2013-09-14 10:08:23
(Ομιλία του Αρχιμανδρίτου Εφραίμ,
Καθηγουμένου Ι. Μ. Μ. Βατοπαιδίου)
Θα προσχωρήσουμε στον σχολιασμό του 86ου κεφαλαίου της πρώτης εκατοντάδος του Αγίου Μαξίμου. Θα διαβάσω πρώτα το κείμενο και μετά τη μετάφραση:
«Ότε ο νους τελείως των παθών ελευθερωθή, τότε και επί την θεωρίαν των όντων αμεταστρεπτί οδεύει, επί την γνώσιν της Αγίας Τριάδος την πορείαν ποιούμενος».
(Όταν ο νους ελευθερωθή τελείως από τα πάθη, τότε οδεύει αμετάστρεπτα και στην θεωρία των όντων, βαδίζοντας για την γνώση της Αγίας Τριάδος)
Τι σημαίνει ελευθερία του νου;
Τι εννοεί ο Άγιος Μάξιμος λέγοντας ότι ο νους αρχίζει και ελευθερώνεται; Τι σημαίνει ελευθερία του νοός; Εννοεί την ελευθερία του ανθρώπου από τα πάθη. Πώς ελευθερώνεται ο άνθρωπος από τα πάθη; Όταν βαδίζει σωστά τον δρόμον αυτόν τον οποίον μας χάραξαν οι Άγιοι Πατέρες. Μην περιμένουμε να βγάλουμε τα πάθη μας, εφόσον κάνουμε το θέλημά μας. Μην περιμένουμε να γίνουμε απαθείς, εφόσον κάνουμε ό,τι πει ο λογισμός μας. Γι’ αυτό, οι Πατέρες επέμεναν και επιμένουν στο να αρχίσει ο άνθρωπος, που θέλει να είναι στη σωστή και την τελεία οδό, που είναι η μοναστική οδός, απαραλλάκτως και επακριβώς να τηρεί τις υποθήκες τους.
Γι’ αυτό και δεν υπάρχει η Νεοπατερική, η Μετανεοπατερική θέση κλπ. Αυτά όλα δεν υπάρχουν. Άπαξ ελάλησαν οι Πατέρες. Και αυτά τα οποία λένε οι σύγχρονοι Πατέρες είναι η επαλήθευση των προηγουμένων Πατέρων. Δεν υπάρχει κάτι το καινούργιο. Δεν υπάρχει εκσυγχρονισμός. Οι Πατέρες μιλούν στη σύγχρονη γλώσσα, αλλά καταθέτουν την ίδιαν εμπειρία και τα ίδια νοήματα. Δεν υπάρχει Νεοπατερική περίοδος, όπως λένε μερικοί και είναι της μόδας. Γι’ αυτό ακριβώς ο μοναχός που θέλει να βρει τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, πρέπει να πείσει τον εαυτό του να είναι πιστός στις επαγγελίες τις οποίες μας δίνουν οι Άγιοι Πατέρες.
Ακούμε να λέγεται ότι: «ξέρετε, αυτά έγιναν τότε, δεν είναι όπως τώρα. Τότε ήταν έτσι, τώρα οι άνθρωποι άλλαξαν». Οι άνθρωποι δεν άλλαξαν, αλλά είναι ίδιοι. Με τα ίδια πάθη. Όχι μόνον με τα ίδια πάθη, αλλά με περισσότερες, πολλαπλές και πολυσύνθετες αμαρτίες. Άρα, λοιπόν, για να ελευθερωθεί ο νους, πρέπει να ελευθερωθεί από τα πάθη. Γι’ αυτό πρέπει ο νους να ταπεινωθεί· και για να ταπεινωθεί ο νους πρέπει να υποταχθεί. Είδες Μοναχό που του λες πέντε και σου λέει δέκα. Αυτός ο Μοναχός δεν έχει ακόμη αναβλέψει. Είδες Μοναχό να του κάνεις μίαν υπόδειξη και αυτός σου κάνει δέκα; Ακόμα είναι κλειστά τα μάτια του.
Δεν υπάρχει ταπείνωση και δικαιολογία. Δεν μπορούν να ταυτιστούν αυτά τα πράγματα. Γι’ αυτό πρέπει να υποτασσόμεθα αμέσως και με μια χαρμόσυνη διάθεση. Η «χαρούμενη υπακοή» που λένε οι Πατέρες, που λέει ο Γερο-Πορφύριος. Αν αυτό δεν υπάρχει, να ξέρετε ότι ο Μοναχός αυτός έχει ακόμη τα δικά του και είναι έρμαιον των παθών του και είναι τυλιγμένος ακόμη μέσα στην αιχμαλωσία αυτών των παθών. Δεν έχει αρχίσει να καταλαβαίνει τι πρέπει να κάνει. Γι’ αυτό χρειάζεται η ελευθερία του νοός, που οπωσδήποτε πρέπει να επιτευχθεί. Τότε ακριβώς όταν ελευθερώνεται ο νους, λέει ο Άγιος Μάξιμος, «οδεύει, πορεύεται προς την γνώσιν των όντων».
Η γνώση των όντων
Ποια είναι η γνώση των όντων; Αρχίζει και καταλαβαίνει πώς ο Θεός έπλασε τον κόσμο, πώς κυβερνά ο Θεός όλα τα στοιχεία της φύσεως. Αυτά τα καταλαβαίνει όχι με ένα διανοητικό τρόπο. Σε όλα τα βιβλία του ο π. Σωφρόνιος, χωρίζει τη διανοητική ενασχόληση με τα πνευματικά και την εμπειρική ενασχόληση. Και ακριβώς, εμάς τους Μοναχούς ενδιαφέρει η εμπειρική ενασχόληση με τα πνευματικά. Αυτό μας το έλεγε και ο Μακαρίτης ο Γέροντας Ιωσήφ, ότι «όταν αρχίζει και καθαρίζει ο νους, τότε αρχίζει και καταλαβαίνει και αισθάνεται, εν Πνεύματι Αγίω, πώς ο Θεός διοικεί τα πράγματα, πώς ο Θεός ισορροπεί όλα τα πράγματα της κτίσεως, τα ορώμενα και τα μη ορώμενα, και πώς ο Θεός ασχολείται με την προσωπική ζωή εκάστου εξ ημών με ένα ιδιαίτερο τρόπο». Και τότε αρχίζει μια ιδιαίτερη σχέση μας με τον Χριστό. Παρ’ όλον που ο Θεός είναι όλων, εμείς Τον θεωρούμε απόλυτα δικό μας. Είναι απόλυτα δικός μου, εσένα είναι απόλυτα δικός σου και συνάμα είναι όλων. Και δε σημαίνει ότι επειδή είναι απόλυτα δικός μου εσύ χάνεις από την Αγάπην Του. Όχι. Αυτό είναι μεγάλο πράγμα να αρχίζει να το αισθάνεται ο Μοναχός.
