2013-08-19 06:00:07
Επιτρέψτε μου να παραθέσω με την ταπεινή περηφάνια ενός κληρονόμου, μερικά αποσπάσματα του “Επιταφίου” του Περικλέους. Ήταν το 430 π.Χ., μετά το 1ο έτος του Πελοποννησιακού πολέμου όταν η Αθήνα υποφέροντας από φριχτό λοιμό, μετρούσε τις χαίουσες πληγές της -χάθηκε μαρτυρικά 1 στους 4 κατοίκους. Μια στιγμή κρίσιμη για την ιστορία της όπου έψαχνε συλλογικές αρετές, αυτοσυγκέντρωση ενός εκάστου των Αθηναίων πολιτών, κοινωνικές δυνάμεις που θα τους έβγαζαν από την κατάρρευση, συμμαχίες των αρίστων. Ο απαράμιλλος Θουκυδίδης διέσωσε (ή και εμπνεύστηκε) τον μνημειώδη λόγο που ρητορικά εξέμπεμψε ο ηγήτωρ Περικλής, απ΄ όπου σταχυολογώ :
36. Θα μιλήσω πρώτα για τους προγόνους μας. Γιατί είναι δίκαιο και πρέπον συγχρόνως, σε μία τέτοια περίσταση σαν τη σημερινή, να τους απονέμεται η τιμή να μνημονεύονται πρώτοι. Διότι αυτό το κράτος, χάρη στην ανδρεία τους, οι ίδιοι πάντα κατοικώντας γενιές πολλές μέχρι σήμερα, μας την παρέδωσαν ελεύθερη
. Είναι συνεπώς άξιοι επαίνου, κι ακόμη περισσότερο οι πατεράδες μας. Καθώς μαζί με όσα κληρονόμησαν, αφού απέκτησαν όσην ισχύ απολαμβάνουμε με πολλούς κόπους, την κληροδότησαν σε εμάς τους τωρινούς. Όσοι βρισκόμαστε μαζεμένοι εδώ σ΄αυτή την ηλικία, τα περισσότερα τα αυξήσαμε και ετοιμάσαμε την πόλη να είναι αυτάρκης και για πόλεμο και για ειρήνη. Πώς τα πετύχαμε όλα αυτά οι πιο πολλοί τα ξέρουμε, ας μην πολυλογώ. Θα μιλήσω μόνο για τις συνήθειες και το πολίτευμα που έκανε τη δύναμη μας μεγάλη, και κατόπιν θα πλέξω το εγκώμιο των νεκρών όπως αρμόζει στη περίσταση, και έχει σημασία δε να τα ακούσουν όλοι οι περευρισκόμενοι συμπολίτες και ξένοι.
37. Έχουμε πολίτευμα που δεν αντιγράφει του ξένους νόμους. Περισσότερο εμείς είμαστε το υπόδειγμα παρά μιμούμαστε άλλους. Το πολίτευμα μας ονομάζεται δημοκρατία διότι η διοίκηση είναι στα χέρια των πολλών και όχι των λίγων. Όλοι έχουν τα ίδια δικαιώματα μπρος στο Νόμο για τις ιδιωτικές τους διαφορές, ενώ στο δημόσιο βίο ο καθένας υπηρετεί τα δημόσια αξιώματα ανάλογα με τον τομέα του. Όχι με κριτήριο την πολιτική του πεποίθηση όσο με την αρετή του. Ούτε κάποιος επειδή είναι φτωχός ή άσημος εμποδίζεται να παράσχει κάποια υπηρεσία στην πατρίδα του. Ζούμε ελεύθερα στην καθημερινότητά μας, δίχως να αλληλοκοιταζόμαστε με καχυποψία, χωρίς θυμό όταν ο γείτονας ευτυχεί. Στα προσωπικά μας διαβιούμε δίχως να ενοχλεί ο ένας τον άλλο, ενώ στα κοινά από σεβασμό προς όλους δεν παραβαίνουμε τους νόμους. Υπακούουμε σε όσους κατέχουν δημόσια αξιώματα και στις διατάξεις που προστατεύουν τους αδικούμενους. Συμμορφωνόμαστε και στα έθιμα που κι αν είναι άγραφα, η παραβίασή τους φέρνει γενικευμένη ντροπή.
