2013-08-18 14:30:11
Μυστήριο συνοδεύει, τριάντα εννέα χρόνια μετά, τη δολοφονία του Αμερικανού πρέσβη στη Λευκωσία, Ρότζερ Ντέιβις. Κανείς δεν έμαθε τίποτε από τότε και ακόμη και οι συλλήψεις που έγιναν δεν φώτισαν την πραγματικότητα. Τη δολοφονία αυτή συνοδεύουν πολλές σκιές και αναπάντητα ερωτήματα.
Ήταν, λίγες ημέρες μετά τη δεύτερη φάση της εισβολής. Οι Τούρκοι είχαν καταλάβει το 37% του κυπριακού εδάφους, νεκροί, αγνοούμενοι, πρόσφυγες, καταστροφή. Το αντιτουρκικό και αντιαμερικανικό πνεύμα κυριαρχούσε και τούτο ήταν φυσιολογικό: Οι ΗΠΑ γνώριζαν τα τουρκικά σχέδια και όπως προκύπτει και από έγγραφα που αποκαλύφθηκαν αργότερα, ενθάρρυναν την εφαρμογή τους.
Ήταν 19 Αυγούστου 1974. Έξω από την αμερικανική πρεσβεία, στην περιοχή του ξενοδοχείου Χίλτον, έγινε κόλαση, εικόνες πολεμικές. Η διαδήλωση αυτή κατά των Αμερικανών, είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο του Αμερικανού πρέσβη και της ιδιαιτέρας του
. Της δολοφονίας του προηγήθηκαν μεταξύ αυτού και του Γλαύκου Κληρίδη( το προηγούμενο βράδυ) συζητήσεις για κάποιες κινήσεις στο Κυπριακό. Παράλληλα, είναι προφανές πως ακόμη και σήμερα υπάρχει ένα σύννεφο αμφιβολίας κατά πόσο οι σφαίρες που έπληξαν τον πρέσβη και την ιδιαίτερα του είχαν ριφθεί από έξω ή ήταν από όπλα εντός της πρεσβείας. Αυτό δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Το γεγονός αυτό είχε προκαλέσει το θυμό των Αμερικανών που ούτως ή άλλως ευκαιρία ζητούσαν για να στριμώξουν περισσότερο τη Λευκωσία.
Οπλοφόροι εκμεταλλευόμενοι μαχητική διαδήλωση έξω από την πρεσβεία, οχυρώθηκαν πίσω από τους διαδηλωτές και άρχισαν να βάλλουν κατά του κτιρίου. Από τα πυρά χτυπήθηκε θανάσιμα ο πρέσβης, Ρότζερ Ντέιβις και η ιδιαίτερα του η Αντουανέττα Βαρνάβα. Ο Γλαύκος Κληρίδης έσπευσε στην πρεσβεία μαζί με τον Σπύρο Παπαγεωργίου και τον Ανδρέα Ματσουκάρη. Ο Κληρίδης μπήκε με δυσκολία στην πρεσβεία. Αρχικά, οι πεζοναύτες που πυροβολούσαν στον αέρα για εκφοβισμό δεν του επέτρεπαν να εισέλθει. Είχαν μάλιστα τοποθετήσει έπιπλα πίσω από τις πόρτες και τα παράθυρα γιατί φοβούνταν «εισβολή» διαδηλωτών στην πρεσβεία. Ένα τέτοιο θέμα δεν υπήρξε. Οι διαδηλωτές δεν επιχείρησαν να εισέλθουν στην πρεσβεία. Τελικά στην πρεσβεία εισήλθαν οι Κληρίδης και Παπαγεωργίου. Βρήκαν νεκρό στο πάτωμα τον Ντέιβις.
Ο Γλαύκος Κληρίδης, ο οποίος ήταν προεδρεύων της Δημοκρατίας, επιστρέφοντας στο γραφείο του επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Κίσιγκερ, ο οποίος ήδη γνώριζε για το συμβάν. Σύμφωνα με τον Σπύρο Παπαγεωργίου, ο Αμερικανός υπουργός είχε προειδοποιήσει τον Γλαύκο Κληρίδη, λέγοντας τα εξής: «Από την πρώτη στιγμή που αναλάβετε την εξουσία, σας δώσαμε την πλήρη υποστήριξή μας. Αλλά έχω να σας πω με κάθε κατηγορηματικότητα, ότι εάν συνεχισθεί το σημερινό αντιαμερικανικό κλίμα, δεν θα συνεχίσουμε τη φιλική μας πολιτική. Και ακόμη ίσως να μην μπορέσουμε να ασκούμε διαρκώς κατασταλτικόν ρόλο στις επιθετικές διαθέσεις των Τούρκων». Πριν από τη συνομιλία, ο Κληρίδης σε ανακοίνωσή του, που μεταδόθηκε από το κρατικό ραδιόφωνο της Λευκωσίας έλεγε τα εξής: ”Βδελυρόν έγκλημα διεπράχθη προ ολίγου εις Λευκωσία. Με ψυχικόν κλονισμόν ανακοινώνω ότι υπό διαδηλωτών επυροβολήθη και εφονεύθη κατά τη διάρκεια διαδηλώσεως, έξωθι της αμερικανικής πρεσβείας, την οποία διαδήλωσιν η Αστυνομία δεν ηδυνήθη να διαλύση, ο εν Λευκωσία πρέσβης των ΗΠΑ Ρότζερ Ντέιβις. Το έγκλημα τούτο αποκορυφώνει την κυπριακή τραγωδίαν και στρέφεται κατά της Κύπρου. Το καταδικάζω με αποτροπιασμόν. Εκφράζω τη βαθύτατη θλίψη και συμπάθεια μου”.
Το απομαγνητοφωνημένο κείμενο της τηλεφωνικής συνομιλίας του Κίσιγκερ με τον Κληρίδη, εκείνη την αιματηρή ημέρα, παραμένει απόρρητο. Το μοναδικό γραπτό κείμενο, με το περιεχόμενο της συζήτησης, που βρέθηκε στα αρχεία του Λευκού Οίκου, είναι λογοκριμένο και απουσιάζουν από αυτό σημαντικά στοιχεία της κουβέντας των δύο ανδρών.(State Department, Telcon President Clerides/Kissinger, 19 Αυγούστου 1974, ώρα 8:21 π.μ. (ώρα Ουάσιγκτον) Μεταξύ του Κίσιγκερ και του Κληρίδης διαμείφθησαν τα εξής:
Κίσιγκερ: Γειά
Κληρίδης: Γειά σας Εξοχώτατε, μιλά ο Κληρίδης.
Κίσιγκερ: Τί κάνεις;
Κληρίδης: Νοιώθω τρομακτικά άσχημα, Εξοχώτατε, επειδή η πρώτη μας τηλεφωνική επικοινωνία γίνεται κάτω από τέτοιες συνθήκες. Έγινε επίθεση εναντίον της πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών..
Κίσιγκερ: Το γνωρίζω.
Κληρίδης: Και ο Ρότζερ Ντέϊβις έχασε τη ζωή του.