Τήρηση των εντολών. Κάθαρση του νου
Όπως ξέρετε και το είπαμε τόσες φορές, ο Μοναχισμός εξωτερικά είναι μια ρουτίνα. Τα ίδια πράγματα κάθε μέρα. Πότε παίρνει νόημα ο Μοναχισμός; Πότε παίρνει ουσία η ζωή μας; Όταν αρχίζουμε και γευόμεθα της Αγάπης του Θεού. Γι’ αυτό πρέπει να τηρούμε τις εντολές. Να είμαστε ευθείς στην τήρησή τους. Τότε αρχίζει να φεύγει αυτό το πέπλο της εμπάθειας από το νου. Τότε αρχίζει μια διαύγεια, όχι διανοητική, αλλά πνευματική. Και αρχίζεις και καταλαβαίνεις. Θυμάμαι τον Γέροντα που μου έλεγε· «άμα αρχίζει και φωτίζεται ο νους, τότε αρχίζεις και καταλαβαίνεις την κένωση του Θεού Λόγου. Πώς ο Θεός κινήθηκε; Πώς έκανε αυτήν την κένωση; Πώς την πραγματοποίησε; Και αρχίζεις και μπαίνεις μέσα στο φρόνημα του Χριστού». Τι λέει ο Απόστολος Παύλος. Ότι πρέπει να φρονούμε όπως φρονεί ο Χριστός. Για να φρονούμε, όπως φρονεί ο Χριστός, πρέπει να αρχίζουμε να γευόμεθα το χαρακτήρα του Χριστού και να Τον μιμούμεθα.
Η τήρηση των εντολών είναι η θεραπευτική μέθοδος για να μπορέσουμε να επιτύχουμε την πνευματική μας υγεία. Γι’ αυτό οι Πατέρες το τονίζουν συνεχώς και εμείς απλώς τα επαναλαμβάνομε. Κάνουμε όπως κάνουν οι Πατέρες. Έτσι έκαναν. Αν διαβάσετε τις κατηχήσεις και τους βίους των Αγίων Πατέρων και τις υποδείξεις και τις νουθεσίες, θα δείτε ότι συνεχώς τονίζουν το θέμα της τηρήσεως των εντολών. Ο Χριστός μας δεν είπε; «Ποιος είναι αυτός που με αγαπά; Ο έχων τας εντολάς μου και τηρών αυτάς».
Αυτό είναι πολύ σημαντικό και γι’ αυτό εμείς ονομαζόμεθα υποταχτικοί. Δεν ονομαζόμεθα αγρυπνούντες ή νηστευτές ή οτιδήποτε. Ονομαζόμεθα υποταχτικοί, διότι το πρώτον, το άλφα και το ωμέγα που κάνουμε, είναι η υπακοή. Γι’ αυτό πρέπει όσο μπορούμε να τηρούμε τις εντολές, για να μπορέσει να καθαρίζεται ο νους. Όσον καθαρίζεται ο νους τόσον και αισθανόμαστε την ελευθερία του. Τότε αρχίζει η καθαρά προσευχή. Γι’ αυτό πολλές φορές αδημονούμε στην προσευχή, στην ακολουθία, και δυσπετούμε και δυσθυμούμε κλπ, διότι δεν έχουμε ανταπόκριση, επειδή μετεωριζόμεθα συνεχώς και δεν έχομε μάθει να προσέχομε στην προσευχή και να στέκεται εκεί ο νους προσεκτικός. Βλέπετε ότι η τήρηση του νοός είναι μια από τις μεγαλύτερες και τις δυσκολότερες ασκητικές εργασίες. Γιατί; Διότι βλέπετε φεύγει ο νους ως αλήτης. Ξαναφεύγει, τον φέρνουμε, ξαναφεύγει, τον επαναφέρουμε. Και πρέπει σ’ αυτό να συνηθίσει ο Μοναχός. Και πότε θα συνηθίσει; Εφόσον παραμείνει στο κελλί του και αρχίσει και προσεύχεται με μια ανησυχία και με μια προσεκτικότητα. Γι’ αυτό πρέπει ο νους οπωσδήποτε να ασχολείται με τα λόγια της προσευχής. Έχει σημασία. Ο Γερο-Πορφύριος κάπου λέει ότι όταν λειτουργεί ο παπάς πρέπει και ένα «και» να το ρουφά ο νους, που λέει στη Θεία Λειτουργία. Αυτό δεν το έλεγε έτσι τυχαία. Πρέπει ακριβώς σ’ όλες τις προσευχές να προσέχομε, όλες να τις ρουφά ο νους, αλλά ιδιαίτερα στο Μυστήριον της Θείας Λειτουργίας.
Καρποί της προσευχής
Όταν ο νους ασχολείται με τα λόγια της προσευχής ευφραίνεται. Θυμάμαι τον παπα-Εφραίμ τον Κατουνακιώτη που μου έλεγε: «ο πρώτος καρπός της προσευχής είναι η χαρά». Και όντως είναι η χαρά. Γι’ αυτό πολλές φορές στον άνθρωπο, – το λένε και αλλού οι Άγιοι Πατέρες-, δίνεται σαν καρπός προσευχής του πένθους, μία χαρά ανεκλάλητος. Αυτό είναι καρπός της προσευχής. Γι’ αυτό πρέπει ο άνθρωπος να προσέχει να τηρεί τις εντολές, για να μπορέσει με καθαρή την καρδιά να βρίσκει αυτόν τον καρπό στην προσευχή.
Όταν ο νους φωτίζεται και αρχίζει και μπαίνει η Χάρις και κοινωνεί με τη Χάρη, τότε δεν αναπαύεται να ασχολείται με τα του κόσμου τούτου. Δεν αναπαύεται να ασχολείται με κάτι πεπερασμένα και μάταια και ανάξια λόγου πράγματα. Συχαίνεται, όπως όταν κάποιος βλέπει το πτώμα και λέει: «αμάν να φύγω, για να μη μου δίνει η δυσωδία». Έτσι και ο νους ο χαριτωμένος. Γι’ αυτό επιβάλλεται να προφέρομε την Ευχή. Γι’ αυτό επιβάλλεται. Γι’ αυτό ενδείκνυται. Γι’ αυτό είμαστε υποχρεωμένοι να προσευχόμαστε με την Ευχή. Και μακάριος ο Μοναχός εκείνος που δε χάνει χρόνο και λέει την Ευχή.
Ακρίβεια συνειδήσεως
Πρέπει δε να προσέχουμε τη συνείδηση μας. Όσον κάποιος μελετά τη συνείδησή του, τόσο κι αυτή γίνεται πιο ακριβής. Και τότε αρχίζει να του λέει «εκεί δεν έκανες καλά», «αυτό δεν το έκανες καλά», και αρχίζει και βάζει αρχή μετανοίας κάθε μέρα. Τί λέει το Γεροντικό; Ποιoς είναι Μοναχός; Αυτός που κάθε μέρα βάζει αρχή μετανοίας. Γι’ αυτό και μερικοί που εξομολογούνται συχνά και έχουν αυτό το χάρισμα, ξέρετε πόσο τους βοηθά όταν προσέχουν; Πρέπει να προσέχουν όμως. Διότι πρέπει ο Μοναχός να είναι πολυόμματος.
