίνει λ.χ. όταν μια απόφαση για λήψη δανείου από δημοτική επιχείρηση πάρθηκε το 2010 αλλά η δανειακή σύμβαση υπογράφεται το 2011, τι ισχύει όταν μια δαπάνη αποφασίστηκε το 2010 αλλά το σχετικό ποσό εκταμιεύεται το 2011. Προσωπικά πιστεύω, ότι αυτό που μετρά είναι το χρονικό σημείο της αφετηρίας μιας διαδικασίας. Αν δηλ. η αφετηρία ήταν το 2010, τότε θα πρέπει να κριθεί με βάση τα τότε ισχύοντα για την εποπτεία και τους δημοσιονομικούς ελέγχους. Με αυτή την αντίληψη φαίνεται να συντάσσεται και το Ελεγκτικό Συνέδριο. Πράγματι, τον περασμένο Φεβρουάριο, το Τμήμα VII του Ελεγκτικού Συνεδρίου έκρινε ότι κρίσιμος χρόνος για την υπαγωγή των δαπανών φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, είναι ο χρόνος έναρξης της διαδικασίας διενέργειάς τους, εκείνος δηλαδή της έκδοσης της απόφασης που συνιστά τη γενεσιουργό αιτία της εκάστοτε δαπάνης.
Στους ΟΤΑ υπάρχει έλλειψη σε ειδικευμένο προσωπικό
Είναι γνωστό σε όλους κύριε Χλέπα, ότι οι νέοι δήμοι πάσχουν από ελλείψεις ειδικευμένου προσωπικού. Το πρώτο κύμα μετατάξεων από τις παλιές νομαρχιακές υπηρεσίες δεν κάλυψε τα κενά. Την ίδια ώρα οι δήμοι καλούνται να ασκήσουν πολλές νέες αρμοδιότητες. Πως θα καλυφθούν αυτά τα κενά στελέχωσης;
Πράγματι, με τις πολλές νέες αρμοδιότητες που απέκτησαν οι δήμοι, έχουν πλέον διαδεχθεί τη νομαρχία που αποτελούσε το παραδοσιακό «διοικητήριο» στη χώρα μας. Από τώρα και στο εξής, διοικητήριο θα είναι ο δήμος. Εκεί θα εξυπηρετούνται οι πολίτες, εκεί θα διεκπεραιώνουν τις περισσότερες διοικητικές υποθέσεις τους. Με το νέο νόμο για την «ηλεκτρονική διακυβέρνηση» διευκολύνονται οι μετατάξεις προσωπικού μεταξύ των δήμων και του δημοσίου ή νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου. Επίσης προβλέπονται υποχρεωτικές μετατάξεις πλεονάζοντος προσωπικού μεταξύ δήμων του ίδιου νομού ή σε νομικό τους πρόσωπο δημοσίου δικαίου ή προς την οικεία Περιφέρεια ή σε άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου εντός του οικείου νομού.
Σε ορισμένες περιπτώσεις όμως, οι νέοι δήμοι δεν έχουν ακόμη αρχίσει να ασκούν τις νέες αρμοδιότητες και οι πολίτες πρέπει να απευθύνονται στον δήμο όπου είχαν την έδρα τους οι παλιές νομαρχιακές υπηρεσίες.
Πράγματι, ως προς ορισμένες αρμοδιότητες, ο νόμος προβλέπει (χωρίς να χρειάζεται να ληφθεί σχετική απόφαση από δημοτικά όργανα) την διοικητική υποστήριξη ορισμένων δήμων από άλλους, δηλ. κυρίως από αυτούς όπου είχαν την έδρα τους οι παλιές νομαρχιακές υπηρεσίες. Αυτές οι υπηρεσίες μεταφέρθηκαν μαζί με τους υπαλλήλους, τα γραφεία, τα αρχεία, τον εξοπλισμό τους στους δήμους που παρέχουν διοικητική υποστήριξη. Έτσι οι πολίτες πηγαίνουν και πάλι στην ίδια υπηρεσία, ουσιαστικά, με την διαφορά ότι η «ταμπέλα» έχει αλλάξει και σήμερα δεν πρόκειται για νομαρχιακή αλλά για δημοτική υπηρεσία που εξυπηρετεί και άλλους δήμους. Εκεί δίνονται οι πολεοδομικές άδειες, οι αναθεωρήσεις τους κλπ. (και σημειώνεται απλώς στο πρωτόκολλο και στην άδεια σε ποιόν εξυπηρετούμενο δήμο βρίσκεται το κτίσμα), τα προνοιακά επιδόματα, εκεί παραλαμβάνονται οι αιτήσεις καταχώρησης ανελκυστήρων κ.ά., μέχρι να συστήσουν (προβλέπεται να γίνει αυτό μέχρι τις 31.12.2012) όλοι οι δήμοι τις αντίστοιχες υπηρεσίες πολεοδομίας, πρόνοιας, τις τεχνικές τους υπηρεσίες κλπ. Τέλος, θα πρέπει να είναι σαφές ότι όταν δεν μεταφέρονται ρητά από το νόμο κάποιες αρμοδιότητες από τις νομαρχίες στους δήμους, αυτές παραμένουν στον «διάδοχο» της νομαρχίας δηλ. την αυτοδιοικούμενη Περιφέρεια. Αυτό συμβαίνει, λ.χ., με τις άδειες πώλησης καπνοβιομηχανικών προϊόντων που ζητούν τα περίπτερα, τα ψιλικατζίδικα κλπ.
