2013-09-03 15:27:48
Σαν σήμερα πριν από ακριβώς 39 χρόνια ο Ανδρέας Παπανδρέου στον ημιώροφο του ξενοδοχείου «Κινγκ Τζορτζ» ανακοινώνει την ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος
και δίνει στη δημοσιότητα την ιδρυτική διακήρυξη.
Νωρίτερα στις ...6 Αυγούστου 1974 στο Βίντερτουρ της Ελβετίας συγκλήθηκε το Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΚ που αποφάσισε την αυτοδιάλυση του. Στις 16 Αυγούστου ο Ανδρέας Παπανδρέου επιστρέφει στην Ελλάδα και δηλώνει: «Πρέπει να θέσουμε τέρμα στην εξάρτηση από το Πεντάγωνο των HΠA και από το NATΟ».
Μερικές εβδομάδες αργότερα στις 3 Σεπτεμβρίου 1974 διαβάζει την ανακοίνωση που συνοδεύεται από την Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη με τρίπτυχο: «Εθνική Ανεξαρτησία-Λαϊκή Κυριαρχία-Κοινωνική Απελευθέρωση».
Στην παρουσίαση βρέθηκαν αρκετά στελέχη του ΠΑΚ που ζούσαν μέχρι την πτώση της δικτατορίας στο εξωτερικό όπως και άλλα πρόσωπα με συμμετοχή στον αντιδικτατορικό αγώνα μεταξύ των οποίων ο Σάκης Καράγιωργας. Αρκετοί εντάχθηκαν στο ΠΑΣΟΚ και, αργότερα, εκλέχτηκαν βουλευτές του κόμματος ή άσκησαν υπουργικές θητείες στις μετέπειτα κυβερνήσεις του κόμματος.
Στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου το ΠΑΣΟΚ έλαβε το 13,58% και είδε 13 βουλευτές του να περνούν το κατώφλι της Βουλής. Ωστόσο, ο Ανδρέας Παπανδρέου λίγο έλειψε να μην εκλεγεί όταν το ΠΑΣΟΚ έλαβε μόνο μία έδρα στη Θεσσαλονίκη όπου ήταν υποψήφιος.
Στελέχη του ΠΑΣΟΚ που έζησαν από κοντά τα γεγονότα μίλησαν σε παλαιότερο ρεπορτάζ του Βήματος για τις ημέρες εκείνου του Σεπτέμβρη. Ο Αθ. Τσούρας, που ήταν Γραμματέας της Νεολαίας του ΠΑΚ εσωτερικού είπε χαρακτηριστικά:
«Στη 1 το πρωί, όταν είχε ήδη αρχίσει να τρέχει η 3η Σεπτέμβρη ήμαστε στο Καστρί. Κοιτάζαμε κάποιες λεπτομέρειες σε σχέση με το κείμενο που θα διάβαζε ο Αντρέας την ίδια μέρα. Παρακολουθούσαμε ταυτόχρονα όλη τη συνεχή τηλεφωνική επικοινωνία του Αντρέα με τα στελέχη της παλιότερης γενιάς του ΠΑΚ και της Ένωσης Κέντρου, που διαφωνούσαν σε σχέση με την ονομασία που θα αναγγελλόταν αλλά και με αυτά που ουσία η Ιδρυτική Διακήρυξη θα έλεγε. Στη μεν ονομασία διαφωνούσαν σε σχέση με το "Σοσιαλιστικό", πίστευαν ότι είναι πολύ προχωρημένο για την Ελλάδα. Για τη λέξη "Κίνημα" το συνδύαζαν με συνειρμούς παλιότερων εποχών.