Ο Περικλής του χρυσού αιώνα, ο γιός του Ξάνθιππου,
σημάδεψε με τη στρατηγεία του το έθνος μας μέχρι σήμερα
40. Διότι αγαπούμε απλά το Ωραίο, και υπηρετούμε την καλλιέργεια χωρίς μαλθακότητα. Διαχειριζόμαστε τον πλούτο περισσότερο σαν μια ευκαιρία έργων, παρά σαν ευκαιρία κομπασμού. Το να ομολογεί εξάλλου κανείς την φτώχεια του δεν είναι ντροπή, είναι όμως ελεεινότερο να μην προσπαθεί με τη δουλειά του να γλυτώσει απ΄ αυτήν. Επιπλέον, εμείς οι ίδιοι είμαστε άξιοι να φροντίζουμε ταυτόχρονα για του οίκου μας αλλά και για τις υποθέσεις της πόλης μας. Ενώ δηλαδή ασχολούμαστε με ποικίλα επαγγέλματα κατέχουμε καλά τα πολιτικά θέματα. Γιατί είμαστε ο μόνος λαός που τον πολίτη που στέκει αμέτοχος στα κοινά δεν τον θεωρούμε φιλήσυχο αλλά άχρηστο. Είμαστε οι μόνοι που είτε ασκούμε κριτική είτε διαμορφώνουμε σωστή γνώμη, δεν θεωρούμε τους λόγους εμπόδιο στα έργα, αλλά περισσότερο νιώθουμε εμπόδιο να μην στέκουμε απληροφόρητοι σε όσα έχουμε να κάνουμε, πριν καταπιαστούμε με αυτά. Διότι υπερέχουμε από τους άλλους κι ως προς αυτό, αφού εμείς τολμούμε να υπολογίσουμε καλά όσα πρόκειται να επιχειρήσουμε. Σε κάτι τέτοια στους άλλους η αμάθεια φέρνει θράσος, ενώ η σκέψη τους κάνει να διστάζουν. Πιο γενναιόψυχοι όμως ας θεωρούμαστε όσοι γνωρίζουμε με λεπτομέρεια και τις συμφορές και τα ευχάριστα, εντούτοις αυτή η γνώση δεν μας κάνει να αποφεύγουμε τους κινδύνους. Αλλά και στα ζητήματα της αρετής διαφέρουμε από τους πολλούς. Διότι κάνουμε φίλους περισσότερο ευεργετώντας παρά δεχόμενοι ευεργεσίες από αυτούς. Ακλόνητος φίλος άλλωστε είναι αυτός που ευεργέτησε, γιατί είναι φυσικό να προσπαθεί να διατηρεί την ευγνωμοσύνη του ευεργετημένου με τη συμπάθεια που δείχνει. Αντίθετα αυτός που χρωστά ανταπόδοση είναι απρόθυμος, γιατί γνωρίζει, ότι πρόκειται να ξοφλήσει την καλοσύνη σαν χρέος και όχι για να χαρεί την ευγνωμοσύνη του άλλου. Είμαστε οι μόνοι που βοηθάμε τον άλλο χωρίς δισταγμό, όχι τόσο από συμφέρον, όσο από την πίστη μας στη ελευθερία.
46. Αυτοί που θάβονται έχουν κιόλας απολαύσει τις τιμές τους, κι από σήμερα τα παιδιά τους θα τ’ αναθρέψει με δημόσια δαπάνη η πόλη ως την εφηβεία τους. Εκεί που θεσμοθετήθηκαν τα μεγαλύτερα βραβεία ανδρείας, εκεί ζουν οι πλέον ενάρετοι πολίτες. Και τώρα, αφού ο καθένας αποτέλειωσε το θρήνο για τον δικό του, να πάτε στο καλό.
Από τον εκπληκτικότερο ίσως ύμνο στη δημοκρατία όλων των εποχών, το συναρπαστικότερο πολιτειακό κείμενο που γράφτηκε ποτέ, παίρνω το θάρρος να υπογραμμίσω το κλασσικό απόσπασμα : ἀνδρῶν γὰρ ἐπιφανῶν πᾶσα γῆ τάφος, καὶ οὐ στηλῶν μόνον ἐν τῇ οἰκείᾳ σημαίνει ἐπιγραφή, ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ μὴ προσηκούσῃ ἄγραφος μνήμη παρ’ ἑκάστῳ τῆς γνώμης μᾶλλον ἢ τοῦ ἔργου ἐνδιαιτᾶται. :
Διότι μνήμα των δοξασμένων ανδρών είναι η γη ολόκερη, και την δόξα τους δεν τη διασώζει μόνο η επιγραφή μιας στήλης στην πατρίδα τους, αλλά και στα ξένα μέρη φωλιάζει στην Ψυχή του καθενός άγραφη η ανάμνηση όχι τόσο των ανδραγαθημάτων τους, όσο του φρονήματός τους.
