2013-06-13 12:44:03
Εντυπωσιακά και αποκαλυπτικά πράγματα είπε ο γνωστός Θεσπρωτός καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Δονάτος Παπαγιάννης, για τον αγώνα των ηρωικών Σουλιωτών, των οποίων τα διδάγματα αν ακολουθούσαμε δεν θα καταρρέαμε ως χώρα. Μίλησε για το τότε και το τώρα: Τότε υπήρχε συντεταγμένη πολιτεία. Τώρα δεν υπάρχει. Τότε υπήρχε
ολιγάρκεια και λιτότητα. Τώρα δεν υπάρχει. Τότε υπήρχε μπέσα και ήθος. Τώρα δεν υπάρχει. Τότε υπήρχε λαμπρή ηγεσία. Τώρα δεν υπάρχει. Γι' αυτό χρειαζόμαστε επειγόντως πορεία αυτογνωσίας. Απολαύστε, κυριολεκτικά, τις σκέψεις του κ. Παπαγιάννη:
ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
" Δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι η δύναμη που γέννησε το σουλιώτικο έπος εντοπίζεται στο ίδιο το αξιακό σύστημα της ΣΟΥΛΙΩΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑΣ. Μια συμπολιτεία απλή στη θεσμικής της άρθρωση που οργανώθηκε με βάση τις φάρες. Οι αρχηγοί των φαρών συγκροτούσαν το ‘’Κριτήριο της Πατρίδος’’, μια μορφή σημερινής κυβέρνησης θα μπορούσε να πει κανείς, που αποφάσιζε για τη διαχείριση των κοινών
. Η δικαστική εξουσία (πρωτίστως από τον αρχηγό της φάρας) είχε ως βάση το εθιμικό δίκαιο, ενώ την ανωτάτη εξουσία ασκούσε το ‘’Γενικό Συνέδριο’’ στο οποίο συμμετείχαν οι αρχηγοί κάθε φάρας, αλλά και όσοι είχαν διακριθεί στις μάχες. Ο σεβασμός των κανόνων της κοινωνικής συμβίωσης αποτελούσε αυτονόητη υποχρέωση του κάθε Σουλιώτη, ενώ η τιμωρία ήταν βαριά για όποιον παρέβαινε τις ηθικές αρχές. Η Σουλιώτικη Συμπολιτεία δηλαδή ήταν χωρίς καμιά αμφιβολία μια συντεταγμένη πολιτεία. άν επιχειρήσουμε μια πρώτη προβολή αυτής της συντεταγμένης πολιτείας στη σημερινή πραγματικότητα, η σύγκριση θα αποβεί καταθλιπτική για τους σημερινούς κληρονόμους. Δεν με ενοχλεί τόσο η πολυπλοκότητα της σημερινής μας οργανωτικής δομής, όσο η στάση του νεοέλληνα απέναντι στη θεσμική οργάνωση του κράτους, έστω και αν αυτή είναι άδικη και ανορθολογική. Ο Έλληνας σήμερα αρνείται τους θεσμούς. Δεν τους σέβεται. Αρνείται το διακαιοκρατούμενο χαρακτήρα της πολιτείας μας. Και ενώ η άρνηση είναι εκτεταμένη, η ατιμωρησία αποτελεί ενδημικό φαινόμενο. Αυτά δεν είναι δυστυχώς φαινόμενα συντεταγμένης πολιτείας, αλλά πολιτείας σε πλήρη παρακμή, κράτους υπό κατάρρευση.
ΟΛΙΓΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΛΙΤΟΤΗΤΑ
Θα επιχειρήσω την επόμενη προβολή. Η ΣΟΥΛΙΩΤΙΚΗ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑ ήταν ολιγαρκής, λιτή, σπαρτιατική. Οι Σουλιώτες ζούσαν με πολύ περιορισμένα αγαθά. Στο σύνολό του ο πληθυσμός της σουλιώτικης συμπολιτείας ήταν λιτοδίαιτος, ασκητικός, σκληραγωγημένος. Το μάθημα για τους Σουλιώτες ήταν η εγκράτεια, η ζωή στις στερήσεις. Τούτα τα επιβλητικά βουνά δεν είχαν άλλωστε να δώσουν πλούσιους καρπούς. Περηφάνια είχαν μονάχα να διδάξουν γιατί ήταν ψηλά κι’ απάτητα και αυτή απομύζησαν χορταστικά οι Σουλιώτες. Η προβολή αποβαίνει και στο σημείο αυτό καταθλιπτική για το σημερινό νεοέλληνα. Επιδοθήκαμε (αναφέρομαι στην πριν από την κρίση εποχή) σε έναν απίστευτο καταναλωτισμό, σε ένα σύγχρονο συβαριτισμό και μάλιστα πέρα από τις δυνατότητές μας. Δείτε τις σύγχρονες εκφάνσεις του συβαριτισμού: …Κινητά τηλέφωνα ακόμα και σε μωρά, το τρίκλινο σπίτι μας με τέσσερεις τηλεοράσεις, η τριμελής οικογένειά μας με τέσσερα αυτοκίνητα!!. Και ακόμα χειρότερα: ο σύγχρονος συβαριτισμός αποδείχθηκε και επιδειξιομανής, προκλητικός. Και ακόμα χειρότερα: ο σύγχρονος συβαριτισμός δεν προκλήθηκε από ιδίαν κοπιώδη προσπάθεια, αλλά από άπληστο δανεισμό, ακόμα και από κλοπή.
ΜΠΕΣΑ-ΗΘΟΣ ΣΟΥΛΙΩΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Η επόμενη προβολή έχει για μένα ιδιαίτερη σημασία. Οι Σουλιώτες ήταν δίγλωσσοι. Μιλούσαν και ελληνικά και αρβανίτικα. Από την αρβανίτικη γλώσσα μας διασώθηκε μια υπέροχη ιδιαιτερότητα των Σουλιωτών. Η μπέσα. Οι Σουλιώτες αναλάμβαναν τις ευθύνες. Τηρούσαν τα συμφωνημένα. Ήταν μπεσαλήδες. Επιτρέψτε μου την αναδιήγηση μιας πραγματικά ομηρικής σκηνής. Σε μια μάχη σκοτώθηκε ο Γκέλη-Δράκος, γιός του καπετάνιου Δήμο-Δράκου, που ήταν βλάμης με έναν Τούρκο. Όταν ο Τούρκος πληροφορήθηκε το θάνατο του βλάμη του, σε μια ανάπαυλα των μαχών, ζήτησε την άδεια να τον αφήσουν να μπει στο φρούριο των Σουλιωτών για να δώσει τον τελευταίο ασπασμό στο βλάμη του. Ο Δήμο Δράκος έδωσε την εντολή να τον αφήσουν να περάσει. Ο Τούρκος έφερε μαζί του μια τζίτζα (ένα είδος δοχείου) γεμάτη ρακή, φίλησε το φίλο του, έκλαψε γοερά και κατόπι αφού ήπιε πρώτος μια γουλιά για να αποδείξει ότι η ρακή δεν ήταν ..«ύποπτη», πρόσφερε στη συνέχεια στο Δήμο Δράκο και ήπιαν όλοι οι παρευρισκόμενοι. Ο Τούρκος παρακάλεσε το Δήμο Δράκο, να φυλάξει τη ρακή που απόμεινε σε άλλο αγγείο και να του δώσει τη Τζίτζα πίσω γιατί δεν ήταν δική του και αποχώρησε. Αυτό ήταν το ήθος της σουλιώτικης κοινωνίας, που όχι μόνο πολεμούσε τον εχθρό, αλλά ταυτόχρονα και τον σέβονταν. Ο Τούρκος δεν φοβήθηκε να μπει στο φρούριο το Σουλιωτών, γιατί ήταν βέβαιος πως οι Σουλιώτες θα τηρούσαν το λόγο τους και δεν θα θόλωνε το μυαλό τους από το θάνατο του παλληκαριού, αντικρίζοντας έναν εχθρό. Πίστευα ότι η μπέσα αποτελεί ίδιο γνώρισμα και του σύγχρονου νεοέλληνα, πολύτιμη κληρονομιά της σουλιώτικης ιδιοπροσωπίας. Με λύπη μου όμως διαπιστώνω, ότι ο σύγχρονος νεοέλληνας θέλει ν’ αρνηθεί αυτή την υπέροχη ιδιαιτερότητά του. Γιατί αλήθεια τι άλλο σημαίνει η επίρριψη της ευθύνης για τη σπάταλη και ιδιοτελή διαχείριση των δανεισθέντων όχι στον εαυτό του και στην πολιτεία του, αλλά στους άλλους που του τα δάνεισαν;
ΛΑΜΠΡΗ ΗΓΕΣΙΑ
Επιτρέψτε μου μια τελευταία προβολή. Η Σουλιώτικη Συμπολιτεία ευτύχησε να έχει λαμπρή ηγεσία. Λαμπρούς ηγέτες που ενέπνεαν το σεβασμό όχι μονάχα στον πόλεμο αλλά και στη διαχείριση των κοινών. Για το κοινό καλό θυσίαζαν ακόμα και τα παιδιά τους για να θυμηθούμε μονάχα το παράδειγμα του Λάμπρου Τζαβέλα με το γιο του Φώτο.
