2013-07-08 10:06:15
"Από τις όχθες του Νείλου μέχρι τις όχθες του Ευφράτη"
Αυτό είναι το μεγάλο όραμα του ΙσραήλΑς αρχίσουμε με μια εύλογη απορία. Γιατί χρειάζεται η μετάφραση ενός κειμένου γραμμένου ήδη πάνω από 30 χρόνια; Ενός κειμένου γραμμένου στα Εβραϊκά, εξ ορισμού γλώσσας μικρής εμβέλειας, που αν δεν μεταφράζονταν στα Αγγλικά από τον Σαχάκ, θα παρέμενε παντελώς άγνωστο για την τεράστια πλειοψηφία των εκτός Ισραήλ ενδιαφερομένων;
Το Ισραήλ ίσως πολύ περισσότερο από άλλες χώρες που μοιράζονται μαζί του την δυνατότητα που προσφέρει μια δύσκολη –μη διεθνής- γλώσσα, χρησιμοποιεί ένα διπλό κώδικα επικοινωνίας: έναν εσωτερικό στα Εβραϊκά, όπου τα πράγματα λέγονται λίγο πολύ με το όνομα τους και ένα εξωτερικό σε άλλη διεθνή γλώσσα, όπου εδώ κυριαρχεί η διπλωματική διατύπωση που συχνά πόρρω απέχει από την αλήθεια. Λοιπόν, στο μεταφρασμένο κείμενο του Γινόν τα πράγματα λέγονται ξεκάθαρα, με το πραγματικό τους όνομα
. Και είναι εδώ ίσως για πρώτη και τελευταία φορά που το ευρύτερο δυνατό όραμα κυριαρχίας αυτού του, μικρού μεγέθους αλλά μεγάλης ισχύος, λαού παρουσιάζεται σφαιρικά. Και τι βλέπουμε; Τίποτα το μικρό, το τοπικό, το περιορισμένο από την ανάγκη. Κάθε άλλο ∙ βλέπουμε αντίθετα να ξεδιπλώνεται καθαρά το όραμα ενός ισχυρού λαού, γεμάτου εμπιστοσύνη για το μέλλον του, ενός λαού που ενεργητικά το διαμορφώνει σε σφαιρική κλίμακα. Αλλά ποιο είναι αυτό; To παρουσιάζουμε αναλύοντας το σέ 3 ή 4 κατευθύνσεις.
1) Κατ΄ αρχάς στα αφορώντα το ίδιο το κράτος του Ισραήλ και τα κατεχόμενα Παλαιστινιακά εδάφη. Πολύ ξεκάθαρα το κείμενο του Γινόν προτείνει την μαζική μετανάστευση –εμείς θα την λέγαμε εθνοκάθαρση αν χρησιμοποιούσαμε λιγότερο αβρή γλώσσα- των Αράβων ανατολικά του Ιορδάνη, στην Ιορδανία. Προσέξτε την συστηματική διατύπωση του Γινόν: αναφέρεται σχεδόν παντού σε Άραβες, σαν να μην έχει ακούσει τις λέξεις Παλαιστίνη και Παλαιστίνιοι. Μήπως αυτό σας θυμίζει κάτι που ακούσατε πρόσφατα; Αν ναι, κερδίσατε. Ο βασικός ρεπουμπλικανός υποψήφιος για το προεδρικό αξίωμα και πρώτης γραμμής στέλεχος για πάνω από 20 χρόνια Νιούτ Γκίγκριτς , πρόσφατα αναφέρθηκε στους Παλαιστίνιους ως επινοημένο έθνος ενώ απλά είναι Άραβες χωρίς δική τους κρατική υπόσταση. Εύλογα ο εγχώριος αλλά και ο διεθνής τύπος έσπευσαν να αναγνωρίσουν την, πασίγνωστη άλλωστε μετά την δημοσίευση του κειμένου των Μερσχάιμερ και Γουόλτ, επίδραση του ισραηλινού λόμπι στις ΗΠΑ. Παραποιήθηκε όμως, τουλάχιστον εν μέρει η αλήθεια, μιας και είναι σωστότερο αντί να χαρακτηρίζει κανείς τους αμερικανούς νεοσυντηρητικούς ως φιλικά προσκείμενους ή ενδίδοντες στο Εβραϊκό χρήμα, να τους ονομάσει ως την πέμπτη φάλαγγα του Ισραήλ στις ΗΠΑ. Γυρνώντας στο θέμα μας αυτό που ενδιαφέρει είναι η καθαρότητα του κειμένου του Γινόν που μετά από 30 χρόνια γίνεται πιο διαυγής: κανένα παλαιστινιακό κράτος στην Παλαιστίνη, εκτοπισμός και εθνοκάθαρση των Παλαιστινίων. Τα υπόλοιπα για τα δύο κράτη και την ειρηνική συνύπαρξη είναι για τις ημερίδες του ΕΛΙΑΜΕΠ…
2) Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το σχέδιο Γινόν για τον ευρύτερο χώρο της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στον οποίο εντοπίζει και τις βασικές στρατηγικές προκλήσεις για το Ισραήλ, με την εξαίρεση της στο μεταξύ εκλείψασας ΕΣΣΔ. Είναι ίσως το μόνο κείμενο που αποκαλύπτει το στρατηγικό εύρος σε χώρο και χρόνο των Ισραηλινών σχεδίων. Ούτε λίγο ούτε πολύ εισηγείται τον κατακερματισμό ή καλύτερα διάλυση του συνόλου των κρατών της περιοχής, Αραβικών και όχι μόνο (π.χ. Τουρκία, Ιράν), σε εθνική, φυλετική και θρησκευτική βάση. Πάνω σ΄ αυτό το χαώδες παζλ κρατιδίων, περιοχών και απροσδιόριστων οντοτήτων κυριαρχεί το όραμα του αναδυόμενου σιωνιστικού κράτους-υπερδύναμης που θα ηγεμονεύει ‘διαιρώντας και βασιλεύοντας’ πάνω του. Πρόκειται για ένα όραμα εντυπωσιακό στην σύλληψη του και συνάμα εφιαλτικό. Ίσως σήμερα να μας προκαλεί λιγότερη εντύπωση από όση του αξίζει. Εξοικειωμένοι πλέον με τον διαχωρισμό του Ιράκ σε Σιίτες, Σουνίτες και Κούρδους, δεν πρέπει να προσπεράσουμε την διόραση, ή, πιο κοντά στην αλήθεια, προετοιμασία του πράγματος για πάνω από 20 χρόνια πριν την πραγματοποίηση του. Ούτε πρέπει να μας διαφεύγει η ανάλογη τύχη του Σουδάν. Ήδη άλλωστε η Λιβύη, το νέο μέλος της συλλογής διαλυμένων κρατών υποψήφιων για πολυκερματισμό και εξαγωγή ανωμαλίας προς την Αίγυπτο, Αλγερία και ευρύτερη Βόρεια Αφρική, προστέθηκε στην γρήγορα πραγματοποιούμενη ατζέντα του Γινόν. Σταματήστε λίγο τον χρόνο και γυρίστε 30 -40 χρόνια πίσω. Θυμηθείτε τα σχέδια για Παναραβική ένωση, που γνώριζαν λίγο πριν λαμπρή αλλά παροδική επιτυχία, την Ηνωμένη Αραβική Δημοκρατία … Τώρα αναλογιστείτε την πληροφοριακή αξία του παρόντος κειμένου. Και βέβαια δείτε και την κρυμμένη όψη της σελήνης… Γιατί αν το κείμενο του Γινόν οραματίζεται με αρκετή ενάργεια την διάλυση των κρατών της περιοχής στις εθνοφυλετικές και θρησκευτικές γραμμές που όντως υπήρχαν, συχνά όμως εν υπνώσει τότε ή και εν αποδρομή, αποκαλύπτεται εντυπωσιακά αλλά και ιδιοτελώς κοντόφθαλμο μπροστά στο σχετικά προφανές πόρισμα: ανασύνθεση της περιοχής πάνω ακριβώς στις πιο πάνω διαχωριστικές γραμμές. Αν πρέπει να γίνει διαχωρισμός σουνιτών- σιιτών τι θα εμποδίσει π.χ. τους σουνίτες της Αιγύπτου, της Συρίας, της Αλγερίας, της Σαουδικής Αραβίας κτλ. να ανασυντεθούν σε ένα πολύ μεγαλύτερο και ισχυρότερο κράτος; Αν πάλι η διάκριση είναι ανάμεσα σε Άραβες και Βέρβερους τι θα εμπόδιζε την ανάδυση της Μεγα-Αραβίας ή Μέγα - Βερβερίας; Φυσικά η στρατηγική Γινόν, δεν έχει να κάνει με την επίλυση λογικών προβλημάτων, αλλά με τα οράματα κυριαρχίας του Ισραήλ, που βέβαια αφού αρχικά συμβάλλει με όλες του τις δυνάμεις στην πολυδιάσπαση της ευρύτερης περιοχής, θα συνεχίσει καταβάλλοντας ακόμα μεγαλύτερες για να εμποδίσει την ανασύνθεσης της. Και ας μην μας παρατηρηθεί ότι η ανασύνθεση αυτή θα απαιτούσε ανταλλαγές πληθυσμών, συχνά και εθνοκάθαρση μεγάλης κλίμακας, γιατί δεν νομίζουμε ότι αυτά στάθηκαν ποτέ προβλήματα για το Ισραήλ στην ευόδωση των δικών του στόχων. Περιττεύει να πούμε τι θα σημάνει ή καλύτερα τι ήδη σήμανε για τους πληθυσμούς της περιοχής τα διαχωριστικά αυτά σχέδια. Ας θυμίσουμε το Ιράκ, τον Λίβανο ή ας στρέψουμε την ματιά μας στα συμβαίνοντα στη Λιβύη. Και ας μην θεωρήσουμε ότι τα διασπαστικά σχέδια του Ισραήλ αφορούσαν μόνο τα Αραβομουσουλμανικά κράτη της περιοχής. Το προτεκτοράτο ‘Κύπρος’ που θα εγκαθίδρυε το σχέδιο Ανάν, με ανώτατη εξουσία τους 3 δικαστές που θα διόριζε ο ΟΗΕ σίγουρα δεν θα ελέγχονταν από τους Κυπρίους (Έλληνες και Τούρκους), ούτε και από τις δύο μητέρες –πατρίδες. Οι τρεις δικαστές θα απηχούσαν τις απόψεις κυρίως των ΗΠΑ που κυριαρχούν στον ΟΗΕ. Αλλά όπως γνωρίζει κάθε καλός παρατηρητής , οι απόψεις των ΗΠΑ τουλάχιστον για την περιοχή που αναφερόμαστε, είναι οι απόψεις του Ισραήλ, αν όχι στο 100% οπωσδήποτε στο 70-80%. Δεν ήταν τυχαία επομένως η έστω και σιωπηρή υποστήριξη του Ισραήλ στο σχέδιο Ανάν, αφού άλλωστε το πρόγραμμα του, το πρόγραμμα Γινόν, πραγματοποιούσαν Άγγλοι και Αμερικανοί. Ανάλογη διακριτική στάση τήρησε και με τα γεγονότα της Λιβύης και αναλόγως πράττει σήμερα και με την Συρία. Γιατί να εκτίθεσαι όταν διάφοροι ‘χρήσιμοι ηλίθιοι’ κάνουν την δουλειά σου; Αν η ανάγνωση της ‘Αραβικής Άνοιξης’, ως απλό παράγωγο της στρατηγικής Γινόν, είναι σίγουρα μεγάλη υπερβολή, όμως η προσπάθεια παροχέτευσης της προς τα εκεί, με κατάλληλη υποδαύλιση, εξοπλισμό κτλ. διάφορων επιμέρους ομάδων, είναι προφανής. Κατά δε τον βαθμό που οι προσπάθειες λιγότερο ή περισσότερο ευρύτερης ανασύνθεσης είναι τουλάχιστον ανεπαρκείς και συχνά υπονομευμένες, η στρατηγική Γινόν τείνει να γίνει κυρίαρχη, ακολουθούμενη από προφανείς καταστροφές για τους λαούς της περιοχής.
