2012-04-09 16:25:14
Συνέντευξη στον Βαγγέλη Λιακόγκονα
- Πως, τελικά, έφτασε στη δυσχερή αυτή κατάσταση η χώρα;
Η Ελλάδα στην ιστορία της «κατάλυσης των πάντων»: ήταν σαν τη γυναίκα που κέρδισε ένα φούρνο μικροκυμάτων σε πρωινάδικο, και πριν τον χρησιμοποιήσει δεν της είπε κανείς ότι αν βάλει αλουμινόχαρτο μέσα θα ανατιναχθεί το σπίτι… Αυτό έπαθε η Ελλάδα με την ΕΟΚ. Διαχειριστήκαν άλλοι την ευκαιρία να εκτινάξουμε στα ύψη το ειδικό προϊόν μας, εκεί είναι το ζήτημα. Μια χώρα που βγάζει τα πάντα κάνει λ.χ. εισαγωγή κρεάτων 72%. Μια γεωργική – κτηνοτροφική χώρα… Έλεος! Μόνο τον πλούτο π.χ. στα βότανα που βγαίνουν στη χώρα να υπολογίσουμε, που είναι πάνω από 3.000 είδη, τους «ξεσκίζουμε». Βγήκε η ελληνική φέτα στην Αμερική και απογειώθηκε. Η Τουρκία «τόσο δα έκανε» για τον Τουρισμό και τον έχει εκτινάξει… Τι να λέμε; Είμαστε κάθε τετραγωνικό και αξία και τα «ξέσκισαν» όλα αδιάντροπα. Είναι επιτελάρχες της παγκόσμιας τραπεζικής χούντας και μόνο. Τρέμω και με αυτό το PSI –που υποτίθεται ότι κατάφερε ο Βενιζέλος εν μια νυκτί. Με τι μελλοντικές υποσχέσεις στο διεθνές τραπεζικό σύστημα επετεύχθη; Δεν ξέρω τι θα «ξεσκεπάσει» αυτή η ιστορία - Αν ήταν στο χέρι σου να επιλέξεις τον πρωθυπουργό ποια θα ήταν η επιλογή σου;
Θα πω κάτι τρελό. Θα διάλεγα για πρωθυπουργό μια γερή μάνα, χήρα, που μπορεί να τα καταφέρει με λίγα. Μια μάνα χωρίς υποχρεώσεις, να γνωρίζει λίγα γράμματα και να μπορεί να «φέρει βόλτα» το σπίτι με λίγα. Να της βάλουν και έναν «πυρήνα» τεχνοκρατών από δίπλα για να μην κάνει λάθη… Αυτή θα διάλεγα.
- Ρώτησα και τον Γιάννη Κότσιρα. Αν είχες να επιλέξεις με το πιστόλι στον κρόταφο, για πρωθυπουργό, ποιός θα ήταν αυτός; Παπαδήμος, Βενιζέλος ή Σαμαράς.
Σίγουρα τον Παπαδήμο, γιατί κατάφερε σε μια πολύ δύσκολη στιγμή να «τα φέρει» σε ισορροπία, χωρίς να πάρει φράγκο –αν και παίζει το ρόλο των τραπεζών- αλλά στη δύσκολη ώρα κατάφερε να βάλει σε τάξη τα πράγματα. Και αυτό δεν νομίζω ότι είναι δική μου άποψη μόνο. Αυτή η θέση κυριαρχεί στον κόσμο, αν ρωτήσεις έξω.
«Ο Τσίπρας; Η Φιλοθέη αριστερίζει»
- Υπάρχει καλλιτέχνης που θα μπορούσε να γίνει άξιος πρωθυπουργός;
Εγώ θα έβαζα, για παράδειγμα, υπουργό Πολιτισμού τον Γεωργουσόπουλο. Δεν γίνεται να μπαίνουν σε διευθυντικές θέσεις άνθρωποι που μπορούν απλώς να κάνουν πολλά τηλέφωνα… Τους αφήσαμε όλοι «κάτω απ’ τη μύτη μας» και «έπαιξαν μπαλάκι στην πλάτη μας» εδώ και 60 χρόνια. Νισάφι πια…
- Θα σου διαβάσω μερικά ονόματα και θέλω -αν γίνεται- να σχολιάζεις με μια λέξη:
Αν το πάμε έτσι, να σου πω αρχικά ότι εγώ βλέπω το «Muppet Show» μπροστά μου. Δεν «με ψήνει» κανείς…
Αλέξης Τσίπρας: «Ενδιάμεση κατάσταση. Η Φιλοθέη ‘αριστερίζει’»
Φώτης Κουβέλης: «Ελάτε όλοι οι ‘αριστερούληδες’ να βρούμε ένα μικρό σπιτάκι να μπούμε μέσα»
Αλέκα Παπαρήγα: «Είναι αυθεντική η Αλέκα. Μ’ όλα τα λάθη της»
Γιώργος Καρατζαφέρης: «Κοτσαμπάσης»
Πάνος Καμμένος: «Καμμενιά»
Λούκα Κατσέλη: «Την εκτιμώ σαν επιστήμονα. Άνθρωποι όπως αυτή έκαναν λάθος στηρίζοντας τόσα χρόνια ένα σαθρό πολιτικό κόμμα»
Ντόρα Μπακογιάννη: «Διασχίζομαι για αυτή τη γυναίκα. Σε προσωπικό επίπεδο είναι καταπληκτική, στο πολιτικό είναι ‘για να ρίχνεις κουτουλιές’…».