Δυστυχώς και στο σημείο αυτό η προβολή αποβαίνει εξίσου καταθλιπτική για τη σημερινή πραγματικότητα. Και δεν υπονοώ μονάχα την πολιτική ηγεσία, αλλά όλων των ειδών τις ηγεσίες, όπως την πνευματική, τη θρησκευτική, τη δικαστική, την αθλητική και ούτω καθεξής. Η ηγεσία μας σήμερα (κατά κανόνα γιατί ευτυχώς υπάρχουν και λαμπρές εξαιρέσεις και οι γενικεύσεις αδικούν) όχι μόνο δεν εμπνέει, αλλά προσφέρει το χείριστο των παραδειγμάτων. Εκμαυλίζει και εκμαυλίζεται. Διαφθείρει και διαφθείρεται. Είναι κατά κανόνα σπιθαμιαία, ευθυνόφοβη, ιδιοτελής.
ΕΠΙΠΟΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ
Στ' απάτητα και ταυτόχρονα «μαγικά» (κατά τον Κάλβο) βουνά στήθηκε μια Πολιτεία που η περηφάνια, η φιλοπατρία η λιτότητα, η μπέσα αποτέλεσαν το αξιακό της σύστημα. Τις κρατούσες ηθικές αρχές της κοινωνικής συμβίωσης. Αυτές οι αξίες αυλακώνουν το σουλιώτικο σύστημα και αποτελούν τη βάση μιας πολιτειακής ηθικής αρχής. Η συνολική προβολή αυτού του συστήματος στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα μόνο θλίψη και σκεπτικισμό δημιουργεί. Το δικό μας σύστημα διαπερνά το ψιμυθιωμένο ψεύδος, ο πρωτογονισμός της ιδιοτέλειας, η νοητική αποδιοργάνωση, η αβελτηρία, αλλά δυστυχώς εν πολλοίς και η άρνηση της ίδιας της δημοκρατίας μας που τούτος ο τόπος γέννησε. Ο Πλάτωνας στην Πολιτεία του διαπιστώνει πως η πόλις είναι αυτό που είναι οι πολίτες της. Αυτοί είμαστε σήμερα οι πολίτες της ελληνικής πατρίδας, αυτήν την πολιτεία έχουμε. Καθημαγμένη δυστυχώς. Μόνο όταν το έθνος περάσει από μια δύσκολη και επίπονη πορεία αυτογνωσίας θα μπορέσει να σταθεί ξανά στα πόδια του. Τα έθνη που ζουν στους μύθους τους, στις φαντασιώσεις τους δεν έχουν μέλλον. Οι λαοί που επιρρίπτουν την ευθύνη της τύχης τους στους ξένους, στους άλλους είναι καταδικασμένοι στη μιζέρια. Οφείλουμε επιτέλους να γίνουμε μια κανονική χώρα αναλαμβάνοντας την ατομική αλλά και τη συλλογική ευθύνη. Να αναλαμβάνεις την ευθύνη. Να λες: αν κάτι δεν πήγε καλά εγώ φταίω, μας προτρέπει ο Καζαντζάκης… Ας ρωτηθούμε λοιπόν, με αφορμή τούτη τη γιορτινή μέρα, όχι τι έκανε το κράτος για μας, αλλά επιτέλους τι κάναμε εμείς για το κράτος, όπως εύστοχα μας προέτρεψε κάποτε ο Τζον Κένεντυ. Η Σουλιώτικη Συμπολιτεία μας δείχνει το δρόμο. Έψαξα τον επίλογο αυτών των σκέψεων. Δεν βρήκα καλύτερο από το ποίημα του Λιβανέζου φιλόσοφου - ποιητή Χαλίλ Γκιμπράν, παιδιού μιας εξίσου φτωχής και ολιγαρκούς πατρίδας από το έργο του, «ο κήπος του προφήτη».
