2013-07-16 22:40:10
Γράφει ο Κούρκουλος
Να πάμε πίσω στα θεμελιώδη της Μακρο-Οικονομίας, δηλ. του κλάδου που ασχολείται με τα οικονομικά πράγματα σε επίπεδο κράτους. Και να εξετάσομε κάποιους από τους πολλούς Μύθους πάνω στους οποίους βασίζεται η οικονομική πολιτική των περισσότερων δυτικών κρατών - και να δούμε τις αντίστοιχες αλήθειες. Μιλάμε πάντα για κράτη με σύγχρονες οικονομίες – και με τον όρο «σύγχρονες οικονομίες» εννοούμε φυσικά κάθε κράτος που έχει δημοσιονομική και δημοσιονομική ανεξαρτησί
Τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης δεν έχουν σύγχρονες οικονομίες. Στα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης λοιπόν, αυτά που λένε οι Μύθοι είναι σωστά!
Αλλά εκτός Ευρωζώνης, σε κάθε χώρα με δημοσιονομική και νομισματική ανεξαρτησία (σε μία χώρα δηλαδή όπως ελπίζομε να είναι η αυριανή Ελλάδα της Δραχμής), είναι απλά Μύθοι – εγκληματικοί και επικίνδυνοι.
ΜΥΘΟΙ
- Τα κρατικά ελλείμματα είναι αρνητικά για μία οικονομία ενώ τα πλεονάσματα είναι θετικά.
- Το κράτος χρειάζεται έσοδα για να κάνει δαπάνες.
- Τα ασφαλιστικά ταμεία του δημοσίου πάνε για χρεοκοπία.
- Οι επόμενες γενιές πληρώνουν τα ελλείμματα στον κρατικό προϋπολογισμό των προηγουμένων γενιών.
- Εάν μία χώρα συνεχίσει να αυξάνει το δημόσιο χρέος της ή έχει υψηλό δημόσιο χρέος», κάποια στιγμή οι αγορές ή θα υποβαθμίσουν το χρέος της ή θα την δανείζουν με υψηλό επιτόκιο ή θα σταματήσουν να την δανείζουν εντελώς -- ή όλα αυτά μαζί!
- Οι τράπεζες χρηματοδοτούνται από την Ευρώπη και το κράτος αλλά δεν δανείζουν για λόγους κερδοσκοπικούς, αδιαφορώντας για την υπόλοιπη κοινωνία.
- Μία χώρα που έχει ισχυρές εξαγωγές είναι απαραιτήτως και εύρωστη οικονομικά. Μία χώρα που έχει πολλές εισαγωγές απολαμβάνει αγαθά περισσότερο από ότι πρέπει.
ΜΥΘΟΣ ΠΡΩΤΟΣ: Τα κρατικά ελλείμματα είναι αρνητικά για μία οικονομία ενώ τα πλεονάσματα είναι θετικά.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Δεν υπάρχει καλό ή κακό έλλειμμα, όπως δεν υπάρχει καλό ή κακό πλεόνασμα. Το ισοζύγιο εισπράξεων και πληρωμών του δημοσίου είναι εργαλείο και όχι αυτοσκοπός. Οφείλομε να το χειριζόμαστε και να το εξετάζομε σε συνάρτηση με τα ουσιαστικά και σημαντικά μεγέθη, τους στόχους δηλαδή, της εθνικής μας οικονομίας, με βασικότερο στόχο την παραγωγικότητα –και παραγωγικότητα σημαίνει κατ’ αρχάς επίπεδο απασχόλησης.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απώλεια παραγωγικότητας από το να έχεις ένα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού σου να κάθεται! (Είτε επειδή είναι σε καταστολή σε κάποια θέση στο Δημόσιο είτε διότι θέλει να εργαστεί κάπου παραγωγικά και δεν βρίσκει δουλειά.) Το εθνικό προϊόν που χάνεται μία χρονιά επειδή ένα σημαντικό κομμάτι του εργατικού δυναμικού υποαπασχολείται ή είναι ανενεργό (ή ψευδο-εργάζεται, όπως κάνει ένα κομμάτι του δημοσίου) δεν θα αντικατασταθεί ούτε την επόμενη ούτε κάποια άλλη χρονιά. Χάθηκε για πάντα.
Άρα πρώτος στόχος μίας σωστής δημοσιονομικής πολιτικής, όπως μαθαίνομε ξανά τώρα (πάνω στο πετσί μας), είναι η ενεργοποίηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου παραγωγικού δυναμικού της χώρας! Τόσο του εργαζόμενου πληθυσμού όσο και του ιδιωτικού τομέα στο σύνολο του.
Υποθέστε ότι εμφανίζεται αύριο ένας από μηχανής θεός και ξοφλάει όλο το δημόσιο χρέος της Ελλάδος. Κόβει μία επιταγή 360 δισ. ευρώ και πληρώνει όλους τους δανειστές μας στο ακέραιο. Και ξεκινάμε για το 2012 με μηδενικό χρέος. Χαράς ευαγγέλια για κάθε νεο-φιλελεύθερο και απόλυτη ευτυχία για τους κλασσικούς οικονομολόγους!
Ερωτάται ο αναγνώστης: Με τι είδους προϋπολογισμό πρέπει να πάμε για το 2012 προκειμένου να έχομε οικονομική ανάπτυξη;
: Μα φυσικά ελλειμματικό και μάλιστα βαθιά ελλειμματικό προϋπολογισμό! Για τον απλούστατο λόγο ότι το ισοζύγιο (balance) του ιδιωτικού τομέα είναι κατ’ ανάγκην, μαθηματικά και λογιστικά ίσο και αντίθετο με του δημόσιου τομέα. Όταν ο δημόσιος τομέας είναι σε πλεόνασμα, ο ιδιωτικός τομέας είναι σε έλλειμμα – υποχρεωτικά!
Και επειδή ο ιδιωτικός τομέας αποτελείται από εγχώριο ιδιωτικό (παραγωγή, υπηρεσίες, κτλ.) και εξωτερικό ιδιωτικό (εισαγωγές, εξαγωγές, εμβάσματα εξωτερικού, κτλ.) είναι προφανές ότι όταν ο δημόσιος τομέας είναι σε πλεόνασμα, ο ιδιωτικός θα είναι κι αυτός σε πλεόνασμα, δηλ. θα αυξάνεται ο πλούτος του, μόνον όταν είναι και ο εξωτερικός σε πλεόνασμα (π.χ. όταν έχομε περισσότερες εξαγωγές από εισαγωγές). Τότε «επωφελούνται» και δημόσιος και εγχώριος τομέας από τις εξαγωγές. Αλλιώς, εάν έχομε δηλ, αρνητικό εξωτερικό ισοζύγιο, τότε, μαθηματικά, όσο μεγάλο είναι το πλεόνασμα του δημοσίου άλλο τόσο θα είναι μεγάλο, δραχμή προς δραχμή το έλλειμμα (το φτώχεμα) του εγχώριου ιδιωτικού τομέα, δηλ. συνολικά των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Δημόσιο έλλειμμα = Ιδιωτικό πλεόνασμα
Δημόσιο πλεόνασμα = Ιδιωτικό έλλειμμα
Και όλα αυτά που μας λένε τόσες δεκαετίες για τα «κακά ελλείμματα»;...
