2013-08-11 19:30:11
Le Monde Diplomatique Ayeb Habib, [Λογοθέτης Χάρης (μτφ)]
Η γεωπολιτική κατάσταση της λεκάνης του Νείλου άλλαξε απότομα μετά την επίσημη ανακοίνωση της Αιθιοπίας ότι ξεκινά τις εργασίες κατασκευής του Φράγματος της Αναγέννησης, στον Γαλάζιο Νείλο. Η απόφαση αυτή ξύπνησε στην Αίγυπτο τον προαιώνιο φόβο της λειψυδρίας, τροφοδοτώντας τις περιφερειακές εντάσεις σχετικά με τον έλεγχο του ποταμού.
« Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, σας διαβεβαιώνω ότι όλες οι επιλογές είναι πάνω στο τραπέζι », απειλούσε ο Αιγύπτιος πρόεδρος Μοχάμεντ Μόρσι στις 10 Ιουνίου, λίγες ημέρες πριν από την ανατροπή του. « Η Αίγυπτος είναι δώρο του Νείλου και ο Νείλος είναι δώρο της Αιγύπτου ». Η αντίδραση του Καΐρου στην απόφαση της Αντίς-Αμπέμπα να κατασκευάσει το Φράγμα της Αναγέννησης στον Γαλάζιο Νείλο εξηγείται από την πεποίθηση ότι η ζωή της Αιγύπτου κρέμεται από αυτόν τον γαλάζιο διάδρομο.
« Η Αιθιοπία δεν φοβάται τον ψυχολογικό πόλεμο της Αιγύπτου και δεν θα καθυστερήσει την κατασκευή του φράγματος ούτε λεπτό », ανταπάντησε την επομένη η Ντίνα Μούφτι, εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Αιθιοπίας. Η χώρα της απορρίπτει την προσέγγιση περί ιστορικών δικαιωμάτων της Αιγύπτου στα νερά του Νείλου, κάνοντας λόγο μάλλον για « παράνομα αποικιοκρατικά δικαιώματα ».
Η Αίγυπτος, έκπτωτη δύναμη
Αντικείμενο αδιαφορίας, ακόμη και περιφρόνησης, κατά τους τελευταίους δύο αιώνες, η Αιθιοπία -απ’όπου πηγάζει το 80% των υδάτων του Νείλου- επιδιώκει να επιβάλει μια διαφορετική θεώρηση της λεκάνης του Νείλου κι έναν άλλο διαμοιρασμό των υδάτων του.
Η Αίγυπτος, αφού υπήρξε η κυρίαρχη δύναμη στη λεκάνη του ποταμού σχεδόν για δύο αιώνες, υφίσταται τις επιπτώσεις των ανακατατάξεων στη Μέση Ανατολή, της διαρκούς αποδυνάμωσης της οικονομίας της και της αναπτυξιακής της στασιμότητας. Παράγοντες που την υποβιβάζουν στην κατηγορία του απλού παραποτάμιου κράτους του Νείλου, χωρίς καμία δυνατότητα ανάληψης δράσης.
Ως τελευταία χώρα που διασχίζει ο Νείλος πριν εκβάλλει, εξαρτάται απόλυτα από το εξωτερικό για τις ανάγκες της σε νερό, οι οποίες καλύπτονται σχεδόν αποκλειστικά από τον μεγάλο ποταμό. Οι πηγές του Νείλου βρίσκονται σε απόσταση αρκετών εκατοντάδων χιλιομέτρων από τα νότια σύνορά της : στην Αιθιοπία για τον Γαλάζιο Νείλο, τον Σομπάτ και τον Ατμπαρά, που εξασφαλίζουν περίπου το 80% του συνολικού όγκου υδάτων, και στην Ουγκάντα για τον Λευκό Νείλο, από τον οποίο προέρχεται το υπόλοιπο 20%.