Κίσιγκερ: Το ξέρω.
Κληρίδης: Δεν μπορώ να κάνω τίποτα άλλο, παρά να εκφράσω την πικρή μου θλίψη γιά την απώλειά του, και ήδη εξέδωσα δημόσια ανακοίνωση, που το περιεχόμενό της αναφέρει κάτι τέτοιο. Ο Ρότζερ Ντέϊβις έλαβε όλα τα απαραίτητα μέτρα για να προστατεύσει την πρεσβεία των Ην. Πολιτειών στην Κύπρο και τους Αμερικανούς πολίτες που ζούσαν στη Δημοκρατία. Πενθώ, όχι μόνο επειδή οι Ην. Πολιτείες έχασαν τον πρέσβη τους, αλλά επειδή έχασα κι εγώ ένα πολύτιμο φίλο.
Κίσιγκερ: Λοιπόν. Κύριε Πρόεδρε, αντιλαμβανόμαστε ότι επρόκειτο για κάτι που δεν ήταν υπό τον έλεγχό σας. Και ορθώς είπατε ότι ο Ρότζερ Ντέϊβις ήταν ένας φίλος. Θεωρούμε ότι είστε ένας φίλος των Ην. Πολιτειών, οι οποίες διάκεινται φιλικά σε ότι προσπαθείτε να επιτύχετε.
Κληρίδης: Έσπευσα μόλις έφτασαν τα νέα σε μένα. Μπήκα στην πρεσβεία κάτω από καταιγισμό πυροβολισμών και μετέφερα έξω… (κόβεται).
Κίσιγκερ: Καλά, καταλαβαίνω κύριε Πρόεδρε. (σ.σ.: Το υπόλοιπο κείμενο της κουβέντας του
Κίσιγκερ, είναι λογοκριμένο).
Κληρίδης: (λογοκριμένο)… Είναι αυτό… (κόβεται).
Κίσιγκερ: (λογοκριμένο)
Κληρίδης: Θα κάνω ότι μπορώ και θα πιέσω το λαό και θα πω ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να δείχνουμε οποιαδήποτε εχθρότητα έναντι των Ην. Πολιτειών. Σήμερα κάλεσα συνέντευξη Τύπου για όλα όσα έγιναν και δήλωσα ότι οι Ην. Πολιτείες άσκησαν όλη τους την επιρροή και πίεσαν στην προσπάθειά τους να αποτρέψουν την επίθεση του τουρκικού στρατού.
Κίσιγκερ: Ακριβώς
Κληρίδης: Και θα συνεχίσω να κάνω ότι περνά από το χέρι μου για να αποτρέψω οποιαδήποτε αντιαμερικανικά αισθήματα και οποιαδήποτε αντιαμερικανική διαδήλωση οπουδήποτε στην Κύπρο.
Κίσιγκερ: Είχαμε ετοιμαστεί, όπως ίσως σου είπε ο κ. Ντέϊβις χθες, να χρησιμοποιήσουμε όλη μας την επιρροή για να παράγουμε το καλύτερο θετικό αποτέλεσμα. (λογοκριμένο).
Κληρίδης: Εκτιμώ τη θέση που μόλις μου εξηγήσατε. Ο Ρότζερ μου μίλησε χθες το βράδυ για τα σημεία στα οποία μόλις αναφερθήκατε και σήμερα ήμουν έτοιμος να τα επεξεργαστώ. Δυστυχώς γι’αυτόν, είναι πολύ αργά.
Κίσιγκερ: Καλά κύριε Πρόεδρε. Κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει εσάς γι’ αυτή τη φοβερή τραγωδία. (λογοκριμένο).
Κληρίδης: Σας ευχαριστώ
Κίσιγκερ: (λογοκριμένο)
Κληρίδης: Ναι, καταλαβαίνω. (λογοκριμένο)
Κίσιγκερ: Ακριβώς. Και εμείς κύριε Πρόεδρε θα πράξουμε το ίδιο, και πιθανότατα θα στείλω αντικαταστάτη σε μία-δύο μέρες, ώστε να έχουμε ένα ανώτερο διπλωμάτη στη θέση αυτή.
Κληρίδης: Θα σας είμαι ευνγώμων εάν συμβεί αυτό. Πρώτα απ’ όλα θα μας βοηθήσει όλους να υπάρχει ένας ανώτερος διπλωμάτης εδώ, και επίσης επειδή εάν… (κόβεται και στη συνέχεια λογοκριμένο).
Ο φάκελος της δολοφονίας του Ρότζερ Ντέϊβις, παραμένει ερμητικά κλειστός. Κάτω από την πίεση των Αμερικανών η κυπριακή κυβέρνηση προχώρησε σε συλλήψεις και για την υπόθεση αυτή είχαν καταδικασθεί τρία πρόσωπα. Και οι τρεις δήλωσαν αθώοι, θεωρώντας ότι είχαν θυματοποιηθεί. Από πλευράς τους οι Αμερικανοί δεν ασχολήθηκαν έκτοτε με το γεγονός αυτό.
Πυροβολούσαν από οικοδομή: Τι αναφέρει το πόρισμα του θανατικού ανακριτή για το θάνατο Ντέιβις και Βαρνάβα
Το πόρισμα του θανατικού ανακριτή εκδόθηκε στις 26 Αυγούστου 1974. Σε χρόνο, δηλαδή, ρεκόρ. Αναφέρει δε τα εξής:
«Υπό το πρίσμα των προσαχθεισών αποδείξεων ευρίσκω ότι ο αποβιώσας Ρότζερ Ντέιβις, πρέσβυς των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής εν Κύπρω, και η αποβιώσασα Αντουαννέττα Βαρνάβα, ετών 28, μέλος της αμερικανικής πρεσβείας, εν Κύπρω, απεβίωσαν την 19η Αυγούστου 1974, συνεπεία κλονισμού και αιμορραγίας, προκληθείσης υπό πληγής εξ αδεσπότου σφαίρας, ήτις ήτο μία εκ μεγαλύτερου αριθμού σφαιρών, αι οποίαι ερρίφθησαν αδιακρίτως, από κτίριον υπό κατασκευήν, νοτίως της αμερικανικής πρεσβείας, κατά του κτιρίου της πρεσβείας, υπό προσώπου ή προσώπων αγνώστων, διαρκούσης διαδηλώσεως έξωθι της Αμερικανικής πρεσβείας εν Κύπρω.
Πολλοί πυροβολισμοί, οι οποίοι ερρίφθησαν εκ του κτιρίου τούτου, εισέδυσαν δια των φύλλων της εξωτερικής κλειστής θύρας του Γραφείου του πρέσβεως, των υαλοπινάκων και των παραπετασμάτων αυτής, εισήλθον δι ετέρου γραφείου εις τον προθάλαμον και εις τον διάδρομο της πρεσβείας και μια εξ αυτών ετραυμάτισε θανασίμως τον πρέσβυν και ετέρα την Γραμματέα της πρεσβείας καθ΄ ην στιγμήν ούτοι ίσταντο μεταξύ των μελών του προσωπικού της πρεσβείας εντός του διαδρόμου αυτής. Όθεν το πόρισμα είναι ότι ο θάνατος αυτών οφείλεται εις ανθρωποκτονίαν υπό προσώπου ή προσώπων αγνώστων».