Το καταληκτικό επιμύθιο είναι εξίσου λαμπρό ιστορικά, έχει δε αποτελέσει αντικείμενο χιλιάδων μελετών, ερμηνειών, διατριβών, πανεπιστημιακών μικροσκοπήσεων των ειδημόνων: νῦν δὲ ἀπολοφυράμενοι ὃν προσήκει ἑκάστῳ ἄπιτε. Η προστακτική “άπιτε” χαράχθηκε στην παγκόσμια ιστορία ως μια φράση τέλους και εκκίνησης μαζί. Μια φράση που μας παρακινεί άντε να πάμε, υποδηλώνοντας να φύγουμε λυτρωτικά εμπρός, όπου Ω εκεί κι ένα νέο Α.
xartografos
logioshermes
36. Θα μιλήσω πρώτα για τους προγόνους μας. Γιατί είναι δίκαιο και πρέπον συγχρόνως, σε μία τέτοια περίσταση σαν τη σημερινή, να τους απονέμεται η τιμή να μνημονεύονται πρώτοι. Διότι αυτό το κράτος, χάρη στην ανδρεία τους, οι ίδιοι πάντα κατοικώντας γενιές πολλές μέχρι σήμερα, μας την παρέδωσαν ελεύθερη
37. Έχουμε πολίτευμα που δεν αντιγράφει του ξένους νόμους. Περισσότερο εμείς είμαστε το υπόδειγμα παρά μιμούμαστε άλλους. Το πολίτευμα μας ονομάζεται δημοκρατία διότι η διοίκηση είναι στα χέρια των πολλών και όχι των λίγων. Όλοι έχουν τα ίδια δικαιώματα μπρος στο Νόμο για τις ιδιωτικές τους διαφορές, ενώ στο δημόσιο βίο ο καθένας υπηρετεί τα δημόσια αξιώματα ανάλογα με τον τομέα του. Όχι με κριτήριο την πολιτική του πεποίθηση όσο με την αρετή του. Ούτε κάποιος επειδή είναι φτωχός ή άσημος εμποδίζεται να παράσχει κάποια υπηρεσία στην πατρίδα του. Ζούμε ελεύθερα στην καθημερινότητά μας, δίχως να αλληλοκοιταζόμαστε με καχυποψία, χωρίς θυμό όταν ο γείτονας ευτυχεί. Στα προσωπικά μας διαβιούμε δίχως να ενοχλεί ο ένας τον άλλο, ενώ στα κοινά από σεβασμό προς όλους δεν παραβαίνουμε τους νόμους. Υπακούουμε σε όσους κατέχουν δημόσια αξιώματα και στις διατάξεις που προστατεύουν τους αδικούμενους. Συμμορφωνόμαστε και στα έθιμα που κι αν είναι άγραφα, η παραβίασή τους φέρνει γενικευμένη ντροπή.