- Είμαστε σε μια διαφορετική από τις προηγούμενες προεκλογική περίοδο. Πιστεύεις ότι θα μεταβληθούν οι μέχρι τώρα ενδείξεις (μη αυτοδυναμία, άνοδος μικρών ακραίων πολιτικών ‘φωνών’) κατά τη διάρκειά της;
Ναι, σίγουρα. Αυτό που με παρηγορεί είναι ότι το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ θα τα ψηφίσουν όσοι έχουν άμεσο συμφέρον, κι αυτοί είναι λιγότεροι από ποτέ. Δεν έχουν να μοιράσουν όπως παλιά. Από κει και πέρα πρέπει ο Έλληνας να επιλέξει με ψυχή. Θα δείξει…
«Ο Βενιζέλος να φτιάξει άλλο κόμμα και τον ψηφίζω»
- Ποιος «φταίει περισσότερο», ο πολίτης ή ο δικομματισμός;
Φταίμε κι εμείς. Αλλά νομίζω ότι τα δύο αυτά ελεεινά κόμματα πρέπει να χτυπηθούν πάραυτα. Επίσης, θεωρώ τεράστιο πολιτικό λάθος του Βενιζέλου, απ’ τη στιγμή που πέτυχε να διασώσει την προσωπικότητά του, ρίχνοντας δουλειά και μιλώντας Ελληνικά, να συνεχίσει με το ΠΑΣΟΚ. Τι κάθεσαι σε αυτό το αχάριστο και άθλιο κόμμα; Φτιάξε ένα κόμμα καινούργιο. Πάρε πέντε ανθρώπους να καταλαβαίνουν και κάνε μια καινούργια κατάσταση. Ειλικρινά, αν γινόταν αυτό θα τον ψήφιζα, θα «με έψηνε». Αλλά όταν βλέπω ότι πάνε να ανακαινίσουν, να διασώσουν ένα κατεστραμμένο brand name, που δεν υφίσταται καν πλέον, απογοητεύομαι. Αν τελικά κατάφερε κάτι ο Γιώργος, είναι το «αναπαύεται η ψυχή μου μετά του ΠΑΣΟΚ».
- Είπες πρόσφατα πως είμαστε λαός που εύκολα μπορεί να αποθεώσει κάποιον, αλλά και να τον ρίξει απότομα . Τρώμε οι ίδιοι τα σωθικά μας;
Ας το δούμε ως εξής: Πήγαινε σε ένα χωριό και βρες ένα παιδί που έχει ταλέντο σε κάτι. Αν αυτό δεν εντοπιστεί από το σπίτι του και ενθαρρυνθεί να το αξιοποιήσει, θα «το φάνε». Υπάρχει ζήλια και φθόνος. Όπως έλεγα και σε ένα στιχάκι σε παλιά επιθεώρηση: «Στη χώρα ο φθόνος κυκλοφορεί αφθόνως». Από την άλλη, βλέπεις καλλιτέχνες, καλούς ηθοποιούς, σκηνοθέτες νέους με ενδιαφέρον και είναι σαν κάποιος να τους «ρουφάει το μυαλό» για να συντονιστούν σε ό,τι είναι αρεστό και δεν «ενοχλεί». Ας δούμε και την παραστατική Τέχνη, τα θέατρα: Υπάρχουν 350 θέατρα και δεν έχουμε –πλην ψηγμάτων- μια παράσταση που να μιλά για το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή, ότι δηλαδή καταρρέει το τραπεζικό σύστημα και πως πρόκειται για μια «χούντα τραπεζών» που θέλει να διαλύσει όλη τη νότια Ευρώπη. Περί αυτού πρόκειται.
- Το ευρώ «απέτυχε» όπως κάποιοι διατείνονται ή κάτι απλώς πήγε λάθος στη «συνταγή» και προλαβαίνει να σωθεί στο «μαγείρεμα»;
Έχει αποτύχει το ευρώ, ό,τι κι αν κάνουν. Πνέει τα λοίσθια. Το λένε όλοι οι σοβαροί οικονομολόγοι σε Ευρώπη και Αμερική, εδώ και 5 χρόνια. Απέτυχε γιατί δεν έλαβε υπόψη τα ειδικά βάρη των εθνικών προϊόντων των χωρών που είχε. Η Μεσόγειος είναι ο παράδεισος. Γιατί πάνε να τον κατεδαφίσουν; Επειδή ζουν σε κάτι «πρασινομωβ» κτίρια και τρώνε άσπρα λουκάνικα;
- Υπάρχει πολιτική πρόταση αυτή τη στιγμή που θα μας βγάλει από το οικονομικό τέλμα;
Από τα κόμματα που κατέρχονται αυτή τη στιγμή, όχι. Αισθάνομαι ότι κανείς τους δεν αγαπάει την Ελλάδα. Μόλις άρχισε να «μυρίζει εκλογή» άρχισαν να φαίνονται όλοι τι «μάπες» είναι…
«Θα ψηφίσω ΚΚΕ, αλλά δεν το φωνάζω»
- Έχεις αποφασίσει ποιό κόμμα θα στηρίξεις στις εκλογές;
Ναι. Δεν θέλω όμως να το λέω δυνατά, γιατί όταν λέω ότι θα ψηφίσω ΚΚΕ αρχίζει και γίνεται ολόκληρη συζήτηση με επίκεντρο αυτό και μόνο. Για μένα σε ένα πράγμα και μόνο θα πρέπει να συγκεντρωθούν οι Έλληνες αυτή τη στιγμή: Πρέπει να «χτυπηθεί» παραδειγματικά ο δικομματισμός. Με τον όποιο τρόπο. Και, επιτέλους, επιλέξτε. Εγώ κατ’ επιλογήν έχω πάει εκεί, γιατί «δεν υπάρχει άλλη μπουτίκ ανοιχτή». Και, εδώ που τα λέμε, καλώς ή κακώς το ΚΚΕ είναι το μόνο μαγαζί που έχει… μαγαζί.