3) Το σχέδιο Γινόν για την αντιμετώπιση της ΕΣΣΔ δεν ήταν λιγότερο εντυπωσιακό, αλλά η στο μεταξύ επισυμβάσα κατάρρευση της περιορίζει τους λόγους να επιμείνουμε εδώ. Άλλωστε αν και ο Γινόν αναφέρει την ΕΣΣΔ ως την ‘πρωταρχική μας διεθνή πρόκληση’, δύσκολα διαφεύγει από τον προσεκτικό αναγνώστη του μικρού αυτού κειμένου ότι το βάρος του κειμένου πέφτει πάνω στην ‘δευτερεύουσα πρόκληση’, τον Αραβο-μουσουλμανικό κόσμο. Αξίζει μόνο ως προς την ΕΣΣΔ να αναφερθούμε στις μεγάλες φιλοδοξίες αυτού του μικρού σε πληθυσμού λαού, όταν ο Γινόν θεωρεί ότι ‘η δύναμη των πυρηνικών όσο και των συμβατικών όπλων, η ποσότητά τους, η ακρίβεια και η αξιοπιστία τους θα φέρουν τα πάνω κάτω στον κόσμο μας μέσα σε λίγα μόλις χρόνια και πρέπει να προσανατολιστούμε εδώ στο Ισραήλ ώστε να μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε’. Για μια στιγμή μόνο αναλογισθείτε την χώρα μας να επιχειρεί κάτι ανάλογο, ή ακόμα και να το διανοείται 4) Τέλος η στρατηγική Γινόν, εισέρχεται σε ομιχλώδη μέρη, και τα διατρέχει εξίσου ασαφώς. Παρ΄ όλη την ασάφεια αξίζει να ακολουθήσουμε έστω και με κάποια προσπάθεια τον Γινόν στον μελλοντολογικό πλόα του, διότι αφενός αναφέρεται σε θέματα μέγιστης σημασίας και αφετέρου σκιαγραφεί το πώς αντιλαμβάνεται μια κεντρική τάση του Ισραήλ την μελλοντική εξέλιξη του πολιτισμού μας. Γράφει λοιπόν :‘Η κεντρική διαδικασία είναι η διακοπή της ορθολογικής, ουμανιστικής προοπτικής ως ο ακρογωνιαίος λίθος πάνω στον οποίο θεμελιώνεται η ύπαρξη και τα επιτεύγματα του Δυτικού Πολιτισμού από την Αναγέννηση κι εφεξής’ και λίγο παρακάτω: ‘οι οικονομικοί και ενεργειακοί πόροι δεν ανταποκρίνονται αναλογικά στις ανάγκες του ανθρωπίνου είδους’. Αν και αμέσως μετά ο Γινόν εμπλέκει την ηθική, την απαξίωση των ιδεωδών του Σοσιαλισμού και της Δημοκρατίας και κριτικάρει τον Δυτικό καταναλωτισμό, προκαλώντας σύγχυση για το που ακριβώς επικεντρώνεται το κείμενο του για την εξωτερική πολιτική , οι δυο παραπάνω προτάσεις που παραθέσαμε ξεκαθαρίζουν το θέμα: προοπτικά ο κεντρικός άξονας πολιτικής του Ισραήλ θα παίρνει υπ’ όψιν την στενότητα των παγκόσμιων πόρων που διεκδικούνται από ολοένα και περισσότερους ανθρώπους με αποτέλεσμα η προοπτική για την πρόοδο και ευημερία του κόσμου μας, συστατικό του μετα- αναγεννησιακού κόσμου, της δημοκρατίας μετά την Γαλλική επανάσταση, και του σοσιαλισμού στον 20ο αιώνα, να φαντάζουν λόγια κενά περιεχομένου. Με λίγη προσπάθεια μπορούμε να διαβάσουμε κάτω από τις γραμμές αυτό που δεν τολμά να διατυπώσει ακόμα και σε ένα κείμενο γραμμένο στα Εβραϊκά: λίγοι θα έχουν στην κατοχή τους τους σπάνιους πόρους της γης και απ΄ αυτό απορρέει η άρνηση της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού, ως λογικά ασύμβατους στόχους με μια ολοένα και επεκτεινόμενη στενότητα. Και επειδή το Ισραήλ και ακόμα περισσότερο η Εβραϊκή διασπορά, κατέχουν ένα δυσανάλογο μερίδιο των πόρων, τοπικών (το Ισραήλ) και παγκόσμιων (η διασπορά ιδίως με την χρηματική μορφή τους), εύλογα προκύπτει και η θέση που επιφυλάσσει ο Γινόν για το Ισραήλ: μακάριου κατέχοντος που δρα συντηρητικά ή και αντιδραστικά σε κάθε πρόταση αναδιανομής. Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ένα φαινομενικό παράδοξο. Το κατά Γινόν Ισραήλ είναι παράλληλα δύναμη συντηρητική από την άποψη της κατανομής των πόρων του πλανήτη και αναθεωρητική από την άποψη των καθεστώτων της περιοχής (που όπως είδαμε επιθυμεί να διαλύσει, χωρίς να ανασυνθέσει). Βέβαια, η αναθεωρητική και η συντηρητική στάση συνδυάζονται πολύ καλά αν λάβει κανείς υπ΄ όψιν ότι μόνο μέσω διάλυσης χωρίς ανασύνθεση είναι δυνατό να εμποδιστούν τα κράτη και οι πληθυσμοί της περιοχής να διεκδικήσουν ένα καλύτερο μερίδιο από τους σπάνιους πόρους.
Θα κλείσουμε την σύντομη παρουσίαση με μερικές σκέψεις γύρω από την πρόσφατη εξαιρετικά στενή προσέγγιση της χώρας μας με το Ισραήλ, υπό το πρίσμα της διασάφησης που το κείμενο του Γινόν προκαλεί. Στην χώρα επικρατεί μια πολύ ελλιπής γνώση του τι επιδιώκει το Ισραήλ. Ακόμα και οι αποφασισμένοι αντίπαλοι του, επικεντρώνουν την αντίθεση τους στα συμβαίνοντα στην Παλαιστίνη, έχοντας ελάχιστη αίσθηση του ευρύτερου ρόλου του που το παρόν κείμενο ξεκαθαρίζει. Κόμματα και πολίτες επομένως που προτείνουν στρατηγική σχέση με το Ισραήλ θα πρέπει να υπολογίσουν καλύτερα τις παραμέτρους της πρότασης τους. Π.χ. θα πρέπει να μας εξηγήσουν πως έχοντας στρατηγική σχέση με το Ισραήλ θα αποφύγουμε να εμπλακούμε στα αναθεωρητικά σχέδια του, που ως μόνιμη συνιστώσα τους έχουν τον διαρκή πόλεμο, την κατασκοπεία, και τις αδιάκοπες συγκεκαλυμμένες δράσεις στον ευρύτερο χώρο της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής. Αν πάλι αποδεχθούν ως τίμημα της στρατηγικής σχέσης με το Ισραήλ την δυνητική εμπλοκή σ΄ αυτόν τον «κόσμο του Άρη», θα πρέπει να μας δείξουν πια ανταλλάγματα αξίζουν αυτή την θυσία. Τι θα μας προσφέρει η εναντίωση μας σε 300 + εκ. ανθρώπους ; Στην δική μας συλλογιστική η πιθανή διέλευση ενός αγωγού του Ισραήλ προς την Δυτική Ευρώπη με πολύ μικρότερες δυνατότητες παροχής άλλωστε από τα κράτη της Βόρειας Αφρικής και την Ρωσία, δεν αποτελεί σπουδαίο λόγο. Δεν αρνούμαστε την δυνατότητα συνεργασίας για την επίτευξη αυτού του στόχου. Απλά η συνεργασία στον ενεργειακό τομέα δεν πρέπει να μας εμπλέξει επ΄ουδενί στα επικίνδυνα ευρύτερα σχέδια του Ισραήλ.
Το άλλο αντάλλαγμα, η εις βάρος της Τουρκίας συνεργασία είναι ακόμα περισσότερο αμφιλεγόμενο, εφόσον δεν έχουμε δει τίποτα ουσιώδες μέχρι στιγμής, ενώ παράλληλα υπόκειται στο ενδεχόμενο μεταβολής των σχέσεων των δύο χωρών καθώς και στις ενέργειες των ΗΠΑ για επίλυση των μεταξύ τους διαφορών. Κάτι τέτοιο θα μας αφήσει χωρίς κάλυψη έναντι της Τουρκίας, αλλά και εκτεθειμένους έναντι του συνόλου των χωρών και κατοίκων της περιοχής.
Τέλος όσο και αν η εξωτερική πολιτική μιας χώρας δεν είναι ο κλασσικός χώρος ηθικής στάσης και δράσης, δεν πρέπει να είμαστε και εντελώς αδιάφοροι απέναντι τους. Αν όχι άμεσα, πάντως μεσο-μακροπρόθεσμα, πολιτικές που αναλαμβάνονται χωρίς στοιχειώδες ενδιαφέρον για την ηθική τους διάσταση, κινδυνεύουν με απονομιμοποίηση και κατάρρευση. Πιστεύουμε δε ότι, η στρατηγική Γινόν που σε μεγάλο βαθμό ακολουθεί το Ισραήλ, με την στόχευση της στην διαρκή πολυδιάσπαση των κρατών της περιοχής μέσω υπονόμευσης ή/και ανοικτού πολέμου και με την προσπάθεια για την ιδιοποίηση όσο το δυνατό περισσότερων σπάνιων πόρων, χωρίς την συμμετοχή των λοιπών κατοίκων της ευρύτερης περιοχής δύσκολα θα μπορούσε να θεωρηθεί ηθική ακόμα και από τους στενότερους φίλους του… Είναι επομένως καιρός και υπό το φως του κειμένου Γινόν να ανοίξει στην χώρα μας η συζήτηση για το είδος, την έκταση και την ένταση της σχέσης μας με το Ισραήλ.
Δ. Γεωργόπουλος
Μια στρατηγική για το Ισραήλ στη δεκαετία του ογδόντα
Οντέντ Γινόν (εισαγωγή-μετάφραση Ισραέλ Σαχάκ)
Εισαγωγή
Η παρούσα έκθεση αντιπροσωπεύει, κατά τη γνώμη μου, το επακριβές και λεπτομερές σχέδιο του παρόντος σιωνιστικού καθεστώτος (των Σαρόν και Εϊτάν) για τη Μέση Ανατολή που βασίζεται στην διαίρεση ολόκληρης της περιοχής σε μικρά κράτη και την διάλυση όλων των υπαρχόντων αραβικών κρατών. Θα σχολιάσω τη στρατιωτική πτυχή αυτού του σχεδίου σε ένα επιλογικό σημείωμα. Εδώ θέλω να επιστήσω την προσοχή των αναγνωστών σε διάφορα σημαντικά σημεία:
1. Η ιδέα ότι όλα τα αραβικά κράτη θα πρέπει να διαλυθούν, από το Ισραήλ, σε μικρότερες μονάδες επανέρχεται ξανά και ξανά στην ισραηλινή στρατηγική σκέψη. Λόγου χάρη, ο Ζε’εφ Σιφ, ο πολεμικός ανταποκριτής της Χα’αρέτζ (και πιθανώς ο μεγαλύτερος γνώστης του θέματος στο Ισραήλ) περιγράφει το «καλύτερο» που θα μπορούσε να συμβεί στο Ιράκ για τα ισραηλινά συμφέροντα: «Η διάσπαση του Ιράκ σε ένα σιιτικό κράτος, ένα σουνιτικό κράτος και η απόσχιση του κουρδικού τμήματος» (Χαάρέτζ 2/6/1982). Στην πραγματικότητα, αυτή η πτυχή του σχεδίου είναι πολύ παλιά.
2. Ο ισχυρός δεσμός με τη νέο-συντηρητική σκέψη στις ΗΠΑ είναι πολύ εμφανής, ιδιαίτερα στις σημειώσεις του συγγραφέα. Όμως, μολονότι γίνεται σεβαστή η ιδέα της «άμυνας της Δύσης» έναντι της σοβιετικής ισχύος, ο πραγματικός σκοπός του συγγραφέα και του παρόντος ισραηλινού καθεστώτος είναι ξεκάθαρος: Η ανάδειξη ενός ιμπεριαλιστικού Ισραήλ σε παγκόσμια δύναμη. Με άλλα λόγια, ο στόχος του Σαρόν είναι να παραπλανήσει τους Αμερικανούς αφού θα έχει παραπλανήσει όλους τους άλλους.
3. Είναι προφανές ότι πολλά από τα σχετικά δεδομένα, τόσο στα κείμενα όσο και στις σημειώσεις έχουν είτε παραποιηθεί, είτε παραληφθεί, όπως η οικονομική βοήθεια των ΗΠΑ στο Ισραήλ. Πολλά από αυτά είναι καθαρή φαντασία. Όμως, το σχέδιο δεν πρέπει να θεωρηθεί ως χωρίς καμιά απήχηση ή ως μη εφαρμόσιμο για κάποιο μικρό χρονικό διάστημα. Το σχέδιο ακολουθεί πιστά τις γεωπολιτικές ιδέες της Γερμανίας της Περιόδου 1890-1933, που ακολουθήθηκαν κατά γράμμα από τον Χίτλερ και τους Ναζί και που προκαθόρισαν τους στόχους τους στην Ανατολική Ευρώπη. Αυτοί οι στόχοι ιδιαίτερα η διαίρεση των υπαρχόντων κρατών, υλοποιήθηκαν το 1939-1941 και μόνο μια συμμαχία σε παγκόσμιο επίπεδο απέτρεψε την παγίωσή τους για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Οι σημειώσεις του συγγραφέα ακολουθούν το κείμενο. Για να αποφύγω την σύγχυση δεν προσέθεσα δικές μου σημειώσεις, αλλά έβαλα την ουσία τους σε αυτό το σημείωμα και στο επιλογικό σημείωμα του τέλους. Έχω, εντούτοις, υπογραμμίσει σημεία του κειμένου.
Ισραέλ Σαχάκ
13 Ιουνίου 1982
Μια στρατηγική για το Ισραήλ στη δεκαετία του ογδόντα
του Οντέντ Γινόν
Αυτή η έκθεση δημοσιεύτηκε αρχικά στα Εβραϊκά στο Κιβουνίμ (Κατευθύνσεις), ένα περιοδικό για τον Ιουδαϊσμό και τον Σιωνισμό• τεύχ. 14, Χειμώνας, 5742, Φεβρουάριος 1982
Εκδότης: Γιόραμ Μπεκ
Συντακτική Επιτροπή: Έλι Έγιαλ, Γιόραμ Μπεκ, Αμνόν Χανταρί, Γιοχάναν Μανόρ, Ελιέζερ Σβάιντ
Έκδοση του Τμήματος Δημοσιευμάτων / Παγκόσμιος Σιωνιστικός Οργανισμός, Ιερουσαλήμ
Στην αυγή της δεκαετίας του ογδόντα το κράτος του Ισραήλ έχει ανάγκη από νέες προοπτικές σχετικά με τη θέση του, τους σκοπούς του και τους εθνικούς στόχους του, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Αυτή η ανάγκη έχει γίνει ακόμα πιο ζωτική εξαιτίας ενός πλήθους κομβικών διεργασιών που η χώρα και η περιοχή υφίστανται. Ζούμε σήμερα στα πρώιμα στάδια μιας νέας περιόδου της ανθρώπινης ιστορίας που δεν ομοιάζει καθόλου με τις προκατόχους της και που τα χαρακτηριστικά της είναι εντελώς διαφορετικά απ’ ό,τι γνωρίζαμε μέχρι τώρα. Γι’ αυτό και χρειάζεται να κατανοήσουμε αυτές τις κεντρικές διεργασίες οι οποίες τυποποιούν από τη μια μεριά αυτή την ιστορική περίοδο και από την άλλη χρειαζόμαστε μια παγκόσμια προοπτική και μια επιχειρησιακή στρατηγική σε συμφωνία με τις νέες καταστάσεις. Η ύπαρξη, η ευημερία και η συνοχή του εβραϊκού κράτους θα εξαρτηθούν από την ικανότητά του να υιοθετήσει ένα νέο πλαίσιο για τις εγχώριες και διεθνείς του υποθέσεις.