Ο Περικλής του χρυσού αιώνα, ο γιός του Ξάνθιππου,
σημάδεψε με τη στρατηγεία του το έθνος μας μέχρι σήμερα
40. Διότι αγαπούμε απλά το Ωραίο, και υπηρετούμε την καλλιέργεια χωρίς μαλθακότητα. Διαχειριζόμαστε τον πλούτο περισσότερο σαν μια ευκαιρία έργων, παρά σαν ευκαιρία κομπασμού. Το να ομολογεί εξάλλου κανείς την φτώχεια του δεν είναι ντροπή, είναι όμως ελεεινότερο να μην προσπαθεί με τη δουλειά του να γλυτώσει απ΄ αυτήν. Επιπλέον, εμείς οι ίδιοι είμαστε άξιοι να φροντίζουμε ταυτόχρονα για του οίκου μας αλλά και για τις υποθέσεις της πόλης μας. Ενώ δηλαδή ασχολούμαστε με ποικίλα επαγγέλματα κατέχουμε καλά τα πολιτικά θέματα. Γιατί είμαστε ο μόνος λαός που τον πολίτη που στέκει αμέτοχος στα κοινά δεν τον θεωρούμε φιλήσυχο αλλά άχρηστο. Είμαστε οι μόνοι που είτε ασκούμε κριτική είτε διαμορφώνουμε σωστή γνώμη, δεν θεωρούμε τους λόγους εμπόδιο στα έργα, αλλά περισσότερο νιώθουμε εμπόδιο να μην στέκουμε απληροφόρητοι σε όσα έχουμε να κάνουμε, πριν καταπιαστούμε με αυτά. Διότι υπερέχουμε από τους άλλους κι ως προς αυτό, αφού εμείς τολμούμε να υπολογίσουμε καλά όσα πρόκειται να επιχειρήσουμε. Σε κάτι τέτοια στους άλλους η αμάθεια φέρνει θράσος, ενώ η σκέψη τους κάνει να διστάζουν. Πιο γενναιόψυχοι όμως ας θεωρούμαστε όσοι γνωρίζουμε με λεπτομέρεια και τις συμφορές και τα ευχάριστα, εντούτοις αυτή η γνώση δεν μας κάνει να αποφεύγουμε τους κινδύνους. Αλλά και στα ζητήματα της αρετής διαφέρουμε από τους πολλούς. Διότι κάνουμε φίλους περισσότερο ευεργετώντας παρά δεχόμενοι ευεργεσίες από αυτούς. Ακλόνητος φίλος άλλωστε είναι αυτός που ευεργέτησε, γιατί είναι φυσικό να προσπαθεί να διατηρεί την ευγνωμοσύνη του ευεργετημένου με τη συμπάθεια που δείχνει. Αντίθετα αυτός που χρωστά ανταπόδοση είναι απρόθυμος, γιατί γνωρίζει, ότι πρόκειται να ξοφλήσει την καλοσύνη σαν χρέος και όχι για να χαρεί την ευγνωμοσύνη του άλλου. Είμαστε οι μόνοι που βοηθάμε τον άλλο χωρίς δισταγμό, όχι τόσο από συμφέρον, όσο από την πίστη μας στη ελευθερία.
46. Αυτοί που θάβονται έχουν κιόλας απολαύσει τις τιμές τους, κι από σήμερα τα παιδιά τους θα τ’ αναθρέψει με δημόσια δαπάνη η πόλη ως την εφηβεία τους. Εκεί που θεσμοθετήθηκαν τα μεγαλύτερα βραβεία ανδρείας, εκεί ζουν οι πλέον ενάρετοι πολίτες. Και τώρα, αφού ο καθένας αποτέλειωσε το θρήνο για τον δικό του, να πάτε στο καλό.
Από τον εκπληκτικότερο ίσως ύμνο στη δημοκρατία όλων των εποχών, το συναρπαστικότερο πολιτειακό κείμενο που γράφτηκε ποτέ, παίρνω το θάρρος να υπογραμμίσω το κλασσικό απόσπασμα : ἀνδρῶν γὰρ ἐπιφανῶν πᾶσα γῆ τάφος, καὶ οὐ στηλῶν μόνον ἐν τῇ οἰκείᾳ σημαίνει ἐπιγραφή, ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ μὴ προσηκούσῃ ἄγραφος μνήμη παρ’ ἑκάστῳ τῆς γνώμης μᾶλλον ἢ τοῦ ἔργου ἐνδιαιτᾶται. :
Διότι μνήμα των δοξασμένων ανδρών είναι η γη ολόκερη, και την δόξα τους δεν τη διασώζει μόνο η επιγραφή μιας στήλης στην πατρίδα τους, αλλά και στα ξένα μέρη φωλιάζει στην Ψυχή του καθενός άγραφη η ανάμνηση όχι τόσο των ανδραγαθημάτων τους, όσο του φρονήματός τους.
Το καταληκτικό επιμύθιο είναι εξίσου λαμπρό ιστορικά, έχει δε αποτελέσει αντικείμενο χιλιάδων μελετών, ερμηνειών, διατριβών, πανεπιστημιακών μικροσκοπήσεων των ειδημόνων: νῦν δὲ ἀπολοφυράμενοι ὃν προσήκει ἑκάστῳ ἄπιτε. Η προστακτική “άπιτε” χαράχθηκε στην παγκόσμια ιστορία ως μια φράση τέλους και εκκίνησης μαζί. Μια φράση που μας παρακινεί άντε να πάμε, υποδηλώνοντας να φύγουμε λυτρωτικά εμπρός, όπου Ω εκεί κι ένα νέο Α.
xartografos
logioshermes
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