- Πως αποτιμάς τη φασαρία που έγινε με τον Γιώργο Νταλάρα το Μάρτιο;
Λάθος κίνηση σε λάθος στιγμή, αφού «κούνησε το κόκκινο πανί». Το «δωρεάν» προκάλεσε. Ο λαός ξεχνάει γρήγορα. Είναι ένας καλλιτέχνης που έδωσε πολλά στον κόσμο. Το σημείο που «ξεπέρασε» ο Νταλάρας και τον έκανε τραγικό πρόσωπο για λίγο είναι ότι, ενδεχομένως, θεωρεί πως η προσωπική του κρίση πρέπει να είναι η θέση όλων.
Παρεμπιπτόντως, όμως, οι μέχρι τώρα μηχανισμοί της πληροφορίας δεν μπορούν να κάνουν με τον ίδιο τρόπο τα «στημένα» που έκαναν μέχρι σήμερα. Την επόμενη στιγμή ενός συμβάντος η εικόνα έχει διακινηθεί με το video, όπως στο θέμα Νταλάρα. Ενώ δούλεψε ο μηχανισμός για να τον προστατεύσει, το internet κινητοποιούσε συνέχεια την αντίρροπη δύναμη. Δεν θα κρίνω γενικά αν αυτό έγινε καλώς ή κακώς, αν και για μένα είναι κακώς. Δεν είναι αντικειμενικά σωστό ένας καλλιτέχνης επειδή έχει παντρευτεί μια γυναίκα που είναι στο διοικούν κόμμα να υφίσταται αυτήν την ταλαιπωρία.
- Στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας είναι το ζήτημα των λαθρομεταναστών. Ποιά η άποψή σου για τα κέντρα κράτησης που ετοιμάζονται;
Είναι τρομερά επικίνδυνο αυτή τη στιγμή το μάντρωμα των μεταναστών, έτσι όπως σχεδιάζεται, με τόσο μεγάλη ευκολία. Όταν υπογράφτηκε το «Δουβλίνο 2» ήμασταν ενήμεροι: «Όπου πατήσει ο μετανάστης εκεί είναι η πατρίδα του». Εξάλλου είμαστε το πιο εύκολο «οικόπεδο» ως «οικόπεδο γωνία». Το ξέραμε. Το ψήφισαν όλοι. Δυστυχώς ο Έλληνας δεν ενημερώνεται. Κι εγώ ο ίδιος –που γενικά ενημερώνομαι- το έμαθα τυχαία όταν βρέθηκα πέρυσι στις Βρυξέλλες, μιλώντας με τη φίλη μου Μαριέττα Γιαννάκου – Κουτσίκου.
- Το Μνημόνιο είναι, τελικά, μονόδρομος; Υπάρχει εναλλακτική; Αν ήσουν βουλευτής θα το ψήφιζες; Τι θα αντιπρότεινες;
«Θα χρειαζόμασταν έναν Φιντέλ Κάστρο»
Είναι δύσκολο, αλλά όχι ανέφικτο. Θα χρειαζόμασταν έναν Φιντέλ Κάστρο, που θα πει: «Σταματάω τους εξοπλισμούς. Κάνω την Ελλάδα ανοχύρωτη χώρα. Τα βρίσκω με τους γείτονες, κάνουμε μια ισχυρή ομοσπονδία μεσογειακών κρατών». Τώρα έχουμε το ‘θησαυρό’ στα χέρια μας και μας χρησιμοποιούν σαν «περίπτερα» μεταφοράς όπλων κοκαϊνης και ναρκωτικών –αυτό έχει γίνει η Μεσόγειος-. Όπως είναι το σύστημα, όσες κυβερνήσεις εξυπηρετούν το deal αυτό επιβιώνουν. Στις άλλες «κλείνουν τα σπίτια». Πώς, άλλωστε, κάηκε η μισή Πελοπόννησος;
Έτσι, λοιπόν, θα έπρεπε να πάμε. Με συντονισμό των ανθρώπων να ξαναγυρίσουν στη γη τους με bonus κλπ.. Γνώρισα έναν αντιδήμαρχο Καρδίτσας 35 ετών με γεωπονικές σπουδές, είναι ο ίδιος αγρότης, και εφαρμόζει μια τεχνική laser στα χωράφια του. Του είπα να το διαδώσει και σε άλλους 50 νέους γύρω του… Ερήμωσε η χώρα. Ενώ παράγει τα πάντα.
Επίσης, γιατί δεν επενδύουμε στο μεγάλο μας «όπλο», τον Πολιτισμό; Πώς γεμίσαμε «Όρνιθες» και «Άξιον εστί» σε εποχή που δεν υπήρχαν επιδοτήσεις; Ας παραδειγματιστούμε από τότε. Όπως, άλλωστε, είπε ο ΚΥΡ «ο Θεός έριξε στην Ελλάδα μια ‘αλατιά’ παραπάνω».
- Αν ερχόταν ο Παπανδρέου ή/και ο Καραμανλής σε μια συναυλία σου και κατόπιν τους συναντούσες, τι θα τους έλεγες;
«Συνάντησα τον Γιώργο και ούτε που τον κοίταξα»
Συνάντησα τον Παπανδρέου σε ένα εστιατόριο προχθές. Μίλησα στην Άντα κι αυτόν ούτε που τον κοίταξα. Δεν του μιλάω καν.