Αυτή η περίοδος χαρακτηρίζεται από διάφορα γνωρίσματα που ήδη μπορούμε να διαγνώσουμε και που συμβολίζουν μια γνήσια επανάσταση στον παρόντα τρόπο ζωής μας. Η κεντρική διαδικασία είναι η διακοπή της ορθολογικής, ουμανιστικής προοπτικής ως ο ακρογωνιαίος λίθος πάνω στον οποίο θεμελιώνεται η ύπαρξη και τα επιτεύγματα του Δυτικού Πολιτισμού από την Αναγέννηση κι εφεξής. Οι πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές θεωρήσεις που αναδύθηκαν από αυτό το θεμέλιο έχουν τη βάση τους σε πολλές «αλήθειες» που στον καιρό μας εξαφανίζονται – παραδείγματος χάρη η θεώρηση ότι ο άνθρωπος ως άτομο είναι το κέντρο του σύμπαντος και ότι τα πάντα υπάρχουν για να ικανοποιούν τις βασικές υλικές του ανάγκες. Αυτή η θέση τίθεται υπό αμφισβήτηση πλέον, όπου έχει γίνει πασίδηλο ότι ο πλήθος των πόρων στον πλανήτη δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του ανθρώπου, τις οικονομικές του ανάγκες ή τoυς δημογραφικούς περιορισμούς. Σε έναν κόσμο όπου υπάρχουν τέσσερα δισεκατομμύρια άνθρωποι και οι οικονομικοί και ενεργειακοί πόροι δεν ανταποκρίνονται αναλογικά στις ανάγκες του ανθρωπίνου είδους είναι μη ρεαλιστικό να περιμένουμε τη βασική απαίτηση της Δυτικής Κοινωνίας, π.χ. η επιθυμία και προσδοκία για αλόγιστη κατανάλωση. Η άποψη ότι η ηθική δεν παίζει κανένα ρόλο στην κατεύθυνση που ακολουθεί ο άνθρωπος, αλλά οι υλικές ου ανάγκες – αυτή η άποψη καθίσταται κυρίαρχη σήμερα καθώς βλέπουμε έναν κόσμο όπου όλες σχεδόν οι αξίες εξαφανίζονται. Χάνουμε την ικανότητα να εκτιμήσουμε τα πιο απλά πράγματα, ειδικά όταν αφορούν την απλή ερώτηση τι είναι Καλό και Κακό.
Το όραμα των Απεριόριστων φιλοδοξιών και ικανοτήτων του ανθρώπου συρρικνώνεται μπροστά στα θλιβερά γεγονότα της ζωής, όταν γινόμαστε μάρτυρες της διάλυσης της παγκόσμιας τάξης γύρω μας. Η άποψη που υπόσχεται ελευθερία και ελευθεροφροσύνη στο ανθρώπινο γένος φαίνεται παράλογη υπό το φως του θλιβερού γεγονότος ότι τα τρία τέταρτα της ανθρώπινης φυλής ζουν υπό ολοκληρωτικά καθεστώτα. Οι απόψεις που αφορούν την ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη κατάντησαν από τον σοσιαλισμό και ιδιαίτερα από τον κομμουνισμό περίγελος. Δεν υπάρχει αντεπιχειρηματολογία όσον αφορά την αλήθεια αυτών των δύο ιδεών, ωστόσο είναι σαφές ότι δεν υλοποιήθηκαν ορθά και ως εκ τούτου η πλειοψηφία της ανθρωπότητας έχασε την ελευθερία της και την ευκαιρία για ισότητα και δικαιοσύνη. Σε αυτόν τον πυρηνικό κόσμο που (ακόμα) ζούμε με σχετική ειρήνη για τριάντα χρόνια, η ιδέα της ειρήνης και της συνύπαρξης μεταξύ των εθνών δεν έχει νόημα όταν μια υπερδύναμη όπως η ΕΣΣΔ διατηρεί ένα στρατιωτικό και πολιτικό δόγμα όπως αυτό που διατηρεί: ότι όχι μόνο ένας πυρηνικός πόλεμος είναι πιθανός και αναγκαίος για να επιτευχθούν οι σκοποί του μαρξισμού, αλλά ότι είναι δυνατόν να επιβιώσει ύστερα, για να μη μιλήσουμε για το γεγονός ότι κανένας δεν μπορεί να είναι νικητής.
Οι ουσιαστικές αντιλήψεις της ανθρώπινης κοινωνίας, ιδιαίτερα εκείνες της Δύσης, υφίστανται μεταβολές λόγω πολιτικών, στρατιωτικών και οικονομικών μετασχηματισμών. Έτσι, η πυρηνική και συμβατική ισχύς της ΕΣΣΔ έχει μετατρέψει την περίοδο που μόλις έληξε στην τελευταία αναβολή προ της μεγάλης περιπέτειας που θα κατεδαφίσει ένα μεγάλο κομμάτι του κόσμου μας με έναν πολυεπίπεδο παγκόσμιο πόλεμο, σε σύγκριση με τον οποίο οι προηγούμενοι πόλεμοι δε θα είναι παρά παιδικά παιχνίδια. Η δύναμη των πυρηνικών όσο και των συμβατικών όπλων, η ποσότητά τους, η ακρίβεια και η αξιοπιστία τους θα φέρουν τα πάνω κάτω στον κόσμο μας μέσα σε λίγα μόλις χρόνια και πρέπει να προσανατολιστούμε εδώ στο Ισραήλ ώστε να μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε. Αυτή είναι, λοιπόν, η κύρια απειλή για την ύπαρξή μας και για την ύπαρξη του Δυτικού Κόσμου. Ο πόλεμος για τους φυσικούς πόρους του πλανήτη, το αραβικό μονοπώλιο στο πετρέλαιο και η ανάγκη της Δύσης να εισάγει τις περισσότερες πρώτες ύλες της από τον Τρίτο Κόσμο, μετασχηματίζουν τον κόσμο που γνωρίζουμε, δεδομένου ότι ένας από τους κεντρικούς στόχους της ΕΣΣΔ είναι να νικήσει τη Δύση αποκτώντας τον έλεγχο των τεράστιων πόρων του Περσικού Κόλπου και του νοτίου μέρους της Αφρικής, όπου συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο μέρος του ορυκτού πλούτου του πλανήτη. Μπορούμε να φανταστούμε τις διαστάσεις της παγκόσμιας σύγκρουσης που θα αντιμετωπίσουμε στο μέλλον.
Το δόγμα Γκόρσκοφ υποδεικνύει σοβιετικό έλεγχο των ωκεανών και των πλούσιων σε ορυκτά περιοχών του Τρίτου Κόσμου. Αυτό, σε συνάρτηση με το παρόν σοβιετικό πυρηνικό δόγμα που βεβαιώνει ότι είναι δυνατή η διαχείριση, νίκη και επιβίωση ενός πυρηνικού πόλεμου, κατά τη διάρκεια του οποίου η στρατιωτική ισχύς της Δύσης θα καταστραφεί και οι κάτοικοί της θα γίνουν σκλάβοι στην υπηρεσία του Μαρξισμού-Λενινισμού, είναι ο κύριος κίνδυνος για την παγκόσμια ειρήνη και για την ίδια μας την ύπαρξη. Από το 1967 και ύστερα, οι σοβιετικοί έχουν παραλλάξει τη ρήση του Κλαούζεβιτς ως «Ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με πυρηνικά μέσα» και το έχουν αναγάγει στο ρητό που καθορίζει όλες τους τις πολιτικές. Ήδη σήμερα εκπληρώνουν τους στόχους τους στην περιοχή μας και σε ολόκληρο τον κόσμο και η ανάγκη να τους αντιμετωπίσουμε αναδεικνύεται ως το κυρίαρχο στοιχείο στην πολιτική ασφαλείας της χώρας μας και φυσικά του υπόλοιπου ελεύθερου κόσμου. Αυτή είναι η πρωταρχική διεθνής μας πρόκληση.
Ο αραβο-μουσουλμανικός κόσμος, ως εκ τούτου, δεν αποτελεί το κυρίαρχο στρατηγικό πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουμε τη δεκαετία του ογδόντα, παρά το γεγονός ότι πράγματι αποτελεί την κύρια απειλή για το Ισραήλ, λόγω της αυξανόμενης στρατιωτικής του δύναμης. Αυτός ο κόσμος, με τις εθνοτικές του μειονότητες, τις φατρίες του και τις εσωτερικές του κρίσεις, που είναι απίστευτα αυτοκαταστροφικός, όπως βλέπουμε στον Λίβανο, στο μη αραβικό Ιράν και πλέον και στη Συρία, είναι ανίκανος να διαχειριστεί επιτυχώς τα θεμελιώδη προβλήματά του και, ως εκ τούτου, δεν συνιστά πραγματική απειλή για το κράτος του Ισραήλ μακροπρόθεσμα, αλλά μόνο βραχυπρόθεσμα, όπου η άμεση στρατιωτική του ισχύς έχει σημαντική επίπτωση. Μακροπρόθεσμα, αυτός ο κόσμος θα καταστεί ανίκανος να υπάρξει μέσα στο παρόν πλαίσιο, στις περιοχές γύρω μας, χωρίς να χρειαστεί να υποστεί αυθεντικές επαναστατικές αλλαγές. Ο αραβο-μουσουλμανικός κόσμος είναι σαν πύργος από τραπουλόχαρτα, κατασκευασμένος από ξένους (Γαλλία και Βρετανία στη δεκαετία του 1920) χωρίς οι επιθυμίες και οι προσδοκίες των κατοίκων του να έχει ληφθεί υπόψη. Διαιρέθηκε αυθαίρετα σε 19 κράτη, όλα κατασκευασμένα από συνδυασμούς μειονοτήτων και εθνοτικές ομάδες εχθρικές η μια με την άλλη, έτσι ώστε όλα τα αραβο-μουσουλμανικά κράτη αντιμετωπίζουν την κατάρρευση εκ των έσω και σε κάποια ήδη έχει ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος. Οι περισσότεροι Άραβες, 118 από τα 170 εκατ. ζουν στην Αφρική, κυρίως στην Αίγυπτο (45 εκατ σήμερα).
Έκτος από την Αίγυπτο, όλα τα κράτη του Μαγκρέμπ αποτελούνται από ένα μείγμα Αράβων και μη Αράβων Βερβερίνων. Στην Αλγερία ήδη μαίνεται εμφύλιος πόλεμος στα βουνά του Καμπίλ μεταξύ των δύο εθνοτήτων της χώρας. Το Μαρόκο και η Αλγερία βρίσκονται σε πόλεμο για την Ισπανική Σαχάρα, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν και η κάθε μια εσωτερικές διαμάχες. Το στρατευμένο Ισλάμ θέτει σε κίνδυνο την Τυνησία και ο Καντάφι οργανώνει πόλεμους που είναι καταστροφικοί από τη σκοπιά των Αράβων, από μια χώρα αραιοκατοικημένη και που δεν μπορεί να γίνει δυνατό έθνος. Γι’ αυτό έχει στο παρελθόν αποπειραθεί ενοποιήσεις με κράτη πιο αυθεντικά, όπως η Αίγυπτος και η Συρία. Το Σουδάν, το πιο διαλυμένο κράτος στον Αραβο-μουσουλμανικό κόσμο σήμερα, είναι στηρίζεται σε τέσσερεις εθνικές ομάδες εχθρικές μεταξύ τους, μια Αραβο-μουσουλμανική σουνιτική μειοψηφία που κυβερνά μια πλειοψηφία μη-Αράβων Αφρικανών, Παγανιστών και Χριστιανών. Στην Αίγυπτο, υπάρχει μια μουσουλμανική σουνιτική πλειοψηφία που έρχεται αντιμέτωπη με μια μεγάλη χριστιανική μειονότητα, κυρίαρχη στην Άνω Αίγυπτο: περίπου 7 εκατομμύρια, αριθμός που έκανε μέχρι και τον Σαδάτ, στο λόγο του της 8ης Μαΐου να εκφράσει το φόβο ότι θα θελήσουν ένα δικό τους κράτος, κάτι σαν ένα «δεύτερο» χριστιανικό Λίβανο στην Αίγυπτο.
Όλα τα αραβικά κράτη ανατολικά του Ισραήλ είναι διαλυμένα, κατεστραμμένα και μπλεγμένα σε εμφύλιες διαμάχες ακόμη περισσότερο από εκείνα του Μαγκρέμπ. Η Συρία δε διαφέρει στην πραγματικότητα από τον Λίβανο, εκτός από το ισχυρό στρατιωτικό καθεστώς που την κυβερνά. Αλλά ο πραγματικός εμφύλιος που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας ανάμεσα στη σουνιτική πλειοψηφία και την κυρίαρχη σιιτική Αλάουι μειοψηφία (ένα 12% του πληθυσμού) καταμαρτυρεί τη σοβαρότητα των εγχώριων προβλημάτων.