«Αναπόφευκτη η διχοτόμηση στο νησί…» Τηλεγράφημα του Ντέϊβις τον δεκαπενταύγουστο προς τον Χένρι Κίσιγκερ - Ο πρέσβης επιβεβαίωνε πως οι Αμερικανοί γνώριζαν τις τουρκικές κινήσεις
Ενα άκρως απόρρητο τηλεγράφημα του Ρότζερ Ντέϊβις, το Δεκαπενταύγουστο του 1974, με παραλήπτη τον Κϊσιγκερ, απαντά σε πολλές απορίες και ερωτηματικά. Ο Αμερικανός πρέσβης αποκαλύπτει ότι οι Τούρκοι ενημέρωσαν έγκαιρα τους Αμερικανούς για τους σχεδιασμούς τους. Αφήνει όμως να εννοηθεί ότι έγινε και μία σχετική παραπληροφόρηση γιά τους ακριβείς τουρκικούς στόχους, οι οποίοι στην πορεία της στρατιωτικής επιχείρησης άλλαξαν, καταλαμβάνοντας περισσότερα εδάφη. (Department of State, Τηλεγράφημα του Ρότζερς Ντέϊβις στον Χένρι Κίσιγκερ, 15 Αυγούστου 1974).
Το τηλεγράφημα του Αμερικανού πρέσβη, είναι αποδεικτικό του τρόπου υλοποίησης των τουρκικών σχεδίων με την σφραγίδα της Ουάσιγκτον. Έγραφε, μεταξύ άλλων, ο Ντέϊβις στον Κίσιγκερ:
«Οι κινήσεις των τουρκικών στρατευμάτων τις τελευταίες 30 ώρες έδειξαν μία αποφασιστικότητα για να καταλάβουν δια της βίας όσα δεν μπόρεσαν να επιβάλουν στη Γενεύη. Εν τούτοις οι αρχικές στρατιωτικές κινήσεις διαφέρουν σημαντικά από τα στρατιωτικά σχέδια που είχαν γίνει αρχικά. Η επίθεση προς ανατολάς έχει προχωρήσει περισσότερο προς μία νότια κατεύθυνση απ’ ότι άφηνε να εννοηθεί η τουρκική διπλωματική νότα, υποθέτοντας ότι αυτές οι κινήσει θα είναι επιτυχείς και επειδή υπάρχουν λίγα εμπόδια, οι Τούρκοι θα ελέγξουν σημαντικά περισσότερα εδάφη σ’ αυτή την περιοχή απ’ ότι αρχικά είχαν απαιτήσει.Ταυτόχρονα, ο τουρκικός στρατός έχει προφανώς κάνει πολύ μικρή, καθόλου προσπάθεια για να επιτύχει τις επεκτατικές της φιλοδοξίες προς δυσμάς, Μπορεί να είναι μία κίνηση τακτικής και είναι αρκετά δυνατό τα τουρκικά τεθωρακισμένα να αλλάξουν κατεύθυνση μόλις ο διάδρομος προς την Αμμόχωστο είναι ασφαλής. (Από το μεσημέρι τα τουρκικά τεθωρακισμένα κινήθηκαν εναντίον περιοχής στη δυτική άκρη της Λευκωσίας όπου ήταν αναπτυγμένες οι δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ και απ’ όσα παρατηρήσαμε από την οροφή του κτιρίου της πρεσβείας φαίνεται ότι κινούνται για να εξασφαλίσουν το δρόμο προς τη Μόρφου στη βόρεια άκρη του αεροδρομίου Λευκωσίας. Η κίνηση αυτή συναντά τα πυρά πυροβολικού από τη περιοχή του Στροβόλου).Με τις κινήσεις που κάνει ο τουρκικός στρατός έχει παρακάμψει σημαντικά (αδύνατο να δοθεί ακριβής αριθμός) δυνάμεις της κυπριακής Εθνικής Φρουράς -που υποτίθεται ότι υπάρχει ακόμα- και να αποκόψει μεγάλο αριθμό Ελληνοκυπρίων πολιτών πολλοί από τους οποίους είναι καλά οπλισμένοι. Εάν οι προηγούμενες ενέργειες στη Κερύνεια, στο Καραβά και τη Λάπηθο αποτελούν κάποια ένδειξη οι Τούρκοι θα αντιμετωπίσουν σθεναρή αντίσταση ανταρτών για αρκετό διάστημα.Συμπερασματικά αυτό που οι Τούρκοι προφανώς ανέμεναν να αποτελέσει μία καθαρή χειρουργική επιχείρηση μπορεί να μετατραπεί σε μία παρατεταμένη αιματηρή υπόθεση με τη διεθνή κοινή γνώμη ευαισθητοποιημένη από τις τουρκικές ενέργειες. (Η καταδίωξη ανταρτών δεν είναι ποτέ μία καλή υπόθεση ακόμη και υπό τις καλύτερες προϋποθέσεις). Δυσοίωνες παρατεταμένες συμπλοκές ασχέτως της φύσης τους θα δώσουν σε τρίτα μέρη –ειδικά στη Σοβιετική Ενωση– την ευκαιρία να παίξουν ένα απεχθή ρόλο προσφέροντας ηθική και άλλη υποστήριξη στους Ελληνοκύπριους που θα αντισταθούν.Το σενάριο αυτό, είναι πολύ πιθανό να πραγματοποιηθεί εάν οι Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες (όπως μάλλον θα πράξουν) υποχωρήσουν επισήμως στη τουρκική κατοχή εδαφών, η πρεσβεία αμφιβάλλει εάν οιοσδήποτε Ελληνοκύπριος ηγέτης το αποδεχθεί και φυσικά να επιβιώσει και όχι μόνο πολιτικά. Το πιο πιθανότερο είναι η κυβέρνηση της Κύπρου να αποδεχθεί την εκεχειρία ενόψει της συντριπτικής δύναμης της αντιπάλου της, ενώ παράλληλα θα αντιστέκεται σε μία συνταγματική διευθέτηση. Η συνομιλία του πρέσβη με τον εκτελούντα χρέη υπουργού Εξωτερικών, έδωσε κάποιες ενδείξεις για την οπισθοχώρηση ορισμένων δυνάμεων της Εθνικής Φρουράς από περιοχές που θεωρούνται κύριοι στόχοι.Το πρόβλημα είναι ότι η εκεχειρία είναι απίθανο να διατηρηθεί λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες που περιγράψαμε στην παράγραφο 3 και του φανατισμού των περισσοτέρων Ελληνοκυπρίων εθνικιστών. Είναι επίσης πιθανό ότι οι Ελληνοκύπριοι εξτρεμιστές στο νότο θα προσπαθήσουν να πάρουν εκδίκηση με σφαγές Τούρκων αιχμαλώτων. Εάν αυτό συμβεί οι τουρκικοί στόχοι θα κλιμακωθούν και μπορεί να προσπαθήσουν να καταλάβουν ολόκληρο το νησί (ή τουλάχιστον εκείνες τις περιοχές στις οποίες κατοικεί σημαντικός αριθμός Τουρκοκυπρίων). Εναλλακτικά, μπορεί να δούμε αμοιβαίες σφαγές όπως ήδη ανέφερε το υπό στρατιωτικό έλεγχο ραδιόφωνο του Μπαϊράκ.