Ακριβώς λέει εδώ ο Άγιος Μάξιμος ότι «βαδίζει στην γνώση της Αγίας Τριάδος».
Τί κάνει ο νους όταν καθαριστεί; Καταλαβαίνει, εν Πνεύματι Αγίω, πως επικοινωνούν τα τρία πρόσωπα. Και ακριβώς ο άνθρωπος του Θεού πρέπει να διάγει και να έχει τέτοια ενότητα με τους άλλους όπως η Αγία Τριάδα. Αλλά για να το κάνει αυτό καταρχήν πρέπει να φωτιστεί να καταλάβει πως κοινωνούν τα τρία πρόσωπα. Κατά έναν τρόπον απόρρητον και ανεκλάλητον. Έτσι ακριβώς κοινωνεί και ο άνθρωπος του Θεού με τους άλλους συνανθρώπους.
Αυτή η κοινωνία με τους άλλους έχει σχέση με την εκπλήρωση του διακονήματός μας.
Εκπλήρωση του διακονήματος
Σας ζήτησε ένα διακόνημα η Μονή. Να το φέρνετε εις πέρας, να το προσέχετε, ότι διακονείτε όχι σε ανθρώπους, διακονείτε τον Θεό. Πολλές φορές ένας αδελφός έχει ένα κουράγιο και κάνει το διακόνημά του. Αυτό δεν είναι δικό του, είναι της Χάριτος πάλι. Άλλος δεν έχει τόσην έφεση στη θεωρητική ζωή, αλλά έχει έφεση στην πρακτική ζωή. Ο κάθε άνθρωπος, το κάθε πρόσωπο, έχει μία ιδιαιτερότητα. Και δαπανάται και δίνεται και κοπιάζει. Όλα αυτά δεν είναι δικά του. Είναι του Θεού, είναι της Χάριτος. Γι’ αυτό που κάνει, θα πάρει αυτό που θα πάρει και αυτός που είναι στη θεωρητική ζωή, αρκεί να κάνει ό,τι μπορεί. Πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε. Και να μην κάνει τα δικά του και να μην έχει «ίδιον» (δικό του) πρόγραμμα, να μην έχει «ίδιον πιστεύω», να μην έχει «ίδιαν θέση». Μέσα στο κοινόβιο, αυτό κάνει ο κοινοβιάτης. Υποτάσσεται και με αφοσίωση, τηρεί την εντολή που του βάζει η Μονή. Και τότε αυτός αισθάνεται μιαν ειρήνη, αισθάνεται μιαν ησυχία, αισθάνεται μίαν ανάπαυση και ακόμα αισθάνεται ένα πλήρωμα μέσα του. Δεν του λείπει τίποτε. Και ας είναι «εν τω γίγνεσθαι» ακόμα. Παρ’ όλο που δεν είναι απαθής, δηλ. που δεν έφθασε στην απάθεια, αισθάνεται μέσα του αυτό το πλήρωμα που είναι ένα θαύμα. Δεν του λείπει τίποτα. Δεν θέλει τίποτε. Και συνεχώς θέλει να εντρυφά στην αγάπη του Θεού.
Γι’ αυτό πρέπει ο Μοναχός και τη διακονία του να εκπληρώνει και τα άλλα όλα να μην τα ξεχνά. Κι εκείνος, ο οποίος εκπληρώνει τη διακονία του, δε σημαίνει ότι ξεχνά τα άλλα καθήκοντά του, τα κάνει και αυτά. Και θέλει να αναπαύσει «εις τέλος», ολοκληρωτικά, όλους. Όχι μόνον τον Γέροντα να αναπαύσει, που αυτό είναι το πρώτο, αλλά και τον κάθε αδελφό. Να γίνει θυσία, να διακονήσει τον καθένα και αυτό να είναι η χαρμονή του, το αγαλλίαμά του. Εάν αυτό το δείτε μέσα σας, τότε να καταλάβετε ότι «ελάλησεν ο Θεός» μέσα σας και πραγματικά είστε κοινωνοί με τη Χάρι του Θεού. Και αρχίζει ο Θεός να σας φτιάχνει και να σας χτίζει.
Και αυτό το οποίον πρέπει να μάθετε οπωσδήποτε είναι να δίνετε αναφορά στο διακονητή. Διότι ο Γέροντας δεν είναι μαζί σας συνέχεια. Ούτε νοείται ότι «εγώ τέλειωσα και είναι αυτονόητο να φύγω». Θα το πω στο διακονητή. Θα κάνω μιαν υπόκλιση και θα πάω στο καλό. Έτσι ταπεινώνεται ο άνθρωπος. Έτσι αναφέρεται. Έτσι εξαρτάται. Πρέπει ο Μοναχός να έχει μόνιμη διάθεση εξαρτήσεως και αναφοράς. Δεν γίνεται αλλιώς. Δεν υπάρχει άλλη οδός, άλλος τρόπος να βρει αυτό που πρέπει να βρει και δικαιούται να το βρει δηλ. την απάθεια. Όταν ο άνθρωπος ειρηνεύει και δεν επιτίθεται, δεν καταφρονεί το ανθρώπινο πρόσωπο, αναπαύει τον άλλον, τότε αισθάνεται μίαν ευφορία μέσα του και είναι έτοιμος στην προσευχή. Είναι έτοιμος στο να αφοσιωθεί στο Θεό. Είναι έτοιμος στο να αναπαύσει «εις τέλος» το Θεό και να γίνει ολοκαύτωμα. Γι’ αυτό το μέγιστο της μοναστικής επιτυχίας είναι να γίνει κανείς οσιομάρτυς. Να μαρτυρήσει και με το αίμα. Πώς μαρτυρούσαν οι άνθρωποι με το αίμα. Έδιναν όλον τον εαυτό τους.
Μοναχισμός, η «υπέρ φύσιν» ζωή
Επανέρχομαι και πάλι στο θέμα της υπακοής. Για να αποδείξουμε ότι λατρεύουμε το Θεό «εις τέλος» πρέπει να κάνουμε ακριβή υπακοή σε ό,τι μας λέει ο Γέροντας. Αυτό να το προσέξετε. Έρχεσαι εκεί στον Γέροντα και σου λέει κάτι. Σου λέει παιδί μου θα κάνεις αυτό, αυτό κι αυτό, τρία πράγματα. Αυτά πρέπει να τα τηρήσεις. Τρία-τέσσερα, αυτά που σου είπε, ό,τι σου είπε. Διότι διαφορετικά δεν αποδεικνύεις ότι αγαπάς το Θεό. Ακριβώς με αυτήν την εξάρτηση και την τήρηση της υπακοής, έρχεται η θεία ενέργεια μέσα σου και αρχίζει η «υπέρ φύσιν» ζωή. Διότι ο Μοναχισμός είναι μια «υπέρ φύσιν» ζωή. Δεν είναι «κατά φύσιν» ζωή.