Και μια τελευταία ερώτηση: Τι ισχύει μετά τον Καλλικράτη ως προς τα αρμόδια δικαστήρια (λ.χ. ειρηνοδικεία κλπ.) στην Αττική. Αλλάζει και η δική τους περιφέρεια ή όχι;
Ως προς την τοπική αρμοδιότητα των δικαστηρίων δεν αλλάζει τίποτε. Όλα παραμένουν όπως ίσχυαν πριν τον «Καλλικράτη», δηλ. αναφέρονται στους παλιούς δήμους.
Ακολούθησε τον ΓΛΥΦΑΔΑ WEB στο Twitter, Μπορείς να γίνεις φίλος στο Facebook. Συνεχής Ενημέρωση στοRSS
communenews
''Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ» ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΕΣ''
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΡΟΣΣΙΟ
pixidanews.gr
Το πρόγραμμα διοικητικής μεταρρύθμισης «Καλλικράτης» αποτέλεσε, δίχως αμφιβολία, σημαντικό βήμα στην προσπάθεια για την αναμόρφωση και τον εκσυγχρονισμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ωστόσο, η εφαρμογή του στην πράξη συναντά πολλά προβλήματα. Η μετάβαση στο νέο μοντέλο Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποδεικνύεται δυσχερής. Ο Δρ. Νικόλαος – Κομνηνός Χλέπας, Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και έγκριτος Δικηγόρος και βασικός συνεργάτης της γνωστής Δικηγορικής Εταιρείας «Δρ. ΑΠ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ» ([email protected]), ήταν ένας από τους κύριους διαμορφωτές του προγράμματος «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ». Η συμβολή του στην εφαρμογή του είναι σήμερα καθοριστική. Η συνέντευξη της “Π” για τα θέματα αυτά με τον Καθηγητή κ. Χλέπα αποκτά, όπως είναι προφανές, ιδιαίτερη σημασία, αφού φωτίζει κρίσιμες πτυχές του «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ» και αναδεικνύει την αξία του για τον πολίτη.
Κύριε Χλέπα, ήσασταν αντιπρόεδρος της Νομοτεχνικής Επιτροπής που επεξεργάστηκε το νόμο του Καλλικράτη. Ποιες είναι οι βασικές καινοτομίες που μας έφερε αυτός ο νόμος;
Καταρχήν να επισημάνω το γεγονός ότι πρόκειται για ένα νόμο που ετοιμάστηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα – χρειάστηκαν μόλις τρεις μήνες, όταν για τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων του 2006 απαιτήθηκαν τρία χρόνια, ενώ ο νέος κώδικας νομαρχιακής αυτοδιοίκησης ετοιμάζονταν από μια πολυμελή επιτροπή επί επτά χρόνια, χωρίς να τελειώσει ποτέ. Ο «Καλλικράτης» αποτελεί ένα ογκώδες νομοθέτημα με 285 άρθρα και ασχολείται με όλες τις πτυχές της τοπικής αυτοδιοίκησης. Βασικές καινοτομίες: πρώτον: η νέα αρχιτεκτονική ενός νέου, λιτού σχήματος αυτοδιοίκησης με 325 δήμους (έναντι 1034 στο παρελθόν) και 13 αυτοδιοικούμενες περιφέρειες (έναντι 70 περίπου φορέων στο δεύτερο βαθμό, αν συνυπολογίσει κανείς τα νομαρχιακά διαμερίσματα, «υπερνομαρχίες», «επαρχεία» κλπ.), δεύτερον: η δημιουργία ενός νέου, περισσότερο σύνθετου (με περισσότερα όργανα), αλλά και περισσότερο λειτουργικού συστήματος διακυβέρνησης στους νέους, μεγαλύτερους δήμους και περιφέρειες, τρίτον: η μεταφορά μεγάλου αριθμού αρμοδιοτήτων (πολεοδομία, αδειοδοτήσεις, κατασκευή σχολείων κλπ.), ιδίως στους δήμους από τις παλιές νομαρχίες, τέταρτον: η συγκρότηση ενός νέου «αποπολιτικοποιημένου» συστήματος εποπτείας με επικεφαλής τον επί θητεία ελεγκτή νομιμότητας (που δεν θα είναι πολιτικό πρόσωπο) και η στελέχωσή του με εξειδικευμένο προσωπικό, πέμπτον: ο περιορισμός της μη κεντρικής κρατικής διοίκησης στις επτά Αποκεντρωμένες Διοικήσεις που κρατούν κυρίως περιβαλλοντικές (χωροταξία, πολεοδομικός σχεδιασμός, δάση κλπ.) αρμοδιότητες, αφού οι αρμοδιότητες για τα έργα και την περιφερειακή ανάπτυξη περνούν πλέον στις αυτοδιοικούμενες περιφέρειες. Κοντολογίς, πρόκειται για μια εξαιρετικά φιλόδοξη μεταρρύθμιση, αφού για πρώτη φορά από την εποχή του Όθωνα επιχειρείται η ανασυγκρότηση της δημόσιας διοίκησης σε όλα τα μη-κεντρικά επίπεδά της (αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού, αποκεντρωμένη κρατική διοίκηση). Σε ολόκληρη την Ευρώπη, λίγες είναι οι χώρες που έχουν αποτολμήσει ένα τέτοιο εγχείρημα.