Το Ιράκ, επίσης, δεν είναι διαφορετικό κατ’ ουσίαν από τους γείτονές του, αν και η πλειοψηφία είναι Σιίτες και η κυρίαρχη μειοψηφία Σουνίτες. 65% του πληθυσμού δεν έχει λόγο στην πολιτική, ενώ μια ελίτ της τάξης του 20% κατέχει τη δύναμη. Επιπλέον, υπάρχει μια ισχυρή κουρδική μειονότητα στο βορρά και εάν το κυρίαρχο καθεστώς δεν διέθετε τη δύναμη, το στρατό και τα εισοδήματα από το πετρέλαιο, το μελλοντικό κράτος του Ιράκ δε θα διέφερε από εκείνο του Λιβάνου στο παρελθόν ή της Συρίας σήμερα. Οι σπόροι της εμφύλιας διαμάχης και πόλεμου είναι εμφανείς ήδη σήμερα, ιδιαίτερα ύστερα από την άνοδο του Χομεϊνί στην εξουσία στο Ιράν, ένας ηγέτης που οι Σιίτες του Ιράκ βλέπουν ως το φυσικό τους ηγέτη.
Όλα τα πριγκιπάτα του Κόλπου και η Σαουδική Αραβία είναι περίτεχνες κατασκευές από άμμο και που μέσα δεν έχουν παρά πετρέλαιο. Στο Κουβέιτ, οι Κουβεϊτιανοί δεν αποτελούν παρά το ένα τέταρτο του πληθυσμού. Στο Μπαχρέιν, οι Σιίτες είναι η πλειοψηφία αλλά έχουν αποκλειστεί από την εξουσία. Στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι Σιίτες είναι και πάλι η πλειοψηφία, αλλά την εξουσία έχουν οι Σουνίτες. Το ίδιο ισχύει και για το Ομάν και τη Βόρεια Υεμένη. Ακόμη και στη μαρξιστική Νότια Υεμένη υπάρχει σημαντική σιιτική μειονότητα. Στη Σαουδική Αραβία ο μισός πληθυσμός είναι ξένοι, Αιγύπτιοι και Υεμενίτες, αλλά μια σαουδική μειοψηφία έχει την εξουσία.
Η Ιορδανία είναι στην πραγματικότητα Παλαιστινιακή, κυβερνώμενη από μια Δια-Ιορδανική μειοψηφία Βεδουίνων, αλλά ο όγκος του στρατού και σίγουρα η γραφειοκρατία είναι πλέον Παλαιστινιακοί. Γεγονός είναι ότι το Αμμάν είναι τόσο Παλαιστινιακό όσο και η Ναμπλούς. Όλες αυτές οι χώρες έχουν ισχυρούς στρατούς, συγκριτικά μιλώντας. Αλλά υπάρχει πρόβλημα και εκεί, επίσης. Ο συριακός στρατός είναι στην πλειοψηφία του σουνιτικός με ένα σώμα Αλάουι αξιωματικών, ο ιρακινός στρατός σιιτικός με σουνίτες διοικητές. Αυτό έχει τεράστια σημασία μακροπρόθεσμα, και είναι ο λόγος που δεν θα καταφέρει να διατηρήσει την πίστη του στρατού για μεγάλο χρονικό διάστημα, έκτος και αν καταφύγει στον μοναδικό κοινό παρονομαστή: την εχθρότητα απέναντι στο Ισραήλ και σήμερα ακόμα και αυτό είναι ανεπαρκές.
Μαζί με τους Άραβες, διηρημένοι όπως είναι, τα άλλα μουσουλμανικά κράτη μοιράζονται ένα παρόμοιο δυσοίωνο μέλλον. Ο μισός πληθυσμός του Ιράν αποτελείται από μια Περσικά ομιλούσα εθνότητα και το άλλο μισό από μια τουρκική. Ο πληθυσμός της Τουρκίας αποτελείται από μια τουρκική σουνιτική μουσουλμανική πλειοψηφία της τάξης του 50% και δύο μεγάλες μειοψηφίες 12 εκατομμύρια Σιίτες Αλάουι και 6 εκατομμύρια σουνίτες Κούρδους. Στο Αφγανιστάν υπάρχουν 5 εκατομμύρια Σιίτες που αποτελούν το ένα τρίτο του πληθυσμού. Στο σουνιτικό Πακιστάν υπάρχουν 15 εκατομμύρια Σιίτες που υπονομεύουν την ύπαρξη αυτού του κράτους.
Αυτή η εικόνα των εθνοτικών μειονοτήτων που εκτείνεται από το Μαρόκο ως την Ινδία και από τη Σομαλία ως την Τουρκία παραπέμπει στην έλλειψη σταθερότητας και σε μια ταχεία αποσάρθρωση ολόκληρης της περιοχής. Όταν αυτή η εικόνα προστεθεί στην εικόνα της οικονομίας, βλέπουμε πως ολόκληρη η περιοχή είναι στημένη σαν ένας πύργος από τραπουλόχαρτα, ανίκανος να αντέξει τα σημαντικά του προβλήματα.
Σε αυτόν τον γιγαντιαίο και κατακερματισμένο κόσμο υπάρχουν μερικές εύπορες ομάδες και μια τεράστια μάζα φτωχών. Οι περισσότεροι Άραβες έχουν μέσο ετήσιο εισόδημα 300 δολάρια. Αυτή είναι η κατάσταση στην Αίγυπτο, στις περισσότερες χώρες του Μαγκρέμπ εκτός της Λιβύης και του Ιράκ. Ο Λίβανος είναι διαλυμένος και η οικονομία του καταρρέει. Είναι ένα κράτος που δεν υπάρχει κεντρική εξουσία, αλλά πέντε de facto κυρίαρχες δυνάμεις (Χριστιανοί στο βορρά, υποστηριζόμενοι από τους Σύριους και υπό την ηγεσία της φυλής των Φρανγκιέχ, στα ανατολικά μια περιοχή άμεσης συριακής κατάκτησης, στο κέντρο ένας χριστιανικός θύλακας ελεγχόμενος από φαλαγγιστές, στο νότο και μέχρι τον ποταμό Λιτανί μια κυρίως παλαιστινιακή περιοχή που την ελέγχει η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης και το κράτος του Ταγματάρχη Χαντάντ, αποτελούμενο από χριστιανούς και μισό εκατομμύριο Σιίτες). Η Συρία είναι σε ακόμη δυσμενέστερη θέση και ακόμα και η βοήθεια που θα εξασφαλίσει στο μέλλον μετά την ενοποίηση με τη Λιβύη δεν θα είναι αρκετή για να αντιμετωπίσει το βασικό πρόβλημά της, τη διατήρηση και συντήρηση ενός μεγάλου στρατού. Η Αίγυπτος είναι στη χειρότερη θέση: Εκατομμύρια αντιμετωπίζουν το φάσμα της πείνας, το μισό εργατικό δυναμικό είναι άνεργο και η στέγαση είναι ελλιπής στην πιο πυκνοκατοικημένη γωνιά του πλανήτη. Εκτός από το στρατό, δεν υπάρχει ούτε μια υπηρεσία που να δουλεύει επαρκώς και το κράτος βρίσκεται υπό καθεστώς μόνιμης πτώχευσης και εξαρτάται εξολοκλήρου από την αμερικανική βοήθεια που παρέχεται μετά την ειρήνευση.
Στα κράτη του Κόλπου, τη Σαουδική Αραβία, τη Λιβύη και την Αίγυπτο υπάρχει η μεγαλύτερη συσσώρευση χρήματος και πετρελαίου στον πλανήτη, αλλά εκείνοι που την απολαμβάνουν είναι μικροσκοπικές ελίτ που υπολείπονται ευρείας αποδοχής και αυτοπεποίθησης, κάτι που κανένας στρατός δεν μπορεί να εξασφαλίσει. Ο σαουδικός στρατός με όλο τον εξοπλισμό του δεν μπορεί να υπερασπιστεί το καθεστώς από πραγματικές απειλές στο εσωτερικό και στο εξωτερικό και ό,τι συνέβη στη Μέκκα το 1980 είναι απλώς ένα παράδειγμα. Μια θλιβερή και θυελλώδης κατάσταση περικυκλώνει το Ισραήλ και δημιουργεί προκλήσεις γι' αυτό, προβλήματα, κινδύνους αλλά επίσης μεγάλες ευκαιρίες για πρώτη φορά από το 1967. Είναι πιθανόν ότι οι ευκαιρίες που χάθηκαν τότε θα μπορέσουν να επιτευχθούν μέσα στη δεκαετία του ογδόντα μέχρι ενός σημείου και σε διαστάσεις που ούτε να τις φανταστούμε δεν μπορούμε σήμερα.
Η πολιτική "ειρήνης" και η επιστροφή εδαφών, μέσω μιας εξάρτησης από τις ΗΠΑ, αποκλείει την υλοποίηση της νέας επιλογής που μας έχει ανοίξει. Από το 1967, όλες οι κυβερνήσεις του Ισραήλ διαμόρφωσαν εθνικούς στόχους προσηλωμένους σε στενές πολιτικές ανάγκες από τη μία και από την άλλη σε καταστροφικές απόψεις στο εσωτερικό οι οποίες εκμηδένισαν τις δυνατότητές μας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Η αποτυχία να κάνουμε βήματα προς τον αραβικό πληθυσμό στις νέες περιοχές που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια ενός πολέμου που μας επιβλήθηκε, είναι το μέγιστο στρατηγικό σφάλμα που διέπραξε το Ισραήλ το πρωινό μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών. Θα μπορούσαμε να είχα γλιτώσει από την πικρή και επικίνδυνη διαμάχη έκτοτε εάν είχαμε δώσει την Ιορδανία στους Παλαιστίνιους που ζουν στη δυτική όχθη του Ιορδάνη. Κάνοντας αυτό θα είχαμε εκμηδενίσει το παλαιστινιακό ζήτημα που αντιμετωπίζουμε στις μέρες μας και για το οποίο έχουμε βρει λύσεις που δεν αποτελούν καθόλου λύσεις, όπως ο εδαφικός συμβιβασμός ή η αυτονομία, που στην ουσία είναι το ίδιο πράγμα. Σήμερα, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τεράστιες ευκαιρίες για να μετασχηματίσουμε την κατάσταση άρδην και αυτό πρέπει να πράξουμε την ερχόμενη δεκαετία, ειδάλλως δεν θα επιβιώσουμε ως κράτος.
Στη δεκαετία του ογδόντα, το κράτος του Ισραήλ θα χρειαστεί να υποβληθεί σε ολοσχερείς αλλαγές στο πολιτικό και οικονομικό του καθεστώς εσωτερικά, παράλληλα με ριζικές αλλαγές στην εξωτερική του πολιτική, για να μπορέσει να αντεπεξέλθει στις παγκόσμιες και τοπικές προκλήσεις της νέας εποχής. Η απώλεια των πετρελαιοφόρων εκτάσεων της περιοχής του καναλιού του Σουέζ, της τεράστιας δυνατότητας για πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άλλων πλουτοπαραγωγικών πηγών στη χερσόνησο του Σινά η οποία είναι δημογραφικά πανομοιότυπη με τις πλούσιες σε πετρελαιοπαραγωγή χώρες της περιοχής θα οδηγήσει σε ενεργειακή ανεπάρκεια στο άμεσο μέλλον και θα καταστρέψει την εγχώρια οικονομία μας: ένα τέταρτο το παρόντος ΑΕΠ, όπως και το ένα τρίτο του προϋπολογισμού χρησιμοποιείται για την αγορά πετρελαίου. Η έρευνα για νέες πρώτες ύλες στο Νεγκέβ και την ακτογραμμή δεν πρόκειται να αλλάξουν στο μέλλον αυτήν την κατάσταση πραγμάτων.
(Η ανάκτηση) της χερσονήσου του Σινά με τους παρόντες και δυνητικούς της πόρους είναι ως εκ τούτου πολιτική προτεραιότητα που παρακωλύεται από τις συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ και τις ειρηνευτικές συμφωνίες. Αυτό το σφάλμα έγκειται ασφαλώς στις παρούσες ισραηλινές κυβερνήσεις και τις κυβερνήσεις που άνοιξαν το δρόμο στην πολιτική του εδαφικού συμβιβασμού, τις συμμαχικές κυβερνήσεις του 1967. Οι Αιγύπτιοι δεν θα χρειαστεί να διατηρήσουν τη συνθήκη ειρήνης μετά την επιστροφή της χερσονήσου του Σινά και θα κάνουν ό,τι είναι δυνατό για να επιστρέψουν στην αγκάλη του αραβικού κόσμου και της ΕΣΣΔ για να κερδίσουν υποστήριξη και στρατιωτική υποστήριξη. Η αμερικανική βοήθεια είναι εγγυημένες μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα και η αποδυνάμωση των ΗΠΑ τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό θα επιφέρει μείωση της βοήθειας. Δίχως το πετρέλαιο και το εισόδημα από αυτό, με τις παρούσες δυσθεώρητες δαπάνες δεν θα κατορθώσουμε να βγάλουμε το 1982 υπό τις παρούσες συνθήκες και θα χρειαστεί να ενεργήσουμε ούτως ώστε να επιστρέψουμε στο καθεστώς που προϋπήρχε στο Σινά πριν την επίσκεψη του Σαντάντ και την λανθασμένη συμφωνία ειρήνης που υπεγράφη με αυτόν τον Μάρτιο του 1979.
