2013-09-05 00:00:10
Γράφει ο Θανάσης Μπαντές
Η εμπλοκή του Όργουελ στον ισπανικό εμφύλιο του 36 με σκοπό να αρθρογραφήσει για αγγλικές εφημερίδες δεν ήταν απλώς μια τυπική δημοσιογραφική παρουσία, ούτε μπορεί να εγκλωβιστεί στα αυστηρά καθορισμένα όρια της αποστασιοποιημένης εργασίας ενός λειτουργού της ενημέρωσης, αλλά πήρε καθαρά βιωματικές διαστάσεις διαλύοντας, μοιραία, κάθε αντικειμενική απόσταση που οφείλει να τηρεί ένας δημοσιογράφος.
Έγινε δηλαδή ενεργή συμμετοχή καθώς βρέθηκε στην πρώτη γραμμή με το όπλο στο χέρι υπερασπιζόμενος, όχι μόνο προσωπικά ιδεώδη, αλλά κι ένα γενικότερο ενθουσιασμό, ένα ομαδικό συναισθηματικό ντελίριο νίκης απέναντι στο φραγκικό φασισμό. Υπό αυτές τις συνθήκες δεν μπορούμε να μιλάμε για δημοσιογραφία, αλλά για καθαρή λογοτεχνική μαρτυρία μιας περιόδου σκληρής και ταυτόχρονα απολύτως ρομαντικής, αφού στον ισπανικό εμφύλιο παρευρέθηκαν κάθε λογής ιδεολόγοι υπερασπιζόμενοι ένα όραμα χειροπιαστό για έναν καλύτερο κόσμο
. Οι προσωπικές πεποιθήσεις και ο συγγραφικός πειρασμός της αναζήτησης εμπειριών ήταν τα βασικότερα κίνητρα που ώθησαν τον Όργουελ στην ισπανική περιπέτεια. Το βιβλίο του «Πεθαίνοντας στην Καταλωνία» είναι η καταγραφή αυτών των εμπειριών και παραμένει επίκαιρο, όχι τόσο ως ιστορικό ντοκουμέντο, αλλά περισσότερο ως μακάβριο οδοιπορικό απογοήτευσης, αφού ο αρχικός ενθουσιασμός γίνεται κομμάτια μπροστά στην υστεροβουλία και τις πολιτικές σκοπιμότητες που σκεπάζουν κάθε ανιδιοτέλεια και προεξοφλούν την ήττα του δημοκρατικού στρατού.
Ο Όργουελ εντάχθηκε στην πτέρυγα του «POUM», οργάνωση μαρξιστικών πεποιθήσεων με πολυάριθμα μέλη και εξαιρετικά ενεργό ρόλο στον ένοπλο αγώνα. Τα περισσότερα ηγετικά στελέχη του «POUM» είχαν μακρά ιστορία στην αντιφασιστική πάλη με καταδίκες, φυλακίσεις και στερήσεις κάθε είδους. Ο στρατός του «POUM» αντλούσε τη δύναμή του περισσότερο από την επαναστατική ορμή των στρατιωτών του παρά από αυτό πού θα λέγαμε στρατιωτική οργάνωση. Με λιγοστά και παλιά, στα όρια του επικίνδυνου, όπλα κρατούσαν το αντιφασιστικό μέτωπο σχεδόν χωρίς τη στοιχειώδη εκπαίδευση. Δεν υπήρχαν χάρτες, δεν υπήρχαν τηλέμετρα, ούτε καν κιάλια. Δεν υπήρχαν φωτοβολίδες, ούτε ψαλίδια, ούτε υλικά για τη συντήρηση και την καθαριότητα του οπλισμού. Το λάδι για το όπλο ήταν είδος πολυτελείας.