Μπορεί όμως κ. καθηγητά η ελληνική δημόσια διοίκηση να ανταποκριθεί σε ένα τέτοιο εγχείρημα και μάλιστα υπό συνθήκες κρίσης; Πως θα προχωρήσει μια τέτοια μεταρρύθμιση χωρίς προσλήψεις προσωπικού και πρόσθετους πόρους; Μήπως έγιναν όλα με υπερβολική βιασύνη; Μήπως έπρεπε πρώτα να διασφαλιστεί η διακομματική συναίνεση;
Μια ερώτηση με πολλά υποερωτήματα. Ξεκινώ από το τελευταίο. Διακομματική συναίνεση, επί της ουσίας, υπήρξε, μολονότι δεν το ομολογούν τα κόμματα. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής συνήθιζε να παραπονείται ότι «σε αυτή τη χώρα διαφωνούμε ακόμη κι εκεί όπου μπορούμε να συμφωνήσουμε». Η μεταρρύθμιση του Καλλικράτη νομίζω ότι τον επιβεβαιώνει. Σας θυμίζω ότι μια μεταρρύθμιση με τα χαρακτηριστικά, λίγο-πολύ, του «Καλλικράτη» είχε αναγγείλει και η προηγούμενη κυβέρνηση, και μάλιστα από το 2007, όμως δεν προχώρησε. Εξάλλου, τόσο η ΚΕΔΚΕ όσο και η ΕΝΑΕ, είχαν αντιμετωπίσει θετικά «επί της αρχής» (και με αποφάσεις των συνεδρίων τους) την προοπτική μιας τέτοιας μεταρρύθμισης. Γι’αυτό το λόγο άλλωστε, οι συλλογικοί φορείς της αυτοδιοίκησης (ΚΕΔΚΕ, ΕΝΑΕ, Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης-ΙΤΑ κλπ.) είχαν από καιρό προετοιμάσει σχετικές μελέτες, τις οποίες και ακολούθησε, σε μεγάλο βαθμό, ο «Καλλικράτης». Πριν από την οριστική ψήφιση του νόμου, είχαν προηγηθεί περισσότεροι μήνες δημόσιας και ανοικτής διαβούλευσης. Άρα τα περί «υπερβολικής βιασύνης» και «έλλειψης προετοιμασίας» δεν στέκουν. Όσο για την κρίση, αυτή όχι μόνο δεν έπρεπε να επιβραδύνει, αλλά αντίθετα να επιταχύνει τους ρυθμούς της μεταρρύθμισης. Όσο για τους πόρους και το προσωπικό, να σας θυμίσω ότι μόνον ο πρώτος βαθμός σήμερα απασχολεί συνολικά περίπου 120.000 εργαζόμενους, δηλ. περίπου 300 ανά δήμο (με τα νομικά του πρόσωπα). Το πρόβλημα δεν είναι τόσο η ποσότητα λοιπόν, όσο η ποιότητα, δηλ. η έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού. Εδώ εντοπίζονται τα μεγάλα κενά των δήμων, τα οποία ελπίζω να καλυφθούν με μετατάξεις, αφού τα περιθώρια νέων προσλήψεων είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Όσο για τους πόρους, και πάλι θα τολμήσω να πω ότι υπό τις παρούσες συνθήκες, καλούμαστε όλοι να πετύχουμε περισσότερα με λιγότερα και αυτό οφείλουμε να το κατορθώσουμε για το καλό της χώρας μας.