Και πίστευαν κι έλεγαν στον Αντρέα Παπανδρέου ότι έπρεπε να συνεχίσουμε ουσιαστικά την Ένωση Κέντρου. Ταυτόχρονα η ίδια η ουσία της Διακήρυξης έβαζε θέματα κεντρικής διαφωνίας. Περί τη 1.30 τελείωσε αυτό το τελικό κείμενο και δόθηκε για δακτυλογράφηση. Με φώναξε ο Αντρέας. Μου λέει: "Βλέπεις τι γίνεται; Εγώ δεν πρόκειται να κάνω πίσω. Εγώ δεν ήρθα για να συνεχίσω την Ένωση Κέντρου, ήρθα να κάνω μια μεγάλη Αλλαγή. Αυτό θα ονομαστεί Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα. Κι αυτά που έλεγα στο ΠΑΚ θα τα πω και τώρα. Είμαι διατεθειμένος να ξεκινήσω μόνο με τους νεολαίους. Θα προχωρήσω μόνο με σας, μόνο με τη νεολαία, με κανέναν άλλο. Άρα λοιπόν θα πας στο ξενοδοχείο το πρωί, μία ώρα πριν ξεκινήσει η εκδήλωση, και θα επιβλέψεις ώστε, έρθουν δεν έρθουν οι παλιότεροι, η πρώτη θέση θα γεμίσει με νεολαίους. Εγώ σ' αυτούς θα μιλήσω, γιατί αυτούς θέλει ο ελληνικός λαός".
Φεύγω από 'κεί κι έρχομαι στη "Σόνια", το παλιό ζαχαροπλαστείο στη λεωφόρο Αλεξάνδρας. Παλιά μαζεύονταν το ΠΑΚ εκεί και από τον Αύγουστο του '74, που άρχισε πια κανονικά να προχωράει η αλλαγή, εκεί μαζευόμασταν. Πέρασα κάπου στις 2-2.30 το πρωί. Ήταν εκεί όλοι της Νεολαίας του ΠΑΚ εσωτερικού και συζητάγαμε γι' αυτά. Ο K. Λαλιώτης, ο I. Τζώρτζης, ο Οδ. Λαμπρόπουλος, ο Στ. Μανίκας, ο N. Δημόπουλος, η Μένη Μαλλιώρη, ο N. Παπασμπίρης, η Χριστίνα Κούρτη, η Κατερίνα Φιλίππου, η Μαρία Οικονομοπούλου, ο Μηνάς Σταυρακάκης, ο Γ. Κίρκος, ο Τάσος Λαμπρόπουλος, ο Μιχάλης Τσιγκρής, ο Θανάσης Αλεξόπουλος και ο Θόδωρος Χριστοδουλιάς.
Περί τις 3 το πρωί ήρθαν όλα τα μεγαλύτερα στελέχη του ΠΑΚ, ο Αντ. Λιβάνης, ο I. Χαραλαμπόπουλος, ο Τάκης Τουλούπας, ο Νίκος Βγενόπουλος και άλλοι που εκφράζουν τις αμφιβολίες τους. "Θα πληγεί η δημοκρατική παράταξη αν προχωρήσει". H τελική συζήτηση κράτησε μέχρι τα ξημερώματα. Εμμείναμε στις απόψεις μας.
Το πρωί πήγαμε στο ξενοδοχείο. Ο Ανδρέας ήρθε, ανέβηκε πάνω σ' ένα δωμάτιο στον πρώτο όροφο, μια συνήθεια που δεν εγκατέλειψε ποτέ σε τέτοιες περιπτώσεις. Με φώναξε. "Όλα είναι έτοιμα" του είπα. Και πραγματικά ένα τέταρτο πριν ξεκινήσει ήρθαν όλοι, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. H συντριπτική πλειονότητα όσων συγκεντρώθηκαν στο "Κινγκς Τζορτζ" ήταν άνθρωποι που προέρχονταν από το ΠΑΚ. Ανθρώποι που πέρα από τον αγώνα για τη δημοκρατία και την ελευθερία είχαν συγκεκριμένες ιδεολογικοπολιτικές αντιλήψεις. Το ΠΑΚ δεν ήταν μόνο μια αντιστασιακή οργάνωση, ήταν και μια πολιτική οργάνωση».
Ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών του ΠΑΣΟΚ Γιάννης Ζαφειρόπουλος θυμήθηκε ότι: «Την 1η Σεπτέμβρη ο Παπανδρέου κάλεσε τα σημαντικά κοινοβουλευτικά στελέχη της Ένωσης Κέντρου στο Καστρί για να τους ανακοινώσει το πολιτικό πλαίσιο της Διακήρυξης και να τους ενημερώσει για τη δημιουργία του νέου πολιτικού φορέα, του ΠΑΣΟΚ. Εκεί μαζεύτηκαν όλοι με προεξάρχοντα τον Γιάννη Αλευρά, ο οποίος έπαιζε ένα πολύ σημαντικό ρόλο επιρροής στα στελέχη της Ενωσης Κέντρου και είχε αυξημένο κύρος. Ο Παπανδρέου ζήτησε από εμένα να εκτελέσω χρέη γραμματέως στη συνάντηση και εγώ εμφανίστηκα με τα γένια, τα μαλλιά, το αμπέχονό μου, την επαναστατική μου αμφίεση της εποχής!
Τότε λέει ο Αντρέας: "Μπορούμε σε λίγο να ξεκινήσουμε. Ήρθε ο Γιάννης Ζαφειρόπουλος, που θα είναι ο γραμματέας της συνάντησης και ο οποίος θα αντιμετωπίσει στην Ηλεία τον Θανάση Κανελλόπουλο". Έτσι εξίσωνε την πολιτική παρουσία ενός άγνωστου και νεότατου στελέχους του ΠΑΚ με την παρουσία του Θανάση Κανελλόπουλου, ο οποίος ήταν ιστορικό στέλεχος της Ένωσης Κέντρου, σπουδαίος πολιτικός, εγκρατής πολυεπιστήμονας και δημοσιογράφος. Αιφνιδιάστηκαν όλοι, γύρισε ο Αλευράς στον νεαρό με τα γένια και του λέει: "Σε παρακαλώ, μικρέ, ποιος είναι ο Γιάννης Ζαφειρόπουλος;". Κι εκείνος του απαντάει σεμνά: "Εγώ είμαι, κύριε Αλευρά". Παραλίγο να λιποθυμήσουν οι άνθρωποι και ο Αλευράς το διηγείτο ως τον θάνατό του ως ανέκδοτο».
real.gr
και δίνει στη δημοσιότητα την ιδρυτική διακήρυξη.
Νωρίτερα στις ...6 Αυγούστου 1974 στο Βίντερτουρ της Ελβετίας συγκλήθηκε το Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΚ που αποφάσισε την αυτοδιάλυση του. Στις 16 Αυγούστου ο Ανδρέας Παπανδρέου επιστρέφει στην Ελλάδα και δηλώνει: «Πρέπει να θέσουμε τέρμα στην εξάρτηση από το Πεντάγωνο των HΠA και από το NATΟ».
Μερικές εβδομάδες αργότερα στις 3 Σεπτεμβρίου 1974 διαβάζει την ανακοίνωση που συνοδεύεται από την Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη με τρίπτυχο: «Εθνική Ανεξαρτησία-Λαϊκή Κυριαρχία-Κοινωνική Απελευθέρωση».
Στην παρουσίαση βρέθηκαν αρκετά στελέχη του ΠΑΚ που ζούσαν μέχρι την πτώση της δικτατορίας στο εξωτερικό όπως και άλλα πρόσωπα με συμμετοχή στον αντιδικτατορικό αγώνα μεταξύ των οποίων ο Σάκης Καράγιωργας. Αρκετοί εντάχθηκαν στο ΠΑΣΟΚ και, αργότερα, εκλέχτηκαν βουλευτές του κόμματος ή άσκησαν υπουργικές θητείες στις μετέπειτα κυβερνήσεις του κόμματος.
Στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου το ΠΑΣΟΚ έλαβε το 13,58% και είδε 13 βουλευτές του να περνούν το κατώφλι της Βουλής. Ωστόσο, ο Ανδρέας Παπανδρέου λίγο έλειψε να μην εκλεγεί όταν το ΠΑΣΟΚ έλαβε μόνο μία έδρα στη Θεσσαλονίκη όπου ήταν υποψήφιος.