Επιπλέον θα ήθελα να επισημάνω ότι η κατοχή θα αυξήσει παρά θα ελαττώσει τα προβλήματα της ασφάλειας των Τούρκων (βλέπε δυσκολίες βρετανικών δυνάμεων στα τέλη της δεκαετίας του ’50, παρά το τεράστιο αριθμό στρατευμάτων). Αναμφίβολα θα μπορούσαν να απελευθερώσουν πολλούς Τουρκοκυπρίους, αλλά στην υποχώρηση, αλλά σε μία μεγαλύτερη περιοχή, θα άφηνε πίσω αναρχία, όπου οι κομουνιστές θα μπορούσαν να αποκομίσουν σημαντικά κέρδη.Υπ’ αυτή τη θλιβερή εικόνα, ποίες είναι οι εναλλακτικές λύσεις για την αμερικανική πολιτική; Οσο και να μην θέλουμε να το προτείνουμε, πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει άλλη λύση από κάποιου είδους διχοτόμηση (ελπίζουμε εντός ενός ανεξάρτητου κυπριακού κράτους). Ασχέτως της διεθνούς κοινής γνώμης και/ή διμερούς πίεσης υποπτευόμαστε ότι δεν υπάρχει τρόπος να εμποδίσουμε τους Τούρκους από το εκδιώξουν την πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων που ζουν εντός της περιοχής που ελέγχουν. Υποθέτουμε ότι θα κάνουν κάθε προσπάθεια να χαρακτηρίσουν τις εκδιώξεις ως μία συναλλαγή ανταλλάσσοντας Ελληνοκυπρίους με τους Τουρκοκύπριους που βρίσκονται σε άλλα μέρη του νησιού. Από μία γρήγορη ματιά στα στοιχεία της απογραφής του 1950, αυτό θα σημάνει τη μετατόπιση 75 χιλιάδων Ελλήνων και 54 χιλιάδων Τούρκων. Από συζητήσεις με τον Ντενκτάς, πριν από την αναχώρηση του για τη Γενεύη έδωσε μία ξεκάθαρη ένδειξη της προτιμήσεως του για τη μεγαλύτερη δυνατή μετατόπιση Τουρκοκυπρίων σε μία μεγαλύτερη και ομοιογενή περιοχή.Μολονότι καταδικάζουμε αυτή την προσπάθεια για διχοτόμηση και φυλετικό διαχωρισμό, φαίνεται αναπόφευκτη εκτός της απίθανης περίπτωσης εξωτερικής επέμβασης. Το πρόβλημα για μας (τις ΗΠΑ) είναι πως μόλις επαναρχίσει η διπλωματική διαδικασία αυτό θα πραγματοποιηθεί χωρίς σημαντική βλάβη στις σχέσεις μας με την Ελλάδα και χωρίς να δώσουμε στους Σοβιετικούς σημαντικές ευκαιρίες που μπορούν να εκμεταλλευθούν στην Ελλάδα και την Κύπρο. Πιστεύουμε ότι θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ελαφρύνουμε τις επιπτώσεις αυτές μέσω ανθρωπιστικής και οικονομικής βοήθειας. Η συνέχιση των εχθροπραξιών έχει προκαλέσει σημαντική ζημία στην κυπριακή οικονομία, κάτι που θα επιταχυνθεί από τις σημαντικές μετακινήσεις πληθυσμών. Στη νήσο όπου η δύναμη των κομμουνιστών είναι ήδη εντυπωσιακή, η ανασυγκρότηση της οικονομίας θα πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα μόλις σταματήσουν οι εχθροπραξίες.Πιστεύω επίσης ότι θα πρέπει να προσπαθήσουμε να συγκρατήσουμε την Άγκυρα από το να επιδιώξει άμεση επίσημη αποδοχή των αλλαγών του στάτους κβο. Αμφιβάλλω αν θα είναι ικανοί να το επιτύχουν και πιστεύω ότι δεν είναι προς το συμφέρον της Άγκυρας να οδηγήσει την ελληνική κοινότητα σε μία κατάσταση αναρχίας από τις επιπτώσεις συνεχιζόμενων εχθροπραξιών και αύξηση της δύναμης των κομμουνιστών κοντά στα τουρκικά παράλια.Αναγνωρίζουμε ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και οι πρεσβείες στην Αγκυρας και την Αθήνα κάνουν ότι μπορούν για να εμποδίσουν την διεύρυνση αυτής της συμπλοκής από ένα γενικευμένο ελληνοτουρκικό πόλεμο. Η Αθήνα δεν μπορεί με κανένα τρόπο να αλλάξει την πορεία των πραγμάτων τώρα στο νησί. Αν και την κύρια ευθύνη για την τραγωδία φέρει το προηγούμενο καθεστώς, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να αναγνωρίσει αυτό που για όλους τους Ελληνες φαίνεται ως μη αποδεκτή κατάσταση.Τα ανωτέρω θα μπορούσαν να γίνουν πιό αποδεκτά από την Αθήνα εάν η Αγκυρα μπορεί να πειστεί να μειώσει τις εδαφικές της διεκδικήσεις σε κάτι ανάλογο με τις πραγματικές ανάγκες ασφάλειας της Τουρκίας. Ειδικότερα, πιστεύουμε ότι οι ελληνικές ανησυχίες από τον κίνδυνο μίας πλήρους διχοτόμησης (τόσο πραγματικών ανησυχιών όσο και οι φόβοι της Τουρκίας για ένωση) θα μετριαστούν κάπως εάν οι Τούρκοι θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε πάλι με τη δημιουργία διάφορων καντονιών αντί της πλήρους διάσπασης της νήσου. Ακόμα και σ’ αυτή την περίπτωση, βρίσκουμε δύσκολο να φανταστούμε ότι οι Έλληνες και οι Τούρκοι μπορούν να εργαστούν μαζί ακόμα από μία ομόσπονδη διχοτομημένη χώρα, όπου γιά το άμεσο μέλλον τα πάθη από τα πρόσφατα γεγονότα θα χρειαστούν χρόνο για να υποχωρήσουν.Ευχόμαστε να μπορούσαμε να είμαστε σε θέση να σας δώσουμε μιά πιο ελπιδοφόρο πρόβλεψη, αλλά η άποψη αυτής της πρεσβείας (που εμποδίζεται εν μέρει από καπνούς και πυροβολισμούς) είναι άκρως καταθλιπτική. Οι Τούρκοι φαίνονται αποφασισμένοι να προχωρήσουν και η καλύτερη μας ελπίδα για να αποτρέψουμε πιο σοβαρή επιδείνωση της κατάστασης στην ανατολική Μεσόγειο είναι να προσπαθήσουμε να τους κατευθύνουμε προς μία πορεία το λιγότερο επώδυνη. Αυτό δεν είναι αρκετά ικανοποιητικό, αλλά είναι το μόνο που μπορούμε να επιτύχουμε.