Έχει γίνει κριτική στο νέο σύστημα διακυβέρνησης του «Καλλικράτη», ότι είναι πολύπλοκο και γραφειοκρατικό. Είναι γνωστό κύριε Χλέπα ότι παρουσιάζονται καθυστερήσεις και εμπλοκές στην ροή των διαδικασιών. Υπάρχουν πολλές απορίες για το ρόλο και τις αρμοδιότητες των νέων οργάνων. Μήπως τελικά δεν έπρεπε να αλλάξει το παλιό, εδραιωμένο σύστημα διοίκησης των δήμων;
Από τη στιγμή που έχουμε πλέον μεγάλους δήμους με πολλές αρμοδιότητες, δεν είναι δυνατό να παραμείνει το παλαιό σύστημα διοίκησης. Έτσι, λ.χ., η «εκτελεστική επιτροπή», το «υπουργικό συμβούλιο» του νέου δήμου είναι απαραίτητο όργανο συντονισμού. Αντίστοιχο όργανο έχουν άλλωστε και οι επιχειρήσεις αυτού του μεγέθους και, πιστέψτε με, κάτι ξέρουν και αυτοί! Κατά τα άλλα, υπάρχουν όργανα που βοηθούν στην αποσυμφόρηση του δημοτικού συμβουλίου, όπως η επιτροπή ποιότητας ζωής. Εκεί συγκεντρώνονται αρμοδιότητες για περιβαλλοντικά και πολεοδομικά θέματα, αδειοδοτήσεις, προεγκρίσεις καταστημάτων κλπ. που συχνά έχουν τεχνικό χαρακτήρα και συνωστίζονταν, παλιότερα, στο δημοτικό συμβούλιο, προκαλώντας «συμφόρηση» στην ημερήσια διάταξη, ιδίως στις μεγαλύτερες πόλεις. Γενικά πιστεύω ότι το σύστημα, μετά από κάποιες αναμενόμενες αρχικές δυσκολίες προσαρμογής, θα «ρολάρει» και θα λειτουργήσει, αναδεικνύοντας τα πλεονεκτήματά του. Θα ήθελα όμως, ενδεικτικά, να επισημάνω ορισμένα σημεία όπου χρειάζεται προσοχή: Υπάρχουν, λ.χ., ορισμένες διαφορές μεταξύ της σημερινής οικονομικής επιτροπής και της «προγόνου» της, δηλ. της δημαρχιακής επιτροπής. Έτσι, ενώ στην τελευταία το δημοτικό συμβούλιο μπορούσε να μεταβιβάζει ορισμένες αποφασιστικές αρμοδιότητες, τούτο δεν επιτρέπεται πλέον προς την οικονομική επιτροπή, και μόνο προς την επιτροπή ποιότητας ζωής μπορεί το δημοτικό συμβούλιο να μεταβιβάσει αποφασιστικές του αρμοδιότητες, εφόσον αυτές αφορούν θέματα περιβάλλοντος κλπ. Εξάλλου, ενώ η παλιά δημαρχιακή επιτροπή είχε αρμοδιότητες για θέματα του υπαλληλικού προσωπικού (λ.χ αποτελούσε συλλογικό πειθαρχικό όργανο κατά το άρθρο 123 του Ν. 3584/2007), σήμερα αυτές τις αρμοδιότητες τις αναλαμβάνει η εκτελεστική επιτροπή του δήμου. Ως προς θέματα που αφορούν δημοτικές ενότητες, κοινότητες κλπ., πρέπει να σημειωθεί ότι σε περίπτωση απουσίας, κωλύματος κλπ. του κατά τόπο αρμόδιου αντιδημάρχου, τότε δεν είναι υποχρεωτικό να αναλάβει ο ίδιος ο δήμαρχος τις αρμοδιότητές του (όπως συμβάνει για τις «θεματικές» αρμοδιότητες αντιδημάρχου), αλλά μπορεί να ορίσει άλλον αντιδήμαρχο ως αντικαταστάτη. Επιπλέον, πρέπει να σημειωθεί ιδιαίτερα η αρμοδιότητα των συμβουλίων δημοτικών κοινοτήτων για την προέγκριση ίδρυσης ή εγκατάστασης καταστημάτων, την άδεια λειτουργίας μουσικής, την υποβολή πρότασης για τους χώρους των λαϊκών αγορών κλπ. Μάλιστα το δημοτικό συμβούλιο, εφόσον το αποφασίσει με την απόλυτη πλειοψηφία των μελών του, μπορεί να μεταβιβάσει και άλλες αρμοδιότητες στα συμβούλια των δημοτικών κοινοτήτων. Σε αρκετούς από τους νέους δήμους της Αττικής οι παλαιοί δήμοι –δημοτικές κοινότητες τώρα- είναι σε θέση να αναλάβουν και να ασκήσουν τέτοιες αρμοδιότητες εγγύτερα στον πολίτη.