Στελέχη του ΠΑΣΟΚ που έζησαν από κοντά τα γεγονότα μίλησαν σε παλαιότερο ρεπορτάζ του Βήματος για τις ημέρες εκείνου του Σεπτέμβρη. Ο Αθ. Τσούρας, που ήταν Γραμματέας της Νεολαίας του ΠΑΚ εσωτερικού είπε χαρακτηριστικά:
«Στη 1 το πρωί, όταν είχε ήδη αρχίσει να τρέχει η 3η Σεπτέμβρη ήμαστε στο Καστρί. Κοιτάζαμε κάποιες λεπτομέρειες σε σχέση με το κείμενο που θα διάβαζε ο Αντρέας την ίδια μέρα. Παρακολουθούσαμε ταυτόχρονα όλη τη συνεχή τηλεφωνική επικοινωνία του Αντρέα με τα στελέχη της παλιότερης γενιάς του ΠΑΚ και της Ένωσης Κέντρου, που διαφωνούσαν σε σχέση με την ονομασία που θα αναγγελλόταν αλλά και με αυτά που ουσία η Ιδρυτική Διακήρυξη θα έλεγε. Στη μεν ονομασία διαφωνούσαν σε σχέση με το "Σοσιαλιστικό", πίστευαν ότι είναι πολύ προχωρημένο για την Ελλάδα. Για τη λέξη "Κίνημα" το συνδύαζαν με συνειρμούς παλιότερων εποχών.
Και πίστευαν κι έλεγαν στον Αντρέα Παπανδρέου ότι έπρεπε να συνεχίσουμε ουσιαστικά την Ένωση Κέντρου. Ταυτόχρονα η ίδια η ουσία της Διακήρυξης έβαζε θέματα κεντρικής διαφωνίας. Περί τη 1.30 τελείωσε αυτό το τελικό κείμενο και δόθηκε για δακτυλογράφηση. Με φώναξε ο Αντρέας. Μου λέει: "Βλέπεις τι γίνεται; Εγώ δεν πρόκειται να κάνω πίσω. Εγώ δεν ήρθα για να συνεχίσω την Ένωση Κέντρου, ήρθα να κάνω μια μεγάλη Αλλαγή. Αυτό θα ονομαστεί Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα. Κι αυτά που έλεγα στο ΠΑΚ θα τα πω και τώρα. Είμαι διατεθειμένος να ξεκινήσω μόνο με τους νεολαίους. Θα προχωρήσω μόνο με σας, μόνο με τη νεολαία, με κανέναν άλλο. Άρα λοιπόν θα πας στο ξενοδοχείο το πρωί, μία ώρα πριν ξεκινήσει η εκδήλωση, και θα επιβλέψεις ώστε, έρθουν δεν έρθουν οι παλιότεροι, η πρώτη θέση θα γεμίσει με νεολαίους. Εγώ σ' αυτούς θα μιλήσω, γιατί αυτούς θέλει ο ελληνικός λαός".
Φεύγω από 'κεί κι έρχομαι στη "Σόνια", το παλιό ζαχαροπλαστείο στη λεωφόρο Αλεξάνδρας. Παλιά μαζεύονταν το ΠΑΚ εκεί και από τον Αύγουστο του '74, που άρχισε πια κανονικά να προχωράει η αλλαγή, εκεί μαζευόμασταν. Πέρασα κάπου στις 2-2.30 το πρωί. Ήταν εκεί όλοι της Νεολαίας του ΠΑΚ εσωτερικού και συζητάγαμε γι' αυτά. Ο K. Λαλιώτης, ο I. Τζώρτζης, ο Οδ. Λαμπρόπουλος, ο Στ. Μανίκας, ο N. Δημόπουλος, η Μένη Μαλλιώρη, ο N. Παπασμπίρης, η Χριστίνα Κούρτη, η Κατερίνα Φιλίππου, η Μαρία Οικονομοπούλου, ο Μηνάς Σταυρακάκης, ο Γ. Κίρκος, ο Τάσος Λαμπρόπουλος, ο Μιχάλης Τσιγκρής, ο Θανάσης Αλεξόπουλος και ο Θόδωρος Χριστοδουλιάς.