- Όλα τα δεινά οφείλονται στον δικομματισμό που τόσα χρόνια «λύνει και δένει» ή ευθύνονται και τα κόμματα της αντιπολίτευσης με τη στάση τους;
Για μένα είναι δύο συνεργάτες που «παίζουν μπαλιές». Είναι το ίδιο δεξιοί και οι δύο. Βαθύτατα δεξιοί. Το ΠΑΣΟΚ έγινε ακόμη πιο επικίνδυνη Δεξιά από τη ΝΔ. Και, επίσης, πολύ σωστά η ΝΔ βρίσκεται πλέον κοντά στο «Ωνάσειο», ώστε τα υπερήλικα να έχουν γρήγορα πρόσβαση εκεί… (γέλια)
Το δραματικό –γενικά- είναι ότι όλοι είναι ευχαριστημένοι με τη θέση που έχουν στο πάνελ… Δεν θέλουν παραπάνω γιατί το παραπάνω έχει ευθύνες. Έπειτα, πια Αριστερά; Έτσι ήταν η Αριστερά το ’50 και το ‘60; Δεν είναι μόνο η διάσπαση. Είναι η διάσπαση του αισθήματος. Δεν ησυχάζει κανέναν πολίτη το ότι «εκεί είναι το σπίτι του».
- Πώς κρίνεις τη στάση του ΚΚΕ απέναντι στο «Κίνημα των μεσαζόντων»; Είναι ή όχι μια από τις λύσεις στο πρόβλημα της ακρίβειας;
Το ΚΚΕ εξετέθη γιατί εκεί υπάρχει «δάγκωμα» και μια παλαιομοδίτικη κατάσταση, ένας «μικρονούς». Για το εξαιρετικό βιβλίο του Μπογιόπουλου τους έλεγα: «Παιδιά, η γενιά του internet δεν θα διαβάσει 500 σελίδες, ‘φωτίστε’ 40 σημεία να το διαβάσει ο πιτσιρίκος».
Προσωπικά, πάντως, γι’ αυτό δεν φοβάμαι τον Έλληνα. Βρίσκει λύσεις. Στα Γρεβενά υπάρχει ανταλλακτική λαϊκή αγορά εδώ και ενάμιση χρόνο. Υπάρχει πολυκατοικία στη Νέα Σμύρνη όπου μαγειρεύουν εκ περιτροπής. Μαζεύουν λεφτά και μαγειρεύουν δύο διαμερίσματα για όλη την πολυκατοικία ανά εβδομάδα…
Σε ό,τι αφορά εμένα, είχα φροντίσει να εκπαιδευτώ στη φτώχεια. Η δεκαετία με την ομάδα -μουσικού θεάτρου «Σπείρα – Σπείρα»- με εκπαίδευσε στο να βρίσκω τρόπους με τα πάρα πολύ λίγα να γίνεται δουλειά.
- Είσαι αισιόδοξος για τη «συνέχεια του έργου»;
Είμαι αισιόδοξος γιατί αυτή τη στιγμή ο Έλληνας μέσα στο κεφάλι του συνειδητοποιεί το ξεγέλασμα, έχει κοροϊδευτεί, έχει «σουρθεί στη σκλαβιά». Φυσικά δεν έχει τους ίδιους ρυθμούς αντίδρασης -γιατί έχει μια τηλεόραση που τον σέρνει στην κατάθλιψη- αλλά από την άλλη υπάρχει αυτό που λέμε ενδοσυνεννόηση σε πολλά επίπεδα, αλλά και το internet που έχει αρχίσει και κάνει πολύ ουσιαστική δουλειά.
Σαν καλλιτέχνης είμαι υποχρεωμένος «να κοιτώ πίσω από το λόφο με τα σκουπίδια», για να υποσχεθώ την επόμενη μέρα. Αλλιώς τι; Και, εν τέλει, η ουτοπία είναι δουλειά της Τέχνης…
Έχω το κουράγιο να ονειρεύομαι κάτι που είναι έξω από τη σημερινή λογική, και αυτό το μπορώ επειδή δεν έβαλα τον εαυτό μου ποτέ να λειτουργήσει με το συμφέρον. Αν έχεις «ανακατευτεί με τα σκατά» δεν αντέχεις να σκεφτείς, παρά κοιτάς πως θα βολευτείς.
- Τι λείπει από τα πολιτιστικά πράγματα και έχει χαθεί η μαγεία των προηγούμενων 10ετιών;
Λείπουν το θάρρος και η ιδέα. Δεν υπάρχει ιδεολογία από πίσω… Στους σκηνοθέτες δεν υπάρχει καν ρεαλισμός. Ο Κουν, ο Βολανάκης, ο Βουτσινάς είχαν βασική ιδέα. Σήμερα τα φτιάχνουν όλα με αντιγραφή. Δεν είναι δυνατόν όταν είσαι στην κοιτίδα της Τέχνης να λειτουργείς έτσι. Εγώ τη χρονιά που δούλεψα τον «Δικαιόπολι» το έκανα για εκπαίδευση και νόμιζαν ότι τρελάθηκα. Έλεγα «αφού ασχολούμαι με αυτό το είδος ας μάθω πώς είναι και ο βασικός άξονας». Πήγαν να με «σκοτώσουν» καλλιτεχνικά, όμως κανείς δεν μπόρεσε να το κάνει γιατί είχα ενωθεί με αυτό το πράγμα. Την ώρα που παίρνεις ένα κείμενο που αντέχει 4.000 χρόνια θα πας να κάνεις τον έξυπνο; Όχι. Μόνο αυτό σε σώζει…
- Η -εναλλακτική και παραδοσιακή μαζί- καλλιτέχνης Ξανθίππη Καραθανάση με την οποία συνεργάστηκες, είναι η φωνή της διαφορετικής Ελλάδας που θέλει να αλλάξει και θα τα καταφέρει σε πείσμα των καιρών;
Πράγματι, ναι! Της απεύθυνα πρόσκληση -αν και δεν είχε μεγάλη δράση αυτή την περίοδο- επειδή με κάλεσε το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και ήθελα να έχω μαζί μου τη «φωνή της ψυχής της Μακεδονίας» –εκτός από τους τέσσερις μουσικούς και την κοπέλα που τραγουδούσε στο Αθηναϊκό έργο, όλοι τους Μακεδόνες. Ήταν συγκλονιστική και το αίσθημα που δημιούργησε τόσο πυκνό. Ερμηνεύοντας τον «Δερβίση» σχεδόν δεν αντέξαμε την προσέγγισή της. Ενθουσιάστηκα και ενδιαφέρθηκα εκ νέου για το ίδιο μου το έργο. Σκέφτομαι πώς θα μπορούσα να την αξιοποιήσω. Κι αυτή αισθάνθηκε διαφορετικά μέσα στη «ροκ» εικόνα της μουσικής αυτής παράστασης.