Τα όρια που επέβαλε το Μάαστριχτ; Δεν αξίζουν τίποτα;
Όχι, δεν αξίζουν τίποτα απολύτως επιστημονικά ή από πλευράς οικονομικής πολιτικής. Όλα αυτά που ισχυρίζονται οι υπεύθυνοι για την ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική είναι αστεία , ή μάλλον τραγικά. Δεν είναι προϊόντα σοβαρής επιστημονικής ανάλυσης αλλά κολοκυθιάς. (Γιατί 3% και όχι 5%; Γιατί 5% και όχι 7%;).
Κάθε προϋπολογισμός έχει στόχους και κάθε κυβέρνηση έχει εργαλεία. Οι χρηματικές ροές είναι εργαλείο – η αύξηση της ζήτησης είναι στόχος. Για να επιτύχομε τον στόχο χρησιμοποιούμε τα εργαλεία της δημοσιονομικής και αυξάνομε την καθαρή δημόσια δαπάνη (έχομε έξοδα μεγαλύτερα από έσοδα). Και έχομε συνεπώς έλλειμμα. Πόσο μεγάλο; Δεν ξέρομε. Γι’ αυτό ξεκινάμε και ρυθμίζομε τις δημόσιες δαπάνες μέχρις ότου πλησιάσομε τους στόχους μας, οπότε αναπροσαρμόζομε την χρήση των εργαλείων μας όπου χρειάζεται και ούτω καθ’ εξής. Αυτή είναι αληθινή επιστημονική μέθοδος και όχι η αστρολογία τύπου «Χρέος 60% του ΑΕΠ είναι ανεκτό αλλά 65% είναι απαράδεκτο». (Μα η Ελλάδα είναι Αιγόκερως σε αστερισμό Σκορπιού οπότε καλό και το 70%.)
Βεβαίως, εάν χρειαστεί, το δημόσιο χρησιμοποιεί αντίστροφα τα εργαλεία του. Εάν τυχόν η αγοράυπερθερμανθεί (κατά την έκφραση των νέο-κλασσικών), είναι υποχρέωση του δημοσίου να παρέμβει πχ αυξάνοντας φόρους. Η σύγχρονη θεωρία δεν αντιμετωπίζει την ενεργή δημοσιονομική πολιτική ως μία πανάκεια αυτή καθ’ εαυτή –αλλά ως εργαλείο που απαιτεί προσεκτικούς και έντιμους χειρισμούς του.
Δεν υπάρχουν λοιπόν καλά ή κακά ελλείμματα – υπάρχει μόνον πετυχημένη ή αποτυχημένη δημοσιονομική πολιτική.
ΜΥΘΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ: Το κράτος χρειάζεται έσοδα για να κάνει δαπάνες.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Σε όλα τα κράτη του κόσμου που έχουν δικό τους νόμισμα (όλα δηλ. σχεδόν τα κράτη πλην Ευρωζώνης) αυτό δεν ισχύει. Οι φόροι δεν εφοδιάζουν το κράτος με το χρήμα που χρειάζεται για τις δαπάνες του διότι εξ ορισμού το ίδιο το κράτος «τυπώνει» χρήμα! Όταν λέμε λοιπόν ότι εμείς, ως φορολογούμενοι, πληρώνομε τον μισθό του τάδε δημοσίου υπαλλήλου, αυτό είναι σωστό μόνον ως σχήμα λόγου. Από πλευράς οικονομικής επιστήμης αυτός ο ισχυρισμός είναι λάθος! Το κράτος είναι αυτό που πληρώνει και όχι οι φορολογούμενοι. Σωστά λέμε ότι ο δημόσιος υπάλληλος έχει υποχρεώσεις απέναντι μας αλλά αυτό ισχύει διότι είναι δημόσιος υπάλληλος και εμείς φορολογούμενοι πολίτες (αυτό εννοούμε όταν λέμε ότι «εμείς πληρώνομε τον μισθό του»), και όχι διότι ο μισθός του δημοσίου υπαλλήλου προέρχεται από τους φόρους που καταβάλλομε.
Οι φόροι μας, όπως μαθαίνομε από την σύγχρονη, μετα-Κεϋνσιανή Μακρο-οικονομία, πηγαίνουν εκεί από όπου ήρθαν δηλ. στην ανυπαρξία. Το κράτος γνωρίζομε ότι μπορεί και «τυπώνει» όσο χρήμα χρειάζεται για τις δαπάνες του προϋπολογισμού του. Το κράτος δημιουργεί χρήμα για τις δαπάνες του εκ του μηδενός. Και τα έσοδα του κράτους λοιπόν (από φόρους κ.ά.) πηγαίνουν πίσω στο μηδέν.
Το κράτος επιβάλλει φόρους βασικά για δύο λόγους, έναν οικονομικό και έναν κοινωνικό / πολιτικό: Πρώτο και κύριο, προκειμένου να έχει αξία το εθνικό νόμισμα και, δευτερευόντως, για να προκαλέσει, στο βαθμό που υπαγορεύει η πολιτική ιδεολογία των εκάστοτε κυβερνώντων, αναδιανομή εισοδήματος.
ΜΥΘΟΣ ΤΡΙΤΟΣ: Τα ασφαλιστικά ταμεία του δημοσίου πάνε για χρεοκοπία.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Δεν υπάρχει περίπτωση ένα κράτος με δικό του νόμισμα να μην μπορεί να ανταποκριθεί σε όσες οικονομικές υποχρεώσεις έχει που είναι στο νόμισμα του. Εφόσον οι υποχρεώσεις των δημοσίων ασφαλιστικών ταμείων ενός κράτους είναι στο εθνικό του νόμισμα, το κράτος αυτό πάντοτε και συνολικά μπορεί να τις καλύπτει.
(Θα ρωτήσει κάποιος, γιατί τότε να γίνονται αναλογιστικές μελέτες αντί να «τυπώνομε» όσο χρήμα θέλομε; Γιατί να μην αυξήσομε κατακόρυφα όλες τις συντάξεις; Διότι το επίπεδο των συντάξεων δεν μπορεί να ορίζεται ανεξάρτητα από τις υπόλοιπες παραμέτρους της εθνικής οικονομίας. Εάν οι ασφαλιστικές παροχές ρυθμίζονται αυθαίρετα και ανεξάντλητα θα επηρεαστεί αρνητικά η συνολική οικονομία.)
ΜΥΘΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ: Οι επόμενες γενιές πληρώνουν τα ελλείμματα στον κρατικό προϋπολογισμό των προηγουμένων γενιών.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Καμία γενιά δεν πλήρωσε ούτε ποτέ θα πληρώσει τα ετήσια ελλείμματα των πατεράδων, των παππούδων ή των προπαππούδων της. Ο μύθος αυτός βασίζεται στην σύγχυση που γίνεται μεταξύ ετησίου ελλείμματος και συνολικού χρέους. Αλλά ας θυμόμαστε ότι το έλλειμμα είναι ροή – το χρέος είναι μέγεθος. Το έλλειμμα π.χ. του έτους 1990 δεν το είδαμε ξανά ούτε φυσικά θα το ξαναδούμε μπροστά μας. Αυτά που βλέπουμε είναι εκ των υστέρων το οικονομικό αποτέλεσμα της πολιτικής που έδειξε έλλειμμα το 1990 και το χρέος της χώρας το οποίο λόγω τού ελλείμματος εκείνου αυξήθηκε.
Αλλά θυμίζομε ότι εάν μία χώρα έχει εθνικό, δικό της νόμισμα και τα χρέη της είναι ορισμένα (denominated) στο νόμισμα της, μπορεί εξ ορισμού να εξυπηρετήσει τα χρέος της, στο σύνολο του και ανά πάσα στιγμή!
ΜΥΘΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ : Εάν μία χώρα συνεχίσει να αυξάνει το δημόσιο χρέος της ή έχει υψηλό δημόσιο χρέος», κάποια στιγμή οι αγορές ή θα υποβαθμίσουν το χρέος της ή θα την δανείζουν με υψηλό επιτόκιο ή θα σταματήσουν να την δανείζουν εντελώς -- ή όλα αυτά μαζί!
Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Επαναλαμβάνομε ότι ένα κράτος με δικό του, εθνικό νόμισμα δεν κινδυνεύει ποτέ (μα ποτέ!) να βρεθεί σε αδυναμία πληρωμών, έναντι οιασδήποτε υποχρεώσεως έχει, περιλαμβανομένων των δανείων του, εφόσον αυτές οι υποχρεώσεις είναι ορισμένες (denominated) στο νόμισμα αυτό.
Εύκολα λοιπόν συνάγεται ο βασικός κανόνας: Παίρνομε δάνεια κι εκδίδομε γραμμάτια (ομόλογα) μόνον σε εθνικό νόμισμα! Εάν θέλουν οι ξένοι επενδυτές, τα αγοράζουν. Εάν δεν θέλουν και απαιτούν σύνδεση με δολάρια, ευρώ, χρυσό ή λίρες Τουρκίας, ευχαριστούμε αλλά δυστυχώς δεν θα μπορέσομε.
Ένα είναι σίγουρο, όπως έχει αποδείξει η ιστορική εμπειρία: Το κράτος, εάν όλοι οι ξένοι επενδυτές μαζί τρελαθούν και δεν θέλουν ένα σταθερό και σίγουρο εισόδημα (κάτι που δεν γίνεται ποτέ), θα βρει πρόθυμους δανειστές, εκ των οποίων πρώτη και καλύτερη την Τράπεζα της Ελλάδος!...
ΜΥΘΟΣ ΕΚΤΟΣ: Οι τράπεζες χρηματοδοτούνται από την Ευρώπη και το κράτος αλλά δεν δανείζουν για λόγους κερδοσκοπικούς, αδιαφορώντας για την υπόλοιπη κοινωνία.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Οι τράπεζες, όπως όλοι μας σε ένα σύστημα ελεύθερης οικονομίας, είναι φυσικά κερδοσκοπικές! Σκοπόν έχουν το κέρδος. (Τι να έχουν, την ζημίαν ; Να είναι ζημιοσκόπες; Άλλο πάλι κι αυτό.)
Είναι λοιπόν προφανές ότι οι τράπεζες σήμερα δεν δανείζουν διότι θεωρούν ασύμφορο τον δανεισμό. Ούτε ανθελληνικές είναι οι ξένες τράπεζες που δεν δανείζουν την Ελλάδα του Ευρώ ούτε εγκληματικές οι τράπεζες στην Ελλάδα που δεν δανείζουν τις εγχώριες επιχειρήσεις. Απλάδεν τους συμφέρει, ούτε στην μία ούτε στην άλλη περίπτωση.
Και για μεν την Ελλάδα είναι απλό το γιατί. Διότι η Ελλάδα του Ευρώ είναι μία χώρα με πολλά χρέη και χωρίς δικό της νόμισμα, η οποία έφτασε στο τέλος του ευχάριστου πλην σύντομου αυτού ονείρου και τα νούμερα πια δεν βγαίνουν. (Έπονται στη σειρά και άλλοι συγκάτοικοι της Ευρωζώνης.)
Για δε τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, η πραγματικότητα είναι ότι η τράπεζα θα δανείσει εφόσον υπάρχει αξιόπιστος πελάτης για του δώσει δάνειο και εάν οι προοπτικές τής οικονομίας γενικά και του πελάτη ειδικά είναι επαρκώς θετικές. Τελεία και παύλα. Οι τράπεζες δεν είναι και δεν τις θέλομε να είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα.
Σήμερα οι τράπεζες δεν δανείζουν διότι οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας είναι άθλιες, οι προοπτικές όλων σχεδόν των κλάδων το ίδιο άθλιες και τα οικονομικά των επί μέρους εταιρειών είναι επιβαρημένα με υπέρμετρα χρέη. Το τελευταίο αυτό αποτελεί από μόνο του σοβαρό ανασχετικό παράγοντα για δανεισμό στον ιδιωτικό τομέα (και για ανάπτυξη μέσω επενδύσεων, δημιουργίας θέσεων εργασίας, κτλ) διότι όλες οι επιχειρήσεις που είναι υπέρμετρα χρεωμένες επιδιώκουν να ελαφρύνουν το βάρος από τα χρέη τους, κάνοντας μείωση επενδύσεων και δαπανών, αντί να επιβαρύνονται κι άλλο.
Να σημειώσομε εδώ το εξής σημαντικό. Οι κινήσεις αυτές των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, δηλ. να μειώνουν δαπάνες και επενδύσεις και να αυξάνουν στο βαθμό που μπορούν την αποταμίευση, είναι σωστές για καθ’ ένα εξ αυτών (βελτιώνονται τα οικονομικά της επιχείρησης και του νοικοκυριού εν μέσω μίας οικονομικής κρίσης). Αλλά είναι κινήσεις δυσμενείς για το σύνολο της Οικονομίας! Αυτό είναι ένα από τα παράδοξα που η Κεϋνσιανή ανάλυση εντόπισε. Είναι πράγματι παράδοξο να ισχύει κάτι για κάθε ένα μέλος ενός συνόλου και να ισχύει το αντίθετο για το σύνολο!
Όπως παράδοξο είναι και το φαινόμενο όπου, μπροστά σε μία μείωση της συνολικής ζήτησης, όπως έχομε σήμερα, οι επιχειρήσεις κάνουν μείωση προσωπικού και, ενώ αυτό για κάθε μία επιχείρηση είναι βέβαια θετικό (μειώνεται το κόστος λειτουργίας της σε περίοδο δυσκολιών), είναι απολύτως αρνητικό για το σύνολο της Οικονομίας! Αυτοί οι εργαζόμενοι που χάνουν την δουλειά τους είναι ταυτοχρόνως και καταναλωτές που βγαίνουν εκτός κατανάλωσης. Οι επιχειρήσεις μία-μία βελτιώνουν τα οικονομικά τους και υποτίθεται ότι θα πάνε καλύτερα αλλά έτσι όλη μαζί η εθνική οικονομία, περιλαμβανομένων αυτών των επιχειρήσεων, πηγαίνει χειρότερα!
Τα παράδοξα αυτά οδηγούν απευθείας στο συμπέρασμα ότι παρόμοιες αδυναμίες της αγοράς απαιτούν συνολική δημοσιονομική παρέμβαση.
Στην σημερινή δηλ. κατάσταση της Ελλάδας είναι απαραίτητη η παρέμβαση του δημοσίου το οποίο πρέπει να ρίξει χρήμα στην οικονομία και να την ενεργοποιήσει (stimulate) διότι ο ιδιωτικός τομέας (επιχειρήσεις & νοικοκυριά) λόγω των συνεχών και σημαντικών αφαιμάξεων έχει εξουθενωθεί.
Αλλά χωρίς εθνικό νόμισμα τέτοια παρέμβαση είναι αδύνατη.