Οι περισσότεροι δήμοι όπως ίσως να γνωρίζετε, δεν έχουν καταφέρει να εκλέξουν «συμπαραστάτη», αλλού δεν έχει συγκροτηθεί ακόμη η επιτροπή διαβούλευσης κ.ο.κ. Είναι απαραίτητη η λειτουργία αυτών των οργάνων;
Ως προς τον «συμπαραστάτη» δεν υφίσταται κάποια υποχρέωση επιλογής του. Πρόκειται για μια δυνατότητα που προβλέπει ο νόμος, για έναν θεσμό που μπορούν να προσφέρουν οι δήμοι στους δημότες τους. Ο συμπαραστάτης αποτελεί θεσμό εσωτερικού ελέγχου και λειτουργεί ως διαμεσολαβητής μεταξύ δημοτών και δημοτικών υπηρεσιών. Έτσι μπορεί να καταπολεμηθεί «εκ των έσω» η κακοδιοίκηση στους δήμους. Στην πρώτη φάση, δυστυχώς, μόλις 17 δήμοι κατάφεραν να εκλέξουν με την προβλεπόμενη πλειοψηφία των 2/3 τον «συμπαραστάτη» τους. Οι συναινετικές επιλογές είναι δύσκολες στην χώρα μας. Ίσως φταίει και το γεγονός ότι ο νόμος προβλέπει μυστική ψηφοφορία. Πάντως έχει δοθεί παράταση, κι έτσι πολλοί δήμοι θα προσπαθήσουν και πάλι να βρουν το κατάλληλο πρόσωπο «κοινής αποδοχής» και, κυρίως, να συμφωνήσουν σε αυτό τα 2/3 των δημοτικών συμβούλων. Ως προς την επιτροπή διαβούλευσης, τα πράγματα είναι διαφορετικά: Οι δήμοι οφείλουν να έχουν επιτροπή διαβούλευσης (25-50 μέλη), η οποία μάλιστα γνωμοδοτεί για το τεχνικό πρόγραμμα, το επιχειρησιακό πρόγραμμα κ.ά.. Πολλοί νέοι δήμοι ψήφισαν τον πρώτο τους προϋπολογισμό χωρίς να έχει προηγηθεί συνεδρίαση της επιτροπής διαβούλευσης επειδή αυτή δεν είχε συγκροτηθεί ακόμη. Αυτό δεν συνεπαγόταν ακυρότητα της διαδικασίας του προϋπολογισμού, αλλά στο μέλλον, θα πρέπει να τηρούνται οι σχετικές διαδικασίες που προβλέπουν συμμετοχή της επιτροπής διαβούλευσης. Και κάτι ακόμη: ο νόμος προβλέπει «κλήρωση» των δημοτών που συμμετέχουν στην επιτροπή διαβούλευσης (1/3 του συνόλου των μελών). Αυτή η κλήρωση θα πρέπει να γίνεται δημόσια και να συντάσσεται σχετικό πρακτικό, ώστε να μην μπορεί να αμφισβητηθεί η νόμιμη συγκρότηση του οργάνου αυτού.
Τι πρέπει να προσέξουν οι δήμοι για το έγκυρο των αποφάσεων
- ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΚΤΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ
Κύριε Χλέπα, ο νόμος προβλέπει τη δημοσίευση σειράς πράξεων και αποφάσεων των δήμων τόσο στην ιστοσελίδα του δήμου όσο και στην «διαύγεια». Τι πρέπει να προσέξουν οι δήμοι για να μην έχουμε ακυρότητες;
Απλά να δημοσιεύουν όσα προβλέπει ο νόμος. Επισημαίνω ότι η υποχρέωση δημοσίευσης στη «διαύγεια» δεν αφορά μόνο τους δήμους, αλλά και τα νομικά τους πρόσωπα (λ.χ. νομικό πρόσωπο πολιτισμού, δημοτικό λιμενικό ταμείο κλπ.) και τις επιχειρήσεις τους (λ.χ. κοινωφελή, ΔΕΥΑ, δημοτικό ραδιόφωνο κλπ.). Πράξεις που δημοσιεύονται υποχρεωτικά στη «διαύγεια» είναι, μεταξύ άλλων, οι κανονιστικές (λ.χ. κανονισμός καθαριότητας, καθορισμός τελών κλπ.), προϋπολογισμοί-απολογισμοί-ισολογισμοί, πράξεις συγκρότησης αμειβόμενων ή μη επιτροπών και ομάδων έργου, προκηρύξεις πλήρωσης θέσεων, πίνακες επιτυχόντων-διοριστέων-επιλαχόντων, περιλήψεις πράξεων διορισμού-μετάταξης κλπ., περιλήψεις διακηρύξεων και πράξεις ανάθεσης έργων-προμηθειών-υπηρεσιών-μελετών, όλες οι ατομικές πράξεις για τις οποίες προβλέπεται η δημοσίευσή τους από ειδική διάταξη νόμου (λ.χ. ορισμένες αδειοδοτήσεις, όπως η άδεια μουσικής, η ανάκληση ή οριστική αφαίρεση άδειας καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος –όχι όμως και η χορήγηση αντίστοιχης άδειας) κλπ. Σημειώνω επίσης ότι ο νόμος υποχρεώνει τους ΟΤΑ και τους φορείς τους (κυρίως τα νομικά πρόσωπα και τις επιχειρήσεις τους) να αναρτούν στην ιστοσελίδα τους και το οργανόγραμμά τους, τη διάρθρωση των υπηρεσιακών τους μονάδων, περιγραφή των θέσεων και των αρμοδιοτήτων, καθώς και τα ονόματα, τις ιδιότητες και τα πρόσφορα στοιχεία επικοινωνίας των υπηρετούντων, και μάλιστα με οποιαδήποτε μορφή ή σχέση εργασίας και απασχόλησης. Ο νόμος είναι ιδιαίτερα αυστηρός, αφού ορίζει ρητά ότι οι πράξεις που πρέπει να αναρτηθούν στο διαδίκτυο δεν εκτελούνται, αν δεν έχει προηγηθεί η προβλεπόμενη ανάρτηση.