«Πρέπει πρώτα να ξε-φοβηθούμε»
- Το ελληνικό τραγούδι έχει παρόν, μέλλον; Η κατάσταση βοηθά στην ανάδειξη σοβαρών πολιτιστικών θεαμάτων;
Πρέπει πρώτα να ξε – φοβηθούμε. Βλέπω ότι όλοι πάμε με τα παλιά δεδομένα. Πρέπει να το συνηθίσουμε. Δεν υπάρχει το «πριν».
Η κρίση, πάντως, βοήθησε. Φέτος δούλεψαν όλα τα «καλά φαγιά», όπως η «Αυλή των θαυμάτων», το Θέατρο Τέχνης, η παράσταση του Παπαβασιλείου, αυτή της Ράντου.
Αυτό το βίωσα και στην περιοδεία που πρόσφατα έκανα στη Βόρειο Ελλάδα. Όσο κι αν πειράξεις τα κομμάτια, αν το περιεχόμενο είναι που «κεντρίζει» το κοινό θα το αγκαλιάσει. Είναι αμετακίνητη δύναμη τόσα χρόνια. Δεν «κλωτσάει» κάτι αν δεν είναι dépassé. Υπάρχουν τραγούδια γραμμένα 20 χρόνια πριν και βλέπεις ότι παραμένουν ατόφια… Γιατί τότε μας ένοιαζε, απλά. Δεν θέλαμε να είναι απλά επίκαιρο ένα κομμάτι, αλλά «να αγγίζει» κι άλλα πράγματα.
- Ετοιμάζεις κάτι αυτή την περίοδο; Μόλις «έπεσε η αυλαία» της Αθηναϊκής χειμερινής σεζόν.
Δεν ετοιμάζω ακριβώς, συλλέγω απλά. Έγραψα τραγούδια για το «Δεν μασάμε» (εμβόλιμη εβδομαδιαία μουσική παράσταση) που πρέπει να τα νιώσω να ζουν στη σκηνή για να δω αν πρέπει να απομνημονευθούν. Φέτος στην «Αθηναϊδα» ανεβάσαμε αυτό το έργο του Άκη Δήμου «Σιγά τα αίματα» που «διαλύει» όλους τους μηχανισμούς εξουσίας με παρωδιακό τρόπο και πίστευα ότι θα φτάσει. Δεν έφτασε. Το κοινό είναι τόσο πληγωμένο που δεν έχει τη δυνατότητα να κάνει παρομοίωση μέσα του. Έτσι λίγο το «υπερσαστίσαμε». Πάντως, εγώ πόνταρα στο έργο και το επιβάλλαμε, αφού μάλιστα ήρθε σε πολύ δύσκολη στιγμή και η ομάδα με αυτό έκανε το οριστικό βήμα προς το μουσικό θέατρο αλλά και το βήμα προς την απαλλαγή από την «ευκολία» της.
Το πόσο έχει ανάγκη αυτή τη στιγμή από αγάπη, στοργή και συντροφικότητα στο μοίρασμα και της Τέχνης με οδήγησε να κάνω και τη δεύτερη –εβδομαδιαία- παράσταση την οποία δεν καταδέχτηκα καν να κοινοποιήσω, μαθεύτηκε από στόμα σε στόμα. Ήθελα να γίνει έτσι, να διαδοθεί σαν τα «κρυφά» επί Χούντας. Λειτούργησε σαν «εστία θυμού». Έριξε αυλαία αλλά θα συνεχίσει από 25 Μαϊου στο «Αίθριο» του «Ελληνικού Κόσμου».
- Μήπως πρέπει, τελικά, να επενδύσουμε καλλιτεχνικά στα νέα πρόσωπα, όπως λ.χ. στις άφθαρτες Νατάσα Μποφίλιου, Ελεονώρα Ζουγανέλη;
Πραγματικά ναι, έτσι είναι, αλλά θα γίνω και λίγο σκληρός. Ακόμη κι αυτές νιώθω ότι «πάνε με τις περσινές μοδίστρες». Απαιτώ να βρουν καινούργιες ή να μην έχουν καθόλου. Από τη νέα γενιά καλλιτεχνών, τραγουδοποιών, θέλω κάτι που να με πείσει ότι «να, αυτή είναι η καινούργια σου ζωή». Χαίρομαι γιατί αυτή τη στιγμή «τα παιδιά μας» έχουν αλλάξει συμπεριφορά. Ακούμε μια άλλη γλώσσα στο τραγούδι πια. Ακόμη, όμως, έχουμε την εσωστρέφεια των «παιδιών των διαμερισμάτων». Πρέπει να «ανοίξουν τα παράθυρα και να βγάλουν τα τραγούδια τους έξω».