Μέχρι σήμερα, ο όγκος των υδάτων του Νείλου που είχε στη διάθεσή της η Αίγυπτος ανταποκρινόταν στο μερίδιο που ορίζεται από τους ειδικούς όρους των συμφωνιών του 1959 με το Σουδάν για τον διαμοιρασμό τους, δηλαδή 55,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως για την Αίγυπτο και 18,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα για το Σουδάν. Με τη μέση ετήσια απορροή του ποταμού να ανέρχεται στα 84 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, τα υπόλοιπα 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αντιστοιχούν στον όγκο των υδάτων που εξατμίζονται στη λίμνη Νάσερ, η οποία δημιουργήθηκε με την κατασκευή του φράγματος του Ασουάν, το 1964. Έτσι, κανένα μερίδιο δεν είχε προβλεφθεί για την Αιθιοπία και για τις άλλες χώρες που διασχίζει ο Νείλος πριν σχηματίσει την τεράστια λεκάνη του.
Οι δυνατότητες για μακροπρόθεσμη διατήρηση του όγκου των διαθέσιμων υδάτων σε επαρκές επίπεδο είναι μάλλον περιορισμένες. Αφού και οι προοπτικές βραχυπρόθεσμης βελτίωσης στη διαχείριση των υδάτινων πόρων μοιάζουν απαισιόδοξες, η μόνη ρεαλιστική οδός θα ήταν η κατασκευή μιας σειράς μεγάλων υδραυλικών έργων, η οποία εξαρτάται, πρώτα απ’όλα, από την καλή θέληση των χωρών όπου βρίσκονται οι πηγές του ποταμού. Η Αιθιοπία, όμως, αντιτίθεται σε οποιοδήποτε κοινό υδραυλικό έργο πριν να συμφωνηθεί νέος διαμοιρασμός των υδάτινων πόρων.
Διπλωματικές επιτυχίες της Αιθιοπίας
Ακόμη χειρότερα, το 2010, η Αιθιοπία πέτυχε την υπογραφή συνθήκης, με την οποία αναμορφώνονται οι διαδικασίες διαχείρισης των υδάτων του Νείλου και των σχεδίων κατασκευής υδραυλικών έργων. Πρόκειται για τη συνθήκη New Nile Cooperative Framework Agreement. Το Μπουρούντι, η Κένυα, η Ουγκάντα, η Ρουάντα και η Τανζανία την έχουν ήδη εγκρίνει. Το κείμενο αυτό προβλέπει τη δημιουργία επιτροπής, με τη συμμετοχή όλων των χωρών που διασχίζει ο Νείλος και έχουν υπογράψει τη συνθήκη και με αποστολή να εγκρίνει ή να απορρίπτει τα σχέδια για μεγάλα υδραυλικά έργα, είτε πρόκειται για φράγματα είτε για κανάλια είτε για οποιοδήποτε άλλο έργο που επηρεάζει τη στάθμη, τον όγκο ή την ποιότητα των υδάτων του.
Η συμμαχία αυτή μεταξύ των έξι από τα εννέα μέλη της Πρωτοβουλίας της λεκάνης του Νείλου –του ήδη υπάρχοντος φόρουμ στο οποίο συμμετέχουν τα κράτη που διασχίζει ο ποταμός και έχει ως αποστολή να βρίσκει πρακτικές λύσεις και να επεξεργάζεται κοινά σχέδια [1]- ανατρέπει τις ισορροπίες στην περιοχή. Η Αίγυπτος αρνήθηκε να εγκρίνει τη νέα συνθήκη, εάν δεν διευκρινιζόταν ότι τα συμβαλλόμενα μέρη δεσμεύονται να μην τροποποιήσουν το ισχύον καθεστώς διαμοιρασμού των υδάτων και ότι αναγνωρίζουν τα « ιστορικά δικαιώματα » του Σουδάν και της Αιγύπτου. Έτσι, η Αίγυπτος θα στερηθεί το δικαίωμα να παρακολουθεί το έργο του Φράγματος της Αναγέννησης -και, για πρώτη φορά στην ιστορία της, το δικαίωμα του βέτο, το οποίο θεωρούσε δεδομένο.