Το Ισραήλ έχει δύο βασικές προσεγγίσεις μέσα από τις οποίες μπορεί να υλοποιήσει αυτόν το στόχο, μια ευθεία και μια πλάγια. Η ευθεία οδός είναι η λιγότερο ρεαλιστική λόγω της φύσης του καθεστώτος και της κυβέρνησης στο Ισραήλ, όπως και της εμπειρίας που απέκτησε ο Σαντάντ από την αποχώρησή μας από το Σινά, η οποία ήταν μαζί με τον πόλεμο του 1973 το μεγαλύτερο InfoGnomon
Αυτό είναι το μεγάλο όραμα του ΙσραήλΑς αρχίσουμε με μια εύλογη απορία. Γιατί χρειάζεται η μετάφραση ενός κειμένου γραμμένου ήδη πάνω από 30 χρόνια; Ενός κειμένου γραμμένου στα Εβραϊκά, εξ ορισμού γλώσσας μικρής εμβέλειας, που αν δεν μεταφράζονταν στα Αγγλικά από τον Σαχάκ, θα παρέμενε παντελώς άγνωστο για την τεράστια πλειοψηφία των εκτός Ισραήλ ενδιαφερομένων;
Το Ισραήλ ίσως πολύ περισσότερο από άλλες χώρες που μοιράζονται μαζί του την δυνατότητα που προσφέρει μια δύσκολη –μη διεθνής- γλώσσα, χρησιμοποιεί ένα διπλό κώδικα επικοινωνίας: έναν εσωτερικό στα Εβραϊκά, όπου τα πράγματα λέγονται λίγο πολύ με το όνομα τους και ένα εξωτερικό σε άλλη διεθνή γλώσσα, όπου εδώ κυριαρχεί η διπλωματική διατύπωση που συχνά πόρρω απέχει από την αλήθεια. Λοιπόν, στο μεταφρασμένο κείμενο του Γινόν τα πράγματα λέγονται ξεκάθαρα, με το πραγματικό τους όνομα
1) Κατ΄ αρχάς στα αφορώντα το ίδιο το κράτος του Ισραήλ και τα κατεχόμενα Παλαιστινιακά εδάφη. Πολύ ξεκάθαρα το κείμενο του Γινόν προτείνει την μαζική μετανάστευση –εμείς θα την λέγαμε εθνοκάθαρση αν χρησιμοποιούσαμε λιγότερο αβρή γλώσσα- των Αράβων ανατολικά του Ιορδάνη, στην Ιορδανία. Προσέξτε την συστηματική διατύπωση του Γινόν: αναφέρεται σχεδόν παντού σε Άραβες, σαν να μην έχει ακούσει τις λέξεις Παλαιστίνη και Παλαιστίνιοι. Μήπως αυτό σας θυμίζει κάτι που ακούσατε πρόσφατα; Αν ναι, κερδίσατε. Ο βασικός ρεπουμπλικανός υποψήφιος για το προεδρικό αξίωμα και πρώτης γραμμής στέλεχος για πάνω από 20 χρόνια Νιούτ Γκίγκριτς , πρόσφατα αναφέρθηκε στους Παλαιστίνιους ως επινοημένο έθνος ενώ απλά είναι Άραβες χωρίς δική τους κρατική υπόσταση. Εύλογα ο εγχώριος αλλά και ο διεθνής τύπος έσπευσαν να αναγνωρίσουν την, πασίγνωστη άλλωστε μετά την δημοσίευση του κειμένου των Μερσχάιμερ και Γουόλτ, επίδραση του ισραηλινού λόμπι στις ΗΠΑ. Παραποιήθηκε όμως, τουλάχιστον εν μέρει η αλήθεια, μιας και είναι σωστότερο αντί να χαρακτηρίζει κανείς τους αμερικανούς νεοσυντηρητικούς ως φιλικά προσκείμενους ή ενδίδοντες στο Εβραϊκό χρήμα, να τους ονομάσει ως την πέμπτη φάλαγγα του Ισραήλ στις ΗΠΑ. Γυρνώντας στο θέμα μας αυτό που ενδιαφέρει είναι η καθαρότητα του κειμένου του Γινόν που μετά από 30 χρόνια γίνεται πιο διαυγής: κανένα παλαιστινιακό κράτος στην Παλαιστίνη, εκτοπισμός και εθνοκάθαρση των Παλαιστινίων. Τα υπόλοιπα για τα δύο κράτη και την ειρηνική συνύπαρξη είναι για τις ημερίδες του ΕΛΙΑΜΕΠ…
2) Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το σχέδιο Γινόν για τον ευρύτερο χώρο της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στον οποίο εντοπίζει και τις βασικές στρατηγικές προκλήσεις για το Ισραήλ, με την εξαίρεση της στο μεταξύ εκλείψασας ΕΣΣΔ. Είναι ίσως το μόνο κείμενο που αποκαλύπτει το στρατηγικό εύρος σε χώρο και χρόνο των Ισραηλινών σχεδίων. Ούτε λίγο ούτε πολύ εισηγείται τον κατακερματισμό ή καλύτερα διάλυση του συνόλου των κρατών της περιοχής, Αραβικών και όχι μόνο (π.χ. Τουρκία, Ιράν), σε εθνική, φυλετική και θρησκευτική βάση. Πάνω σ΄ αυτό το χαώδες παζλ κρατιδίων, περιοχών και απροσδιόριστων οντοτήτων κυριαρχεί το όραμα του αναδυόμενου σιωνιστικού κράτους-υπερδύναμης που θα ηγεμονεύει ‘διαιρώντας και βασιλεύοντας’ πάνω του. Πρόκειται για ένα όραμα εντυπωσιακό στην σύλληψη του και συνάμα εφιαλτικό. Ίσως σήμερα να μας προκαλεί λιγότερη εντύπωση από όση του αξίζει. Εξοικειωμένοι πλέον με τον διαχωρισμό του Ιράκ σε Σιίτες, Σουνίτες και Κούρδους, δεν πρέπει να προσπεράσουμε την διόραση, ή, πιο κοντά στην αλήθεια, προετοιμασία του πράγματος για πάνω από 20 χρόνια πριν την πραγματοποίηση του. Ούτε πρέπει να μας διαφεύγει η ανάλογη τύχη του Σουδάν. Ήδη άλλωστε η Λιβύη, το νέο μέλος της συλλογής διαλυμένων κρατών υποψήφιων για πολυκερματισμό και εξαγωγή ανωμαλίας προς την Αίγυπτο, Αλγερία και ευρύτερη Βόρεια Αφρική, προστέθηκε στην γρήγορα πραγματοποιούμενη ατζέντα του Γινόν. Σταματήστε λίγο τον χρόνο και γυρίστε 30 -40 χρόνια πίσω. Θυμηθείτε τα σχέδια για Παναραβική ένωση, που γνώριζαν λίγο πριν λαμπρή αλλά παροδική επιτυχία, την Ηνωμένη Αραβική Δημοκρατία … Τώρα αναλογιστείτε την πληροφοριακή αξία του παρόντος κειμένου. Και βέβαια δείτε και την κρυμμένη όψη της σελήνης… Γιατί αν το κείμενο του Γινόν οραματίζεται με αρκετή ενάργεια την διάλυση των κρατών της περιοχής στις εθνοφυλετικές και θρησκευτικές γραμμές που όντως υπήρχαν, συχνά όμως εν υπνώσει τότε ή και εν αποδρομή, αποκαλύπτεται εντυπωσιακά αλλά και ιδιοτελώς κοντόφθαλμο μπροστά στο σχετικά προφανές πόρισμα: ανασύνθεση της περιοχής πάνω ακριβώς στις πιο πάνω διαχωριστικές γραμμές. Αν πρέπει να γίνει διαχωρισμός σουνιτών- σιιτών τι θα εμποδίσει π.χ. τους σουνίτες της Αιγύπτου, της Συρίας, της Αλγερίας, της Σαουδικής Αραβίας κτλ. να ανασυντεθούν σε ένα πολύ μεγαλύτερο και ισχυρότερο κράτος; Αν πάλι η διάκριση είναι ανάμεσα σε Άραβες και Βέρβερους τι θα εμπόδιζε την ανάδυση της Μεγα-Αραβίας ή Μέγα - Βερβερίας; Φυσικά η στρατηγική Γινόν, δεν έχει να κάνει με την επίλυση λογικών προβλημάτων, αλλά με τα οράματα κυριαρχίας του Ισραήλ, που βέβαια αφού αρχικά συμβάλλει με όλες του τις δυνάμεις στην πολυδιάσπαση της ευρύτερης περιοχής, θα συνεχίσει καταβάλλοντας ακόμα μεγαλύτερες για να εμποδίσει την ανασύνθεσης της. Και ας μην μας παρατηρηθεί ότι η ανασύνθεση αυτή θα απαιτούσε ανταλλαγές πληθυσμών, συχνά και εθνοκάθαρση μεγάλης κλίμακας, γιατί δεν νομίζουμε ότι αυτά στάθηκαν ποτέ προβλήματα για το Ισραήλ στην ευόδωση των δικών του στόχων. Περιττεύει να πούμε τι θα σημάνει ή καλύτερα τι ήδη σήμανε για τους πληθυσμούς της περιοχής τα διαχωριστικά αυτά σχέδια. Ας θυμίσουμε το Ιράκ, τον Λίβανο ή ας στρέψουμε την ματιά μας στα συμβαίνοντα στη Λιβύη. Και ας μην θεωρήσουμε ότι τα διασπαστικά σχέδια του Ισραήλ αφορούσαν μόνο τα Αραβομουσουλμανικά κράτη της περιοχής. Το προτεκτοράτο ‘Κύπρος’ που θα εγκαθίδρυε το σχέδιο Ανάν, με ανώτατη εξουσία τους 3 δικαστές που θα διόριζε ο ΟΗΕ σίγουρα δεν θα ελέγχονταν από τους Κυπρίους (Έλληνες και Τούρκους), ούτε και από τις δύο μητέρες –πατρίδες. Οι τρεις δικαστές θα απηχούσαν τις απόψεις κυρίως των ΗΠΑ που κυριαρχούν στον ΟΗΕ. Αλλά όπως γνωρίζει κάθε καλός παρατηρητής , οι απόψεις των ΗΠΑ τουλάχιστον για την περιοχή που αναφερόμαστε, είναι οι απόψεις του Ισραήλ, αν όχι στο 100% οπωσδήποτε στο 70-80%. Δεν ήταν τυχαία επομένως η έστω και σιωπηρή υποστήριξη του Ισραήλ στο σχέδιο Ανάν, αφού άλλωστε το πρόγραμμα του, το πρόγραμμα Γινόν, πραγματοποιούσαν Άγγλοι και Αμερικανοί. Ανάλογη διακριτική στάση τήρησε και με τα γεγονότα της Λιβύης και αναλόγως πράττει σήμερα και με την Συρία. Γιατί να εκτίθεσαι όταν διάφοροι ‘χρήσιμοι ηλίθιοι’ κάνουν την δουλειά σου; Αν η ανάγνωση της ‘Αραβικής Άνοιξης’, ως απλό παράγωγο της στρατηγικής Γινόν, είναι σίγουρα μεγάλη υπερβολή, όμως η προσπάθεια παροχέτευσης της προς τα εκεί, με κατάλληλη υποδαύλιση, εξοπλισμό κτλ. διάφορων επιμέρους ομάδων, είναι προφανής. Κατά δε τον βαθμό που οι προσπάθειες λιγότερο ή περισσότερο ευρύτερης ανασύνθεσης είναι τουλάχιστον ανεπαρκείς και συχνά υπονομευμένες, η στρατηγική Γινόν τείνει να γίνει κυρίαρχη, ακολουθούμενη από προφανείς καταστροφές για τους λαούς της περιοχής.