Περί τις 3 το πρωί ήρθαν όλα τα μεγαλύτερα στελέχη του ΠΑΚ, ο Αντ. Λιβάνης, ο I. Χαραλαμπόπουλος, ο Τάκης Τουλούπας, ο Νίκος Βγενόπουλος και άλλοι που εκφράζουν τις αμφιβολίες τους. "Θα πληγεί η δημοκρατική παράταξη αν προχωρήσει". H τελική συζήτηση κράτησε μέχρι τα ξημερώματα. Εμμείναμε στις απόψεις μας.
Το πρωί πήγαμε στο ξενοδοχείο. Ο Ανδρέας ήρθε, ανέβηκε πάνω σ' ένα δωμάτιο στον πρώτο όροφο, μια συνήθεια που δεν εγκατέλειψε ποτέ σε τέτοιες περιπτώσεις. Με φώναξε. "Όλα είναι έτοιμα" του είπα. Και πραγματικά ένα τέταρτο πριν ξεκινήσει ήρθαν όλοι, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. H συντριπτική πλειονότητα όσων συγκεντρώθηκαν στο "Κινγκς Τζορτζ" ήταν άνθρωποι που προέρχονταν από το ΠΑΚ. Ανθρώποι που πέρα από τον αγώνα για τη δημοκρατία και την ελευθερία είχαν συγκεκριμένες ιδεολογικοπολιτικές αντιλήψεις. Το ΠΑΚ δεν ήταν μόνο μια αντιστασιακή οργάνωση, ήταν και μια πολιτική οργάνωση».
Ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών του ΠΑΣΟΚ Γιάννης Ζαφειρόπουλος θυμήθηκε ότι: «Την 1η Σεπτέμβρη ο Παπανδρέου κάλεσε τα σημαντικά κοινοβουλευτικά στελέχη της Ένωσης Κέντρου στο Καστρί για να τους ανακοινώσει το πολιτικό πλαίσιο της Διακήρυξης και να τους ενημερώσει για τη δημιουργία του νέου πολιτικού φορέα, του ΠΑΣΟΚ. Εκεί μαζεύτηκαν όλοι με προεξάρχοντα τον Γιάννη Αλευρά, ο οποίος έπαιζε ένα πολύ σημαντικό ρόλο επιρροής στα στελέχη της Ενωσης Κέντρου και είχε αυξημένο κύρος. Ο Παπανδρέου ζήτησε από εμένα να εκτελέσω χρέη γραμματέως στη συνάντηση και εγώ εμφανίστηκα με τα γένια, τα μαλλιά, το αμπέχονό μου, την επαναστατική μου αμφίεση της εποχής!
Τότε λέει ο Αντρέας: "Μπορούμε σε λίγο να ξεκινήσουμε. Ήρθε ο Γιάννης Ζαφειρόπουλος, που θα είναι ο γραμματέας της συνάντησης και ο οποίος θα αντιμετωπίσει στην Ηλεία τον Θανάση Κανελλόπουλο". Έτσι εξίσωνε την πολιτική παρουσία ενός άγνωστου και νεότατου στελέχους του ΠΑΚ με την παρουσία του Θανάση Κανελλόπουλου, ο οποίος ήταν ιστορικό στέλεχος της Ένωσης Κέντρου, σπουδαίος πολιτικός, εγκρατής πολυεπιστήμονας και δημοσιογράφος. Αιφνιδιάστηκαν όλοι, γύρισε ο Αλευράς στον νεαρό με τα γένια και του λέει: "Σε παρακαλώ, μικρέ, ποιος είναι ο Γιάννης Ζαφειρόπουλος;". Κι εκείνος του απαντάει σεμνά: "Εγώ είμαι, κύριε Αλευρά". Παραλίγο να λιποθυμήσουν οι άνθρωποι και ο Αλευράς το διηγείτο ως τον θάνατό του ως ανέκδοτο».
real.gr
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Οι πραγματικοί λόγοι της απόφασης των Βρετανών για τη Συρία
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
10 μυστικά για να την κάνεις να λέει πάντα ναι!
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