Πώς θα ενεργήσει η Χάρις κατά υπερφυσικό τρόπο; Δια της τηρήσεως αυτών των πραγμάτων που μας έχουν δώσει οι Άγιοι Πατέρες. Δεν γίνεται διαφορετικά. Γι’ αυτό βλέπετε πόσο οι Πατέρες πολέμησαν την αυτοσυμβουλία, την ιδιορρυθμία. Αυτά οδηγούν σε ένα κακό αποτέλεσμα. Σε δαιμονικό αποτέλεσμα. Γι’ αυτό βλέπετε οι Πατέρες τη λογική την κατετραυμάτισαν, την κατεπάτησαν. Η λογική είναι δεύτερη, δεν είναι πρώτη. Δεν υπάρχει στο Μοναχισμό πρώτα η λογική. Όχι. Είναι η πνευματική θεώρηση και μετά η λογική θεώρηση. Γι’ αυτό, αδελφοί μου, θέλετε να έχετε ειρήνη, θέλετε να έχετε μέσα σας χαρά, θέλετε να έχετε μέσα σας ησυχία; Τότε πρέπει να τηρήσομε αυτά που μας είπαν οι Άγιοι Πατέρες. Τότε ακριβώς αυτός ο πεφωτισμένος νους, βλέπει τη γνώση των όντων και βλέπει τη θεωρία των όντων. Πραγματικά αρχίζει και αισθάνεται πως διάκειται ο Θεός απέναντι στο λαό, απέναντι στην κτίση, απέναντι σ’ αυτόν προσωπικά. Όποιος δεν έχει ησυχία μέσα του δεν μπορεί να τα δει. Δεν μπορεί ο Μοναχός να ταράσσεται. Δεν μπορεί ο Μοναχός να ασχολείται συνεχώς με διάφορα.
Γι’ αυτό όσο μπορούμε να μην έχουμε οικειότητες, να μην έχουμε συναισθηματισμούς μεταξύ μας. Θα έχουμε σχέση υπό τους κανόνες των όρων της χρείας. Τίποτε άλλο απολύτως. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σχέση. Δεν χρειάζεται φιλία. Δεν είμαστε φίλοι μεταξύ μας. Είμαστε αδελφοί. Και αυτό πρέπει να το τηρούμε συνεχώς. Μόλις διαισθανθούμε ότι κάτι δεν πάει καλά, μόλις διαισθανθούμε ότι κάτι κινδυνεύει μέσα μας, κινδυνεύει το τείχος να καταποντισθεί, αμέσως στο Γέροντα να τρέχουμε. Αμέσως. Και πάντα να είμαστε στο πνεύμα του Γέροντος.
Πρέπει ο Μοναχός να προσέχει. Δίνετε κάτι ως ελεημοσύνη; Αν δεν έχει τη σφραγίδα της ευλογίας, την ελεημοσύνη αυτήν την παίρνει ο διάβολος. Γι’ αυτό παρακαλώ την αγάπη σας, θέλω ανταπόκριση πλήρη στα εντελλόμενα, για να μπορέσει να λαλήσει Θεός μέσα μας, για να μπορέσουμε να βρούμε αυτό για το οποίον ήρθαμε. Ήρθαμε για τον Αγιασμό. Ήρθαμε για τη Θέωση. Ήρθαμε για την απάθεια. Δε γίνεται να τρέχει ο χρόνος και τα πάθη να μένουν τα ίδια. Διότι αν δεν προσέχουμε όχι μόνον μένουν τα ίδια τα πάθη, αλλά έρχονται «έτερα επτά δαιμόνια πονηρότερα των πρώτων». Όλα αυτά να τα προσέχουμε.
Η λύσσα του διαβόλου
Δεν χαρίζεται ο διάβολος. Δεν χαρίζεται. Έχει τέτοια λύσσα και τέτοιο μένος που πρέπει να το καταλαβαίνετε ο καθένας σύμφωνα με τη δύναμή του. Είναι φοβερός. Φοβερή η λύσσα των δαιμόνων. Δεν αντέχει. Γι’ αυτό πρέπει να κατασπαράξουμε το δαίμονα και να μην τον αναπαύουμε. «Ύπαγε οπίσω μου σατανά», αυτό που έλεγε και ο Γέροντας, «εγώ είμαι Μοναχός. Εγώ ήρθα εδώ για Μοναχός. Θα κάνω αυτά που πρεσβεύουν και που επιτάσσονται στους Μοναχούς». Πρέπει να αντιστεκόμαστε, να έχουμε ομολογιακό φρόνημα, να μη βάζουμε εύκολα νερό στο κρασί μας. Να μην ενδίδουμε.
Αν ο Μοναχός δεν κάνει τον κανόνα του τότε είναι υποχείριο του δαίμονος. Ό,τι κι αν κάνει τότε…, δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Αυτό δεν μπορεί να το συγχωρήσει η Χάρις. Γι’ αυτό πρέπει συνεχώς να προχωρούμε βιάζοντες τον εαυτόν μας. «Η Βασιλεία του Θεού βιάζεται και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν». Δεν γίνεται αλλιώς. Και πρέπει να προσέξετε στις ακολουθίες. Να έρχεσθε στις ακολουθίες. Να κανονίζετε και τα διακονήματά σας. Ο λόγος του Γέροντος γίνεται «δόγμα». Έτσι έμαθα εγώ από τον Γέροντά μου. Δεν γίνεται αλλοιώς. Πρέπει να προσπαθείτε να έχετε μέσα σας ειρήνη. Ο διάβολος θέλει, τώρα που θα κοινωνήσουμε, τώρα που θ’ αρχίσει η Θεία Λειτουργία, να μας αλλάξει, να μας μετατρέψει την ειρήνη σε ταραχή. Αυτή είναι η πολιτική του.
Πρέπει ο Μοναχός να αναφέρεται κάθε στιγμή. Όταν ο Μοναχός, για τον άλφα ή βήτα λόγο, δεν ακολουθεί το κοινό πρόγραμμα, τότε πρέπει ν’ αναφερθεί, γιατί δεν το ακολούθησε. Έτσι είναι. Οι Πατέρες αυτό μας παρέδωσαν. Θυμάμαι όταν ήμαστε στην Καψάλα, όταν ήμαστε και λίγοι και στην Νέα Σκήτη ακόμα, ο Γέροντας δεν επέτρεπε να βάλει ‘’Ευλογητός’’ ο εφημέριος αν δεν ήταν όλοι παρόντες.
Δεν γίνεται Κοινόβιο, όταν κάνουμε ό,τι θέλουμε. Έτσι είναι. Θέλω αρμονία. Και αρμονία θα επιτευχθεί όταν υπάρχει η υπακοή στους Μοναχούς μας. Τότε υπάρχει αρμονία και όπου υπάρχει αρμονία, εκεί βασιλεύει το Πνεύμα το Άγιο.