3) Το σχέδιο Γινόν για την αντιμετώπιση της ΕΣΣΔ δεν ήταν λιγότερο εντυπωσιακό, αλλά η στο μεταξύ επισυμβάσα κατάρρευση της περιορίζει τους λόγους να επιμείνουμε εδώ. Άλλωστε αν και ο Γινόν αναφέρει την ΕΣΣΔ ως την ‘πρωταρχική μας διεθνή πρόκληση’, δύσκολα διαφεύγει από τον προσεκτικό αναγνώστη του μικρού αυτού κειμένου ότι το βάρος του κειμένου πέφτει πάνω στην ‘δευτερεύουσα πρόκληση’, τον Αραβο-μουσουλμανικό κόσμο. Αξίζει μόνο ως προς την ΕΣΣΔ να αναφερθούμε στις μεγάλες φιλοδοξίες αυτού του μικρού σε πληθυσμού λαού, όταν ο Γινόν θεωρεί ότι ‘η δύναμη των πυρηνικών όσο και των συμβατικών όπλων, η ποσότητά τους, η ακρίβεια και η αξιοπιστία τους θα φέρουν τα πάνω κάτω στον κόσμο μας μέσα σε λίγα μόλις χρόνια και πρέπει να προσανατολιστούμε εδώ στο Ισραήλ ώστε να μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε’. Για μια στιγμή μόνο αναλογισθείτε την χώρα μας να επιχειρεί κάτι ανάλογο, ή ακόμα και να το διανοείται 4) Τέλος η στρατηγική Γινόν, εισέρχεται σε ομιχλώδη μέρη, και τα διατρέχει εξίσου ασαφώς. Παρ΄ όλη την ασάφεια αξίζει να ακολουθήσουμε έστω και με κάποια προσπάθεια τον Γινόν στον μελλοντολογικό πλόα του, διότι αφενός αναφέρεται σε θέματα μέγιστης σημασίας και αφετέρου σκιαγραφεί το πώς αντιλαμβάνεται μια κεντρική τάση του Ισραήλ την μελλοντική εξέλιξη του πολιτισμού μας. Γράφει λοιπόν :‘Η κεντρική διαδικασία είναι η διακοπή της ορθολογικής, ουμανιστικής προοπτικής ως ο ακρογωνιαίος λίθος πάνω στον οποίο θεμελιώνεται η ύπαρξη και τα επιτεύγματα του Δυτικού Πολιτισμού από την Αναγέννηση κι εφεξής’ και λίγο παρακάτω: ‘οι οικονομικοί και ενεργειακοί πόροι δεν ανταποκρίνονται αναλογικά στις ανάγκες του ανθρωπίνου είδους’. Αν και αμέσως μετά ο Γινόν εμπλέκει την ηθική, την απαξίωση των ιδεωδών του Σοσιαλισμού και της Δημοκρατίας και κριτικάρει τον Δυτικό καταναλωτισμό, προκαλώντας σύγχυση για το που ακριβώς επικεντρώνεται το κείμενο του για την εξωτερική πολιτική , οι δυο παραπάνω προτάσεις που παραθέσαμε ξεκαθαρίζουν το θέμα: προοπτικά ο κεντρικός άξονας πολιτικής του Ισραήλ θα παίρνει υπ’ όψιν την στενότητα των παγκόσμιων πόρων που διεκδικούνται από ολοένα και περισσότερους ανθρώπους με αποτέλεσμα η προοπτική για την πρόοδο και ευημερία του κόσμου μας, συστατικό του μετα- αναγεννησιακού κόσμου, της δημοκρατίας μετά την Γαλλική επανάσταση, και του σοσιαλισμού στον 20ο αιώνα, να φαντάζουν λόγια κενά περιεχομένου. Με λίγη προσπάθεια μπορούμε να διαβάσουμε κάτω από τις γραμμές αυτό που δεν τολμά να διατυπώσει ακόμα και σε ένα κείμενο γραμμένο στα Εβραϊκά: λίγοι θα έχουν στην κατοχή τους τους σπάνιους πόρους της γης και απ΄ αυτό απορρέει η άρνηση της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού, ως λογικά ασύμβατους στόχους με μια ολοένα και επεκτεινόμενη στενότητα. Και επειδή το Ισραήλ και ακόμα περισσότερο η Εβραϊκή διασπορά, κατέχουν ένα δυσανάλογο μερίδιο των πόρων, τοπικών (το Ισραήλ) και παγκόσμιων (η διασπορά ιδίως με την χρηματική μορφή τους), εύλογα προκύπτει και η θέση που επιφυλάσσει ο Γινόν για το Ισραήλ: μακάριου κατέχοντος που δρα συντηρητικά ή και αντιδραστικά σε κάθε πρόταση αναδιανομής. Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ένα φαινομενικό παράδοξο. Το κατά Γινόν Ισραήλ είναι παράλληλα δύναμη συντηρητική από την άποψη της κατανομής των πόρων του πλανήτη και αναθεωρητική από την άποψη των καθεστώτων της περιοχής (που όπως είδαμε επιθυμεί να διαλύσει, χωρίς να ανασυνθέσει). Βέβαια, η αναθεωρητική και η συντηρητική στάση συνδυάζονται πολύ καλά αν λάβει κανείς υπ΄ όψιν ότι μόνο μέσω διάλυσης χωρίς ανασύνθεση είναι δυνατό να εμποδιστούν τα κράτη και οι πληθυσμοί της περιοχής να διεκδικήσουν ένα καλύτερο μερίδιο από τους σπάνιους πόρους.
Θα κλείσουμε την σύντομη παρουσίαση με μερικές σκέψεις γύρω από την πρόσφατη εξαιρετικά στενή προσέγγιση της χώρας μας με το Ισραήλ, υπό το πρίσμα της διασάφησης που το κείμενο του Γινόν προκαλεί. Στην χώρα επικρατεί μια πολύ ελλιπής γνώση του τι επιδιώκει το Ισραήλ. Ακόμα και οι αποφασισμένοι αντίπαλοι του, επικεντρώνουν την αντίθεση τους στα συμβαίνοντα στην Παλαιστίνη, έχοντας ελάχιστη αίσθηση του ευρύτερου ρόλου του που το παρόν κείμενο ξεκαθαρίζει. Κόμματα και πολίτες επομένως που προτείνουν στρατηγική σχέση με το Ισραήλ θα πρέπει να υπολογίσουν καλύτερα τις παραμέτρους της πρότασης τους. Π.χ. θα πρέπει να μας εξηγήσουν πως έχοντας στρατηγική σχέση με το Ισραήλ θα αποφύγουμε να εμπλακούμε στα αναθεωρητικά σχέδια του, που ως μόνιμη συνιστώσα τους έχουν τον διαρκή πόλεμο, την κατασκοπεία, και τις αδιάκοπες συγκεκαλυμμένες δράσεις στον ευρύτερο χώρο της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής. Αν πάλι αποδεχθούν ως τίμημα της στρατηγικής σχέσης με το Ισραήλ την δυνητική εμπλοκή σ΄ αυτόν τον «κόσμο του Άρη», θα πρέπει να μας δείξουν πια ανταλλάγματα αξίζουν αυτή την θυσία. Τι θα μας προσφέρει η εναντίωση μας σε 300 + εκ. ανθρώπους ; Στην δική μας συλλογιστική η πιθανή διέλευση ενός αγωγού του Ισραήλ προς την Δυτική Ευρώπη με πολύ μικρότερες δυνατότητες παροχής άλλωστε από τα κράτη της Βόρειας Αφρικής και την Ρωσία, δεν αποτελεί σπουδαίο λόγο. Δεν αρνούμαστε την δυνατότητα συνεργασίας για την επίτευξη αυτού του στόχου. Απλά η συνεργασία στον ενεργειακό τομέα δεν πρέπει να μας εμπλέξει επ΄ουδενί στα επικίνδυνα ευρύτερα σχέδια του Ισραήλ.
Το άλλο αντάλλαγμα, η εις βάρος της Τουρκίας συνεργασία είναι ακόμα περισσότερο αμφιλεγόμενο, εφόσον δεν έχουμε δει τίποτα ουσιώδες μέχρι στιγμής, ενώ παράλληλα υπόκειται στο ενδεχόμενο μεταβολής των σχέσεων των δύο χωρών καθώς και στις ενέργειες των ΗΠΑ για επίλυση των μεταξύ τους διαφορών. Κάτι τέτοιο θα μας αφήσει χωρίς κάλυψη έναντι της Τουρκίας, αλλά και εκτεθειμένους έναντι του συνόλου των χωρών και κατοίκων της περιοχής.
Τέλος όσο και αν η εξωτερική πολιτική μιας χώρας δεν είναι ο κλασσικός χώρος ηθικής στάσης και δράσης, δεν πρέπει να είμαστε και εντελώς αδιάφοροι απέναντι τους. Αν όχι άμεσα, πάντως μεσο-μακροπρόθεσμα, πολιτικές που αναλαμβάνονται χωρίς στοιχειώδες ενδιαφέρον για την ηθική τους διάσταση, κινδυνεύουν με απονομιμοποίηση και κατάρρευση. Πιστεύουμε δε ότι, η στρατηγική Γινόν που σε μεγάλο βαθμό ακολουθεί το Ισραήλ, με την στόχευση της στην διαρκή πολυδιάσπαση των κρατών της περιοχής μέσω υπονόμευσης ή/και ανοικτού πολέμου και με την προσπάθεια για την ιδιοποίηση όσο το δυνατό περισσότερων σπάνιων πόρων, χωρίς την συμμετοχή των λοιπών κατοίκων της ευρύτερης περιοχής δύσκολα θα μπορούσε να θεωρηθεί ηθική ακόμα και από τους στενότερους φίλους του… Είναι επομένως καιρός και υπό το φως του κειμένου Γινόν να ανοίξει στην χώρα μας η συζήτηση για το είδος, την έκταση και την ένταση της σχέσης μας με το Ισραήλ.
Δ. Γεωργόπουλος
Μια στρατηγική για το Ισραήλ στη δεκαετία του ογδόντα
Οντέντ Γινόν (εισαγωγή-μετάφραση Ισραέλ Σαχάκ)
Εισαγωγή
Η παρούσα έκθεση αντιπροσωπεύει, κατά τη γνώμη μου, το επακριβές και λεπτομερές σχέδιο του παρόντος σιωνιστικού καθεστώτος (των Σαρόν και Εϊτάν) για τη Μέση Ανατολή που βασίζεται στην διαίρεση ολόκληρης της περιοχής σε μικρά κράτη και την διάλυση όλων των υπαρχόντων αραβικών κρατών. Θα σχολιάσω τη στρατιωτική πτυχή αυτού του σχεδίου σε ένα επιλογικό σημείωμα. Εδώ θέλω να επιστήσω την προσοχή των αναγνωστών σε διάφορα σημαντικά σημεία:
1. Η ιδέα ότι όλα τα αραβικά κράτη θα πρέπει να διαλυθούν, από το Ισραήλ, σε μικρότερες μονάδες επανέρχεται ξανά και ξανά στην ισραηλινή στρατηγική σκέψη. Λόγου χάρη, ο Ζε’εφ Σιφ, ο πολεμικός ανταποκριτής της Χα’αρέτζ (και πιθανώς ο μεγαλύτερος γνώστης του θέματος στο Ισραήλ) περιγράφει το «καλύτερο» που θα μπορούσε να συμβεί στο Ιράκ για τα ισραηλινά συμφέροντα: «Η διάσπαση του Ιράκ σε ένα σιιτικό κράτος, ένα σουνιτικό κράτος και η απόσχιση του κουρδικού τμήματος» (Χαάρέτζ 2/6/1982). Στην πραγματικότητα, αυτή η πτυχή του σχεδίου είναι πολύ παλιά.
2. Ο ισχυρός δεσμός με τη νέο-συντηρητική σκέψη στις ΗΠΑ είναι πολύ εμφανής, ιδιαίτερα στις σημειώσεις του συγγραφέα. Όμως, μολονότι γίνεται σεβαστή η ιδέα της «άμυνας της Δύσης» έναντι της σοβιετικής ισχύος, ο πραγματικός σκοπός του συγγραφέα και του παρόντος ισραηλινού καθεστώτος είναι ξεκάθαρος: Η ανάδειξη ενός ιμπεριαλιστικού Ισραήλ σε παγκόσμια δύναμη. Με άλλα λόγια, ο στόχος του Σαρόν είναι να παραπλανήσει τους Αμερικανούς αφού θα έχει παραπλανήσει όλους τους άλλους.
3. Είναι προφανές ότι πολλά από τα σχετικά δεδομένα, τόσο στα κείμενα όσο και στις σημειώσεις έχουν είτε παραποιηθεί, είτε παραληφθεί, όπως η οικονομική βοήθεια των ΗΠΑ στο Ισραήλ. Πολλά από αυτά είναι καθαρή φαντασία. Όμως, το σχέδιο δεν πρέπει να θεωρηθεί ως χωρίς καμιά απήχηση ή ως μη εφαρμόσιμο για κάποιο μικρό χρονικό διάστημα. Το σχέδιο ακολουθεί πιστά τις γεωπολιτικές ιδέες της Γερμανίας της Περιόδου 1890-1933, που ακολουθήθηκαν κατά γράμμα από τον Χίτλερ και τους Ναζί και που προκαθόρισαν τους στόχους τους στην Ανατολική Ευρώπη. Αυτοί οι στόχοι ιδιαίτερα η διαίρεση των υπαρχόντων κρατών, υλοποιήθηκαν το 1939-1941 και μόνο μια συμμαχία σε παγκόσμιο επίπεδο απέτρεψε την παγίωσή τους για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Οι σημειώσεις του συγγραφέα ακολουθούν το κείμενο. Για να αποφύγω την σύγχυση δεν προσέθεσα δικές μου σημειώσεις, αλλά έβαλα την ουσία τους σε αυτό το σημείωμα και στο επιλογικό σημείωμα του τέλους. Έχω, εντούτοις, υπογραμμίσει σημεία του κειμένου.
Ισραέλ Σαχάκ
13 Ιουνίου 1982
Μια στρατηγική για το Ισραήλ στη δεκαετία του ογδόντα
του Οντέντ Γινόν
Αυτή η έκθεση δημοσιεύτηκε αρχικά στα Εβραϊκά στο Κιβουνίμ (Κατευθύνσεις), ένα περιοδικό για τον Ιουδαϊσμό και τον Σιωνισμό• τεύχ. 14, Χειμώνας, 5742, Φεβρουάριος 1982
Εκδότης: Γιόραμ Μπεκ
Συντακτική Επιτροπή: Έλι Έγιαλ, Γιόραμ Μπεκ, Αμνόν Χανταρί, Γιοχάναν Μανόρ, Ελιέζερ Σβάιντ
Έκδοση του Τμήματος Δημοσιευμάτων / Παγκόσμιος Σιωνιστικός Οργανισμός, Ιερουσαλήμ
Στην αυγή της δεκαετίας του ογδόντα το κράτος του Ισραήλ έχει ανάγκη από νέες προοπτικές σχετικά με τη θέση του, τους σκοπούς του και τους εθνικούς στόχους του, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Αυτή η ανάγκη έχει γίνει ακόμα πιο ζωτική εξαιτίας ενός πλήθους κομβικών διεργασιών που η χώρα και η περιοχή υφίστανται. Ζούμε σήμερα στα πρώιμα στάδια μιας νέας περιόδου της ανθρώπινης ιστορίας που δεν ομοιάζει καθόλου με τις προκατόχους της και που τα χαρακτηριστικά της είναι εντελώς διαφορετικά απ’ ό,τι γνωρίζαμε μέχρι τώρα. Γι’ αυτό και χρειάζεται να κατανοήσουμε αυτές τις κεντρικές διεργασίες οι οποίες τυποποιούν από τη μια μεριά αυτή την ιστορική περίοδο και από την άλλη χρειαζόμαστε μια παγκόσμια προοπτική και μια επιχειρησιακή στρατηγική σε συμφωνία με τις νέες καταστάσεις. Η ύπαρξη, η ευημερία και η συνοχή του εβραϊκού κράτους θα εξαρτηθούν από την ικανότητά του να υιοθετήσει ένα νέο πλαίσιο για τις εγχώριες και διεθνείς του υποθέσεις.