«Δεν θέλω να είμαι ο επόμενος του Χατζηδάκι»
- Υπάρχουν οι συνεχιστές των Λοΐζου, Χατζιδάκι, Θεοδωράκη;
Ξέρεις πόσο συχνά ακούω το «είστε ο επόμενος μετά τον Χατζιδάκι»; Δεν θέλω να είμαι κανενός ο επόμενος. Μ’ αρέσει που στα χρόνια που μου έτυχαν μπόρεσα, ακριβώς επειδή ήμουν φοβερός fan των προηγουμένων, να «κάνω γέφυρα» δημιουργών με τους επόμενους. Όπως και η Λίνα Νικολακοπούλου. Νομίζω πως αυτή η γέφυρα δημιούργησε και τη νέα γενιά τραγουδοποιών. Οι παραπάνω τρεις που ανέφερες ήταν παιδιά μιας συνθήκης, αλλά ο καθένας στην εποχή του δημιούργησε το περιβάλλον του, με προεξέχοντα –κατ’ εμέ- τον Χατζηδάκι. Αυτός «πάντρεψε» τον ελληνικό μύθο με την παγκόσμια σκηνή της Ευρώπης.
- Κεφάλαιο «Ομάδα Μουσικού Θεάτρου ‘Σπείρα – Σπείρα’». Έργο ζωής;
Έχοντας δημιουργήσει έναν πυρήνα, ήθελα πολύ να προχωρήσουμε σε μια εικόνα που θα δείχνει ότι, ναι, αλλάξαμε τα πράγματα στην Αθήνα. Πριν τη «Σπείρα» δεν ανέβαζαν τα θέατρα μουσικοθεατρικά έργα, γιατί οι παραγωγοί τα θεωρούσαν ασύμφορα. Κι όμως, αυτή η ομάδα έδειξε ότι και με ένα πιάνο μπορεί να γίνει δουλειά. Αρκεί να υπάρχει θέμα. Το περιεχόμενο είναι που μετράει.
«Δεν θα με δεις με πούρο δίπλα σε πολιτικούς»
- Το περασμένο φθινόπωρο ο τότε υπουργός Εργασίας κατήρτισε τον κατάλογο με τις χρηματοδοτούμενες τη διετία 2007-2009 ΜΚΟ και συλλόγους, όπου περιλαμβανόταν η ‘Σπείρα – Σπείρα’, και κάποιοι αντέδρασαν. Κατόπιν δήλωσες: «Όποιος τα βάζει με τη Σπείρα ρημάζει εκκλησία. Δεν μασάμε. Πήραμε πολύ λιγότερα από όσα θα ‘πρεπε». Θεωρείς ότι επιχορηγούνται συνήθως λάθος ΜΚΟ και σύλλογοι;
Για να τελειώνουμε, αυτό δεν ήταν επιχορήγηση ελληνικών χρημάτων. Ήταν χρήματα της ΕΟΚ τα οποία δικαιούνται οι άνεργοι. Η «Σπείρα» είναι 12 χρόνια άνεργη και χρηματοδοτείται από την τσέπη μου. Μας ειδοποίησαν ότι υπάρχει πρόγραμμα του ΟΑΕΔ με το οποίο μπορούν να καλυφθούν οι άνεργοι. Επίσης δεν έλαβα εγώ χρήματα, γιατί η «Σπείρα» είναι εταιρεία στην οποία δεν ανήκω. Αυτό απλά τότε ήταν ένα «μαστίγωμα», του στυλ «σκάσε και μη μιλάς γιατί ‘σ’ έχουμε’», εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ. Στον κατάλογο αυτό, ήταν άλλοι 500 και «έπαιξα» πρώτος εγώ. Για να μη μιλάω. Κάθε φορά που μίλαγα, ερχόταν το ΣΔΟΕ στο σπίτι. Ήταν χτύπημα κάτω απ’ τη μέση για να το βουλώσουμε. Κοίτα, όμως, να δεις σε πόσο σύντομο διάστημα «το πήρε ο διάολος». Τα χρήματα (150.000 σε 6 δόσεις) τα αξιοποιήσαμε πληρώνοντας εφορίες, μεροκάματα για 5 χρόνια… Τα «κάναμε χρυσάφι», γιατί είχαμε μάθει στο «τίποτα» και επιβιώσαμε.
Ό,τι κι αν λένε, ο κόσμος ξέρει που μένω, ποιος είμαι και τι ζωή κάνω. Δεν με βλέπουν ποτέ δίπλα σε πολιτικούς με πούρα, σε καμία lifestyle δεξίωση. Όποτε πήγα, ήταν γιατί κάποιος φίλος με φώναξε. Μέχρι και «αυτοκρατορικό συνθέτη» με αποκάλεσαν επειδή η Νατάσα Καραμανλή με κάλεσε και έπαιξα πιάνο στα γενέθλιά της. Ο κόσμος που πέταξε γιαούρτια στον Νταλάρα ξέρει ότι εγώ δεν είμαι αυτός που θα του πετάξει γιαούρτια…
Σε τελική ανάλυση μου αρκεί που μερικοί από το κοινό, μετά τις παραστάσεις, έρχονται και μου εκμυστηρεύονται ότι ένιωσαν σαν να πήγαν στον εξομολόγο.