Η επιλογή της Αντίς Αμπέμπα για το όνομα του φράγματος δεν είναι τυχαία. Αυτό που διακυβεύεται είναι η αναγέννηση της Αιθιοπίας ως περιφερειακής δύναμης, με χαρακτηριστικά που μέχρι σήμερα της έλειπαν. Μιας Αιθιοπίας ισχυρής, η οποία θα διαδραματίζει πρωταγωνιστικό γεωπολιτικό ρόλο στις τρεις ζώνες επιρροής της : την Ερυθρά Θάλασσα, τη λεκάνη του Νείλου και την Ανατολική Αφρική. Τον ρόλο αυτό, η Αιθιοπία έδειξε, σε δύο περιπτώσεις τα τελευταία τριάντα χρόνια, ότι μπορεί να τον αναλάβει.
Κατ’ αρχάς, στο ζήτημα του Σουδάν. Η Αντίς Αμπέμπα αντέδρασε στα έργα διάνοιξης του καναλιού του Τζονγκλέι, τα οποία είχαν ήδη ολοκληρωθεί σε μήκος πάνω από 150 χιλιόμετρα από τα συνολικά προβλεπόμενα 360 χιλιόμετρα, συμβάλλοντας, το 1983, στην αναζωπύρωση του πολέμου μεταξύ Βορρά και Νότου (το Νότιο Σουδάν είναι ανεξάρτητο κράτος από το 2011) και προσφέροντας βάσεις και οπλισμό στον Λαϊκό Στρατό Απελευθέρωσης του Σουδάν (APLS), με επικεφαλής τον Τζον Γκάρανγκ.
Στη Σομαλία, η Αιθιοπία αναμίχθηκε πολύ ενεργά στον εμφύλιο πόλεμο ενάντια στα λεγόμενα « ισλαμιστικά » ένοπλα κινήματα, με την υποστήριξη των δυτικών δυνάμεων που ήθελαν να εμποδίσουν τη δημιουργία ενός ισλαμιστικού κράτους στην είσοδο της Ερυθράς Θάλασσας.
Εξάλλου, η εμφάνιση της Κίνας στην περιοχή απελευθέρωσε την Αιθιοπία από την ανάγκη σεβασμού των υποχρεώσεων που επιβάλλουν οι διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί και οι Ηνωμένες Πολιτείες -όπως η υποχρέωση συμφωνίας όλων των χωρών του Νείλου, και ειδικά της Αιγύπτου, πριν από την είσπραξη των χρημάτων που είναι απαραίτητα για μεγάλα υδραυλικά έργα στον ποταμό και τις πηγές του στο αιθιοπικό έδαφος.
Τέλος, οι διπλωματικές επιτυχίες της Αιθιοπίας, δηλαδή η συμμαχία με πέντε χώρες που διασχίζει ο Νείλος πριν σχηματίσει τη λεκάνη του (New Nile Cooperative Framework Agreement), της έχουν δώσει τη δυνατότητα να ξεφύγει από την υδρο-πολιτική της απομόνωση. Μια τέτοια επιτυχία είναι αξιοσημείωτη, πολύ περισσότερο που η Αντίς Αμπέμπα πέτυχε διπλή υποστήριξη μεγάλης στρατηγικής σημασίας : πρώτα από το νεοπαγές κράτος του Νότιου Σουδάν [2], το οποίο ετοιμάζεται να υπογράψει τη νέα συνθήκη για τα νερά του Νείλου, που προωθεί η Αιθιοπία, και, στη συνέχεια, γεγονός που προκαλεί μεγαλύτερη έκπληξη, από το Χαρτούμ (Σουδάν), παραδοσιακό σύμμαχο του Καΐρου σε ό,τι αφορούσε τη διαχείριση των υδάτων του Νείλου.