«Το έθνος να λυπάστε αν φορεί ένδυμα που δεν το ύφανε.
Ψωμί αν τρώει αλλά όχι απ' τη σοδειά του.
Κρασί αν πίνει, αλλά όχι από το πατητήρι του.
Το έθνος να λυπάστε που δεν υψώνει τη φωνή παρά μονάχα στη πομπή της κηδείας.
Που δεν συμφιλιώνεται παρά μονάχα μες τα ερείπιά του.
Που δεν επαναστατεί παρά μονάχα σαν βρεθεί ο λαιμός του ανάμεσα στο σπαθί και την πέτρα.
Το έθνος να λυπάστε που έχει αλεπού για πολιτικό, απατεώνα για φιλόσοφο,
μπαλώματα και απομιμήσεις είναι η τέχνη του.
Το έθνος να λυπάστε που έχει σοφούς από χρόνια βουβαμένους».
katoci.com
ολιγάρκεια και λιτότητα. Τώρα δεν υπάρχει. Τότε υπήρχε μπέσα και ήθος. Τώρα δεν υπάρχει. Τότε υπήρχε λαμπρή ηγεσία. Τώρα δεν υπάρχει. Γι' αυτό χρειαζόμαστε επειγόντως πορεία αυτογνωσίας. Απολαύστε, κυριολεκτικά, τις σκέψεις του κ. Παπαγιάννη:
ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
" Δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι η δύναμη που γέννησε το σουλιώτικο έπος εντοπίζεται στο ίδιο το αξιακό σύστημα της ΣΟΥΛΙΩΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑΣ. Μια συμπολιτεία απλή στη θεσμικής της άρθρωση που οργανώθηκε με βάση τις φάρες. Οι αρχηγοί των φαρών συγκροτούσαν το ‘’Κριτήριο της Πατρίδος’’, μια μορφή σημερινής κυβέρνησης θα μπορούσε να πει κανείς, που αποφάσιζε για τη διαχείριση των κοινών
ΟΛΙΓΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΛΙΤΟΤΗΤΑ
Θα επιχειρήσω την επόμενη προβολή. Η ΣΟΥΛΙΩΤΙΚΗ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑ ήταν ολιγαρκής, λιτή, σπαρτιατική. Οι Σουλιώτες ζούσαν με πολύ περιορισμένα αγαθά. Στο σύνολό του ο πληθυσμός της σουλιώτικης συμπολιτείας ήταν λιτοδίαιτος, ασκητικός, σκληραγωγημένος. Το μάθημα για τους Σουλιώτες ήταν η εγκράτεια, η ζωή στις στερήσεις. Τούτα τα επιβλητικά βουνά δεν είχαν άλλωστε να δώσουν πλούσιους καρπούς. Περηφάνια είχαν μονάχα να διδάξουν γιατί ήταν ψηλά κι’ απάτητα και αυτή απομύζησαν χορταστικά οι Σουλιώτες. Η προβολή αποβαίνει και στο σημείο αυτό καταθλιπτική για το σημερινό νεοέλληνα. Επιδοθήκαμε (αναφέρομαι στην πριν από την κρίση εποχή) σε έναν απίστευτο καταναλωτισμό, σε ένα σύγχρονο συβαριτισμό και μάλιστα πέρα από τις δυνατότητές μας. Δείτε τις σύγχρονες εκφάνσεις του συβαριτισμού: …Κινητά τηλέφωνα ακόμα και σε μωρά, το τρίκλινο σπίτι μας με τέσσερεις τηλεοράσεις, η τριμελής οικογένειά μας με τέσσερα αυτοκίνητα!!. Και ακόμα χειρότερα: ο σύγχρονος συβαριτισμός αποδείχθηκε και επιδειξιομανής, προκλητικός. Και ακόμα χειρότερα: ο σύγχρονος συβαριτισμός δεν προκλήθηκε από ιδίαν κοπιώδη προσπάθεια, αλλά από άπληστο δανεισμό, ακόμα και από κλοπή.