Ο Όργουελ εξομολογείται ότι λάδωνε το όπλο του με κρέμα προσώπου ή ακόμη και με λίπος χοιρινού. Τα περισσότερα όπλα εκπυρσοκροτούσαν μόνα τους. Οι τραυματισμοί οφείλονταν κυρίως σε ατυχήματα παρά στις αντιφασιστικές συγκρούσεις. Όσο για την ασυνεννοησία που πήγαζε από την παντελή άγνοια κάθε στρατιωτικής διαδικασίας ο Όργουελ αναφέρει ότι χρωστάει τη ζωή του στην απόλυτη σκοπευτική αστοχία. Τον πυροβόλησε ο σκοπός του στρατοπέδου χωρίς προειδοποίηση από τα 20 μέτρα αλλά αστόχησε. Τον πυροβόλησαν καθώς επέστρεφε από περίπολο – μετά από τις φωνές του σκοπού ότι έρχονται οι φασίστες – σύσσωμοι όλοι οι στρατιώτες που βρέθηκαν κοντά, αλλά και πάλι στάθηκε αδύνατο να τον πετύχουν. Η παροιμιώδης στρατιωτική άγνοια τον έφερε να φωτογραφίζει στρατιώτες με το πολυβόλο στραμμένο πάνω του. Η εκπυρσοκρότηση – ατύχημα του καψάλισε το μάγουλο. Πριν λίγες μέρες με τον ίδιο τρόπο είχε σκοτωθεί ένας μουλαράς. Οι στρατιώτες της φωτογράφησης γελάσανε με την καρδιά τους. Ήταν αδύνατο να τους εξηγήσει κανείς την επικινδυνότητα των όπλων, ήταν αδύνατο να πάρουν τη στρατιωτική πειθαρχία στα σοβαρά. Ο Όργουελ περισσότερο μας φέρνει μπροστά σε παιδικά παιχνίδια παρά σε οργανωμένο στρατό σε πολεμική περίοδο.
Παρά την παιδαριώδη κατάσταση η επίθεση που περιγράφεται στο φασιστικό οχυρό δεν είναι καθόλου παιδαριώδης. Χειροβομβίδες και πυροβολισμοί μέσα στη νύχτα, τραυματισμοί στα λασπόνερα, έφοδος στο οχυρό με γυμνές ξιφολόγχες. Δεν είναι η ένταση των στιγμών που μετουσιώνουν την προσωπική περιπέτεια σε υπόθεση όλων των ανθρώπων, ούτε η διαρκής αναμονή του θανάτου που εξυψώνει τις στιγμές. Είναι η βαθύτερη γνώση της ιδεολογικής συνθήκης, που λειτουργεί ως μοναδικό κίνητρο και που ξεπερνά όλους τους φόβους συνθέτοντας έναν ηρωισμό που στέκεται πάνω από τους ανθρώπους.
Γιατί οι ευρωπαίοι πολεμιστές που συντάχτηκαν με το δημοκρατικό στρατό στην Ισπανία δεν έχουν να επιδείξουν κυρίως τη βαθειά πεποίθηση της τελικής νίκης, ούτε την ιδεολογική τους υπεροχή, αλλά τη συγκινητική ανιδιοτέλεια μιας παρουσίας που δεν περιμένει τίποτε πέρα από μια καθαρά συναισθηματική ανταμοιβή. Την ουτοπική συνθήκη του αγώνα που δίνει ώθηση μπροστά σε οτιδήποτε. Γιατί η βαθύτερη πίστη της προσωπικής αλήθειας μπορεί να εκλογικεύσει τα πάντα. Ακόμα και τον ένοπλο αγώνα σε μια ξένη χώρα, μ’ ένα διαλυμένο στρατό κι έναν εξοπλισμό περισσότερο επικίνδυνο για τον κάτοχό του παρά για τους εχθρούς.
Βρισκόμαστε μπροστά στα δυσθεώρητα ύψη ενός προδιαγεγραμμένου μακελειού που εξελίσσεται με την ανατριχιαστική οικειότητα της συντροφικής αλληλεγγύης μπροστά σε κάτι ανεκπλήρωτο από θέση αρχής. Και σ’ αυτές τις στιγμές η συνείδηση του θανάτου δεν έχει καμία θέση, αφού όλα εκμηδενίζονται μπροστά στην ανεξέλεγκτη δύναμη ενός συναισθήματος που ξεπερνά την ιστορία. Κι αυτό ακριβώς είναι η αιωνιότητα. Κάπως έτσι φτάνουμε στον τραυματισμό του Όργουελ που κόντεψε να του στοιχίσει τη ζωή, αφού η σφαίρα του διαπέρασε το λαιμό.