Ντέϊβις».
Του Κώστα Βενιζέλου
Πηγή
logioshermes
Ήταν, λίγες ημέρες μετά τη δεύτερη φάση της εισβολής. Οι Τούρκοι είχαν καταλάβει το 37% του κυπριακού εδάφους, νεκροί, αγνοούμενοι, πρόσφυγες, καταστροφή. Το αντιτουρκικό και αντιαμερικανικό πνεύμα κυριαρχούσε και τούτο ήταν φυσιολογικό: Οι ΗΠΑ γνώριζαν τα τουρκικά σχέδια και όπως προκύπτει και από έγγραφα που αποκαλύφθηκαν αργότερα, ενθάρρυναν την εφαρμογή τους.
Ήταν 19 Αυγούστου 1974. Έξω από την αμερικανική πρεσβεία, στην περιοχή του ξενοδοχείου Χίλτον, έγινε κόλαση, εικόνες πολεμικές. Η διαδήλωση αυτή κατά των Αμερικανών, είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο του Αμερικανού πρέσβη και της ιδιαιτέρας του
Οπλοφόροι εκμεταλλευόμενοι μαχητική διαδήλωση έξω από την πρεσβεία, οχυρώθηκαν πίσω από τους διαδηλωτές και άρχισαν να βάλλουν κατά του κτιρίου. Από τα πυρά χτυπήθηκε θανάσιμα ο πρέσβης, Ρότζερ Ντέιβις και η ιδιαίτερα του η Αντουανέττα Βαρνάβα. Ο Γλαύκος Κληρίδης έσπευσε στην πρεσβεία μαζί με τον Σπύρο Παπαγεωργίου και τον Ανδρέα Ματσουκάρη. Ο Κληρίδης μπήκε με δυσκολία στην πρεσβεία. Αρχικά, οι πεζοναύτες που πυροβολούσαν στον αέρα για εκφοβισμό δεν του επέτρεπαν να εισέλθει. Είχαν μάλιστα τοποθετήσει έπιπλα πίσω από τις πόρτες και τα παράθυρα γιατί φοβούνταν «εισβολή» διαδηλωτών στην πρεσβεία. Ένα τέτοιο θέμα δεν υπήρξε. Οι διαδηλωτές δεν επιχείρησαν να εισέλθουν στην πρεσβεία. Τελικά στην πρεσβεία εισήλθαν οι Κληρίδης και Παπαγεωργίου. Βρήκαν νεκρό στο πάτωμα τον Ντέιβις.
Ο Γλαύκος Κληρίδης, ο οποίος ήταν προεδρεύων της Δημοκρατίας, επιστρέφοντας στο γραφείο του επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Κίσιγκερ, ο οποίος ήδη γνώριζε για το συμβάν. Σύμφωνα με τον Σπύρο Παπαγεωργίου, ο Αμερικανός υπουργός είχε προειδοποιήσει τον Γλαύκο Κληρίδη, λέγοντας τα εξής: «Από την πρώτη στιγμή που αναλάβετε την εξουσία, σας δώσαμε την πλήρη υποστήριξή μας. Αλλά έχω να σας πω με κάθε κατηγορηματικότητα, ότι εάν συνεχισθεί το σημερινό αντιαμερικανικό κλίμα, δεν θα συνεχίσουμε τη φιλική μας πολιτική. Και ακόμη ίσως να μην μπορέσουμε να ασκούμε διαρκώς κατασταλτικόν ρόλο στις επιθετικές διαθέσεις των Τούρκων». Πριν από τη συνομιλία, ο Κληρίδης σε ανακοίνωσή του, που μεταδόθηκε από το κρατικό ραδιόφωνο της Λευκωσίας έλεγε τα εξής: ”Βδελυρόν έγκλημα διεπράχθη προ ολίγου εις Λευκωσία. Με ψυχικόν κλονισμόν ανακοινώνω ότι υπό διαδηλωτών επυροβολήθη και εφονεύθη κατά τη διάρκεια διαδηλώσεως, έξωθι της αμερικανικής πρεσβείας, την οποία διαδήλωσιν η Αστυνομία δεν ηδυνήθη να διαλύση, ο εν Λευκωσία πρέσβης των ΗΠΑ Ρότζερ Ντέιβις. Το έγκλημα τούτο αποκορυφώνει την κυπριακή τραγωδίαν και στρέφεται κατά της Κύπρου. Το καταδικάζω με αποτροπιασμόν. Εκφράζω τη βαθύτατη θλίψη και συμπάθεια μου”.
Το απομαγνητοφωνημένο κείμενο της τηλεφωνικής συνομιλίας του Κίσιγκερ με τον Κληρίδη, εκείνη την αιματηρή ημέρα, παραμένει απόρρητο. Το μοναδικό γραπτό κείμενο, με το περιεχόμενο της συζήτησης, που βρέθηκε στα αρχεία του Λευκού Οίκου, είναι λογοκριμένο και απουσιάζουν από αυτό σημαντικά στοιχεία της κουβέντας των δύο ανδρών.(State Department, Telcon President Clerides/Kissinger, 19 Αυγούστου 1974, ώρα 8:21 π.μ. (ώρα Ουάσιγκτον) Μεταξύ του Κίσιγκερ και του Κληρίδης διαμείφθησαν τα εξής:
Κίσιγκερ: Γειά
Κληρίδης: Γειά σας Εξοχώτατε, μιλά ο Κληρίδης.
Κίσιγκερ: Τί κάνεις;
Κληρίδης: Νοιώθω τρομακτικά άσχημα, Εξοχώτατε, επειδή η πρώτη μας τηλεφωνική επικοινωνία γίνεται κάτω από τέτοιες συνθήκες. Έγινε επίθεση εναντίον της πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών..
Κίσιγκερ: Το γνωρίζω.
Κληρίδης: Και ο Ρότζερ Ντέϊβις έχασε τη ζωή του.
Κίσιγκερ: Το ξέρω.
Κληρίδης: Δεν μπορώ να κάνω τίποτα άλλο, παρά να εκφράσω την πικρή μου θλίψη γιά την απώλειά του, και ήδη εξέδωσα δημόσια ανακοίνωση, που το περιεχόμενό της αναφέρει κάτι τέτοιο. Ο Ρότζερ Ντέϊβις έλαβε όλα τα απαραίτητα μέτρα για να προστατεύσει την πρεσβεία των Ην. Πολιτειών στην Κύπρο και τους Αμερικανούς πολίτες που ζούσαν στη Δημοκρατία. Πενθώ, όχι μόνο επειδή οι Ην. Πολιτείες έχασαν τον πρέσβη τους, αλλά επειδή έχασα κι εγώ ένα πολύτιμο φίλο.