Το Σουδάν προστατεύεται από τις πλημμύρες
Με την κίνησή του αυτή, το Σουδάν ελπίζει ότι θα επωφεληθεί σε τρία πεδία. Πρώτον, στην ηλεκτρική ενέργεια. Δεύτερον, με την αύξηση των δυνατοτήτων του στην άρδευση και με μεγάλες αγροτικές συνεργασίες με την Αιθιοπία. Μολονότι η δυνατότητα χρησιμοποίησης των υδάτων της νέας τεχνητής λίμνης στην Αιθιοπία παραμένει περιορισμένη εξαιτίας του ανώμαλου ανάγλυφου της περιοχής, το Σουδάν, που βρίσκεται χαμηλότερα από το φράγμα, διαθέτει αχανείς εκτάσεις προς άρδευση. Τέλος, η ρύθμιση της στάθμης του ποταμού θα προστατεύσει τη χώρα -ιδιαίτερα το ανατολικό Σουδάν, την αγροτική περιοχή Αλ-Τζαζίρα και την ευρύτερη περιφέρεια του Χαρτούμ- από τις αλλεπάλληλες πλημμύρες.
Με το Φράγμα της Αναγέννησης και το μεγάλο δυναμικό του στην παραγωγή ηλεκτρισμού, της τάξης των 6.000 μεγαβάτ από το 2015-2016, η Αιθιοπία θα πετύχει πολύτιμη ενεργειακή αυτάρκεια και, μάλιστα, θα γίνει και προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας των άλλων χωρών της λεκάνης του Νείλου, όπως τα δύο Σουδάν –και, ίσως, ακόμη και της Αιγύπτου.
Με δεδομένη τη γεωγραφική θέση του, το φράγμα δύσκολα θα μπορέσει να συμβάλλει στην ανάπτυξη της άρδευσης και, επομένως, και της αγροτικής παραγωγής στα οροπέδια που βρίσκονται ψηλότερα, καθώς και στο νότιο και ανατολικό τμήμα της χώρας. Αλλά μέρος των υδάτων που θα βρίσκονται στη νέα τεχνητή λίμνη, ο όγκος των οποίων μπορεί να φθάνει τα 63 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία νέων μεγάλων καλλιεργειών περιφερειακά της λίμνης, στη ζώνη χαμηλότερα από το φράγμα –ορισμένες μελέτες κάνουν λόγο για 500.000 εκτάρια [3]- καθώς και στο έδαφος του Σουδάν, σε συνεργασία μαζί του.
Να μετατρέψουν τη χώρα τους σε μεγάλη περιφερειακή δύναμη, χώρα εξαγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και παραγωγής - εξαγωγής αγροτικών προϊόντων και ειδών διατροφής, αυτή είναι η φιλοδοξία των αξιωματούχων της Αιθιοπίας.
ΥΓ
Οι εικόνες που συνοδεύουν το κείμενο είναι από το φωτορεπορτάζ του Franck Vogel, με τίτλο « Το νερό του Νείλου, πόλεμος ή μοιρασιά ; », που πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του διεθνούς φεστιβάλ Photoreporter στο Saint-Brieuc, το 2012.
Notes
[1] Μέλη του είναι, επίσης, η Αίγυπτος, το Σουδάν και η Δημοκρατία του Κονγκό. Η Ερυθραία συμμετέχει ως παρατηρητής, ενώ το Νότιο Σουδάν αναμένεται να γίνει μέλος του φόρουμ φέτος.
[2] Βλ. Jean-Baptiste Gallopin, « Amer divorce des deux Soudans », Le Monde diplomatique, Ιούνιος 2012.