Γη και Ελευθερία (Land and Freedom, 1995, του Κεν Λόουτς)
Κι αν η συναισθηματική έξαρση των στρατιωτών είναι η ιστορία του ύψους, τα πολιτικά παιχνίδια και οι συνωμοσίες είναι η ιστορία του βάθους. Η σταλινική εμπλοκή στον ισπανικό εμφύλιο δεν ήταν απλά μια απόπειρα εδραίωσης της κομμουνιστικής υπεροχής, αλλά η προσπάθεια ματαίωσης οποιασδήποτε άλλης επαναστατικής φωνής. Η επαναστατικότητα αφορά μόνο τους κομμουνιστές κι οποιοσδήποτε άλλος δεν είναι παρά ανεπιθύμητος που παρεισφρέει ακάλεστος σε ξένα χωράφια. Δηλαδή προβοκάτορας. Όσο ο Όργουελ βρισκόταν στο νοσοκομείο η κατάσταση του μετώπου άλλαξε άρδην.
Το «POUM» ανακηρύχτηκε τροτσκιστικό, δηλαδή προδοτικό, με την γνωστή κι αλάνθαστη διαδικασία της οργανωμένης ενοχοποιητικής στρατηγικής. Κομμουνιστικές εφημερίδες άρχισαν να κατηγορούν ανοιχτά τον προδοτικό ρόλο του «POUM», άρχισαν να κυκλοφορούν αφίσες που ταυτίζανε τους αγωνιστές του «POUM» με τους φασίστες, το «POUM» κηρύχτηκε παράνομο με σχεδόν μηδενικά στοιχεία και οι κυριότεροι αγωνιστές του συνελήφθησαν για ανακρίσεις – βασανιστήρια. (Η ταινία του Κεν Λόουτζ «Γη και Ελευθερία» πάνω σ’ αυτό το θέμα είναι καταπληκτική). Ο Όργουελ βρέθηκε παντελώς απροετοίμαστος μπροστά στη νέα κατάσταση, ανίκανος να την κατανοήσει.
Η στιγμή που συναντά έναν συναγωνιστή που οδηγείται στα κρατητήρια με τη συνοδεία κομμουνιστών στρατιωτών για ανακρίσεις, ανταλλάσσοντας ένα ανεπαίσθητο νεύμα – η παραμικρή ένδειξη οικειότητας θα έφερνε τρομακτικά μπλεξίματα στον Όργουελ – ήταν η χαριστική βολή: «Τον γνώριζα μήνες, είχαμε μοιραστεί ένα μικρό όρυγμα, είχε βοηθήσει να με κουβαλήσουν στα μετόπισθεν όταν τραυματίστηκα – αλλά ήταν το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε. Θα ήταν μοιραίο αν αναγνωρίζαμε πολλούς ανθρώπους». Ο Όργουελ επισπεύδει τις διαδικασίες για την έκδοση διαβατηρίου κι επιστρέφει αηδιασμένος στο Λονδίνο. Εξάλλου δεν θα μπορούσε να κάνει και τίποτε άλλο, αφού ανά πάσα στιγμή κινδύνευε κι ο ίδιος.
Δεν είναι απλώς η συνείδηση μιας απάτης ή η ματαίωση του ονείρου που εκμηδένισαν τον Όργουελ. Ούτε η εμπλοκή σε μια πολιτική φάρσα. Είναι η τραγωδία της συντριβής που επιφέρει η απότομη πτώση από τα ύψη μιας υπεράνθρωπης συναισθηματικής έξαρσης. Είναι η ταύτιση του ονείρου με τη φρικαλέα όψη της αφέλειας. Η βαθύτερη κατανόηση της ανθρώπινης γελοιοποίησης που δεν έχει να κάνει ούτε με την αξιοπρέπεια ούτε με την αυτοεκτίμηση, αλλά με την οδυνηρή συναίσθηση της φτηνής χρηστικότητας που δεν είναι τίποτε άλλο από τη μηδαμινότητα. Όλα είναι προς εκμετάλλευση, όλα κινούνται σε ένα προσκήνιο ακατανόητο, όλα εξυπηρετούν δυσδιάκριτα, σχεδόν αόρατα, νήματα που τελικά δεν αφορούν τους ανθρώπους.