(Απομαγνητοφωνημένη ομιλία στους μοναχούς της Μονής)
http://www.pemptousia.gr
Καθηγουμένου Ι. Μ. Μ. Βατοπαιδίου)
Θα προσχωρήσουμε στον σχολιασμό του 86ου κεφαλαίου της πρώτης εκατοντάδος του Αγίου Μαξίμου. Θα διαβάσω πρώτα το κείμενο και μετά τη μετάφραση:
«Ότε ο νους τελείως των παθών ελευθερωθή, τότε και επί την θεωρίαν των όντων αμεταστρεπτί οδεύει, επί την γνώσιν της Αγίας Τριάδος την πορείαν ποιούμενος».
(Όταν ο νους ελευθερωθή τελείως από τα πάθη, τότε οδεύει αμετάστρεπτα και στην θεωρία των όντων, βαδίζοντας για την γνώση της Αγίας Τριάδος)
Τι σημαίνει ελευθερία του νου;
Τι εννοεί ο Άγιος Μάξιμος λέγοντας ότι ο νους αρχίζει και ελευθερώνεται; Τι σημαίνει ελευθερία του νοός; Εννοεί την ελευθερία του ανθρώπου από τα πάθη. Πώς ελευθερώνεται ο άνθρωπος από τα πάθη; Όταν βαδίζει σωστά τον δρόμον αυτόν τον οποίον μας χάραξαν οι Άγιοι Πατέρες. Μην περιμένουμε να βγάλουμε τα πάθη μας, εφόσον κάνουμε το θέλημά μας. Μην περιμένουμε να γίνουμε απαθείς, εφόσον κάνουμε ό,τι πει ο λογισμός μας. Γι’ αυτό, οι Πατέρες επέμεναν και επιμένουν στο να αρχίσει ο άνθρωπος, που θέλει να είναι στη σωστή και την τελεία οδό, που είναι η μοναστική οδός, απαραλλάκτως και επακριβώς να τηρεί τις υποθήκες τους.
Γι’ αυτό και δεν υπάρχει η Νεοπατερική, η Μετανεοπατερική θέση κλπ. Αυτά όλα δεν υπάρχουν. Άπαξ ελάλησαν οι Πατέρες. Και αυτά τα οποία λένε οι σύγχρονοι Πατέρες είναι η επαλήθευση των προηγουμένων Πατέρων. Δεν υπάρχει κάτι το καινούργιο. Δεν υπάρχει εκσυγχρονισμός. Οι Πατέρες μιλούν στη σύγχρονη γλώσσα, αλλά καταθέτουν την ίδιαν εμπειρία και τα ίδια νοήματα. Δεν υπάρχει Νεοπατερική περίοδος, όπως λένε μερικοί και είναι της μόδας. Γι’ αυτό ακριβώς ο μοναχός που θέλει να βρει τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, πρέπει να πείσει τον εαυτό του να είναι πιστός στις επαγγελίες τις οποίες μας δίνουν οι Άγιοι Πατέρες.
Ακούμε να λέγεται ότι: «ξέρετε, αυτά έγιναν τότε, δεν είναι όπως τώρα. Τότε ήταν έτσι, τώρα οι άνθρωποι άλλαξαν». Οι άνθρωποι δεν άλλαξαν, αλλά είναι ίδιοι. Με τα ίδια πάθη. Όχι μόνον με τα ίδια πάθη, αλλά με περισσότερες, πολλαπλές και πολυσύνθετες αμαρτίες. Άρα, λοιπόν, για να ελευθερωθεί ο νους, πρέπει να ελευθερωθεί από τα πάθη. Γι’ αυτό πρέπει ο νους να ταπεινωθεί· και για να ταπεινωθεί ο νους πρέπει να υποταχθεί. Είδες Μοναχό που του λες πέντε και σου λέει δέκα. Αυτός ο Μοναχός δεν έχει ακόμη αναβλέψει. Είδες Μοναχό να του κάνεις μίαν υπόδειξη και αυτός σου κάνει δέκα; Ακόμα είναι κλειστά τα μάτια του.
Δεν υπάρχει ταπείνωση και δικαιολογία. Δεν μπορούν να ταυτιστούν αυτά τα πράγματα. Γι’ αυτό πρέπει να υποτασσόμεθα αμέσως και με μια χαρμόσυνη διάθεση. Η «χαρούμενη υπακοή» που λένε οι Πατέρες, που λέει ο Γερο-Πορφύριος. Αν αυτό δεν υπάρχει, να ξέρετε ότι ο Μοναχός αυτός έχει ακόμη τα δικά του και είναι έρμαιον των παθών του και είναι τυλιγμένος ακόμη μέσα στην αιχμαλωσία αυτών των παθών. Δεν έχει αρχίσει να καταλαβαίνει τι πρέπει να κάνει. Γι’ αυτό χρειάζεται η ελευθερία του νοός, που οπωσδήποτε πρέπει να επιτευχθεί. Τότε ακριβώς όταν ελευθερώνεται ο νους, λέει ο Άγιος Μάξιμος, «οδεύει, πορεύεται προς την γνώσιν των όντων».
Η γνώση των όντων
Ποια είναι η γνώση των όντων; Αρχίζει και καταλαβαίνει πώς ο Θεός έπλασε τον κόσμο, πώς κυβερνά ο Θεός όλα τα στοιχεία της φύσεως. Αυτά τα καταλαβαίνει όχι με ένα διανοητικό τρόπο. Σε όλα τα βιβλία του ο π. Σωφρόνιος, χωρίζει τη διανοητική ενασχόληση με τα πνευματικά και την εμπειρική ενασχόληση. Και ακριβώς, εμάς τους Μοναχούς ενδιαφέρει η εμπειρική ενασχόληση με τα πνευματικά. Αυτό μας το έλεγε και ο Μακαρίτης ο Γέροντας Ιωσήφ, ότι «όταν αρχίζει και καθαρίζει ο νους, τότε αρχίζει και καταλαβαίνει και αισθάνεται, εν Πνεύματι Αγίω, πώς ο Θεός διοικεί τα πράγματα, πώς ο Θεός ισορροπεί όλα τα πράγματα της κτίσεως, τα ορώμενα και τα μη ορώμενα, και πώς ο Θεός ασχολείται με την προσωπική ζωή εκάστου εξ ημών με ένα ιδιαίτερο τρόπο». Και τότε αρχίζει μια ιδιαίτερη σχέση μας με τον Χριστό. Παρ’ όλον που ο Θεός είναι όλων, εμείς Τον θεωρούμε απόλυτα δικό μας. Είναι απόλυτα δικός μου, εσένα είναι απόλυτα δικός σου και συνάμα είναι όλων. Και δε σημαίνει ότι επειδή είναι απόλυτα δικός μου εσύ χάνεις από την Αγάπην Του. Όχι. Αυτό είναι μεγάλο πράγμα να αρχίζει να το αισθάνεται ο Μοναχός.