Κίσιγκερ: Λοιπόν. Κύριε Πρόεδρε, αντιλαμβανόμαστε ότι επρόκειτο για κάτι που δεν ήταν υπό τον έλεγχό σας. Και ορθώς είπατε ότι ο Ρότζερ Ντέϊβις ήταν ένας φίλος. Θεωρούμε ότι είστε ένας φίλος των Ην. Πολιτειών, οι οποίες διάκεινται φιλικά σε ότι προσπαθείτε να επιτύχετε.
Κληρίδης: Έσπευσα μόλις έφτασαν τα νέα σε μένα. Μπήκα στην πρεσβεία κάτω από καταιγισμό πυροβολισμών και μετέφερα έξω… (κόβεται).
Κίσιγκερ: Καλά, καταλαβαίνω κύριε Πρόεδρε. (σ.σ.: Το υπόλοιπο κείμενο της κουβέντας του
Κίσιγκερ, είναι λογοκριμένο).
Κληρίδης: (λογοκριμένο)… Είναι αυτό… (κόβεται).
Κίσιγκερ: (λογοκριμένο)
Κληρίδης: Θα κάνω ότι μπορώ και θα πιέσω το λαό και θα πω ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να δείχνουμε οποιαδήποτε εχθρότητα έναντι των Ην. Πολιτειών. Σήμερα κάλεσα συνέντευξη Τύπου για όλα όσα έγιναν και δήλωσα ότι οι Ην. Πολιτείες άσκησαν όλη τους την επιρροή και πίεσαν στην προσπάθειά τους να αποτρέψουν την επίθεση του τουρκικού στρατού.
Κίσιγκερ: Ακριβώς
Κληρίδης: Και θα συνεχίσω να κάνω ότι περνά από το χέρι μου για να αποτρέψω οποιαδήποτε αντιαμερικανικά αισθήματα και οποιαδήποτε αντιαμερικανική διαδήλωση οπουδήποτε στην Κύπρο.
Κίσιγκερ: Είχαμε ετοιμαστεί, όπως ίσως σου είπε ο κ. Ντέϊβις χθες, να χρησιμοποιήσουμε όλη μας την επιρροή για να παράγουμε το καλύτερο θετικό αποτέλεσμα. (λογοκριμένο).
Κληρίδης: Εκτιμώ τη θέση που μόλις μου εξηγήσατε. Ο Ρότζερ μου μίλησε χθες το βράδυ για τα σημεία στα οποία μόλις αναφερθήκατε και σήμερα ήμουν έτοιμος να τα επεξεργαστώ. Δυστυχώς γι’αυτόν, είναι πολύ αργά.
Κίσιγκερ: Καλά κύριε Πρόεδρε. Κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει εσάς γι’ αυτή τη φοβερή τραγωδία. (λογοκριμένο).
Κληρίδης: Σας ευχαριστώ
Κίσιγκερ: (λογοκριμένο)
Κληρίδης: Ναι, καταλαβαίνω. (λογοκριμένο)
Κίσιγκερ: Ακριβώς. Και εμείς κύριε Πρόεδρε θα πράξουμε το ίδιο, και πιθανότατα θα στείλω αντικαταστάτη σε μία-δύο μέρες, ώστε να έχουμε ένα ανώτερο διπλωμάτη στη θέση αυτή.
Κληρίδης: Θα σας είμαι ευνγώμων εάν συμβεί αυτό. Πρώτα απ’ όλα θα μας βοηθήσει όλους να υπάρχει ένας ανώτερος διπλωμάτης εδώ, και επίσης επειδή εάν… (κόβεται και στη συνέχεια λογοκριμένο).
Ο φάκελος της δολοφονίας του Ρότζερ Ντέϊβις, παραμένει ερμητικά κλειστός. Κάτω από την πίεση των Αμερικανών η κυπριακή κυβέρνηση προχώρησε σε συλλήψεις και για την υπόθεση αυτή είχαν καταδικασθεί τρία πρόσωπα. Και οι τρεις δήλωσαν αθώοι, θεωρώντας ότι είχαν θυματοποιηθεί. Από πλευράς τους οι Αμερικανοί δεν ασχολήθηκαν έκτοτε με το γεγονός αυτό.
Πυροβολούσαν από οικοδομή: Τι αναφέρει το πόρισμα του θανατικού ανακριτή για το θάνατο Ντέιβις και Βαρνάβα
Το πόρισμα του θανατικού ανακριτή εκδόθηκε στις 26 Αυγούστου 1974. Σε χρόνο, δηλαδή, ρεκόρ. Αναφέρει δε τα εξής:
«Υπό το πρίσμα των προσαχθεισών αποδείξεων ευρίσκω ότι ο αποβιώσας Ρότζερ Ντέιβις, πρέσβυς των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής εν Κύπρω, και η αποβιώσασα Αντουαννέττα Βαρνάβα, ετών 28, μέλος της αμερικανικής πρεσβείας, εν Κύπρω, απεβίωσαν την 19η Αυγούστου 1974, συνεπεία κλονισμού και αιμορραγίας, προκληθείσης υπό πληγής εξ αδεσπότου σφαίρας, ήτις ήτο μία εκ μεγαλύτερου αριθμού σφαιρών, αι οποίαι ερρίφθησαν αδιακρίτως, από κτίριον υπό κατασκευήν, νοτίως της αμερικανικής πρεσβείας, κατά του κτιρίου της πρεσβείας, υπό προσώπου ή προσώπων αγνώστων, διαρκούσης διαδηλώσεως έξωθι της Αμερικανικής πρεσβείας εν Κύπρω.
Πολλοί πυροβολισμοί, οι οποίοι ερρίφθησαν εκ του κτιρίου τούτου, εισέδυσαν δια των φύλλων της εξωτερικής κλειστής θύρας του Γραφείου του πρέσβεως, των υαλοπινάκων και των παραπετασμάτων αυτής, εισήλθον δι ετέρου γραφείου εις τον προθάλαμον και εις τον διάδρομο της πρεσβείας και μια εξ αυτών ετραυμάτισε θανασίμως τον πρέσβυν και ετέρα την Γραμματέα της πρεσβείας καθ΄ ην στιγμήν ούτοι ίσταντο μεταξύ των μελών του προσωπικού της πρεσβείας εντός του διαδρόμου αυτής. Όθεν το πόρισμα είναι ότι ο θάνατος αυτών οφείλεται εις ανθρωποκτονίαν υπό προσώπου ή προσώπων αγνώστων».