Και η συνείδηση αυτή είναι βαθύτερη από το θάνατο, γιατί τσαλαπατά το όραμα της ζωής. Γιατί γεννά τη θανατερή δυσπιστία που μοιραία οδηγεί στην απάθεια. Γιατί απαξιώνει τη μεγαλύτερη ανάγκη του ανθρώπου να πιστέψει σε κάτι. Γι’ αυτό έδειξε τέτοιο μένος απέναντι στους κομμουνιστές. Γι’ αυτό επιτέθηκε σχεδόν προσωπικά στο Στάλιν τόσο στη «Φάρμα των ζώων» όσο και στο «84». Γι’ αυτό επέλεξε τον τίτλο «Πεθαίνοντας στην Καταλωνία». Γιατί βίωσε το θάνατο από όλες τις απόψεις.
Όμως μπροστά στη μοιραία απαξίωση των πάντων, που στις μέρες μας είναι τόσο προφανής, ο Όργουελ δίνει τη δική του απάντηση: «Όταν σκέφτεσαι τις μηχανορραφίες, τους διωγμούς και τα ψέματα μπαίνεις πάντα στον πειρασμό να πεις “ η μια παράταξη έχει τα ίδια χάλια με την άλλη, είμαι ουδέτερος” Στην πράξη όμως κανείς δεν μπορεί να είναι ουδέτερος και δεν υπάρχει πόλεμος που να μην έχει σημασία το ποιος θα κερδίσει. Το μίσος που προκάλεσε η Ισπανική Δημοκρατία ανάμεσα σε εκατομμυριούχους, δούκες, καρδινάλιους, πλέι μπόι κτλ, ήταν αρκετή απόδειξη περί τίνος επρόκειτο. Στην ουσία ήταν ταξικός πόλεμος. Αν είχε κερδηθεί, η υπόθεση των απλών ανθρώπων παντού θα είχε ενισχυθεί. Χάθηκε, και οι τοκογλύφοι της υφηλίου έτριβαν τα χέρια τους. Αυτό ήταν το πιο ουσιαστικό. Όλα τα άλλα είναι αφρός στην επιφάνεια».
eranistis.net
Η εμπλοκή του Όργουελ στον ισπανικό εμφύλιο του 36 με σκοπό να αρθρογραφήσει για αγγλικές εφημερίδες δεν ήταν απλώς μια τυπική δημοσιογραφική παρουσία, ούτε μπορεί να εγκλωβιστεί στα αυστηρά καθορισμένα όρια της αποστασιοποιημένης εργασίας ενός λειτουργού της ενημέρωσης, αλλά πήρε καθαρά βιωματικές διαστάσεις διαλύοντας, μοιραία, κάθε αντικειμενική απόσταση που οφείλει να τηρεί ένας δημοσιογράφος.