[3] « Grand Ethiopian Rennaissance dam project, Benishangul-Gumuz, Ethiopia », http://www.water-technology.net/projects/grand-ethiopian-renaissance-dam-africa
Le Monde Diplomatique
Η γεωπολιτική κατάσταση της λεκάνης του Νείλου άλλαξε απότομα μετά την επίσημη ανακοίνωση της Αιθιοπίας ότι ξεκινά τις εργασίες κατασκευής του Φράγματος της Αναγέννησης, στον Γαλάζιο Νείλο. Η απόφαση αυτή ξύπνησε στην Αίγυπτο τον προαιώνιο φόβο της λειψυδρίας, τροφοδοτώντας τις περιφερειακές εντάσεις σχετικά με τον έλεγχο του ποταμού.
« Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, σας διαβεβαιώνω ότι όλες οι επιλογές είναι πάνω στο τραπέζι », απειλούσε ο Αιγύπτιος πρόεδρος Μοχάμεντ Μόρσι στις 10 Ιουνίου, λίγες ημέρες πριν από την ανατροπή του. « Η Αίγυπτος είναι δώρο του Νείλου και ο Νείλος είναι δώρο της Αιγύπτου ». Η αντίδραση του Καΐρου στην απόφαση της Αντίς-Αμπέμπα να κατασκευάσει το Φράγμα της Αναγέννησης στον Γαλάζιο Νείλο εξηγείται από την πεποίθηση ότι η ζωή της Αιγύπτου κρέμεται από αυτόν τον γαλάζιο διάδρομο.
« Η Αιθιοπία δεν φοβάται τον ψυχολογικό πόλεμο της Αιγύπτου και δεν θα καθυστερήσει την κατασκευή του φράγματος ούτε λεπτό », ανταπάντησε την επομένη η Ντίνα Μούφτι, εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Αιθιοπίας. Η χώρα της απορρίπτει την προσέγγιση περί ιστορικών δικαιωμάτων της Αιγύπτου στα νερά του Νείλου, κάνοντας λόγο μάλλον για « παράνομα αποικιοκρατικά δικαιώματα ».
Η Αίγυπτος, έκπτωτη δύναμη
Αντικείμενο αδιαφορίας, ακόμη και περιφρόνησης, κατά τους τελευταίους δύο αιώνες, η Αιθιοπία -απ’όπου πηγάζει το 80% των υδάτων του Νείλου- επιδιώκει να επιβάλει μια διαφορετική θεώρηση της λεκάνης του Νείλου κι έναν άλλο διαμοιρασμό των υδάτων του.
Η Αίγυπτος, αφού υπήρξε η κυρίαρχη δύναμη στη λεκάνη του ποταμού σχεδόν για δύο αιώνες, υφίσταται τις επιπτώσεις των ανακατατάξεων στη Μέση Ανατολή, της διαρκούς αποδυνάμωσης της οικονομίας της και της αναπτυξιακής της στασιμότητας. Παράγοντες που την υποβιβάζουν στην κατηγορία του απλού παραποτάμιου κράτους του Νείλου, χωρίς καμία δυνατότητα ανάληψης δράσης.
Ως τελευταία χώρα που διασχίζει ο Νείλος πριν εκβάλλει, εξαρτάται απόλυτα από το εξωτερικό για τις ανάγκες της σε νερό, οι οποίες καλύπτονται σχεδόν αποκλειστικά από τον μεγάλο ποταμό. Οι πηγές του Νείλου βρίσκονται σε απόσταση αρκετών εκατοντάδων χιλιομέτρων από τα νότια σύνορά της : στην Αιθιοπία για τον Γαλάζιο Νείλο, τον Σομπάτ και τον Ατμπαρά, που εξασφαλίζουν περίπου το 80% του συνολικού όγκου υδάτων, και στην Ουγκάντα για τον Λευκό Νείλο, από τον οποίο προέρχεται το υπόλοιπο 20%.