- Πόσο «ωρίμασε» ο Σταμάτης των «Λαϊκών» κατά την διαδρομή του με τα τραγούδια του «Όταν έρχονται οι φίλοι μου» και φθάνοντας ως την σύσταση και πορεία της «Σπείρας»; Τι άλλο να περιμένουμε;
«Αδειάζω» και «πετάω» πράγματα. Αισθάνομαι ότι, εκτός από μια μεγάλη όπερα – μιούζικαλ με ελληνικό θέμα που σχεδιάζω χρόνια και κάποια στιγμή θα βγει στον αέρα, φέτος θα κάνουμε μια οριστική έκδοση του «Αριστοφάνους ‘11» περιοδεύοντας το καλοκαίρι παντού. Η συγκεκριμένη παραγωγή θα «γυρίσει» και την Ευρώπη του χρόνου. Σχεδιάζω επίσης να κάνω τον «Κοριό» του Μαγιακόφσκι που βρίσκω ότι είναι βαθιά επίκαιρο έργο. Σε ότι αφορά τη «Σπείρα», το μόνο που με νοιάζει είναι ότι αυτή τη στιγμή είναι 10 άτομα, πραγματική ομάδα, που είναι «ψυχή και σώμα μαζί».
*Ο Σταμάτης Κραουνάκης, εκτός των άλλων, «φοράει το μοτοσακό του» ραδιοφωνικά, καθημερινά στις 12:00 το μεσημέρι στον ΒΗΜΑ FM 99,5. Tromaktiko
- Πως, τελικά, έφτασε στη δυσχερή αυτή κατάσταση η χώρα;
Η Ελλάδα στην ιστορία της «κατάλυσης των πάντων»: ήταν σαν τη γυναίκα που κέρδισε ένα φούρνο μικροκυμάτων σε πρωινάδικο, και πριν τον χρησιμοποιήσει δεν της είπε κανείς ότι αν βάλει αλουμινόχαρτο μέσα θα ανατιναχθεί το σπίτι… Αυτό έπαθε η Ελλάδα με την ΕΟΚ. Διαχειριστήκαν άλλοι την ευκαιρία να εκτινάξουμε στα ύψη το ειδικό προϊόν μας, εκεί είναι το ζήτημα. Μια χώρα που βγάζει τα πάντα κάνει λ.χ. εισαγωγή κρεάτων 72%. Μια γεωργική – κτηνοτροφική χώρα… Έλεος! Μόνο τον πλούτο π.χ. στα βότανα που βγαίνουν στη χώρα να υπολογίσουμε, που είναι πάνω από 3.000 είδη, τους «ξεσκίζουμε». Βγήκε η ελληνική φέτα στην Αμερική και απογειώθηκε. Η Τουρκία «τόσο δα έκανε» για τον Τουρισμό και τον έχει εκτινάξει… Τι να λέμε; Είμαστε κάθε τετραγωνικό και αξία και τα «ξέσκισαν» όλα αδιάντροπα. Είναι επιτελάρχες της παγκόσμιας τραπεζικής χούντας και μόνο. Τρέμω και με αυτό το PSI –που υποτίθεται ότι κατάφερε ο Βενιζέλος εν μια νυκτί. Με τι μελλοντικές υποσχέσεις στο διεθνές τραπεζικό σύστημα επετεύχθη; Δεν ξέρω τι θα «ξεσκεπάσει» αυτή η ιστορία - Αν ήταν στο χέρι σου να επιλέξεις τον πρωθυπουργό ποια θα ήταν η επιλογή σου;
Θα πω κάτι τρελό. Θα διάλεγα για πρωθυπουργό μια γερή μάνα, χήρα, που μπορεί να τα καταφέρει με λίγα. Μια μάνα χωρίς υποχρεώσεις, να γνωρίζει λίγα γράμματα και να μπορεί να «φέρει βόλτα» το σπίτι με λίγα. Να της βάλουν και έναν «πυρήνα» τεχνοκρατών από δίπλα για να μην κάνει λάθη… Αυτή θα διάλεγα.
- Ρώτησα και τον Γιάννη Κότσιρα. Αν είχες να επιλέξεις με το πιστόλι στον κρόταφο, για πρωθυπουργό, ποιός θα ήταν αυτός; Παπαδήμος, Βενιζέλος ή Σαμαράς.
Σίγουρα τον Παπαδήμο, γιατί κατάφερε σε μια πολύ δύσκολη στιγμή να «τα φέρει» σε ισορροπία, χωρίς να πάρει φράγκο –αν και παίζει το ρόλο των τραπεζών- αλλά στη δύσκολη ώρα κατάφερε να βάλει σε τάξη τα πράγματα. Και αυτό δεν νομίζω ότι είναι δική μου άποψη μόνο. Αυτή η θέση κυριαρχεί στον κόσμο, αν ρωτήσεις έξω.
«Ο Τσίπρας; Η Φιλοθέη αριστερίζει»
- Υπάρχει καλλιτέχνης που θα μπορούσε να γίνει άξιος πρωθυπουργός;
Εγώ θα έβαζα, για παράδειγμα, υπουργό Πολιτισμού τον Γεωργουσόπουλο. Δεν γίνεται να μπαίνουν σε διευθυντικές θέσεις άνθρωποι που μπορούν απλώς να κάνουν πολλά τηλέφωνα… Τους αφήσαμε όλοι «κάτω απ’ τη μύτη μας» και «έπαιξαν μπαλάκι στην πλάτη μας» εδώ και 60 χρόνια. Νισάφι πια…
- Θα σου διαβάσω μερικά ονόματα και θέλω -αν γίνεται- να σχολιάζεις με μια λέξη:
Αν το πάμε έτσι, να σου πω αρχικά ότι εγώ βλέπω το «Muppet Show» μπροστά μου. Δεν «με ψήνει» κανείς…
Αλέξης Τσίπρας: «Ενδιάμεση κατάσταση. Η Φιλοθέη ‘αριστερίζει’»
Φώτης Κουβέλης: «Ελάτε όλοι οι ‘αριστερούληδες’ να βρούμε ένα μικρό σπιτάκι να μπούμε μέσα»
Αλέκα Παπαρήγα: «Είναι αυθεντική η Αλέκα. Μ’ όλα τα λάθη της»
Γιώργος Καρατζαφέρης: «Κοτσαμπάσης»
Πάνος Καμμένος: «Καμμενιά»
Λούκα Κατσέλη: «Την εκτιμώ σαν επιστήμονα. Άνθρωποι όπως αυτή έκαναν λάθος στηρίζοντας τόσα χρόνια ένα σαθρό πολιτικό κόμμα»
Ντόρα Μπακογιάννη: «Διασχίζομαι για αυτή τη γυναίκα. Σε προσωπικό επίπεδο είναι καταπληκτική, στο πολιτικό είναι ‘για να ρίχνεις κουτουλιές’…».