ΜΠΕΣΑ-ΗΘΟΣ ΣΟΥΛΙΩΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Η επόμενη προβολή έχει για μένα ιδιαίτερη σημασία. Οι Σουλιώτες ήταν δίγλωσσοι. Μιλούσαν και ελληνικά και αρβανίτικα. Από την αρβανίτικη γλώσσα μας διασώθηκε μια υπέροχη ιδιαιτερότητα των Σουλιωτών. Η μπέσα. Οι Σουλιώτες αναλάμβαναν τις ευθύνες. Τηρούσαν τα συμφωνημένα. Ήταν μπεσαλήδες. Επιτρέψτε μου την αναδιήγηση μιας πραγματικά ομηρικής σκηνής. Σε μια μάχη σκοτώθηκε ο Γκέλη-Δράκος, γιός του καπετάνιου Δήμο-Δράκου, που ήταν βλάμης με έναν Τούρκο. Όταν ο Τούρκος πληροφορήθηκε το θάνατο του βλάμη του, σε μια ανάπαυλα των μαχών, ζήτησε την άδεια να τον αφήσουν να μπει στο φρούριο των Σουλιωτών για να δώσει τον τελευταίο ασπασμό στο βλάμη του. Ο Δήμο Δράκος έδωσε την εντολή να τον αφήσουν να περάσει. Ο Τούρκος έφερε μαζί του μια τζίτζα (ένα είδος δοχείου) γεμάτη ρακή, φίλησε το φίλο του, έκλαψε γοερά και κατόπι αφού ήπιε πρώτος μια γουλιά για να αποδείξει ότι η ρακή δεν ήταν ..«ύποπτη», πρόσφερε στη συνέχεια στο Δήμο Δράκο και ήπιαν όλοι οι παρευρισκόμενοι. Ο Τούρκος παρακάλεσε το Δήμο Δράκο, να φυλάξει τη ρακή που απόμεινε σε άλλο αγγείο και να του δώσει τη Τζίτζα πίσω γιατί δεν ήταν δική του και αποχώρησε. Αυτό ήταν το ήθος της σουλιώτικης κοινωνίας, που όχι μόνο πολεμούσε τον εχθρό, αλλά ταυτόχρονα και τον σέβονταν. Ο Τούρκος δεν φοβήθηκε να μπει στο φρούριο το Σουλιωτών, γιατί ήταν βέβαιος πως οι Σουλιώτες θα τηρούσαν το λόγο τους και δεν θα θόλωνε το μυαλό τους από το θάνατο του παλληκαριού, αντικρίζοντας έναν εχθρό. Πίστευα ότι η μπέσα αποτελεί ίδιο γνώρισμα και του σύγχρονου νεοέλληνα, πολύτιμη κληρονομιά της σουλιώτικης ιδιοπροσωπίας. Με λύπη μου όμως διαπιστώνω, ότι ο σύγχρονος νεοέλληνας θέλει ν’ αρνηθεί αυτή την υπέροχη ιδιαιτερότητά του. Γιατί αλήθεια τι άλλο σημαίνει η επίρριψη της ευθύνης για τη σπάταλη και ιδιοτελή διαχείριση των δανεισθέντων όχι στον εαυτό του και στην πολιτεία του, αλλά στους άλλους που του τα δάνεισαν;
ΛΑΜΠΡΗ ΗΓΕΣΙΑ
Επιτρέψτε μου μια τελευταία προβολή. Η Σουλιώτικη Συμπολιτεία ευτύχησε να έχει λαμπρή ηγεσία. Λαμπρούς ηγέτες που ενέπνεαν το σεβασμό όχι μονάχα στον πόλεμο αλλά και στη διαχείριση των κοινών. Για το κοινό καλό θυσίαζαν ακόμα και τα παιδιά τους για να θυμηθούμε μονάχα το παράδειγμα του Λάμπρου Τζαβέλα με το γιο του Φώτο.
Δυστυχώς και στο σημείο αυτό η προβολή αποβαίνει εξίσου καταθλιπτική για τη σημερινή πραγματικότητα. Και δεν υπονοώ μονάχα την πολιτική ηγεσία, αλλά όλων των ειδών τις ηγεσίες, όπως την πνευματική, τη θρησκευτική, τη δικαστική, την αθλητική και ούτω καθεξής. Η ηγεσία μας σήμερα (κατά κανόνα γιατί ευτυχώς υπάρχουν και λαμπρές εξαιρέσεις και οι γενικεύσεις αδικούν) όχι μόνο δεν εμπνέει, αλλά προσφέρει το χείριστο των παραδειγμάτων. Εκμαυλίζει και εκμαυλίζεται. Διαφθείρει και διαφθείρεται. Είναι κατά κανόνα σπιθαμιαία, ευθυνόφοβη, ιδιοτελής.
ΕΠΙΠΟΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ
Στ' απάτητα και ταυτόχρονα «μαγικά» (κατά τον Κάλβο) βουνά στήθηκε μια Πολιτεία που η περηφάνια, η φιλοπατρία η λιτότητα, η μπέσα αποτέλεσαν το αξιακό της σύστημα. Τις κρατούσες ηθικές αρχές της κοινωνικής συμβίωσης. Αυτές οι αξίες αυλακώνουν το σουλιώτικο σύστημα και αποτελούν τη βάση μιας πολιτειακής ηθικής αρχής. Η συνολική προβολή αυτού του συστήματος στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα μόνο θλίψη και σκεπτικισμό δημιουργεί. Το δικό μας σύστημα διαπερνά το ψιμυθιωμένο ψεύδος, ο πρωτογονισμός της ιδιοτέλειας, η νοητική αποδιοργάνωση, η αβελτηρία, αλλά δυστυχώς εν πολλοίς και η άρνηση της ίδιας της δημοκρατίας μας που τούτος ο τόπος γέννησε. Ο Πλάτωνας στην Πολιτεία του διαπιστώνει πως η πόλις είναι αυτό που είναι οι πολίτες της. Αυτοί είμαστε σήμερα οι πολίτες της ελληνικής πατρίδας, αυτήν την πολιτεία έχουμε. Καθημαγμένη δυστυχώς. Μόνο όταν το έθνος περάσει από μια δύσκολη και επίπονη πορεία αυτογνωσίας θα μπορέσει να σταθεί ξανά στα πόδια του. Τα έθνη που ζουν στους μύθους τους, στις φαντασιώσεις τους δεν έχουν μέλλον. Οι λαοί που επιρρίπτουν την ευθύνη της τύχης τους στους ξένους, στους άλλους είναι καταδικασμένοι στη μιζέρια. Οφείλουμε επιτέλους να γίνουμε μια κανονική χώρα αναλαμβάνοντας την ατομική αλλά και τη συλλογική ευθύνη. Να αναλαμβάνεις την ευθύνη. Να λες: αν κάτι δεν πήγε καλά εγώ φταίω, μας προτρέπει ο Καζαντζάκης… Ας ρωτηθούμε λοιπόν, με αφορμή τούτη τη γιορτινή μέρα, όχι τι έκανε το κράτος για μας, αλλά επιτέλους τι κάναμε εμείς για το κράτος, όπως εύστοχα μας προέτρεψε κάποτε ο Τζον Κένεντυ. Η Σουλιώτικη Συμπολιτεία μας δείχνει το δρόμο. Έψαξα τον επίλογο αυτών των σκέψεων. Δεν βρήκα καλύτερο από το ποίημα του Λιβανέζου φιλόσοφου - ποιητή Χαλίλ Γκιμπράν, παιδιού μιας εξίσου φτωχής και ολιγαρκούς πατρίδας από το έργο του, «ο κήπος του προφήτη».
«Το έθνος να λυπάστε αν φορεί ένδυμα που δεν το ύφανε.
Ψωμί αν τρώει αλλά όχι απ' τη σοδειά του.
Κρασί αν πίνει, αλλά όχι από το πατητήρι του.
Το έθνος να λυπάστε που δεν υψώνει τη φωνή παρά μονάχα στη πομπή της κηδείας.
Που δεν συμφιλιώνεται παρά μονάχα μες τα ερείπιά του.
Που δεν επαναστατεί παρά μονάχα σαν βρεθεί ο λαιμός του ανάμεσα στο σπαθί και την πέτρα.
Το έθνος να λυπάστε που έχει αλεπού για πολιτικό, απατεώνα για φιλόσοφο,
μπαλώματα και απομιμήσεις είναι η τέχνη του.
Το έθνος να λυπάστε που έχει σοφούς από χρόνια βουβαμένους».
katoci.com
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
![Ερώτηση Τζαβέλα στο Στρασβούγρο για την κατάσταση στην Τουρκία [video]](https://images.newsnowgreece.com/44/445290/erotisi-tzavela-sto-strasvougro-gia-tin-katastasi-stin-tourkia-video-1-124x78.jpg)