«Αναπόφευκτη η διχοτόμηση στο νησί…» Τηλεγράφημα του Ντέϊβις τον δεκαπενταύγουστο προς τον Χένρι Κίσιγκερ - Ο πρέσβης επιβεβαίωνε πως οι Αμερικανοί γνώριζαν τις τουρκικές κινήσεις
Ενα άκρως απόρρητο τηλεγράφημα του Ρότζερ Ντέϊβις, το Δεκαπενταύγουστο του 1974, με παραλήπτη τον Κϊσιγκερ, απαντά σε πολλές απορίες και ερωτηματικά. Ο Αμερικανός πρέσβης αποκαλύπτει ότι οι Τούρκοι ενημέρωσαν έγκαιρα τους Αμερικανούς για τους σχεδιασμούς τους. Αφήνει όμως να εννοηθεί ότι έγινε και μία σχετική παραπληροφόρηση γιά τους ακριβείς τουρκικούς στόχους, οι οποίοι στην πορεία της στρατιωτικής επιχείρησης άλλαξαν, καταλαμβάνοντας περισσότερα εδάφη. (Department of State, Τηλεγράφημα του Ρότζερς Ντέϊβις στον Χένρι Κίσιγκερ, 15 Αυγούστου 1974).
Το τηλεγράφημα του Αμερικανού πρέσβη, είναι αποδεικτικό του τρόπου υλοποίησης των τουρκικών σχεδίων με την σφραγίδα της Ουάσιγκτον. Έγραφε, μεταξύ άλλων, ο Ντέϊβις στον Κίσιγκερ:
«Οι κινήσεις των τουρκικών στρατευμάτων τις τελευταίες 30 ώρες έδειξαν μία αποφασιστικότητα για να καταλάβουν δια της βίας όσα δεν μπόρεσαν να επιβάλουν στη Γενεύη. Εν τούτοις οι αρχικές στρατιωτικές κινήσεις διαφέρουν σημαντικά από τα στρατιωτικά σχέδια που είχαν γίνει αρχικά. Η επίθεση προς ανατολάς έχει προχωρήσει περισσότερο προς μία νότια κατεύθυνση απ’ ότι άφηνε να εννοηθεί η τουρκική διπλωματική νότα, υποθέτοντας ότι αυτές οι κινήσει θα είναι επιτυχείς και επειδή υπάρχουν λίγα εμπόδια, οι Τούρκοι θα ελέγξουν σημαντικά περισσότερα εδάφη σ’ αυτή την περιοχή απ’ ότι αρχικά είχαν απαιτήσει.Ταυτόχρονα, ο τουρκικός στρατός έχει προφανώς κάνει πολύ μικρή, καθόλου προσπάθεια για να επιτύχει τις επεκτατικές της φιλοδοξίες προς δυσμάς, Μπορεί να είναι μία κίνηση τακτικής και είναι αρκετά δυνατό τα τουρκικά τεθωρακισμένα να αλλάξουν κατεύθυνση μόλις ο διάδρομος προς την Αμμόχωστο είναι ασφαλής. (Από το μεσημέρι τα τουρκικά τεθωρακισμένα κινήθηκαν εναντίον περιοχής στη δυτική άκρη της Λευκωσίας όπου ήταν αναπτυγμένες οι δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ και απ’ όσα παρατηρήσαμε από την οροφή του κτιρίου της πρεσβείας φαίνεται ότι κινούνται για να εξασφαλίσουν το δρόμο προς τη Μόρφου στη βόρεια άκρη του αεροδρομίου Λευκωσίας. Η κίνηση αυτή συναντά τα πυρά πυροβολικού από τη περιοχή του Στροβόλου).Με τις κινήσεις που κάνει ο τουρκικός στρατός έχει παρακάμψει σημαντικά (αδύνατο να δοθεί ακριβής αριθμός) δυνάμεις της κυπριακής Εθνικής Φρουράς -που υποτίθεται ότι υπάρχει ακόμα- και να αποκόψει μεγάλο αριθμό Ελληνοκυπρίων πολιτών πολλοί από τους οποίους είναι καλά οπλισμένοι. Εάν οι προηγούμενες ενέργειες στη Κερύνεια, στο Καραβά και τη Λάπηθο αποτελούν κάποια ένδειξη οι Τούρκοι θα αντιμετωπίσουν σθεναρή αντίσταση ανταρτών για αρκετό διάστημα.Συμπερασματικά αυτό που οι Τούρκοι προφανώς ανέμεναν να αποτελέσει μία καθαρή χειρουργική επιχείρηση μπορεί να μετατραπεί σε μία παρατεταμένη αιματηρή υπόθεση με τη διεθνή κοινή γνώμη ευαισθητοποιημένη από τις τουρκικές ενέργειες. (Η καταδίωξη ανταρτών δεν είναι ποτέ μία καλή υπόθεση ακόμη και υπό τις καλύτερες προϋποθέσεις). Δυσοίωνες παρατεταμένες συμπλοκές ασχέτως της φύσης τους θα δώσουν σε τρίτα μέρη –ειδικά στη Σοβιετική Ενωση– την ευκαιρία να παίξουν ένα απεχθή ρόλο προσφέροντας ηθική και άλλη υποστήριξη στους Ελληνοκύπριους που θα αντισταθούν.Το σενάριο αυτό, είναι πολύ πιθανό να πραγματοποιηθεί εάν οι Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες (όπως μάλλον θα πράξουν) υποχωρήσουν επισήμως στη τουρκική κατοχή εδαφών, η πρεσβεία αμφιβάλλει εάν οιοσδήποτε Ελληνοκύπριος ηγέτης το αποδεχθεί και φυσικά να επιβιώσει και όχι μόνο πολιτικά. Το πιο πιθανότερο είναι η κυβέρνηση της Κύπρου να αποδεχθεί την εκεχειρία ενόψει της συντριπτικής δύναμης της αντιπάλου της, ενώ παράλληλα θα αντιστέκεται σε μία συνταγματική διευθέτηση. Η συνομιλία του πρέσβη με τον εκτελούντα χρέη υπουργού Εξωτερικών, έδωσε κάποιες ενδείξεις για την οπισθοχώρηση ορισμένων δυνάμεων της Εθνικής Φρουράς από περιοχές που θεωρούνται κύριοι στόχοι.Το πρόβλημα είναι ότι η εκεχειρία είναι απίθανο να διατηρηθεί λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες που περιγράψαμε στην παράγραφο 3 και του φανατισμού των περισσοτέρων Ελληνοκυπρίων εθνικιστών. Είναι επίσης πιθανό ότι οι Ελληνοκύπριοι εξτρεμιστές στο νότο θα προσπαθήσουν να πάρουν εκδίκηση με σφαγές Τούρκων αιχμαλώτων. Εάν αυτό συμβεί οι τουρκικοί στόχοι θα κλιμακωθούν και μπορεί να προσπαθήσουν να καταλάβουν ολόκληρο το νησί (ή τουλάχιστον εκείνες τις περιοχές στις οποίες κατοικεί σημαντικός αριθμός Τουρκοκυπρίων). Εναλλακτικά, μπορεί να δούμε αμοιβαίες σφαγές όπως ήδη ανέφερε το υπό στρατιωτικό έλεγχο ραδιόφωνο του Μπαϊράκ.