Μέχρι σήμερα, ο όγκος των υδάτων του Νείλου που είχε στη διάθεσή της η Αίγυπτος ανταποκρινόταν στο μερίδιο που ορίζεται από τους ειδικούς όρους των συμφωνιών του 1959 με το Σουδάν για τον διαμοιρασμό τους, δηλαδή 55,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως για την Αίγυπτο και 18,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα για το Σουδάν. Με τη μέση ετήσια απορροή του ποταμού να ανέρχεται στα 84 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, τα υπόλοιπα 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αντιστοιχούν στον όγκο των υδάτων που εξατμίζονται στη λίμνη Νάσερ, η οποία δημιουργήθηκε με την κατασκευή του φράγματος του Ασουάν, το 1964. Έτσι, κανένα μερίδιο δεν είχε προβλεφθεί για την Αιθιοπία και για τις άλλες χώρες που διασχίζει ο Νείλος πριν σχηματίσει την τεράστια λεκάνη του.
Οι δυνατότητες για μακροπρόθεσμη διατήρηση του όγκου των διαθέσιμων υδάτων σε επαρκές επίπεδο είναι μάλλον περιορισμένες. Αφού και οι προοπτικές βραχυπρόθεσμης βελτίωσης στη διαχείριση των υδάτινων πόρων μοιάζουν απαισιόδοξες, η μόνη ρεαλιστική οδός θα ήταν η κατασκευή μιας σειράς μεγάλων υδραυλικών έργων, η οποία εξαρτάται, πρώτα απ’όλα, από την καλή θέληση των χωρών όπου βρίσκονται οι πηγές του ποταμού. Η Αιθιοπία, όμως, αντιτίθεται σε οποιοδήποτε κοινό υδραυλικό έργο πριν να συμφωνηθεί νέος διαμοιρασμός των υδάτινων πόρων.
Διπλωματικές επιτυχίες της Αιθιοπίας
Ακόμη χειρότερα, το 2010, η Αιθιοπία πέτυχε την υπογραφή συνθήκης, με την οποία αναμορφώνονται οι διαδικασίες διαχείρισης των υδάτων του Νείλου και των σχεδίων κατασκευής υδραυλικών έργων. Πρόκειται για τη συνθήκη New Nile Cooperative Framework Agreement. Το Μπουρούντι, η Κένυα, η Ουγκάντα, η Ρουάντα και η Τανζανία την έχουν ήδη εγκρίνει. Το κείμενο αυτό προβλέπει τη δημιουργία επιτροπής, με τη συμμετοχή όλων των χωρών που διασχίζει ο Νείλος και έχουν υπογράψει τη συνθήκη και με αποστολή να εγκρίνει ή να απορρίπτει τα σχέδια για μεγάλα υδραυλικά έργα, είτε πρόκειται για φράγματα είτε για κανάλια είτε για οποιοδήποτε άλλο έργο που επηρεάζει τη στάθμη, τον όγκο ή την ποιότητα των υδάτων του.
Η συμμαχία αυτή μεταξύ των έξι από τα εννέα μέλη της Πρωτοβουλίας της λεκάνης του Νείλου –του ήδη υπάρχοντος φόρουμ στο οποίο συμμετέχουν τα κράτη που διασχίζει ο ποταμός και έχει ως αποστολή να βρίσκει πρακτικές λύσεις και να επεξεργάζεται κοινά σχέδια [1]- ανατρέπει τις ισορροπίες στην περιοχή. Η Αίγυπτος αρνήθηκε να εγκρίνει τη νέα συνθήκη, εάν δεν διευκρινιζόταν ότι τα συμβαλλόμενα μέρη δεσμεύονται να μην τροποποιήσουν το ισχύον καθεστώς διαμοιρασμού των υδάτων και ότι αναγνωρίζουν τα « ιστορικά δικαιώματα » του Σουδάν και της Αιγύπτου. Έτσι, η Αίγυπτος θα στερηθεί το δικαίωμα να παρακολουθεί το έργο του Φράγματος της Αναγέννησης -και, για πρώτη φορά στην ιστορία της, το δικαίωμα του βέτο, το οποίο θεωρούσε δεδομένο.