ΜΥΘΟΣ ΕΒΔΟΜΟΣ: Μία χώρα που έχει ισχυρές εξαγωγές είναι απαραιτήτως και εύρωστη οικονομικά. Μία χώρα που έχει πολλές εισαγωγές απολαμβάνει αγαθά περισσότερο από ότι πρέπει.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Το μόνο δυνατό σχόλιο εδώ, και για τις δύο αυτές καταστάσεις, συνοψίζεται σε μία λέξη: «Εξαρτάται!..»
Δεν είναι απαραίτητο ότι μία εξαγωγική χώρα είναι και εύρωστη οικονομικά. Διότι, κατ’ αρχάς, «οικονομική ευρωστία» δεν σημαίνει απλά ένα υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα αλλά και συγκεκριμένες άλλες παραμέτρους. Εάν, για παράδειγμα, όλο το έσοδο από τις εξαγωγές αυτές σωρεύεται σε μία δράκα ολίγων διεφθαρμένων κυβερνώντων, η χώρα αυτή δεν έχει και πολύ σοβαρές οικονομικές ή κοινωνικές προοπτικές. Και η διαρκής κοινωνική δυστυχία δεν βοηθάει καθόλου τον καπιταλισμό! Παραδείγματα τέτοιων χωρών υπάρχουν πολλά στον Τρίτο Κόσμο.
Υπάρχουν όμως εξαγωγικές χώρες πού έχουν πραγματική οικονομική ευρωστία, πχ η Ιαπωνία που έχει ένα συνετό δείκτη Gini διασποράς πλούτου (http://en.wikipedia.org/wiki/Gini_index), υψηλό βιοτικό επίπεδο και διαχρονική σταθερότητα.
Οι χώρες με αρνητικό εξωτερικό ισοζύγιο, δηλ. όσες γενικά εισάγουν περισσότερα από ό,τι εξάγουν, δεν είναι όλες σε κακή οικονομική κατάσταση! Άλλες μπορεί να πηγαίνουν καλά (διότι πχ η εγχώρια οικονομική ισχύς τους εξασφαλίζει την απαιτούμενη ισχύ του νομίσματος τους) και άλλες να πηγαίνουν άσχημα (διότι πχ οι εισαγωγές στο σύνολο τους ωθούνται από υπερβολικό και ανεδαφικό δανεισμό).
Το βασικό είναι ότι, για όλες σύγχρονες οικονομίες που έχουν εθνικό νόμισμα, οι εισαγωγές είναι όφελος ενώ οι εξαγωγές είναι κόστος! Αυτό είναι δύσκολο να γίνει άμεσα αντιληπτό αλλά αποτελεί μία μακρο-οικονομική πραγματικότητα. Ας αναλογιστούμε τι πραγματικά σημαίνει «Εισάγω». Σημαίνει, για το σύνολο της οικονομίας, ότι παίρνω ένα προϊόν που αποτελείται από πραγματικές πρώτες ύλες, πραγματική κατεργασία και πραγματική εργασία – και ως αντίτιμο καταβάλλω ένα κομμάτι χαρτί !..
(«Εξάγω» σημαίνει το ακριβώς αντίθετο.)
Η Ελλάδα έχει μέχρι σήμερα ξένο νόμισμα, ένα νόμισμα που για άσχετους από την ελληνική οικονομία λόγους διατηρείται σε σκληρή, υψηλή ισοτιμία, οπότε μπορούσε και ακόμα μπορεί να αγοράζει ξένα προϊόντα φτηνότερα από ό,τι εάν είχε εθνικό νόμισμα, δηλ. ένα νόμισμα που θα καθρέφτιζε την πραγματική ελληνική οικονομία (και όχι την ευρωπαϊκή). Γίναμε έχοντας το ευρώυπερ-καταναλωτές, ως νοικοκυριά, όχι μόνο αυξάνοντας τον ιδιωτικό δανεισμό (καταναλωτικά κ.ά. δάνεια) που αλόγιστα επέτρεψε το ελληνικό κράτος αλλά ακριβώς και κυρίως λόγω του ίδιου του Ευρώ!
Χωρίς να ακυρώνομε την ατομική ευθύνη εκάστου εξ ημών ο οποίος καταχρεώθηκε σε καταναλωτικά δάνεια, πιστωτικές κάρτες, κτλ, πρέπει σε κάθε περίπτωση να πούμε ότι ζήσαμε μία δεκαετία ως κάτοικοι μίας χώρας με σκληρό νόμισμα ενώ χρειαζόμασταν ένα νόμισμα πού η σταδιακή και γενικά ελεγχόμενη υποτίμηση του μας ταίριαζε πολύ περισσότερο.
Αλλά το βασικό είναι ότι μία υπερ-θέρμανση των εισαγωγών ή της οικονομίας γενικότερα αντιμετωπίζεται πολύ καλύτερα και ομαλότερα έχοντας εθνικό νόμισμα και τα εργαλεία της δημοσιονομικής πολιτικής στα χέρια μας. Ενώ σήμερα δεν έχομε κανένα απολύτως εργαλείο παρά μόνον την Φορολόγηση, δηλ. ένα νυστέρι με το οποίο κόβομε και μόνο κόβομε. Δεν δουλεύει όμως η Ιατρική μόνο με νυστέρι.
Πολλοί θα πούνε ότι με ένα δικό μας νόμισμα θα αυξηθούν υπέρμετρα οι εισαγωγές και θα πληγούν τόσο η ευμάρεια μας σε καταναλωτικά αγαθά όσο και η εγχώρια παραγωγή λόγω αύξησης των εισαγομένων πρώτων υλών. Ναι, έτσι είναι!. Πράγματι τα ντοματάκια Αργεντινής θα σταματήσουν να είναι φτηνότερα από τα εγχώρια διότι η σημερινή, πλαστή αγοραστική μας δύναμη θα εξαφανιστεί και θα εμφανιστεί η πραγματική (για την ελληνική οικονομία) τιμή της ντομάτας Αργεντινής.
Ο υπ’ αριθμόν ένα στόχος κάθε υπεύθυνης, εθνικής οικονομικής πολιτικής είναι η ενεργοποίηση της παραγωγικότητας. Αυτό σημαίνει αύξηση της συνολικής ζήτησης, που με τη σειρά του σημαίνει πολιτική αναπτυξιακή, δηλ. κατά πρώτο και κύριο λόγο, εντατικότατη πολιτική εργασιακής απασχόλησης και δραστική, δραστικότατη μείωση της φορολογίας σε όλα τα επίπεδα, τόσο σε ατομικό και οικογενειακό επίπεδο όσο και σε εταιρικό.
Εάν δεν αντιληφθούμε την επιστημονική αλήθεια πίσω από τους Μύθους που προαναφέραμε και εάν δεν κινηθούμε άμεσα, και στη βάση της Αλήθειας, της Πραγματικότητας, προς την Ανάπτυξη, δεν έχομε ελπίδα να ξεφύγομε από την κρίση και είμαστε καταδικασμένοι σε οικονομικό (και σε προέκταση εθνικό) μαρασμό.
Δυστυχώς όμως οι σημερινές πολιτικές ηγεσίες στο σύνολο τους εθελοτυφλούν, είτε από άγνοια είτε από σκοπιμότητα (αυτό είναι αδιάφορο), και κανείς δεν είναι έτοιμος να αναλάβει τις απαραίτητες, βαριές ευθύνες για αλλαγή πορείας.