Τήρηση των εντολών. Κάθαρση του νου
Όπως ξέρετε και το είπαμε τόσες φορές, ο Μοναχισμός εξωτερικά είναι μια ρουτίνα. Τα ίδια πράγματα κάθε μέρα. Πότε παίρνει νόημα ο Μοναχισμός; Πότε παίρνει ουσία η ζωή μας; Όταν αρχίζουμε και γευόμεθα της Αγάπης του Θεού. Γι’ αυτό πρέπει να τηρούμε τις εντολές. Να είμαστε ευθείς στην τήρησή τους. Τότε αρχίζει να φεύγει αυτό το πέπλο της εμπάθειας από το νου. Τότε αρχίζει μια διαύγεια, όχι διανοητική, αλλά πνευματική. Και αρχίζεις και καταλαβαίνεις. Θυμάμαι τον Γέροντα που μου έλεγε· «άμα αρχίζει και φωτίζεται ο νους, τότε αρχίζεις και καταλαβαίνεις την κένωση του Θεού Λόγου. Πώς ο Θεός κινήθηκε; Πώς έκανε αυτήν την κένωση; Πώς την πραγματοποίησε; Και αρχίζεις και μπαίνεις μέσα στο φρόνημα του Χριστού». Τι λέει ο Απόστολος Παύλος. Ότι πρέπει να φρονούμε όπως φρονεί ο Χριστός. Για να φρονούμε, όπως φρονεί ο Χριστός, πρέπει να αρχίζουμε να γευόμεθα το χαρακτήρα του Χριστού και να Τον μιμούμεθα.
Η τήρηση των εντολών είναι η θεραπευτική μέθοδος για να μπορέσουμε να επιτύχουμε την πνευματική μας υγεία. Γι’ αυτό οι Πατέρες το τονίζουν συνεχώς και εμείς απλώς τα επαναλαμβάνομε. Κάνουμε όπως κάνουν οι Πατέρες. Έτσι έκαναν. Αν διαβάσετε τις κατηχήσεις και τους βίους των Αγίων Πατέρων και τις υποδείξεις και τις νουθεσίες, θα δείτε ότι συνεχώς τονίζουν το θέμα της τηρήσεως των εντολών. Ο Χριστός μας δεν είπε; «Ποιος είναι αυτός που με αγαπά; Ο έχων τας εντολάς μου και τηρών αυτάς».
Αυτό είναι πολύ σημαντικό και γι’ αυτό εμείς ονομαζόμεθα υποταχτικοί. Δεν ονομαζόμεθα αγρυπνούντες ή νηστευτές ή οτιδήποτε. Ονομαζόμεθα υποταχτικοί, διότι το πρώτον, το άλφα και το ωμέγα που κάνουμε, είναι η υπακοή. Γι’ αυτό πρέπει όσο μπορούμε να τηρούμε τις εντολές, για να μπορέσει να καθαρίζεται ο νους. Όσον καθαρίζεται ο νους τόσον και αισθανόμαστε την ελευθερία του. Τότε αρχίζει η καθαρά προσευχή. Γι’ αυτό πολλές φορές αδημονούμε στην προσευχή, στην ακολουθία, και δυσπετούμε και δυσθυμούμε κλπ, διότι δεν έχουμε ανταπόκριση, επειδή μετεωριζόμεθα συνεχώς και δεν έχομε μάθει να προσέχομε στην προσευχή και να στέκεται εκεί ο νους προσεκτικός. Βλέπετε ότι η τήρηση του νοός είναι μια από τις μεγαλύτερες και τις δυσκολότερες ασκητικές εργασίες. Γιατί; Διότι βλέπετε φεύγει ο νους ως αλήτης. Ξαναφεύγει, τον φέρνουμε, ξαναφεύγει, τον επαναφέρουμε. Και πρέπει σ’ αυτό να συνηθίσει ο Μοναχός. Και πότε θα συνηθίσει; Εφόσον παραμείνει στο κελλί του και αρχίσει και προσεύχεται με μια ανησυχία και με μια προσεκτικότητα. Γι’ αυτό πρέπει ο νους οπωσδήποτε να ασχολείται με τα λόγια της προσευχής. Έχει σημασία. Ο Γερο-Πορφύριος κάπου λέει ότι όταν λειτουργεί ο παπάς πρέπει και ένα «και» να το ρουφά ο νους, που λέει στη Θεία Λειτουργία. Αυτό δεν το έλεγε έτσι τυχαία. Πρέπει ακριβώς σ’ όλες τις προσευχές να προσέχομε, όλες να τις ρουφά ο νους, αλλά ιδιαίτερα στο Μυστήριον της Θείας Λειτουργίας.
Καρποί της προσευχής
Όταν ο νους ασχολείται με τα λόγια της προσευχής ευφραίνεται. Θυμάμαι τον παπα-Εφραίμ τον Κατουνακιώτη που μου έλεγε: «ο πρώτος καρπός της προσευχής είναι η χαρά». Και όντως είναι η χαρά. Γι’ αυτό πολλές φορές στον άνθρωπο, – το λένε και αλλού οι Άγιοι Πατέρες-, δίνεται σαν καρπός προσευχής του πένθους, μία χαρά ανεκλάλητος. Αυτό είναι καρπός της προσευχής. Γι’ αυτό πρέπει ο άνθρωπος να προσέχει να τηρεί τις εντολές, για να μπορέσει με καθαρή την καρδιά να βρίσκει αυτόν τον καρπό στην προσευχή.
Όταν ο νους φωτίζεται και αρχίζει και μπαίνει η Χάρις και κοινωνεί με τη Χάρη, τότε δεν αναπαύεται να ασχολείται με τα του κόσμου τούτου. Δεν αναπαύεται να ασχολείται με κάτι πεπερασμένα και μάταια και ανάξια λόγου πράγματα. Συχαίνεται, όπως όταν κάποιος βλέπει το πτώμα και λέει: «αμάν να φύγω, για να μη μου δίνει η δυσωδία». Έτσι και ο νους ο χαριτωμένος. Γι’ αυτό επιβάλλεται να προφέρομε την Ευχή. Γι’ αυτό επιβάλλεται. Γι’ αυτό ενδείκνυται. Γι’ αυτό είμαστε υποχρεωμένοι να προσευχόμαστε με την Ευχή. Και μακάριος ο Μοναχός εκείνος που δε χάνει χρόνο και λέει την Ευχή.
Ακρίβεια συνειδήσεως
Πρέπει δε να προσέχουμε τη συνείδηση μας. Όσον κάποιος μελετά τη συνείδησή του, τόσο κι αυτή γίνεται πιο ακριβής. Και τότε αρχίζει να του λέει «εκεί δεν έκανες καλά», «αυτό δεν το έκανες καλά», και αρχίζει και βάζει αρχή μετανοίας κάθε μέρα. Τί λέει το Γεροντικό; Ποιoς είναι Μοναχός; Αυτός που κάθε μέρα βάζει αρχή μετανοίας. Γι’ αυτό και μερικοί που εξομολογούνται συχνά και έχουν αυτό το χάρισμα, ξέρετε πόσο τους βοηθά όταν προσέχουν; Πρέπει να προσέχουν όμως. Διότι πρέπει ο Μοναχός να είναι πολυόμματος.