Η επιλογή της Αντίς Αμπέμπα για το όνομα του φράγματος δεν είναι τυχαία. Αυτό που διακυβεύεται είναι η αναγέννηση της Αιθιοπίας ως περιφερειακής δύναμης, με χαρακτηριστικά που μέχρι σήμερα της έλειπαν. Μιας Αιθιοπίας ισχυρής, η οποία θα διαδραματίζει πρωταγωνιστικό γεωπολιτικό ρόλο στις τρεις ζώνες επιρροής της : την Ερυθρά Θάλασσα, τη λεκάνη του Νείλου και την Ανατολική Αφρική. Τον ρόλο αυτό, η Αιθιοπία έδειξε, σε δύο περιπτώσεις τα τελευταία τριάντα χρόνια, ότι μπορεί να τον αναλάβει.
Κατ’ αρχάς, στο ζήτημα του Σουδάν. Η Αντίς Αμπέμπα αντέδρασε στα έργα διάνοιξης του καναλιού του Τζονγκλέι, τα οποία είχαν ήδη ολοκληρωθεί σε μήκος πάνω από 150 χιλιόμετρα από τα συνολικά προβλεπόμενα 360 χιλιόμετρα, συμβάλλοντας, το 1983, στην αναζωπύρωση του πολέμου μεταξύ Βορρά και Νότου (το Νότιο Σουδάν είναι ανεξάρτητο κράτος από το 2011) και προσφέροντας βάσεις και οπλισμό στον Λαϊκό Στρατό Απελευθέρωσης του Σουδάν (APLS), με επικεφαλής τον Τζον Γκάρανγκ.
Στη Σομαλία, η Αιθιοπία αναμίχθηκε πολύ ενεργά στον εμφύλιο πόλεμο ενάντια στα λεγόμενα « ισλαμιστικά » ένοπλα κινήματα, με την υποστήριξη των δυτικών δυνάμεων που ήθελαν να εμποδίσουν τη δημιουργία ενός ισλαμιστικού κράτους στην είσοδο της Ερυθράς Θάλασσας.
Εξάλλου, η εμφάνιση της Κίνας στην περιοχή απελευθέρωσε την Αιθιοπία από την ανάγκη σεβασμού των υποχρεώσεων που επιβάλλουν οι διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί και οι Ηνωμένες Πολιτείες -όπως η υποχρέωση συμφωνίας όλων των χωρών του Νείλου, και ειδικά της Αιγύπτου, πριν από την είσπραξη των χρημάτων που είναι απαραίτητα για μεγάλα υδραυλικά έργα στον ποταμό και τις πηγές του στο αιθιοπικό έδαφος.
Τέλος, οι διπλωματικές επιτυχίες της Αιθιοπίας, δηλαδή η συμμαχία με πέντε χώρες που διασχίζει ο Νείλος πριν σχηματίσει τη λεκάνη του (New Nile Cooperative Framework Agreement), της έχουν δώσει τη δυνατότητα να ξεφύγει από την υδρο-πολιτική της απομόνωση. Μια τέτοια επιτυχία είναι αξιοσημείωτη, πολύ περισσότερο που η Αντίς Αμπέμπα πέτυχε διπλή υποστήριξη μεγάλης στρατηγικής σημασίας : πρώτα από το νεοπαγές κράτος του Νότιου Σουδάν [2], το οποίο ετοιμάζεται να υπογράψει τη νέα συνθήκη για τα νερά του Νείλου, που προωθεί η Αιθιοπία, και, στη συνέχεια, γεγονός που προκαλεί μεγαλύτερη έκπληξη, από το Χαρτούμ (Σουδάν), παραδοσιακό σύμμαχο του Καΐρου σε ό,τι αφορούσε τη διαχείριση των υδάτων του Νείλου.