Οπότε - Καλή αντάμωση στα γουναράδικα.
logioshermes
Να πάμε πίσω στα θεμελιώδη της Μακρο-Οικονομίας, δηλ. του κλάδου που ασχολείται με τα οικονομικά πράγματα σε επίπεδο κράτους. Και να εξετάσομε κάποιους από τους πολλούς Μύθους πάνω στους οποίους βασίζεται η οικονομική πολιτική των περισσότερων δυτικών κρατών - και να δούμε τις αντίστοιχες αλήθειες. Μιλάμε πάντα για κράτη με σύγχρονες οικονομίες – και με τον όρο «σύγχρονες οικονομίες» εννοούμε φυσικά κάθε κράτος που έχει δημοσιονομική και δημοσιονομική ανεξαρτησί
Τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης δεν έχουν σύγχρονες οικονομίες. Στα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης λοιπόν, αυτά που λένε οι Μύθοι είναι σωστά!
Αλλά εκτός Ευρωζώνης, σε κάθε χώρα με δημοσιονομική και νομισματική ανεξαρτησία (σε μία χώρα δηλαδή όπως ελπίζομε να είναι η αυριανή Ελλάδα της Δραχμής), είναι απλά Μύθοι – εγκληματικοί και επικίνδυνοι.
ΜΥΘΟΙ
- Τα κρατικά ελλείμματα είναι αρνητικά για μία οικονομία ενώ τα πλεονάσματα είναι θετικά.
- Το κράτος χρειάζεται έσοδα για να κάνει δαπάνες.
- Τα ασφαλιστικά ταμεία του δημοσίου πάνε για χρεοκοπία.
- Οι επόμενες γενιές πληρώνουν τα ελλείμματα στον κρατικό προϋπολογισμό των προηγουμένων γενιών.
- Εάν μία χώρα συνεχίσει να αυξάνει το δημόσιο χρέος της ή έχει υψηλό δημόσιο χρέος», κάποια στιγμή οι αγορές ή θα υποβαθμίσουν το χρέος της ή θα την δανείζουν με υψηλό επιτόκιο ή θα σταματήσουν να την δανείζουν εντελώς -- ή όλα αυτά μαζί!
- Οι τράπεζες χρηματοδοτούνται από την Ευρώπη και το κράτος αλλά δεν δανείζουν για λόγους κερδοσκοπικούς, αδιαφορώντας για την υπόλοιπη κοινωνία.
- Μία χώρα που έχει ισχυρές εξαγωγές είναι απαραιτήτως και εύρωστη οικονομικά. Μία χώρα που έχει πολλές εισαγωγές απολαμβάνει αγαθά περισσότερο από ότι πρέπει.
ΜΥΘΟΣ ΠΡΩΤΟΣ: Τα κρατικά ελλείμματα είναι αρνητικά για μία οικονομία ενώ τα πλεονάσματα είναι θετικά.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Δεν υπάρχει καλό ή κακό έλλειμμα, όπως δεν υπάρχει καλό ή κακό πλεόνασμα. Το ισοζύγιο εισπράξεων και πληρωμών του δημοσίου είναι εργαλείο και όχι αυτοσκοπός. Οφείλομε να το χειριζόμαστε και να το εξετάζομε σε συνάρτηση με τα ουσιαστικά και σημαντικά μεγέθη, τους στόχους δηλαδή, της εθνικής μας οικονομίας, με βασικότερο στόχο την παραγωγικότητα –και παραγωγικότητα σημαίνει κατ’ αρχάς επίπεδο απασχόλησης.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απώλεια παραγωγικότητας από το να έχεις ένα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού σου να κάθεται! (Είτε επειδή είναι σε καταστολή σε κάποια θέση στο Δημόσιο είτε διότι θέλει να εργαστεί κάπου παραγωγικά και δεν βρίσκει δουλειά.) Το εθνικό προϊόν που χάνεται μία χρονιά επειδή ένα σημαντικό κομμάτι του εργατικού δυναμικού υποαπασχολείται ή είναι ανενεργό (ή ψευδο-εργάζεται, όπως κάνει ένα κομμάτι του δημοσίου) δεν θα αντικατασταθεί ούτε την επόμενη ούτε κάποια άλλη χρονιά. Χάθηκε για πάντα.
Άρα πρώτος στόχος μίας σωστής δημοσιονομικής πολιτικής, όπως μαθαίνομε ξανά τώρα (πάνω στο πετσί μας), είναι η ενεργοποίηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου παραγωγικού δυναμικού της χώρας! Τόσο του εργαζόμενου πληθυσμού όσο και του ιδιωτικού τομέα στο σύνολο του.
Υποθέστε ότι εμφανίζεται αύριο ένας από μηχανής θεός και ξοφλάει όλο το δημόσιο χρέος της Ελλάδος. Κόβει μία επιταγή 360 δισ. ευρώ και πληρώνει όλους τους δανειστές μας στο ακέραιο. Και ξεκινάμε για το 2012 με μηδενικό χρέος. Χαράς ευαγγέλια για κάθε νεο-φιλελεύθερο και απόλυτη ευτυχία για τους κλασσικούς οικονομολόγους!
Ερωτάται ο αναγνώστης: Με τι είδους προϋπολογισμό πρέπει να πάμε για το 2012 προκειμένου να έχομε οικονομική ανάπτυξη;
: Μα φυσικά ελλειμματικό και μάλιστα βαθιά ελλειμματικό προϋπολογισμό! Για τον απλούστατο λόγο ότι το ισοζύγιο (balance) του ιδιωτικού τομέα είναι κατ’ ανάγκην, μαθηματικά και λογιστικά ίσο και αντίθετο με του δημόσιου τομέα. Όταν ο δημόσιος τομέας είναι σε πλεόνασμα, ο ιδιωτικός τομέας είναι σε έλλειμμα – υποχρεωτικά!
Και επειδή ο ιδιωτικός τομέας αποτελείται από εγχώριο ιδιωτικό (παραγωγή, υπηρεσίες, κτλ.) και εξωτερικό ιδιωτικό (εισαγωγές, εξαγωγές, εμβάσματα εξωτερικού, κτλ.) είναι προφανές ότι όταν ο δημόσιος τομέας είναι σε πλεόνασμα, ο ιδιωτικός θα είναι κι αυτός σε πλεόνασμα, δηλ. θα αυξάνεται ο πλούτος του, μόνον όταν είναι και ο εξωτερικός σε πλεόνασμα (π.χ. όταν έχομε περισσότερες εξαγωγές από εισαγωγές). Τότε «επωφελούνται» και δημόσιος και εγχώριος τομέας από τις εξαγωγές. Αλλιώς, εάν έχομε δηλ, αρνητικό εξωτερικό ισοζύγιο, τότε, μαθηματικά, όσο μεγάλο είναι το πλεόνασμα του δημοσίου άλλο τόσο θα είναι μεγάλο, δραχμή προς δραχμή το έλλειμμα (το φτώχεμα) του εγχώριου ιδιωτικού τομέα, δηλ. συνολικά των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Δημόσιο έλλειμμα = Ιδιωτικό πλεόνασμα
Δημόσιο πλεόνασμα = Ιδιωτικό έλλειμμα
Και όλα αυτά που μας λένε τόσες δεκαετίες για τα «κακά ελλείμματα»;...