Ακριβώς λέει εδώ ο Άγιος Μάξιμος ότι «βαδίζει στην γνώση της Αγίας Τριάδος».
Τί κάνει ο νους όταν καθαριστεί; Καταλαβαίνει, εν Πνεύματι Αγίω, πως επικοινωνούν τα τρία πρόσωπα. Και ακριβώς ο άνθρωπος του Θεού πρέπει να διάγει και να έχει τέτοια ενότητα με τους άλλους όπως η Αγία Τριάδα. Αλλά για να το κάνει αυτό καταρχήν πρέπει να φωτιστεί να καταλάβει πως κοινωνούν τα τρία πρόσωπα. Κατά έναν τρόπον απόρρητον και ανεκλάλητον. Έτσι ακριβώς κοινωνεί και ο άνθρωπος του Θεού με τους άλλους συνανθρώπους.
Αυτή η κοινωνία με τους άλλους έχει σχέση με την εκπλήρωση του διακονήματός μας.
Εκπλήρωση του διακονήματος
Σας ζήτησε ένα διακόνημα η Μονή. Να το φέρνετε εις πέρας, να το προσέχετε, ότι διακονείτε όχι σε ανθρώπους, διακονείτε τον Θεό. Πολλές φορές ένας αδελφός έχει ένα κουράγιο και κάνει το διακόνημά του. Αυτό δεν είναι δικό του, είναι της Χάριτος πάλι. Άλλος δεν έχει τόσην έφεση στη θεωρητική ζωή, αλλά έχει έφεση στην πρακτική ζωή. Ο κάθε άνθρωπος, το κάθε πρόσωπο, έχει μία ιδιαιτερότητα. Και δαπανάται και δίνεται και κοπιάζει. Όλα αυτά δεν είναι δικά του. Είναι του Θεού, είναι της Χάριτος. Γι’ αυτό που κάνει, θα πάρει αυτό που θα πάρει και αυτός που είναι στη θεωρητική ζωή, αρκεί να κάνει ό,τι μπορεί. Πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε. Και να μην κάνει τα δικά του και να μην έχει «ίδιον» (δικό του) πρόγραμμα, να μην έχει «ίδιον πιστεύω», να μην έχει «ίδιαν θέση». Μέσα στο κοινόβιο, αυτό κάνει ο κοινοβιάτης. Υποτάσσεται και με αφοσίωση, τηρεί την εντολή που του βάζει η Μονή. Και τότε αυτός αισθάνεται μιαν ειρήνη, αισθάνεται μιαν ησυχία, αισθάνεται μίαν ανάπαυση και ακόμα αισθάνεται ένα πλήρωμα μέσα του. Δεν του λείπει τίποτε. Και ας είναι «εν τω γίγνεσθαι» ακόμα. Παρ’ όλο που δεν είναι απαθής, δηλ. που δεν έφθασε στην απάθεια, αισθάνεται μέσα του αυτό το πλήρωμα που είναι ένα θαύμα. Δεν του λείπει τίποτα. Δεν θέλει τίποτε. Και συνεχώς θέλει να εντρυφά στην αγάπη του Θεού.
Γι’ αυτό πρέπει ο Μοναχός και τη διακονία του να εκπληρώνει και τα άλλα όλα να μην τα ξεχνά. Κι εκείνος, ο οποίος εκπληρώνει τη διακονία του, δε σημαίνει ότι ξεχνά τα άλλα καθήκοντά του, τα κάνει και αυτά. Και θέλει να αναπαύσει «εις τέλος», ολοκληρωτικά, όλους. Όχι μόνον τον Γέροντα να αναπαύσει, που αυτό είναι το πρώτο, αλλά και τον κάθε αδελφό. Να γίνει θυσία, να διακονήσει τον καθένα και αυτό να είναι η χαρμονή του, το αγαλλίαμά του. Εάν αυτό το δείτε μέσα σας, τότε να καταλάβετε ότι «ελάλησεν ο Θεός» μέσα σας και πραγματικά είστε κοινωνοί με τη Χάρι του Θεού. Και αρχίζει ο Θεός να σας φτιάχνει και να σας χτίζει.
Και αυτό το οποίον πρέπει να μάθετε οπωσδήποτε είναι να δίνετε αναφορά στο διακονητή. Διότι ο Γέροντας δεν είναι μαζί σας συνέχεια. Ούτε νοείται ότι «εγώ τέλειωσα και είναι αυτονόητο να φύγω». Θα το πω στο διακονητή. Θα κάνω μιαν υπόκλιση και θα πάω στο καλό. Έτσι ταπεινώνεται ο άνθρωπος. Έτσι αναφέρεται. Έτσι εξαρτάται. Πρέπει ο Μοναχός να έχει μόνιμη διάθεση εξαρτήσεως και αναφοράς. Δεν γίνεται αλλιώς. Δεν υπάρχει άλλη οδός, άλλος τρόπος να βρει αυτό που πρέπει να βρει και δικαιούται να το βρει δηλ. την απάθεια. Όταν ο άνθρωπος ειρηνεύει και δεν επιτίθεται, δεν καταφρονεί το ανθρώπινο πρόσωπο, αναπαύει τον άλλον, τότε αισθάνεται μίαν ευφορία μέσα του και είναι έτοιμος στην προσευχή. Είναι έτοιμος στο να αφοσιωθεί στο Θεό. Είναι έτοιμος στο να αναπαύσει «εις τέλος» το Θεό και να γίνει ολοκαύτωμα. Γι’ αυτό το μέγιστο της μοναστικής επιτυχίας είναι να γίνει κανείς οσιομάρτυς. Να μαρτυρήσει και με το αίμα. Πώς μαρτυρούσαν οι άνθρωποι με το αίμα. Έδιναν όλον τον εαυτό τους.
Μοναχισμός, η «υπέρ φύσιν» ζωή
Επανέρχομαι και πάλι στο θέμα της υπακοής. Για να αποδείξουμε ότι λατρεύουμε το Θεό «εις τέλος» πρέπει να κάνουμε ακριβή υπακοή σε ό,τι μας λέει ο Γέροντας. Αυτό να το προσέξετε. Έρχεσαι εκεί στον Γέροντα και σου λέει κάτι. Σου λέει παιδί μου θα κάνεις αυτό, αυτό κι αυτό, τρία πράγματα. Αυτά πρέπει να τα τηρήσεις. Τρία-τέσσερα, αυτά που σου είπε, ό,τι σου είπε. Διότι διαφορετικά δεν αποδεικνύεις ότι αγαπάς το Θεό. Ακριβώς με αυτήν την εξάρτηση και την τήρηση της υπακοής, έρχεται η θεία ενέργεια μέσα σου και αρχίζει η «υπέρ φύσιν» ζωή. Διότι ο Μοναχισμός είναι μια «υπέρ φύσιν» ζωή. Δεν είναι «κατά φύσιν» ζωή.