Οι νέοι δήμοι «κληρονομούν» τους παλιότερους. Αυτό τι σημαίνει κύριε καθηγητά; Κληρονομούν και τα χρέη τους, τις συμβατικές τους υποχρεώσεις;
Ο νέοι δήμοι είναι καθολικοί διάδοχοι, «κληρονόμοι» όπως σωστά είπατε, των παλιών δήμων. Συνεπώς «κληρονομούν» τα πάντα, το προσωπικό, τον εξοπλισμό, κτίρια και μηχανήματα, απαιτήσεις από πρόστιμα και τέλη, χρέη τρίτων προς τον δήμο, αλλά και τα χρέη του παλιού δήμου προς τρίτους. Εκκρεμείς συμβάσεις συνεχίζονται από το νέο δήμο.
Και τι γίνεται με τον πολεοδομικό σχεδιασμό που ξεκίνησε και βρισκόταν σε εξέλιξη στους παλιούς δήμους; Συνεχίζεται ή πρέπει τώρα οι πολεοδομικές μελέτες να γίνουν ξανά από την αρχή για το νέο δήμο;
Ο νόμος προβλέπει ρητά ότι εκκρεμείς κατά την ημερομηνία δημοσίευσης του «Καλλικράτη» (7 Ιουνίου 2010΄) διαδικασίες ανάθεσης και εκπόνησης μελετών έγκρισης ή αναθεώρησης Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΓΠΣ) ή Σχεδίων Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ), επιτρέπεται να συνεχίζονται στα όρια των εδαφικών περιφερειών των παλαιών δήμων για τους οποίους είχαν προκηρυχθεί οι σχετικές μελέτες, υπό την προϋπόθεση ότι η σχετική απόφαση ανάθεσης της εκπόνησής τους είχε εκδοθεί μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2010. Πρέπει, εξάλλου, να σημειωθεί ότι ο νόμος δίνει πλέον στους νέους δήμους και πριν την παρέλευση πενταετίας (που προέβλεπε το άρθρο 4 παρ. 7 του Ν. 2508/1997 ως χρονικό όριο) τη δυνατότητα τροποποίησης ήδη εγκεκριμένων ΓΠΣ ή ΣΧΟΟΑΠ σε εδαφικά τμήματα του νέου δήμου για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος ή για λόγους άρτιας χωρικής, πολεοδομικής οργάνωσης και κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης του νέου δήμου.