Τα όρια που επέβαλε το Μάαστριχτ; Δεν αξίζουν τίποτα;
Όχι, δεν αξίζουν τίποτα απολύτως επιστημονικά ή από πλευράς οικονομικής πολιτικής. Όλα αυτά που ισχυρίζονται οι υπεύθυνοι για την ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική είναι αστεία , ή μάλλον τραγικά. Δεν είναι προϊόντα σοβαρής επιστημονικής ανάλυσης αλλά κολοκυθιάς. (Γιατί 3% και όχι 5%; Γιατί 5% και όχι 7%;).
Κάθε προϋπολογισμός έχει στόχους και κάθε κυβέρνηση έχει εργαλεία. Οι χρηματικές ροές είναι εργαλείο – η αύξηση της ζήτησης είναι στόχος. Για να επιτύχομε τον στόχο χρησιμοποιούμε τα εργαλεία της δημοσιονομικής και αυξάνομε την καθαρή δημόσια δαπάνη (έχομε έξοδα μεγαλύτερα από έσοδα). Και έχομε συνεπώς έλλειμμα. Πόσο μεγάλο; Δεν ξέρομε. Γι’ αυτό ξεκινάμε και ρυθμίζομε τις δημόσιες δαπάνες μέχρις ότου πλησιάσομε τους στόχους μας, οπότε αναπροσαρμόζομε την χρήση των εργαλείων μας όπου χρειάζεται και ούτω καθ’ εξής. Αυτή είναι αληθινή επιστημονική μέθοδος και όχι η αστρολογία τύπου «Χρέος 60% του ΑΕΠ είναι ανεκτό αλλά 65% είναι απαράδεκτο». (Μα η Ελλάδα είναι Αιγόκερως σε αστερισμό Σκορπιού οπότε καλό και το 70%.)
Βεβαίως, εάν χρειαστεί, το δημόσιο χρησιμοποιεί αντίστροφα τα εργαλεία του. Εάν τυχόν η αγοράυπερθερμανθεί (κατά την έκφραση των νέο-κλασσικών), είναι υποχρέωση του δημοσίου να παρέμβει πχ αυξάνοντας φόρους. Η σύγχρονη θεωρία δεν αντιμετωπίζει την ενεργή δημοσιονομική πολιτική ως μία πανάκεια αυτή καθ’ εαυτή –αλλά ως εργαλείο που απαιτεί προσεκτικούς και έντιμους χειρισμούς του.
Δεν υπάρχουν λοιπόν καλά ή κακά ελλείμματα – υπάρχει μόνον πετυχημένη ή αποτυχημένη δημοσιονομική πολιτική.
ΜΥΘΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ: Το κράτος χρειάζεται έσοδα για να κάνει δαπάνες.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Σε όλα τα κράτη του κόσμου που έχουν δικό τους νόμισμα (όλα δηλ. σχεδόν τα κράτη πλην Ευρωζώνης) αυτό δεν ισχύει. Οι φόροι δεν εφοδιάζουν το κράτος με το χρήμα που χρειάζεται για τις δαπάνες του διότι εξ ορισμού το ίδιο το κράτος «τυπώνει» χρήμα! Όταν λέμε λοιπόν ότι εμείς, ως φορολογούμενοι, πληρώνομε τον μισθό του τάδε δημοσίου υπαλλήλου, αυτό είναι σωστό μόνον ως σχήμα λόγου. Από πλευράς οικονομικής επιστήμης αυτός ο ισχυρισμός είναι λάθος! Το κράτος είναι αυτό που πληρώνει και όχι οι φορολογούμενοι. Σωστά λέμε ότι ο δημόσιος υπάλληλος έχει υποχρεώσεις απέναντι μας αλλά αυτό ισχύει διότι είναι δημόσιος υπάλληλος και εμείς φορολογούμενοι πολίτες (αυτό εννοούμε όταν λέμε ότι «εμείς πληρώνομε τον μισθό του»), και όχι διότι ο μισθός του δημοσίου υπαλλήλου προέρχεται από τους φόρους που καταβάλλομε.
Οι φόροι μας, όπως μαθαίνομε από την σύγχρονη, μετα-Κεϋνσιανή Μακρο-οικονομία, πηγαίνουν εκεί από όπου ήρθαν δηλ. στην ανυπαρξία. Το κράτος γνωρίζομε ότι μπορεί και «τυπώνει» όσο χρήμα χρειάζεται για τις δαπάνες του προϋπολογισμού του. Το κράτος δημιουργεί χρήμα για τις δαπάνες του εκ του μηδενός. Και τα έσοδα του κράτους λοιπόν (από φόρους κ.ά.) πηγαίνουν πίσω στο μηδέν.
Το κράτος επιβάλλει φόρους βασικά για δύο λόγους, έναν οικονομικό και έναν κοινωνικό / πολιτικό: Πρώτο και κύριο, προκειμένου να έχει αξία το εθνικό νόμισμα και, δευτερευόντως, για να προκαλέσει, στο βαθμό που υπαγορεύει η πολιτική ιδεολογία των εκάστοτε κυβερνώντων, αναδιανομή εισοδήματος.
ΜΥΘΟΣ ΤΡΙΤΟΣ: Τα ασφαλιστικά ταμεία του δημοσίου πάνε για χρεοκοπία.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Δεν υπάρχει περίπτωση ένα κράτος με δικό του νόμισμα να μην μπορεί να ανταποκριθεί σε όσες οικονομικές υποχρεώσεις έχει που είναι στο νόμισμα του. Εφόσον οι υποχρεώσεις των δημοσίων ασφαλιστικών ταμείων ενός κράτους είναι στο εθνικό του νόμισμα, το κράτος αυτό πάντοτε και συνολικά μπορεί να τις καλύπτει.
(Θα ρωτήσει κάποιος, γιατί τότε να γίνονται αναλογιστικές μελέτες αντί να «τυπώνομε» όσο χρήμα θέλομε; Γιατί να μην αυξήσομε κατακόρυφα όλες τις συντάξεις; Διότι το επίπεδο των συντάξεων δεν μπορεί να ορίζεται ανεξάρτητα από τις υπόλοιπες παραμέτρους της εθνικής οικονομίας. Εάν οι ασφαλιστικές παροχές ρυθμίζονται αυθαίρετα και ανεξάντλητα θα επηρεαστεί αρνητικά η συνολική οικονομία.)
ΜΥΘΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ: Οι επόμενες γενιές πληρώνουν τα ελλείμματα στον κρατικό προϋπολογισμό των προηγουμένων γενιών.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Καμία γενιά δεν πλήρωσε ούτε ποτέ θα πληρώσει τα ετήσια ελλείμματα των πατεράδων, των παππούδων ή των προπαππούδων της. Ο μύθος αυτός βασίζεται στην σύγχυση που γίνεται μεταξύ ετησίου ελλείμματος και συνολικού χρέους. Αλλά ας θυμόμαστε ότι το έλλειμμα είναι ροή – το χρέος είναι μέγεθος. Το έλλειμμα π.χ. του έτους 1990 δεν το είδαμε ξανά ούτε φυσικά θα το ξαναδούμε μπροστά μας. Αυτά που βλέπουμε είναι εκ των υστέρων το οικονομικό αποτέλεσμα της πολιτικής που έδειξε έλλειμμα το 1990 και το χρέος της χώρας το οποίο λόγω τού ελλείμματος εκείνου αυξήθηκε.
Αλλά θυμίζομε ότι εάν μία χώρα έχει εθνικό, δικό της νόμισμα και τα χρέη της είναι ορισμένα (denominated) στο νόμισμα της, μπορεί εξ ορισμού να εξυπηρετήσει τα χρέος της, στο σύνολο του και ανά πάσα στιγμή!
ΜΥΘΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ : Εάν μία χώρα συνεχίσει να αυξάνει το δημόσιο χρέος της ή έχει υψηλό δημόσιο χρέος», κάποια στιγμή οι αγορές ή θα υποβαθμίσουν το χρέος της ή θα την δανείζουν με υψηλό επιτόκιο ή θα σταματήσουν να την δανείζουν εντελώς -- ή όλα αυτά μαζί!
Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Επαναλαμβάνομε ότι ένα κράτος με δικό του, εθνικό νόμισμα δεν κινδυνεύει ποτέ (μα ποτέ!) να βρεθεί σε αδυναμία πληρωμών, έναντι οιασδήποτε υποχρεώσεως έχει, περιλαμβανομένων των δανείων του, εφόσον αυτές οι υποχρεώσεις είναι ορισμένες (denominated) στο νόμισμα αυτό.
Εύκολα λοιπόν συνάγεται ο βασικός κανόνας: Παίρνομε δάνεια κι εκδίδομε γραμμάτια (ομόλογα) μόνον σε εθνικό νόμισμα! Εάν θέλουν οι ξένοι επενδυτές, τα αγοράζουν. Εάν δεν θέλουν και απαιτούν σύνδεση με δολάρια, ευρώ, χρυσό ή λίρες Τουρκίας, ευχαριστούμε αλλά δυστυχώς δεν θα μπορέσομε.
Ένα είναι σίγουρο, όπως έχει αποδείξει η ιστορική εμπειρία: Το κράτος, εάν όλοι οι ξένοι επενδυτές μαζί τρελαθούν και δεν θέλουν ένα σταθερό και σίγουρο εισόδημα (κάτι που δεν γίνεται ποτέ), θα βρει πρόθυμους δανειστές, εκ των οποίων πρώτη και καλύτερη την Τράπεζα της Ελλάδος!...
ΜΥΘΟΣ ΕΚΤΟΣ: Οι τράπεζες χρηματοδοτούνται από την Ευρώπη και το κράτος αλλά δεν δανείζουν για λόγους κερδοσκοπικούς, αδιαφορώντας για την υπόλοιπη κοινωνία.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Οι τράπεζες, όπως όλοι μας σε ένα σύστημα ελεύθερης οικονομίας, είναι φυσικά κερδοσκοπικές! Σκοπόν έχουν το κέρδος. (Τι να έχουν, την ζημίαν ; Να είναι ζημιοσκόπες; Άλλο πάλι κι αυτό.)
Είναι λοιπόν προφανές ότι οι τράπεζες σήμερα δεν δανείζουν διότι θεωρούν ασύμφορο τον δανεισμό. Ούτε ανθελληνικές είναι οι ξένες τράπεζες που δεν δανείζουν την Ελλάδα του Ευρώ ούτε εγκληματικές οι τράπεζες στην Ελλάδα που δεν δανείζουν τις εγχώριες επιχειρήσεις. Απλάδεν τους συμφέρει, ούτε στην μία ούτε στην άλλη περίπτωση.
Και για μεν την Ελλάδα είναι απλό το γιατί. Διότι η Ελλάδα του Ευρώ είναι μία χώρα με πολλά χρέη και χωρίς δικό της νόμισμα, η οποία έφτασε στο τέλος του ευχάριστου πλην σύντομου αυτού ονείρου και τα νούμερα πια δεν βγαίνουν. (Έπονται στη σειρά και άλλοι συγκάτοικοι της Ευρωζώνης.)
Για δε τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, η πραγματικότητα είναι ότι η τράπεζα θα δανείσει εφόσον υπάρχει αξιόπιστος πελάτης για του δώσει δάνειο και εάν οι προοπτικές τής οικονομίας γενικά και του πελάτη ειδικά είναι επαρκώς θετικές. Τελεία και παύλα. Οι τράπεζες δεν είναι και δεν τις θέλομε να είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα.
Σήμερα οι τράπεζες δεν δανείζουν διότι οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας είναι άθλιες, οι προοπτικές όλων σχεδόν των κλάδων το ίδιο άθλιες και τα οικονομικά των επί μέρους εταιρειών είναι επιβαρημένα με υπέρμετρα χρέη. Το τελευταίο αυτό αποτελεί από μόνο του σοβαρό ανασχετικό παράγοντα για δανεισμό στον ιδιωτικό τομέα (και για ανάπτυξη μέσω επενδύσεων, δημιουργίας θέσεων εργασίας, κτλ) διότι όλες οι επιχειρήσεις που είναι υπέρμετρα χρεωμένες επιδιώκουν να ελαφρύνουν το βάρος από τα χρέη τους, κάνοντας μείωση επενδύσεων και δαπανών, αντί να επιβαρύνονται κι άλλο.
Να σημειώσομε εδώ το εξής σημαντικό. Οι κινήσεις αυτές των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, δηλ. να μειώνουν δαπάνες και επενδύσεις και να αυξάνουν στο βαθμό που μπορούν την αποταμίευση, είναι σωστές για καθ’ ένα εξ αυτών (βελτιώνονται τα οικονομικά της επιχείρησης και του νοικοκυριού εν μέσω μίας οικονομικής κρίσης). Αλλά είναι κινήσεις δυσμενείς για το σύνολο της Οικονομίας! Αυτό είναι ένα από τα παράδοξα που η Κεϋνσιανή ανάλυση εντόπισε. Είναι πράγματι παράδοξο να ισχύει κάτι για κάθε ένα μέλος ενός συνόλου και να ισχύει το αντίθετο για το σύνολο!
Όπως παράδοξο είναι και το φαινόμενο όπου, μπροστά σε μία μείωση της συνολικής ζήτησης, όπως έχομε σήμερα, οι επιχειρήσεις κάνουν μείωση προσωπικού και, ενώ αυτό για κάθε μία επιχείρηση είναι βέβαια θετικό (μειώνεται το κόστος λειτουργίας της σε περίοδο δυσκολιών), είναι απολύτως αρνητικό για το σύνολο της Οικονομίας! Αυτοί οι εργαζόμενοι που χάνουν την δουλειά τους είναι ταυτοχρόνως και καταναλωτές που βγαίνουν εκτός κατανάλωσης. Οι επιχειρήσεις μία-μία βελτιώνουν τα οικονομικά τους και υποτίθεται ότι θα πάνε καλύτερα αλλά έτσι όλη μαζί η εθνική οικονομία, περιλαμβανομένων αυτών των επιχειρήσεων, πηγαίνει χειρότερα!
Τα παράδοξα αυτά οδηγούν απευθείας στο συμπέρασμα ότι παρόμοιες αδυναμίες της αγοράς απαιτούν συνολική δημοσιονομική παρέμβαση.
Στην σημερινή δηλ. κατάσταση της Ελλάδας είναι απαραίτητη η παρέμβαση του δημοσίου το οποίο πρέπει να ρίξει χρήμα στην οικονομία και να την ενεργοποιήσει (stimulate) διότι ο ιδιωτικός τομέας (επιχειρήσεις & νοικοκυριά) λόγω των συνεχών και σημαντικών αφαιμάξεων έχει εξουθενωθεί.
Αλλά χωρίς εθνικό νόμισμα τέτοια παρέμβαση είναι αδύνατη.