Έγινε δηλαδή ενεργή συμμετοχή καθώς βρέθηκε στην πρώτη γραμμή με το όπλο στο χέρι υπερασπιζόμενος, όχι μόνο προσωπικά ιδεώδη, αλλά κι ένα γενικότερο ενθουσιασμό, ένα ομαδικό συναισθηματικό ντελίριο νίκης απέναντι στο φραγκικό φασισμό. Υπό αυτές τις συνθήκες δεν μπορούμε να μιλάμε για δημοσιογραφία, αλλά για καθαρή λογοτεχνική μαρτυρία μιας περιόδου σκληρής και ταυτόχρονα απολύτως ρομαντικής, αφού στον ισπανικό εμφύλιο παρευρέθηκαν κάθε λογής ιδεολόγοι υπερασπιζόμενοι ένα όραμα χειροπιαστό για έναν καλύτερο κόσμο
Ο Όργουελ εντάχθηκε στην πτέρυγα του «POUM», οργάνωση μαρξιστικών πεποιθήσεων με πολυάριθμα μέλη και εξαιρετικά ενεργό ρόλο στον ένοπλο αγώνα. Τα περισσότερα ηγετικά στελέχη του «POUM» είχαν μακρά ιστορία στην αντιφασιστική πάλη με καταδίκες, φυλακίσεις και στερήσεις κάθε είδους. Ο στρατός του «POUM» αντλούσε τη δύναμή του περισσότερο από την επαναστατική ορμή των στρατιωτών του παρά από αυτό πού θα λέγαμε στρατιωτική οργάνωση. Με λιγοστά και παλιά, στα όρια του επικίνδυνου, όπλα κρατούσαν το αντιφασιστικό μέτωπο σχεδόν χωρίς τη στοιχειώδη εκπαίδευση. Δεν υπήρχαν χάρτες, δεν υπήρχαν τηλέμετρα, ούτε καν κιάλια. Δεν υπήρχαν φωτοβολίδες, ούτε ψαλίδια, ούτε υλικά για τη συντήρηση και την καθαριότητα του οπλισμού. Το λάδι για το όπλο ήταν είδος πολυτελείας.
Ο Όργουελ εξομολογείται ότι λάδωνε το όπλο του με κρέμα προσώπου ή ακόμη και με λίπος χοιρινού. Τα περισσότερα όπλα εκπυρσοκροτούσαν μόνα τους. Οι τραυματισμοί οφείλονταν κυρίως σε ατυχήματα παρά στις αντιφασιστικές συγκρούσεις. Όσο για την ασυνεννοησία που πήγαζε από την παντελή άγνοια κάθε στρατιωτικής διαδικασίας ο Όργουελ αναφέρει ότι χρωστάει τη ζωή του στην απόλυτη σκοπευτική αστοχία. Τον πυροβόλησε ο σκοπός του στρατοπέδου χωρίς προειδοποίηση από τα 20 μέτρα αλλά αστόχησε. Τον πυροβόλησαν καθώς επέστρεφε από περίπολο – μετά από τις φωνές του σκοπού ότι έρχονται οι φασίστες – σύσσωμοι όλοι οι στρατιώτες που βρέθηκαν κοντά, αλλά και πάλι στάθηκε αδύνατο να τον πετύχουν. Η παροιμιώδης στρατιωτική άγνοια τον έφερε να φωτογραφίζει στρατιώτες με το πολυβόλο στραμμένο πάνω του. Η εκπυρσοκρότηση – ατύχημα του καψάλισε το μάγουλο. Πριν λίγες μέρες με τον ίδιο τρόπο είχε σκοτωθεί ένας μουλαράς. Οι στρατιώτες της φωτογράφησης γελάσανε με την καρδιά τους. Ήταν αδύνατο να τους εξηγήσει κανείς την επικινδυνότητα των όπλων, ήταν αδύνατο να πάρουν τη στρατιωτική πειθαρχία στα σοβαρά. Ο Όργουελ περισσότερο μας φέρνει μπροστά σε παιδικά παιχνίδια παρά σε οργανωμένο στρατό σε πολεμική περίοδο.
Παρά την παιδαριώδη κατάσταση η επίθεση που περιγράφεται στο φασιστικό οχυρό δεν είναι καθόλου παιδαριώδης. Χειροβομβίδες και πυροβολισμοί μέσα στη νύχτα, τραυματισμοί στα λασπόνερα, έφοδος στο οχυρό με γυμνές ξιφολόγχες. Δεν είναι η ένταση των στιγμών που μετουσιώνουν την προσωπική περιπέτεια σε υπόθεση όλων των ανθρώπων, ούτε η διαρκής αναμονή του θανάτου που εξυψώνει τις στιγμές. Είναι η βαθύτερη γνώση της ιδεολογικής συνθήκης, που λειτουργεί ως μοναδικό κίνητρο και που ξεπερνά όλους τους φόβους συνθέτοντας έναν ηρωισμό που στέκεται πάνω από τους ανθρώπους.