Το Σουδάν προστατεύεται από τις πλημμύρες
Με την κίνησή του αυτή, το Σουδάν ελπίζει ότι θα επωφεληθεί σε τρία πεδία. Πρώτον, στην ηλεκτρική ενέργεια. Δεύτερον, με την αύξηση των δυνατοτήτων του στην άρδευση και με μεγάλες αγροτικές συνεργασίες με την Αιθιοπία. Μολονότι η δυνατότητα χρησιμοποίησης των υδάτων της νέας τεχνητής λίμνης στην Αιθιοπία παραμένει περιορισμένη εξαιτίας του ανώμαλου ανάγλυφου της περιοχής, το Σουδάν, που βρίσκεται χαμηλότερα από το φράγμα, διαθέτει αχανείς εκτάσεις προς άρδευση. Τέλος, η ρύθμιση της στάθμης του ποταμού θα προστατεύσει τη χώρα -ιδιαίτερα το ανατολικό Σουδάν, την αγροτική περιοχή Αλ-Τζαζίρα και την ευρύτερη περιφέρεια του Χαρτούμ- από τις αλλεπάλληλες πλημμύρες.
Με το Φράγμα της Αναγέννησης και το μεγάλο δυναμικό του στην παραγωγή ηλεκτρισμού, της τάξης των 6.000 μεγαβάτ από το 2015-2016, η Αιθιοπία θα πετύχει πολύτιμη ενεργειακή αυτάρκεια και, μάλιστα, θα γίνει και προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας των άλλων χωρών της λεκάνης του Νείλου, όπως τα δύο Σουδάν –και, ίσως, ακόμη και της Αιγύπτου.
Με δεδομένη τη γεωγραφική θέση του, το φράγμα δύσκολα θα μπορέσει να συμβάλλει στην ανάπτυξη της άρδευσης και, επομένως, και της αγροτικής παραγωγής στα οροπέδια που βρίσκονται ψηλότερα, καθώς και στο νότιο και ανατολικό τμήμα της χώρας. Αλλά μέρος των υδάτων που θα βρίσκονται στη νέα τεχνητή λίμνη, ο όγκος των οποίων μπορεί να φθάνει τα 63 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία νέων μεγάλων καλλιεργειών περιφερειακά της λίμνης, στη ζώνη χαμηλότερα από το φράγμα –ορισμένες μελέτες κάνουν λόγο για 500.000 εκτάρια [3]- καθώς και στο έδαφος του Σουδάν, σε συνεργασία μαζί του.
Να μετατρέψουν τη χώρα τους σε μεγάλη περιφερειακή δύναμη, χώρα εξαγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και παραγωγής - εξαγωγής αγροτικών προϊόντων και ειδών διατροφής, αυτή είναι η φιλοδοξία των αξιωματούχων της Αιθιοπίας.
ΥΓ
Οι εικόνες που συνοδεύουν το κείμενο είναι από το φωτορεπορτάζ του Franck Vogel, με τίτλο « Το νερό του Νείλου, πόλεμος ή μοιρασιά ; », που πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του διεθνούς φεστιβάλ Photoreporter στο Saint-Brieuc, το 2012.
Notes
[1] Μέλη του είναι, επίσης, η Αίγυπτος, το Σουδάν και η Δημοκρατία του Κονγκό. Η Ερυθραία συμμετέχει ως παρατηρητής, ενώ το Νότιο Σουδάν αναμένεται να γίνει μέλος του φόρουμ φέτος.
[2] Βλ. Jean-Baptiste Gallopin, « Amer divorce des deux Soudans », Le Monde diplomatique, Ιούνιος 2012.
[3] « Grand Ethiopian Rennaissance dam project, Benishangul-Gumuz, Ethiopia », http://www.water-technology.net/projects/grand-ethiopian-renaissance-dam-africa
Le Monde Diplomatique
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Δήλωση Β. Καπερνάρου για την απόδραση λαθρομεταναστών
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