Πώς θα ενεργήσει η Χάρις κατά υπερφυσικό τρόπο; Δια της τηρήσεως αυτών των πραγμάτων που μας έχουν δώσει οι Άγιοι Πατέρες. Δεν γίνεται διαφορετικά. Γι’ αυτό βλέπετε πόσο οι Πατέρες πολέμησαν την αυτοσυμβουλία, την ιδιορρυθμία. Αυτά οδηγούν σε ένα κακό αποτέλεσμα. Σε δαιμονικό αποτέλεσμα. Γι’ αυτό βλέπετε οι Πατέρες τη λογική την κατετραυμάτισαν, την κατεπάτησαν. Η λογική είναι δεύτερη, δεν είναι πρώτη. Δεν υπάρχει στο Μοναχισμό πρώτα η λογική. Όχι. Είναι η πνευματική θεώρηση και μετά η λογική θεώρηση. Γι’ αυτό, αδελφοί μου, θέλετε να έχετε ειρήνη, θέλετε να έχετε μέσα σας χαρά, θέλετε να έχετε μέσα σας ησυχία; Τότε πρέπει να τηρήσομε αυτά που μας είπαν οι Άγιοι Πατέρες. Τότε ακριβώς αυτός ο πεφωτισμένος νους, βλέπει τη γνώση των όντων και βλέπει τη θεωρία των όντων. Πραγματικά αρχίζει και αισθάνεται πως διάκειται ο Θεός απέναντι στο λαό, απέναντι στην κτίση, απέναντι σ’ αυτόν προσωπικά. Όποιος δεν έχει ησυχία μέσα του δεν μπορεί να τα δει. Δεν μπορεί ο Μοναχός να ταράσσεται. Δεν μπορεί ο Μοναχός να ασχολείται συνεχώς με διάφορα.
Γι’ αυτό όσο μπορούμε να μην έχουμε οικειότητες, να μην έχουμε συναισθηματισμούς μεταξύ μας. Θα έχουμε σχέση υπό τους κανόνες των όρων της χρείας. Τίποτε άλλο απολύτως. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σχέση. Δεν χρειάζεται φιλία. Δεν είμαστε φίλοι μεταξύ μας. Είμαστε αδελφοί. Και αυτό πρέπει να το τηρούμε συνεχώς. Μόλις διαισθανθούμε ότι κάτι δεν πάει καλά, μόλις διαισθανθούμε ότι κάτι κινδυνεύει μέσα μας, κινδυνεύει το τείχος να καταποντισθεί, αμέσως στο Γέροντα να τρέχουμε. Αμέσως. Και πάντα να είμαστε στο πνεύμα του Γέροντος.
Πρέπει ο Μοναχός να προσέχει. Δίνετε κάτι ως ελεημοσύνη; Αν δεν έχει τη σφραγίδα της ευλογίας, την ελεημοσύνη αυτήν την παίρνει ο διάβολος. Γι’ αυτό παρακαλώ την αγάπη σας, θέλω ανταπόκριση πλήρη στα εντελλόμενα, για να μπορέσει να λαλήσει Θεός μέσα μας, για να μπορέσουμε να βρούμε αυτό για το οποίον ήρθαμε. Ήρθαμε για τον Αγιασμό. Ήρθαμε για τη Θέωση. Ήρθαμε για την απάθεια. Δε γίνεται να τρέχει ο χρόνος και τα πάθη να μένουν τα ίδια. Διότι αν δεν προσέχουμε όχι μόνον μένουν τα ίδια τα πάθη, αλλά έρχονται «έτερα επτά δαιμόνια πονηρότερα των πρώτων». Όλα αυτά να τα προσέχουμε.
Η λύσσα του διαβόλου
Δεν χαρίζεται ο διάβολος. Δεν χαρίζεται. Έχει τέτοια λύσσα και τέτοιο μένος που πρέπει να το καταλαβαίνετε ο καθένας σύμφωνα με τη δύναμή του. Είναι φοβερός. Φοβερή η λύσσα των δαιμόνων. Δεν αντέχει. Γι’ αυτό πρέπει να κατασπαράξουμε το δαίμονα και να μην τον αναπαύουμε. «Ύπαγε οπίσω μου σατανά», αυτό που έλεγε και ο Γέροντας, «εγώ είμαι Μοναχός. Εγώ ήρθα εδώ για Μοναχός. Θα κάνω αυτά που πρεσβεύουν και που επιτάσσονται στους Μοναχούς». Πρέπει να αντιστεκόμαστε, να έχουμε ομολογιακό φρόνημα, να μη βάζουμε εύκολα νερό στο κρασί μας. Να μην ενδίδουμε.
Αν ο Μοναχός δεν κάνει τον κανόνα του τότε είναι υποχείριο του δαίμονος. Ό,τι κι αν κάνει τότε…, δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Αυτό δεν μπορεί να το συγχωρήσει η Χάρις. Γι’ αυτό πρέπει συνεχώς να προχωρούμε βιάζοντες τον εαυτόν μας. «Η Βασιλεία του Θεού βιάζεται και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν». Δεν γίνεται αλλιώς. Και πρέπει να προσέξετε στις ακολουθίες. Να έρχεσθε στις ακολουθίες. Να κανονίζετε και τα διακονήματά σας. Ο λόγος του Γέροντος γίνεται «δόγμα». Έτσι έμαθα εγώ από τον Γέροντά μου. Δεν γίνεται αλλοιώς. Πρέπει να προσπαθείτε να έχετε μέσα σας ειρήνη. Ο διάβολος θέλει, τώρα που θα κοινωνήσουμε, τώρα που θ’ αρχίσει η Θεία Λειτουργία, να μας αλλάξει, να μας μετατρέψει την ειρήνη σε ταραχή. Αυτή είναι η πολιτική του.
Πρέπει ο Μοναχός να αναφέρεται κάθε στιγμή. Όταν ο Μοναχός, για τον άλφα ή βήτα λόγο, δεν ακολουθεί το κοινό πρόγραμμα, τότε πρέπει ν’ αναφερθεί, γιατί δεν το ακολούθησε. Έτσι είναι. Οι Πατέρες αυτό μας παρέδωσαν. Θυμάμαι όταν ήμαστε στην Καψάλα, όταν ήμαστε και λίγοι και στην Νέα Σκήτη ακόμα, ο Γέροντας δεν επέτρεπε να βάλει ‘’Ευλογητός’’ ο εφημέριος αν δεν ήταν όλοι παρόντες.
Δεν γίνεται Κοινόβιο, όταν κάνουμε ό,τι θέλουμε. Έτσι είναι. Θέλω αρμονία. Και αρμονία θα επιτευχθεί όταν υπάρχει η υπακοή στους Μοναχούς μας. Τότε υπάρχει αρμονία και όπου υπάρχει αρμονία, εκεί βασιλεύει το Πνεύμα το Άγιο.
(Απομαγνητοφωνημένη ομιλία στους μοναχούς της Μονής)
http://www.pemptousia.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Έναρξη 11ης Εκπαιδευτικής Σειράς ΑΔΙΣΠΟ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