ΜΥΘΟΣ ΕΒΔΟΜΟΣ: Μία χώρα που έχει ισχυρές εξαγωγές είναι απαραιτήτως και εύρωστη οικονομικά. Μία χώρα που έχει πολλές εισαγωγές απολαμβάνει αγαθά περισσότερο από ότι πρέπει.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ: Το μόνο δυνατό σχόλιο εδώ, και για τις δύο αυτές καταστάσεις, συνοψίζεται σε μία λέξη: «Εξαρτάται!..»
Δεν είναι απαραίτητο ότι μία εξαγωγική χώρα είναι και εύρωστη οικονομικά. Διότι, κατ’ αρχάς, «οικονομική ευρωστία» δεν σημαίνει απλά ένα υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα αλλά και συγκεκριμένες άλλες παραμέτρους. Εάν, για παράδειγμα, όλο το έσοδο από τις εξαγωγές αυτές σωρεύεται σε μία δράκα ολίγων διεφθαρμένων κυβερνώντων, η χώρα αυτή δεν έχει και πολύ σοβαρές οικονομικές ή κοινωνικές προοπτικές. Και η διαρκής κοινωνική δυστυχία δεν βοηθάει καθόλου τον καπιταλισμό! Παραδείγματα τέτοιων χωρών υπάρχουν πολλά στον Τρίτο Κόσμο.
Υπάρχουν όμως εξαγωγικές χώρες πού έχουν πραγματική οικονομική ευρωστία, πχ η Ιαπωνία που έχει ένα συνετό δείκτη Gini διασποράς πλούτου (http://en.wikipedia.org/wiki/Gini_index), υψηλό βιοτικό επίπεδο και διαχρονική σταθερότητα.
Οι χώρες με αρνητικό εξωτερικό ισοζύγιο, δηλ. όσες γενικά εισάγουν περισσότερα από ό,τι εξάγουν, δεν είναι όλες σε κακή οικονομική κατάσταση! Άλλες μπορεί να πηγαίνουν καλά (διότι πχ η εγχώρια οικονομική ισχύς τους εξασφαλίζει την απαιτούμενη ισχύ του νομίσματος τους) και άλλες να πηγαίνουν άσχημα (διότι πχ οι εισαγωγές στο σύνολο τους ωθούνται από υπερβολικό και ανεδαφικό δανεισμό).
Το βασικό είναι ότι, για όλες σύγχρονες οικονομίες που έχουν εθνικό νόμισμα, οι εισαγωγές είναι όφελος ενώ οι εξαγωγές είναι κόστος! Αυτό είναι δύσκολο να γίνει άμεσα αντιληπτό αλλά αποτελεί μία μακρο-οικονομική πραγματικότητα. Ας αναλογιστούμε τι πραγματικά σημαίνει «Εισάγω». Σημαίνει, για το σύνολο της οικονομίας, ότι παίρνω ένα προϊόν που αποτελείται από πραγματικές πρώτες ύλες, πραγματική κατεργασία και πραγματική εργασία – και ως αντίτιμο καταβάλλω ένα κομμάτι χαρτί !..
(«Εξάγω» σημαίνει το ακριβώς αντίθετο.)
Η Ελλάδα έχει μέχρι σήμερα ξένο νόμισμα, ένα νόμισμα που για άσχετους από την ελληνική οικονομία λόγους διατηρείται σε σκληρή, υψηλή ισοτιμία, οπότε μπορούσε και ακόμα μπορεί να αγοράζει ξένα προϊόντα φτηνότερα από ό,τι εάν είχε εθνικό νόμισμα, δηλ. ένα νόμισμα που θα καθρέφτιζε την πραγματική ελληνική οικονομία (και όχι την ευρωπαϊκή). Γίναμε έχοντας το ευρώυπερ-καταναλωτές, ως νοικοκυριά, όχι μόνο αυξάνοντας τον ιδιωτικό δανεισμό (καταναλωτικά κ.ά. δάνεια) που αλόγιστα επέτρεψε το ελληνικό κράτος αλλά ακριβώς και κυρίως λόγω του ίδιου του Ευρώ!
Χωρίς να ακυρώνομε την ατομική ευθύνη εκάστου εξ ημών ο οποίος καταχρεώθηκε σε καταναλωτικά δάνεια, πιστωτικές κάρτες, κτλ, πρέπει σε κάθε περίπτωση να πούμε ότι ζήσαμε μία δεκαετία ως κάτοικοι μίας χώρας με σκληρό νόμισμα ενώ χρειαζόμασταν ένα νόμισμα πού η σταδιακή και γενικά ελεγχόμενη υποτίμηση του μας ταίριαζε πολύ περισσότερο.
Αλλά το βασικό είναι ότι μία υπερ-θέρμανση των εισαγωγών ή της οικονομίας γενικότερα αντιμετωπίζεται πολύ καλύτερα και ομαλότερα έχοντας εθνικό νόμισμα και τα εργαλεία της δημοσιονομικής πολιτικής στα χέρια μας. Ενώ σήμερα δεν έχομε κανένα απολύτως εργαλείο παρά μόνον την Φορολόγηση, δηλ. ένα νυστέρι με το οποίο κόβομε και μόνο κόβομε. Δεν δουλεύει όμως η Ιατρική μόνο με νυστέρι.
Πολλοί θα πούνε ότι με ένα δικό μας νόμισμα θα αυξηθούν υπέρμετρα οι εισαγωγές και θα πληγούν τόσο η ευμάρεια μας σε καταναλωτικά αγαθά όσο και η εγχώρια παραγωγή λόγω αύξησης των εισαγομένων πρώτων υλών. Ναι, έτσι είναι!. Πράγματι τα ντοματάκια Αργεντινής θα σταματήσουν να είναι φτηνότερα από τα εγχώρια διότι η σημερινή, πλαστή αγοραστική μας δύναμη θα εξαφανιστεί και θα εμφανιστεί η πραγματική (για την ελληνική οικονομία) τιμή της ντομάτας Αργεντινής.
Ο υπ’ αριθμόν ένα στόχος κάθε υπεύθυνης, εθνικής οικονομικής πολιτικής είναι η ενεργοποίηση της παραγωγικότητας. Αυτό σημαίνει αύξηση της συνολικής ζήτησης, που με τη σειρά του σημαίνει πολιτική αναπτυξιακή, δηλ. κατά πρώτο και κύριο λόγο, εντατικότατη πολιτική εργασιακής απασχόλησης και δραστική, δραστικότατη μείωση της φορολογίας σε όλα τα επίπεδα, τόσο σε ατομικό και οικογενειακό επίπεδο όσο και σε εταιρικό.
Εάν δεν αντιληφθούμε την επιστημονική αλήθεια πίσω από τους Μύθους που προαναφέραμε και εάν δεν κινηθούμε άμεσα, και στη βάση της Αλήθειας, της Πραγματικότητας, προς την Ανάπτυξη, δεν έχομε ελπίδα να ξεφύγομε από την κρίση και είμαστε καταδικασμένοι σε οικονομικό (και σε προέκταση εθνικό) μαρασμό.
Δυστυχώς όμως οι σημερινές πολιτικές ηγεσίες στο σύνολο τους εθελοτυφλούν, είτε από άγνοια είτε από σκοπιμότητα (αυτό είναι αδιάφορο), και κανείς δεν είναι έτοιμος να αναλάβει τις απαραίτητες, βαριές ευθύνες για αλλαγή πορείας.
Οπότε - Καλή αντάμωση στα γουναράδικα.
logioshermes
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Κινδυνεύουν οι ελαιοπαραγωγοί της Λέσβου από τον δάκο
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