Γιατί οι ευρωπαίοι πολεμιστές που συντάχτηκαν με το δημοκρατικό στρατό στην Ισπανία δεν έχουν να επιδείξουν κυρίως τη βαθειά πεποίθηση της τελικής νίκης, ούτε την ιδεολογική τους υπεροχή, αλλά τη συγκινητική ανιδιοτέλεια μιας παρουσίας που δεν περιμένει τίποτε πέρα από μια καθαρά συναισθηματική ανταμοιβή. Την ουτοπική συνθήκη του αγώνα που δίνει ώθηση μπροστά σε οτιδήποτε. Γιατί η βαθύτερη πίστη της προσωπικής αλήθειας μπορεί να εκλογικεύσει τα πάντα. Ακόμα και τον ένοπλο αγώνα σε μια ξένη χώρα, μ’ ένα διαλυμένο στρατό κι έναν εξοπλισμό περισσότερο επικίνδυνο για τον κάτοχό του παρά για τους εχθρούς.
Βρισκόμαστε μπροστά στα δυσθεώρητα ύψη ενός προδιαγεγραμμένου μακελειού που εξελίσσεται με την ανατριχιαστική οικειότητα της συντροφικής αλληλεγγύης μπροστά σε κάτι ανεκπλήρωτο από θέση αρχής. Και σ’ αυτές τις στιγμές η συνείδηση του θανάτου δεν έχει καμία θέση, αφού όλα εκμηδενίζονται μπροστά στην ανεξέλεγκτη δύναμη ενός συναισθήματος που ξεπερνά την ιστορία. Κι αυτό ακριβώς είναι η αιωνιότητα. Κάπως έτσι φτάνουμε στον τραυματισμό του Όργουελ που κόντεψε να του στοιχίσει τη ζωή, αφού η σφαίρα του διαπέρασε το λαιμό.
Γη και Ελευθερία (Land and Freedom, 1995, του Κεν Λόουτς)
Κι αν η συναισθηματική έξαρση των στρατιωτών είναι η ιστορία του ύψους, τα πολιτικά παιχνίδια και οι συνωμοσίες είναι η ιστορία του βάθους. Η σταλινική εμπλοκή στον ισπανικό εμφύλιο δεν ήταν απλά μια απόπειρα εδραίωσης της κομμουνιστικής υπεροχής, αλλά η προσπάθεια ματαίωσης οποιασδήποτε άλλης επαναστατικής φωνής. Η επαναστατικότητα αφορά μόνο τους κομμουνιστές κι οποιοσδήποτε άλλος δεν είναι παρά ανεπιθύμητος που παρεισφρέει ακάλεστος σε ξένα χωράφια. Δηλαδή προβοκάτορας. Όσο ο Όργουελ βρισκόταν στο νοσοκομείο η κατάσταση του μετώπου άλλαξε άρδην.
Το «POUM» ανακηρύχτηκε τροτσκιστικό, δηλαδή προδοτικό, με την γνωστή κι αλάνθαστη διαδικασία της οργανωμένης ενοχοποιητικής στρατηγικής. Κομμουνιστικές εφημερίδες άρχισαν να κατηγορούν ανοιχτά τον προδοτικό ρόλο του «POUM», άρχισαν να κυκλοφορούν αφίσες που ταυτίζανε τους αγωνιστές του «POUM» με τους φασίστες, το «POUM» κηρύχτηκε παράνομο με σχεδόν μηδενικά στοιχεία και οι κυριότεροι αγωνιστές του συνελήφθησαν για ανακρίσεις – βασανιστήρια. (Η ταινία του Κεν Λόουτζ «Γη και Ελευθερία» πάνω σ’ αυτό το θέμα είναι καταπληκτική). Ο Όργουελ βρέθηκε παντελώς απροετοίμαστος μπροστά στη νέα κατάσταση, ανίκανος να την κατανοήσει.