Επιπλέον θα ήθελα να επισημάνω ότι η κατοχή θα αυξήσει παρά θα ελαττώσει τα προβλήματα της ασφάλειας των Τούρκων (βλέπε δυσκολίες βρετανικών δυνάμεων στα τέλη της δεκαετίας του ’50, παρά το τεράστιο αριθμό στρατευμάτων). Αναμφίβολα θα μπορούσαν να απελευθερώσουν πολλούς Τουρκοκυπρίους, αλλά στην υποχώρηση, αλλά σε μία μεγαλύτερη περιοχή, θα άφηνε πίσω αναρχία, όπου οι κομουνιστές θα μπορούσαν να αποκομίσουν σημαντικά κέρδη.Υπ’ αυτή τη θλιβερή εικόνα, ποίες είναι οι εναλλακτικές λύσεις για την αμερικανική πολιτική; Οσο και να μην θέλουμε να το προτείνουμε, πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει άλλη λύση από κάποιου είδους διχοτόμηση (ελπίζουμε εντός ενός ανεξάρτητου κυπριακού κράτους). Ασχέτως της διεθνούς κοινής γνώμης και/ή διμερούς πίεσης υποπτευόμαστε ότι δεν υπάρχει τρόπος να εμποδίσουμε τους Τούρκους από το εκδιώξουν την πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων που ζουν εντός της περιοχής που ελέγχουν. Υποθέτουμε ότι θα κάνουν κάθε προσπάθεια να χαρακτηρίσουν τις εκδιώξεις ως μία συναλλαγή ανταλλάσσοντας Ελληνοκυπρίους με τους Τουρκοκύπριους που βρίσκονται σε άλλα μέρη του νησιού. Από μία γρήγορη ματιά στα στοιχεία της απογραφής του 1950, αυτό θα σημάνει τη μετατόπιση 75 χιλιάδων Ελλήνων και 54 χιλιάδων Τούρκων. Από συζητήσεις με τον Ντενκτάς, πριν από την αναχώρηση του για τη Γενεύη έδωσε μία ξεκάθαρη ένδειξη της προτιμήσεως του για τη μεγαλύτερη δυνατή μετατόπιση Τουρκοκυπρίων σε μία μεγαλύτερη και ομοιογενή περιοχή.Μολονότι καταδικάζουμε αυτή την προσπάθεια για διχοτόμηση και φυλετικό διαχωρισμό, φαίνεται αναπόφευκτη εκτός της απίθανης περίπτωσης εξωτερικής επέμβασης. Το πρόβλημα για μας (τις ΗΠΑ) είναι πως μόλις επαναρχίσει η διπλωματική διαδικασία αυτό θα πραγματοποιηθεί χωρίς σημαντική βλάβη στις σχέσεις μας με την Ελλάδα και χωρίς να δώσουμε στους Σοβιετικούς σημαντικές ευκαιρίες που μπορούν να εκμεταλλευθούν στην Ελλάδα και την Κύπρο. Πιστεύουμε ότι θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ελαφρύνουμε τις επιπτώσεις αυτές μέσω ανθρωπιστικής και οικονομικής βοήθειας. Η συνέχιση των εχθροπραξιών έχει προκαλέσει σημαντική ζημία στην κυπριακή οικονομία, κάτι που θα επιταχυνθεί από τις σημαντικές μετακινήσεις πληθυσμών. Στη νήσο όπου η δύναμη των κομμουνιστών είναι ήδη εντυπωσιακή, η ανασυγκρότηση της οικονομίας θα πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα μόλις σταματήσουν οι εχθροπραξίες.Πιστεύω επίσης ότι θα πρέπει να προσπαθήσουμε να συγκρατήσουμε την Άγκυρα από το να επιδιώξει άμεση επίσημη αποδοχή των αλλαγών του στάτους κβο. Αμφιβάλλω αν θα είναι ικανοί να το επιτύχουν και πιστεύω ότι δεν είναι προς το συμφέρον της Άγκυρας να οδηγήσει την ελληνική κοινότητα σε μία κατάσταση αναρχίας από τις επιπτώσεις συνεχιζόμενων εχθροπραξιών και αύξηση της δύναμης των κομμουνιστών κοντά στα τουρκικά παράλια.Αναγνωρίζουμε ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και οι πρεσβείες στην Αγκυρας και την Αθήνα κάνουν ότι μπορούν για να εμποδίσουν την διεύρυνση αυτής της συμπλοκής από ένα γενικευμένο ελληνοτουρκικό πόλεμο. Η Αθήνα δεν μπορεί με κανένα τρόπο να αλλάξει την πορεία των πραγμάτων τώρα στο νησί. Αν και την κύρια ευθύνη για την τραγωδία φέρει το προηγούμενο καθεστώς, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να αναγνωρίσει αυτό που για όλους τους Ελληνες φαίνεται ως μη αποδεκτή κατάσταση.Τα ανωτέρω θα μπορούσαν να γίνουν πιό αποδεκτά από την Αθήνα εάν η Αγκυρα μπορεί να πειστεί να μειώσει τις εδαφικές της διεκδικήσεις σε κάτι ανάλογο με τις πραγματικές ανάγκες ασφάλειας της Τουρκίας. Ειδικότερα, πιστεύουμε ότι οι ελληνικές ανησυχίες από τον κίνδυνο μίας πλήρους διχοτόμησης (τόσο πραγματικών ανησυχιών όσο και οι φόβοι της Τουρκίας για ένωση) θα μετριαστούν κάπως εάν οι Τούρκοι θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε πάλι με τη δημιουργία διάφορων καντονιών αντί της πλήρους διάσπασης της νήσου. Ακόμα και σ’ αυτή την περίπτωση, βρίσκουμε δύσκολο να φανταστούμε ότι οι Έλληνες και οι Τούρκοι μπορούν να εργαστούν μαζί ακόμα από μία ομόσπονδη διχοτομημένη χώρα, όπου γιά το άμεσο μέλλον τα πάθη από τα πρόσφατα γεγονότα θα χρειαστούν χρόνο για να υποχωρήσουν.Ευχόμαστε να μπορούσαμε να είμαστε σε θέση να σας δώσουμε μιά πιο ελπιδοφόρο πρόβλεψη, αλλά η άποψη αυτής της πρεσβείας (που εμποδίζεται εν μέρει από καπνούς και πυροβολισμούς) είναι άκρως καταθλιπτική. Οι Τούρκοι φαίνονται αποφασισμένοι να προχωρήσουν και η καλύτερη μας ελπίδα για να αποτρέψουμε πιο σοβαρή επιδείνωση της κατάστασης στην ανατολική Μεσόγειο είναι να προσπαθήσουμε να τους κατευθύνουμε προς μία πορεία το λιγότερο επώδυνη. Αυτό δεν είναι αρκετά ικανοποιητικό, αλλά είναι το μόνο που μπορούμε να επιτύχουμε.
Ντέϊβις».
Του Κώστα Βενιζέλου
Πηγή
logioshermes
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Διαθεσιμότητα. Οι 22 «καυτές» ημέρες της Υγείας
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Η ολέθρια σχέση της 25χρονης αεροσυνοδού
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