Ένα άλλο ζήτημα κύριε Χλέπα είναι και η υπαγωγή στην εποπτεία του «Ελεγκτή Νομιμότητας» που προβλέπει ο “Καλλικράτης” αλλά και οι δημοσιονομικοί έλεγχοι από το Ελεγκτικό Συνέδριο για τις δημοτικές επιχειρήσεις. Ισχύουν δηλ. και για τις επιχειρήσεις οι έλεγχοι που ισχύουν για τους δήμους;
Η εποπτεία από τον Ελεγκτή Νομιμότητας είναι σαφώς πιο περιορισμένη, ως προς τις δημοτικές επιχειρήσεις. Έτσι, οι τελευταίες είναι υποχρεωμένες να του στέλνουν προς έλεγχο μόνο τις αποφάσεις που αφορούν αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου, εκποίηση πάγιων περιουσιακών στοιχείων ή λήψη δανείων. Σε αυτή την υποχρέωση δεν υπάγονται όμως οι επιχειρήσεις όπου οι φορείς της αυτοδιοίκησης δεν έχουν την πλειοψηφία (λ.χ. κάποιες Α.Ε. όπου συμμετέχουν δήμοι με «μειοψηφικό πακέτο»). Εκτός από τις τελευταίες, ο Ελεγκτής Νομιμότητας μπορεί πάντως να ελέγχει αυτεπαγγέλτως οποιαδήποτε απόφαση των δημοτικών επιχειρήσεων. Σημειώνεται, εξάλλου, ότι δεν προβλέπεται δυνατότητα προσφυγής κατά αποφάσεων των δημοτικών επιχειρήσεων ενώπιον του Ελεγκτή Νομιμότητας, αλλά μόνο κατά αποφάσεων των δήμων και των νομικών τους προσώπων δημοσίου δικαίου. Ως προς το Ελεγκτικό Συνέδριο, σημειώνεται ότι προληπτικός και κατασταλτικός έλεγχος δαπανών προβλέπεται για τις κοινωφελείς επιχειρήσεις, τις μονομετοχικές ανώνυμες εταιρείες του άρθρου 266 ΚΔΚ (αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας-εκμετάλλευση κοινόχρηστων χώρων) και τις ΔΕΥΑ. Συνεπώς εξαιρούνται οι υπόλοιπες δημοτικές επιχειρήσεις (αναπτυξιακές, ραδιοφωνίας, μη κερδοσκοπικές κλπ.). Ως προς τον έλεγχο είσπραξης εσόδων και τον προσυμβατικό έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο, ο νόμος αναφέρεται στα «νομικά πρόσωπα» των ΟΤΑ γενικώς, αλλά πιστεύω ότι εδώ πρέπει να γίνει στενή ερμηνεία και να θεωρήσουμε ότι δεν συμπεριλαμβάνονται οι επιχειρήσεις.
Όπως είναι προφανές πλέον κύριε καθηγητά, το νέο σύστημα ελέγχων είναι ευρύτερο και αυστηρότερο. Τι γίνεται όμως με διαδικασίες που ξεκίνησαν υπό το παλαιότερο καθεστώς, λ.χ. αν η απόφαση για μια σύμβαση ή μια δαπάνη λήφθηκε τον περασμένο χρόνο. Τι ισχύει ως προς αυτές; Το παλιό ή το νέο καθεστώς;
Καταρχήν θα πρέπει να σημειώσουμε ότι προς το παρόν, μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας (ΑΥΕ) και τον διορισμό των Ελεγκτών Νομιμότητας, τις αρμοδιότητες εποπτείας επί των ΟΤΑ τις ασκεί ο Γενικός Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Οι ρυθμίσεις για τη λειτουργία και το περιεχόμενο του νέου συστήματος κρατικής εποπτείας αλλά και των νέων ελέγχων από το Ελεγκτικό Συνέδριο ισχύουν από την 1η Ιανουαρίου 2011. Ζήτημα γεννάται βέβαια, όταν κάποιες σύνθετες διοικητικές ενέργειες είχαν ως αφετηρία κάποια απόφαση που λήφθηκε το 2010, ωστόσο η ολοκλήρωσή τους συνεχίζεται και ως σήμερα. Τι συμβαίνει λ.χ. όταν μια απόφαση για λήψη δανείου από δημοτική επιχείρηση πάρθηκε το 2010 αλλά η δανειακή σύμβαση υπογράφεται το 2011, τι ισχύει όταν μια δαπάνη αποφασίστηκε το 2010 αλλά το σχετικό ποσό εκταμιεύεται το 2011. Προσωπικά πιστεύω, ότι αυτό που μετρά είναι το χρονικό σημείο της αφετηρίας μιας διαδικασίας. Αν δηλ. η αφετηρία ήταν το 2010, τότε θα πρέπει να κριθεί με βάση τα τότε ισχύοντα για την εποπτεία και τους δημοσιονομικούς ελέγχους. Με αυτή την αντίληψη φαίνεται να συντάσσεται και το Ελεγκτικό Συνέδριο. Πράγματι, τον περασμένο Φεβρουάριο, το Τμήμα VII του Ελεγκτικού Συνεδρίου έκρινε ότι κρίσιμος χρόνος για την υπαγωγή των δαπανών φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, είναι ο χρόνος έναρξης της διαδικασίας διενέργειάς τους, εκείνος δηλαδή της έκδοσης της απόφασης που συνιστά τη γενεσιουργό αιτία της εκάστοτε δαπάνης.