Η στιγμή που συναντά έναν συναγωνιστή που οδηγείται στα κρατητήρια με τη συνοδεία κομμουνιστών στρατιωτών για ανακρίσεις, ανταλλάσσοντας ένα ανεπαίσθητο νεύμα – η παραμικρή ένδειξη οικειότητας θα έφερνε τρομακτικά μπλεξίματα στον Όργουελ – ήταν η χαριστική βολή: «Τον γνώριζα μήνες, είχαμε μοιραστεί ένα μικρό όρυγμα, είχε βοηθήσει να με κουβαλήσουν στα μετόπισθεν όταν τραυματίστηκα – αλλά ήταν το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε. Θα ήταν μοιραίο αν αναγνωρίζαμε πολλούς ανθρώπους». Ο Όργουελ επισπεύδει τις διαδικασίες για την έκδοση διαβατηρίου κι επιστρέφει αηδιασμένος στο Λονδίνο. Εξάλλου δεν θα μπορούσε να κάνει και τίποτε άλλο, αφού ανά πάσα στιγμή κινδύνευε κι ο ίδιος.
Δεν είναι απλώς η συνείδηση μιας απάτης ή η ματαίωση του ονείρου που εκμηδένισαν τον Όργουελ. Ούτε η εμπλοκή σε μια πολιτική φάρσα. Είναι η τραγωδία της συντριβής που επιφέρει η απότομη πτώση από τα ύψη μιας υπεράνθρωπης συναισθηματικής έξαρσης. Είναι η ταύτιση του ονείρου με τη φρικαλέα όψη της αφέλειας. Η βαθύτερη κατανόηση της ανθρώπινης γελοιοποίησης που δεν έχει να κάνει ούτε με την αξιοπρέπεια ούτε με την αυτοεκτίμηση, αλλά με την οδυνηρή συναίσθηση της φτηνής χρηστικότητας που δεν είναι τίποτε άλλο από τη μηδαμινότητα. Όλα είναι προς εκμετάλλευση, όλα κινούνται σε ένα προσκήνιο ακατανόητο, όλα εξυπηρετούν δυσδιάκριτα, σχεδόν αόρατα, νήματα που τελικά δεν αφορούν τους ανθρώπους.
Και η συνείδηση αυτή είναι βαθύτερη από το θάνατο, γιατί τσαλαπατά το όραμα της ζωής. Γιατί γεννά τη θανατερή δυσπιστία που μοιραία οδηγεί στην απάθεια. Γιατί απαξιώνει τη μεγαλύτερη ανάγκη του ανθρώπου να πιστέψει σε κάτι. Γι’ αυτό έδειξε τέτοιο μένος απέναντι στους κομμουνιστές. Γι’ αυτό επιτέθηκε σχεδόν προσωπικά στο Στάλιν τόσο στη «Φάρμα των ζώων» όσο και στο «84». Γι’ αυτό επέλεξε τον τίτλο «Πεθαίνοντας στην Καταλωνία». Γιατί βίωσε το θάνατο από όλες τις απόψεις.
Όμως μπροστά στη μοιραία απαξίωση των πάντων, που στις μέρες μας είναι τόσο προφανής, ο Όργουελ δίνει τη δική του απάντηση: «Όταν σκέφτεσαι τις μηχανορραφίες, τους διωγμούς και τα ψέματα μπαίνεις πάντα στον πειρασμό να πεις “ η μια παράταξη έχει τα ίδια χάλια με την άλλη, είμαι ουδέτερος” Στην πράξη όμως κανείς δεν μπορεί να είναι ουδέτερος και δεν υπάρχει πόλεμος που να μην έχει σημασία το ποιος θα κερδίσει. Το μίσος που προκάλεσε η Ισπανική Δημοκρατία ανάμεσα σε εκατομμυριούχους, δούκες, καρδινάλιους, πλέι μπόι κτλ, ήταν αρκετή απόδειξη περί τίνος επρόκειτο. Στην ουσία ήταν ταξικός πόλεμος. Αν είχε κερδηθεί, η υπόθεση των απλών ανθρώπων παντού θα είχε ενισχυθεί. Χάθηκε, και οι τοκογλύφοι της υφηλίου έτριβαν τα χέρια τους. Αυτό ήταν το πιο ουσιαστικό. Όλα τα άλλα είναι αφρός στην επιφάνεια».
eranistis.net
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