Αυτή η περίοδος χαρακτηρίζεται από διάφορα γνωρίσματα που ήδη μπορούμε να διαγνώσουμε και που συμβολίζουν μια γνήσια επανάσταση στον παρόντα τρόπο ζωής μας. Η κεντρική διαδικασία είναι η διακοπή της ορθολογικής, ουμανιστικής προοπτικής ως ο ακρογωνιαίος λίθος πάνω στον οποίο θεμελιώνεται η ύπαρξη και τα επιτεύγματα του Δυτικού Πολιτισμού από την Αναγέννηση κι εφεξής. Οι πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές θεωρήσεις που αναδύθηκαν από αυτό το θεμέλιο έχουν τη βάση τους σε πολλές «αλήθειες» που στον καιρό μας εξαφανίζονται – παραδείγματος χάρη η θεώρηση ότι ο άνθρωπος ως άτομο είναι το κέντρο του σύμπαντος και ότι τα πάντα υπάρχουν για να ικανοποιούν τις βασικές υλικές του ανάγκες. Αυτή η θέση τίθεται υπό αμφισβήτηση πλέον, όπου έχει γίνει πασίδηλο ότι ο πλήθος των πόρων στον πλανήτη δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του ανθρώπου, τις οικονομικές του ανάγκες ή τoυς δημογραφικούς περιορισμούς. Σε έναν κόσμο όπου υπάρχουν τέσσερα δισεκατομμύρια άνθρωποι και οι οικονομικοί και ενεργειακοί πόροι δεν ανταποκρίνονται αναλογικά στις ανάγκες του ανθρωπίνου είδους είναι μη ρεαλιστικό να περιμένουμε τη βασική απαίτηση της Δυτικής Κοινωνίας, π.χ. η επιθυμία και προσδοκία για αλόγιστη κατανάλωση. Η άποψη ότι η ηθική δεν παίζει κανένα ρόλο στην κατεύθυνση που ακολουθεί ο άνθρωπος, αλλά οι υλικές ου ανάγκες – αυτή η άποψη καθίσταται κυρίαρχη σήμερα καθώς βλέπουμε έναν κόσμο όπου όλες σχεδόν οι αξίες εξαφανίζονται. Χάνουμε την ικανότητα να εκτιμήσουμε τα πιο απλά πράγματα, ειδικά όταν αφορούν την απλή ερώτηση τι είναι Καλό και Κακό.
Το όραμα των Απεριόριστων φιλοδοξιών και ικανοτήτων του ανθρώπου συρρικνώνεται μπροστά στα θλιβερά γεγονότα της ζωής, όταν γινόμαστε μάρτυρες της διάλυσης της παγκόσμιας τάξης γύρω μας. Η άποψη που υπόσχεται ελευθερία και ελευθεροφροσύνη στο ανθρώπινο γένος φαίνεται παράλογη υπό το φως του θλιβερού γεγονότος ότι τα τρία τέταρτα της ανθρώπινης φυλής ζουν υπό ολοκληρωτικά καθεστώτα. Οι απόψεις που αφορούν την ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη κατάντησαν από τον σοσιαλισμό και ιδιαίτερα από τον κομμουνισμό περίγελος. Δεν υπάρχει αντεπιχειρηματολογία όσον αφορά την αλήθεια αυτών των δύο ιδεών, ωστόσο είναι σαφές ότι δεν υλοποιήθηκαν ορθά και ως εκ τούτου η πλειοψηφία της ανθρωπότητας έχασε την ελευθερία της και την ευκαιρία για ισότητα και δικαιοσύνη. Σε αυτόν τον πυρηνικό κόσμο που (ακόμα) ζούμε με σχετική ειρήνη για τριάντα χρόνια, η ιδέα της ειρήνης και της συνύπαρξης μεταξύ των εθνών δεν έχει νόημα όταν μια υπερδύναμη όπως η ΕΣΣΔ διατηρεί ένα στρατιωτικό και πολιτικό δόγμα όπως αυτό που διατηρεί: ότι όχι μόνο ένας πυρηνικός πόλεμος είναι πιθανός και αναγκαίος για να επιτευχθούν οι σκοποί του μαρξισμού, αλλά ότι είναι δυνατόν να επιβιώσει ύστερα, για να μη μιλήσουμε για το γεγονός ότι κανένας δεν μπορεί να είναι νικητής.
Οι ουσιαστικές αντιλήψεις της ανθρώπινης κοινωνίας, ιδιαίτερα εκείνες της Δύσης, υφίστανται μεταβολές λόγω πολιτικών, στρατιωτικών και οικονομικών μετασχηματισμών. Έτσι, η πυρηνική και συμβατική ισχύς της ΕΣΣΔ έχει μετατρέψει την περίοδο που μόλις έληξε στην τελευταία αναβολή προ της μεγάλης περιπέτειας που θα κατεδαφίσει ένα μεγάλο κομμάτι του κόσμου μας με έναν πολυεπίπεδο παγκόσμιο πόλεμο, σε σύγκριση με τον οποίο οι προηγούμενοι πόλεμοι δε θα είναι παρά παιδικά παιχνίδια. Η δύναμη των πυρηνικών όσο και των συμβατικών όπλων, η ποσότητά τους, η ακρίβεια και η αξιοπιστία τους θα φέρουν τα πάνω κάτω στον κόσμο μας μέσα σε λίγα μόλις χρόνια και πρέπει να προσανατολιστούμε εδώ στο Ισραήλ ώστε να μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε. Αυτή είναι, λοιπόν, η κύρια απειλή για την ύπαρξή μας και για την ύπαρξη του Δυτικού Κόσμου. Ο πόλεμος για τους φυσικούς πόρους του πλανήτη, το αραβικό μονοπώλιο στο πετρέλαιο και η ανάγκη της Δύσης να εισάγει τις περισσότερες πρώτες ύλες της από τον Τρίτο Κόσμο, μετασχηματίζουν τον κόσμο που γνωρίζουμε, δεδομένου ότι ένας από τους κεντρικούς στόχους της ΕΣΣΔ είναι να νικήσει τη Δύση αποκτώντας τον έλεγχο των τεράστιων πόρων του Περσικού Κόλπου και του νοτίου μέρους της Αφρικής, όπου συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο μέρος του ορυκτού πλούτου του πλανήτη. Μπορούμε να φανταστούμε τις διαστάσεις της παγκόσμιας σύγκρουσης που θα αντιμετωπίσουμε στο μέλλον.
Το δόγμα Γκόρσκοφ υποδεικνύει σοβιετικό έλεγχο των ωκεανών και των πλούσιων σε ορυκτά περιοχών του Τρίτου Κόσμου. Αυτό, σε συνάρτηση με το παρόν σοβιετικό πυρηνικό δόγμα που βεβαιώνει ότι είναι δυνατή η διαχείριση, νίκη και επιβίωση ενός πυρηνικού πόλεμου, κατά τη διάρκεια του οποίου η στρατιωτική ισχύς της Δύσης θα καταστραφεί και οι κάτοικοί της θα γίνουν σκλάβοι στην υπηρεσία του Μαρξισμού-Λενινισμού, είναι ο κύριος κίνδυνος για την παγκόσμια ειρήνη και για την ίδια μας την ύπαρξη. Από το 1967 και ύστερα, οι σοβιετικοί έχουν παραλλάξει τη ρήση του Κλαούζεβιτς ως «Ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με πυρηνικά μέσα» και το έχουν αναγάγει στο ρητό που καθορίζει όλες τους τις πολιτικές. Ήδη σήμερα εκπληρώνουν τους στόχους τους στην περιοχή μας και σε ολόκληρο τον κόσμο και η ανάγκη να τους αντιμετωπίσουμε αναδεικνύεται ως το κυρίαρχο στοιχείο στην πολιτική ασφαλείας της χώρας μας και φυσικά του υπόλοιπου ελεύθερου κόσμου. Αυτή είναι η πρωταρχική διεθνής μας πρόκληση.
Ο αραβο-μουσουλμανικός κόσμος, ως εκ τούτου, δεν αποτελεί το κυρίαρχο στρατηγικό πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουμε τη δεκαετία του ογδόντα, παρά το γεγονός ότι πράγματι αποτελεί την κύρια απειλή για το Ισραήλ, λόγω της αυξανόμενης στρατιωτικής του δύναμης. Αυτός ο κόσμος, με τις εθνοτικές του μειονότητες, τις φατρίες του και τις εσωτερικές του κρίσεις, που είναι απίστευτα αυτοκαταστροφικός, όπως βλέπουμε στον Λίβανο, στο μη αραβικό Ιράν και πλέον και στη Συρία, είναι ανίκανος να διαχειριστεί επιτυχώς τα θεμελιώδη προβλήματά του και, ως εκ τούτου, δεν συνιστά πραγματική απειλή για το κράτος του Ισραήλ μακροπρόθεσμα, αλλά μόνο βραχυπρόθεσμα, όπου η άμεση στρατιωτική του ισχύς έχει σημαντική επίπτωση. Μακροπρόθεσμα, αυτός ο κόσμος θα καταστεί ανίκανος να υπάρξει μέσα στο παρόν πλαίσιο, στις περιοχές γύρω μας, χωρίς να χρειαστεί να υποστεί αυθεντικές επαναστατικές αλλαγές. Ο αραβο-μουσουλμανικός κόσμος είναι σαν πύργος από τραπουλόχαρτα, κατασκευασμένος από ξένους (Γαλλία και Βρετανία στη δεκαετία του 1920) χωρίς οι επιθυμίες και οι προσδοκίες των κατοίκων του να έχει ληφθεί υπόψη. Διαιρέθηκε αυθαίρετα σε 19 κράτη, όλα κατασκευασμένα από συνδυασμούς μειονοτήτων και εθνοτικές ομάδες εχθρικές η μια με την άλλη, έτσι ώστε όλα τα αραβο-μουσουλμανικά κράτη αντιμετωπίζουν την κατάρρευση εκ των έσω και σε κάποια ήδη έχει ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος. Οι περισσότεροι Άραβες, 118 από τα 170 εκατ. ζουν στην Αφρική, κυρίως στην Αίγυπτο (45 εκατ σήμερα).
Έκτος από την Αίγυπτο, όλα τα κράτη του Μαγκρέμπ αποτελούνται από ένα μείγμα Αράβων και μη Αράβων Βερβερίνων. Στην Αλγερία ήδη μαίνεται εμφύλιος πόλεμος στα βουνά του Καμπίλ μεταξύ των δύο εθνοτήτων της χώρας. Το Μαρόκο και η Αλγερία βρίσκονται σε πόλεμο για την Ισπανική Σαχάρα, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν και η κάθε μια εσωτερικές διαμάχες. Το στρατευμένο Ισλάμ θέτει σε κίνδυνο την Τυνησία και ο Καντάφι οργανώνει πόλεμους που είναι καταστροφικοί από τη σκοπιά των Αράβων, από μια χώρα αραιοκατοικημένη και που δεν μπορεί να γίνει δυνατό έθνος. Γι’ αυτό έχει στο παρελθόν αποπειραθεί ενοποιήσεις με κράτη πιο αυθεντικά, όπως η Αίγυπτος και η Συρία. Το Σουδάν, το πιο διαλυμένο κράτος στον Αραβο-μουσουλμανικό κόσμο σήμερα, είναι στηρίζεται σε τέσσερεις εθνικές ομάδες εχθρικές μεταξύ τους, μια Αραβο-μουσουλμανική σουνιτική μειοψηφία που κυβερνά μια πλειοψηφία μη-Αράβων Αφρικανών, Παγανιστών και Χριστιανών. Στην Αίγυπτο, υπάρχει μια μουσουλμανική σουνιτική πλειοψηφία που έρχεται αντιμέτωπη με μια μεγάλη χριστιανική μειονότητα, κυρίαρχη στην Άνω Αίγυπτο: περίπου 7 εκατομμύρια, αριθμός που έκανε μέχρι και τον Σαδάτ, στο λόγο του της 8ης Μαΐου να εκφράσει το φόβο ότι θα θελήσουν ένα δικό τους κράτος, κάτι σαν ένα «δεύτερο» χριστιανικό Λίβανο στην Αίγυπτο.
Όλα τα αραβικά κράτη ανατολικά του Ισραήλ είναι διαλυμένα, κατεστραμμένα και μπλεγμένα σε εμφύλιες διαμάχες ακόμη περισσότερο από εκείνα του Μαγκρέμπ. Η Συρία δε διαφέρει στην πραγματικότητα από τον Λίβανο, εκτός από το ισχυρό στρατιωτικό καθεστώς που την κυβερνά. Αλλά ο πραγματικός εμφύλιος που λαμβάνει χώρα στις μέρες μας ανάμεσα στη σουνιτική πλειοψηφία και την κυρίαρχη σιιτική Αλάουι μειοψηφία (ένα 12% του πληθυσμού) καταμαρτυρεί τη σοβαρότητα των εγχώριων προβλημάτων.