Στους ΟΤΑ υπάρχει έλλειψη σε ειδικευμένο προσωπικό
Είναι γνωστό σε όλους κύριε Χλέπα, ότι οι νέοι δήμοι πάσχουν από ελλείψεις ειδικευμένου προσωπικού. Το πρώτο κύμα μετατάξεων από τις παλιές νομαρχιακές υπηρεσίες δεν κάλυψε τα κενά. Την ίδια ώρα οι δήμοι καλούνται να ασκήσουν πολλές νέες αρμοδιότητες. Πως θα καλυφθούν αυτά τα κενά στελέχωσης;
Πράγματι, με τις πολλές νέες αρμοδιότητες που απέκτησαν οι δήμοι, έχουν πλέον διαδεχθεί τη νομαρχία που αποτελούσε το παραδοσιακό «διοικητήριο» στη χώρα μας. Από τώρα και στο εξής, διοικητήριο θα είναι ο δήμος. Εκεί θα εξυπηρετούνται οι πολίτες, εκεί θα διεκπεραιώνουν τις περισσότερες διοικητικές υποθέσεις τους. Με το νέο νόμο για την «ηλεκτρονική διακυβέρνηση» διευκολύνονται οι μετατάξεις προσωπικού μεταξύ των δήμων και του δημοσίου ή νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου. Επίσης προβλέπονται υποχρεωτικές μετατάξεις πλεονάζοντος προσωπικού μεταξύ δήμων του ίδιου νομού ή σε νομικό τους πρόσωπο δημοσίου δικαίου ή προς την οικεία Περιφέρεια ή σε άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου εντός του οικείου νομού.
Σε ορισμένες περιπτώσεις όμως, οι νέοι δήμοι δεν έχουν ακόμη αρχίσει να ασκούν τις νέες αρμοδιότητες και οι πολίτες πρέπει να απευθύνονται στον δήμο όπου είχαν την έδρα τους οι παλιές νομαρχιακές υπηρεσίες.
Πράγματι, ως προς ορισμένες αρμοδιότητες, ο νόμος προβλέπει (χωρίς να χρειάζεται να ληφθεί σχετική απόφαση από δημοτικά όργανα) την διοικητική υποστήριξη ορισμένων δήμων από άλλους, δηλ. κυρίως από αυτούς όπου είχαν την έδρα τους οι παλιές νομαρχιακές υπηρεσίες. Αυτές οι υπηρεσίες μεταφέρθηκαν μαζί με τους υπαλλήλους, τα γραφεία, τα αρχεία, τον εξοπλισμό τους στους δήμους που παρέχουν διοικητική υποστήριξη. Έτσι οι πολίτες πηγαίνουν και πάλι στην ίδια υπηρεσία, ουσιαστικά, με την διαφορά ότι η «ταμπέλα» έχει αλλάξει και σήμερα δεν πρόκειται για νομαρχιακή αλλά για δημοτική υπηρεσία που εξυπηρετεί και άλλους δήμους. Εκεί δίνονται οι πολεοδομικές άδειες, οι αναθεωρήσεις τους κλπ. (και σημειώνεται απλώς στο πρωτόκολλο και στην άδεια σε ποιόν εξυπηρετούμενο δήμο βρίσκεται το κτίσμα), τα προνοιακά επιδόματα, εκεί παραλαμβάνονται οι αιτήσεις καταχώρησης ανελκυστήρων κ.ά., μέχρι να συστήσουν (προβλέπεται να γίνει αυτό μέχρι τις 31.12.2012) όλοι οι δήμοι τις αντίστοιχες υπηρεσίες πολεοδομίας, πρόνοιας, τις τεχνικές τους υπηρεσίες κλπ. Τέλος, θα πρέπει να είναι σαφές ότι όταν δεν μεταφέρονται ρητά από το νόμο κάποιες αρμοδιότητες από τις νομαρχίες στους δήμους, αυτές παραμένουν στον «διάδοχο» της νομαρχίας δηλ. την αυτοδιοικούμενη Περιφέρεια. Αυτό συμβαίνει, λ.χ., με τις άδειες πώλησης καπνοβιομηχανικών προϊόντων που ζητούν τα περίπτερα, τα ψιλικατζίδικα κλπ.
Και μια τελευταία ερώτηση: Τι ισχύει μετά τον Καλλικράτη ως προς τα αρμόδια δικαστήρια (λ.χ. ειρηνοδικεία κλπ.) στην Αττική. Αλλάζει και η δική τους περιφέρεια ή όχι;
Ως προς την τοπική αρμοδιότητα των δικαστηρίων δεν αλλάζει τίποτε. Όλα παραμένουν όπως ίσχυαν πριν τον «Καλλικράτη», δηλ. αναφέρονται στους παλιούς δήμους.
Ακολούθησε τον ΓΛΥΦΑΔΑ WEB στο Twitter, Μπορείς να γίνεις φίλος στο Facebook. Συνεχής Ενημέρωση στοRSS
communenews
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Άκης: Δεν υπάρχει ίχνος δωροδοκίας - Όλα είναι στημένα!
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