Το Ιράκ, επίσης, δεν είναι διαφορετικό κατ’ ουσίαν από τους γείτονές του, αν και η πλειοψηφία είναι Σιίτες και η κυρίαρχη μειοψηφία Σουνίτες. 65% του πληθυσμού δεν έχει λόγο στην πολιτική, ενώ μια ελίτ της τάξης του 20% κατέχει τη δύναμη. Επιπλέον, υπάρχει μια ισχυρή κουρδική μειονότητα στο βορρά και εάν το κυρίαρχο καθεστώς δεν διέθετε τη δύναμη, το στρατό και τα εισοδήματα από το πετρέλαιο, το μελλοντικό κράτος του Ιράκ δε θα διέφερε από εκείνο του Λιβάνου στο παρελθόν ή της Συρίας σήμερα. Οι σπόροι της εμφύλιας διαμάχης και πόλεμου είναι εμφανείς ήδη σήμερα, ιδιαίτερα ύστερα από την άνοδο του Χομεϊνί στην εξουσία στο Ιράν, ένας ηγέτης που οι Σιίτες του Ιράκ βλέπουν ως το φυσικό τους ηγέτη.
Όλα τα πριγκιπάτα του Κόλπου και η Σαουδική Αραβία είναι περίτεχνες κατασκευές από άμμο και που μέσα δεν έχουν παρά πετρέλαιο. Στο Κουβέιτ, οι Κουβεϊτιανοί δεν αποτελούν παρά το ένα τέταρτο του πληθυσμού. Στο Μπαχρέιν, οι Σιίτες είναι η πλειοψηφία αλλά έχουν αποκλειστεί από την εξουσία. Στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι Σιίτες είναι και πάλι η πλειοψηφία, αλλά την εξουσία έχουν οι Σουνίτες. Το ίδιο ισχύει και για το Ομάν και τη Βόρεια Υεμένη. Ακόμη και στη μαρξιστική Νότια Υεμένη υπάρχει σημαντική σιιτική μειονότητα. Στη Σαουδική Αραβία ο μισός πληθυσμός είναι ξένοι, Αιγύπτιοι και Υεμενίτες, αλλά μια σαουδική μειοψηφία έχει την εξουσία.
Η Ιορδανία είναι στην πραγματικότητα Παλαιστινιακή, κυβερνώμενη από μια Δια-Ιορδανική μειοψηφία Βεδουίνων, αλλά ο όγκος του στρατού και σίγουρα η γραφειοκρατία είναι πλέον Παλαιστινιακοί. Γεγονός είναι ότι το Αμμάν είναι τόσο Παλαιστινιακό όσο και η Ναμπλούς. Όλες αυτές οι χώρες έχουν ισχυρούς στρατούς, συγκριτικά μιλώντας. Αλλά υπάρχει πρόβλημα και εκεί, επίσης. Ο συριακός στρατός είναι στην πλειοψηφία του σουνιτικός με ένα σώμα Αλάουι αξιωματικών, ο ιρακινός στρατός σιιτικός με σουνίτες διοικητές. Αυτό έχει τεράστια σημασία μακροπρόθεσμα, και είναι ο λόγος που δεν θα καταφέρει να διατηρήσει την πίστη του στρατού για μεγάλο χρονικό διάστημα, έκτος και αν καταφύγει στον μοναδικό κοινό παρονομαστή: την εχθρότητα απέναντι στο Ισραήλ και σήμερα ακόμα και αυτό είναι ανεπαρκές.
Μαζί με τους Άραβες, διηρημένοι όπως είναι, τα άλλα μουσουλμανικά κράτη μοιράζονται ένα παρόμοιο δυσοίωνο μέλλον. Ο μισός πληθυσμός του Ιράν αποτελείται από μια Περσικά ομιλούσα εθνότητα και το άλλο μισό από μια τουρκική. Ο πληθυσμός της Τουρκίας αποτελείται από μια τουρκική σουνιτική μουσουλμανική πλειοψηφία της τάξης του 50% και δύο μεγάλες μειοψηφίες 12 εκατομμύρια Σιίτες Αλάουι και 6 εκατομμύρια σουνίτες Κούρδους. Στο Αφγανιστάν υπάρχουν 5 εκατομμύρια Σιίτες που αποτελούν το ένα τρίτο του πληθυσμού. Στο σουνιτικό Πακιστάν υπάρχουν 15 εκατομμύρια Σιίτες που υπονομεύουν την ύπαρξη αυτού του κράτους.
Αυτή η εικόνα των εθνοτικών μειονοτήτων που εκτείνεται από το Μαρόκο ως την Ινδία και από τη Σομαλία ως την Τουρκία παραπέμπει στην έλλειψη σταθερότητας και σε μια ταχεία αποσάρθρωση ολόκληρης της περιοχής. Όταν αυτή η εικόνα προστεθεί στην εικόνα της οικονομίας, βλέπουμε πως ολόκληρη η περιοχή είναι στημένη σαν ένας πύργος από τραπουλόχαρτα, ανίκανος να αντέξει τα σημαντικά του προβλήματα.
Σε αυτόν τον γιγαντιαίο και κατακερματισμένο κόσμο υπάρχουν μερικές εύπορες ομάδες και μια τεράστια μάζα φτωχών. Οι περισσότεροι Άραβες έχουν μέσο ετήσιο εισόδημα 300 δολάρια. Αυτή είναι η κατάσταση στην Αίγυπτο, στις περισσότερες χώρες του Μαγκρέμπ εκτός της Λιβύης και του Ιράκ. Ο Λίβανος είναι διαλυμένος και η οικονομία του καταρρέει. Είναι ένα κράτος που δεν υπάρχει κεντρική εξουσία, αλλά πέντε de facto κυρίαρχες δυνάμεις (Χριστιανοί στο βορρά, υποστηριζόμενοι από τους Σύριους και υπό την ηγεσία της φυλής των Φρανγκιέχ, στα ανατολικά μια περιοχή άμεσης συριακής κατάκτησης, στο κέντρο ένας χριστιανικός θύλακας ελεγχόμενος από φαλαγγιστές, στο νότο και μέχρι τον ποταμό Λιτανί μια κυρίως παλαιστινιακή περιοχή που την ελέγχει η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης και το κράτος του Ταγματάρχη Χαντάντ, αποτελούμενο από χριστιανούς και μισό εκατομμύριο Σιίτες). Η Συρία είναι σε ακόμη δυσμενέστερη θέση και ακόμα και η βοήθεια που θα εξασφαλίσει στο μέλλον μετά την ενοποίηση με τη Λιβύη δεν θα είναι αρκετή για να αντιμετωπίσει το βασικό πρόβλημά της, τη διατήρηση και συντήρηση ενός μεγάλου στρατού. Η Αίγυπτος είναι στη χειρότερη θέση: Εκατομμύρια αντιμετωπίζουν το φάσμα της πείνας, το μισό εργατικό δυναμικό είναι άνεργο και η στέγαση είναι ελλιπής στην πιο πυκνοκατοικημένη γωνιά του πλανήτη. Εκτός από το στρατό, δεν υπάρχει ούτε μια υπηρεσία που να δουλεύει επαρκώς και το κράτος βρίσκεται υπό καθεστώς μόνιμης πτώχευσης και εξαρτάται εξολοκλήρου από την αμερικανική βοήθεια που παρέχεται μετά την ειρήνευση.
Στα κράτη του Κόλπου, τη Σαουδική Αραβία, τη Λιβύη και την Αίγυπτο υπάρχει η μεγαλύτερη συσσώρευση χρήματος και πετρελαίου στον πλανήτη, αλλά εκείνοι που την απολαμβάνουν είναι μικροσκοπικές ελίτ που υπολείπονται ευρείας αποδοχής και αυτοπεποίθησης, κάτι που κανένας στρατός δεν μπορεί να εξασφαλίσει. Ο σαουδικός στρατός με όλο τον εξοπλισμό του δεν μπορεί να υπερασπιστεί το καθεστώς από πραγματικές απειλές στο εσωτερικό και στο εξωτερικό και ό,τι συνέβη στη Μέκκα το 1980 είναι απλώς ένα παράδειγμα. Μια θλιβερή και θυελλώδης κατάσταση περικυκλώνει το Ισραήλ και δημιουργεί προκλήσεις γι' αυτό, προβλήματα, κινδύνους αλλά επίσης μεγάλες ευκαιρίες για πρώτη φορά από το 1967. Είναι πιθανόν ότι οι ευκαιρίες που χάθηκαν τότε θα μπορέσουν να επιτευχθούν μέσα στη δεκαετία του ογδόντα μέχρι ενός σημείου και σε διαστάσεις που ούτε να τις φανταστούμε δεν μπορούμε σήμερα.
Η πολιτική "ειρήνης" και η επιστροφή εδαφών, μέσω μιας εξάρτησης από τις ΗΠΑ, αποκλείει την υλοποίηση της νέας επιλογής που μας έχει ανοίξει. Από το 1967, όλες οι κυβερνήσεις του Ισραήλ διαμόρφωσαν εθνικούς στόχους προσηλωμένους σε στενές πολιτικές ανάγκες από τη μία και από την άλλη σε καταστροφικές απόψεις στο εσωτερικό οι οποίες εκμηδένισαν τις δυνατότητές μας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Η αποτυχία να κάνουμε βήματα προς τον αραβικό πληθυσμό στις νέες περιοχές που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια ενός πολέμου που μας επιβλήθηκε, είναι το μέγιστο στρατηγικό σφάλμα που διέπραξε το Ισραήλ το πρωινό μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών. Θα μπορούσαμε να είχα γλιτώσει από την πικρή και επικίνδυνη διαμάχη έκτοτε εάν είχαμε δώσει την Ιορδανία στους Παλαιστίνιους που ζουν στη δυτική όχθη του Ιορδάνη. Κάνοντας αυτό θα είχαμε εκμηδενίσει το παλαιστινιακό ζήτημα που αντιμετωπίζουμε στις μέρες μας και για το οποίο έχουμε βρει λύσεις που δεν αποτελούν καθόλου λύσεις, όπως ο εδαφικός συμβιβασμός ή η αυτονομία, που στην ουσία είναι το ίδιο πράγμα. Σήμερα, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τεράστιες ευκαιρίες για να μετασχηματίσουμε την κατάσταση άρδην και αυτό πρέπει να πράξουμε την ερχόμενη δεκαετία, ειδάλλως δεν θα επιβιώσουμε ως κράτος.
Στη δεκαετία του ογδόντα, το κράτος του Ισραήλ θα χρειαστεί να υποβληθεί σε ολοσχερείς αλλαγές στο πολιτικό και οικονομικό του καθεστώς εσωτερικά, παράλληλα με ριζικές αλλαγές στην εξωτερική του πολιτική, για να μπορέσει να αντεπεξέλθει στις παγκόσμιες και τοπικές προκλήσεις της νέας εποχής. Η απώλεια των πετρελαιοφόρων εκτάσεων της περιοχής του καναλιού του Σουέζ, της τεράστιας δυνατότητας για πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άλλων πλουτοπαραγωγικών πηγών στη χερσόνησο του Σινά η οποία είναι δημογραφικά πανομοιότυπη με τις πλούσιες σε πετρελαιοπαραγωγή χώρες της περιοχής θα οδηγήσει σε ενεργειακή ανεπάρκεια στο άμεσο μέλλον και θα καταστρέψει την εγχώρια οικονομία μας: ένα τέταρτο το παρόντος ΑΕΠ, όπως και το ένα τρίτο του προϋπολογισμού χρησιμοποιείται για την αγορά πετρελαίου. Η έρευνα για νέες πρώτες ύλες στο Νεγκέβ και την ακτογραμμή δεν πρόκειται να αλλάξουν στο μέλλον αυτήν την κατάσταση πραγμάτων.
(Η ανάκτηση) της χερσονήσου του Σινά με τους παρόντες και δυνητικούς της πόρους είναι ως εκ τούτου πολιτική προτεραιότητα που παρακωλύεται από τις συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ και τις ειρηνευτικές συμφωνίες. Αυτό το σφάλμα έγκειται ασφαλώς στις παρούσες ισραηλινές κυβερνήσεις και τις κυβερνήσεις που άνοιξαν το δρόμο στην πολιτική του εδαφικού συμβιβασμού, τις συμμαχικές κυβερνήσεις του 1967. Οι Αιγύπτιοι δεν θα χρειαστεί να διατηρήσουν τη συνθήκη ειρήνης μετά την επιστροφή της χερσονήσου του Σινά και θα κάνουν ό,τι είναι δυνατό για να επιστρέψουν στην αγκάλη του αραβικού κόσμου και της ΕΣΣΔ για να κερδίσουν υποστήριξη και στρατιωτική υποστήριξη. Η αμερικανική βοήθεια είναι εγγυημένες μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα και η αποδυνάμωση των ΗΠΑ τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό θα επιφέρει μείωση της βοήθειας. Δίχως το πετρέλαιο και το εισόδημα από αυτό, με τις παρούσες δυσθεώρητες δαπάνες δεν θα κατορθώσουμε να βγάλουμε το 1982 υπό τις παρούσες συνθήκες και θα χρειαστεί να ενεργήσουμε ούτως ώστε να επιστρέψουμε στο καθεστώς που προϋπήρχε στο Σινά πριν την επίσκεψη του Σαντάντ και την λανθασμένη συμφωνία ειρήνης που υπεγράφη με αυτόν τον Μάρτιο του 1979.
Το Ισραήλ έχει δύο βασικές προσεγγίσεις μέσα από τις οποίες μπορεί να υλοποιήσει αυτόν το στόχο, μια ευθεία και μια πλάγια. Η ευθεία οδός είναι η λιγότερο ρεαλιστική λόγω της φύσης του καθεστώτος και της κυβέρνησης στο Ισραήλ, όπως και της εμπειρίας που απέκτησε ο Σαντάντ από την αποχώρησή μας από το Σινά, η οποία ήταν μαζί με τον πόλεμο του 1973 το μεγαλύτερο InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ραντεβού στο ΥΜΑΘ δίνουν εργαζόμενοι στους δήμους της Θεσσαλονίκης
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