- Είμαστε σε μια διαφορετική από τις προηγούμενες προεκλογική περίοδο. Πιστεύεις ότι θα μεταβληθούν οι μέχρι τώρα ενδείξεις (μη αυτοδυναμία, άνοδος μικρών ακραίων πολιτικών ‘φωνών’) κατά τη διάρκειά της;
Ναι, σίγουρα. Αυτό που με παρηγορεί είναι ότι το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ θα τα ψηφίσουν όσοι έχουν άμεσο συμφέρον, κι αυτοί είναι λιγότεροι από ποτέ. Δεν έχουν να μοιράσουν όπως παλιά. Από κει και πέρα πρέπει ο Έλληνας να επιλέξει με ψυχή. Θα δείξει…
«Ο Βενιζέλος να φτιάξει άλλο κόμμα και τον ψηφίζω»
- Ποιος «φταίει περισσότερο», ο πολίτης ή ο δικομματισμός;
Φταίμε κι εμείς. Αλλά νομίζω ότι τα δύο αυτά ελεεινά κόμματα πρέπει να χτυπηθούν πάραυτα. Επίσης, θεωρώ τεράστιο πολιτικό λάθος του Βενιζέλου, απ’ τη στιγμή που πέτυχε να διασώσει την προσωπικότητά του, ρίχνοντας δουλειά και μιλώντας Ελληνικά, να συνεχίσει με το ΠΑΣΟΚ. Τι κάθεσαι σε αυτό το αχάριστο και άθλιο κόμμα; Φτιάξε ένα κόμμα καινούργιο. Πάρε πέντε ανθρώπους να καταλαβαίνουν και κάνε μια καινούργια κατάσταση. Ειλικρινά, αν γινόταν αυτό θα τον ψήφιζα, θα «με έψηνε». Αλλά όταν βλέπω ότι πάνε να ανακαινίσουν, να διασώσουν ένα κατεστραμμένο brand name, που δεν υφίσταται καν πλέον, απογοητεύομαι. Αν τελικά κατάφερε κάτι ο Γιώργος, είναι το «αναπαύεται η ψυχή μου μετά του ΠΑΣΟΚ».
- Είπες πρόσφατα πως είμαστε λαός που εύκολα μπορεί να αποθεώσει κάποιον, αλλά και να τον ρίξει απότομα . Τρώμε οι ίδιοι τα σωθικά μας;
Ας το δούμε ως εξής: Πήγαινε σε ένα χωριό και βρες ένα παιδί που έχει ταλέντο σε κάτι. Αν αυτό δεν εντοπιστεί από το σπίτι του και ενθαρρυνθεί να το αξιοποιήσει, θα «το φάνε». Υπάρχει ζήλια και φθόνος. Όπως έλεγα και σε ένα στιχάκι σε παλιά επιθεώρηση: «Στη χώρα ο φθόνος κυκλοφορεί αφθόνως». Από την άλλη, βλέπεις καλλιτέχνες, καλούς ηθοποιούς, σκηνοθέτες νέους με ενδιαφέρον και είναι σαν κάποιος να τους «ρουφάει το μυαλό» για να συντονιστούν σε ό,τι είναι αρεστό και δεν «ενοχλεί». Ας δούμε και την παραστατική Τέχνη, τα θέατρα: Υπάρχουν 350 θέατρα και δεν έχουμε –πλην ψηγμάτων- μια παράσταση που να μιλά για το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή, ότι δηλαδή καταρρέει το τραπεζικό σύστημα και πως πρόκειται για μια «χούντα τραπεζών» που θέλει να διαλύσει όλη τη νότια Ευρώπη. Περί αυτού πρόκειται.
- Το ευρώ «απέτυχε» όπως κάποιοι διατείνονται ή κάτι απλώς πήγε λάθος στη «συνταγή» και προλαβαίνει να σωθεί στο «μαγείρεμα»;
Έχει αποτύχει το ευρώ, ό,τι κι αν κάνουν. Πνέει τα λοίσθια. Το λένε όλοι οι σοβαροί οικονομολόγοι σε Ευρώπη και Αμερική, εδώ και 5 χρόνια. Απέτυχε γιατί δεν έλαβε υπόψη τα ειδικά βάρη των εθνικών προϊόντων των χωρών που είχε. Η Μεσόγειος είναι ο παράδεισος. Γιατί πάνε να τον κατεδαφίσουν; Επειδή ζουν σε κάτι «πρασινομωβ» κτίρια και τρώνε άσπρα λουκάνικα;
- Υπάρχει πολιτική πρόταση αυτή τη στιγμή που θα μας βγάλει από το οικονομικό τέλμα;
Από τα κόμματα που κατέρχονται αυτή τη στιγμή, όχι. Αισθάνομαι ότι κανείς τους δεν αγαπάει την Ελλάδα. Μόλις άρχισε να «μυρίζει εκλογή» άρχισαν να φαίνονται όλοι τι «μάπες» είναι…
«Θα ψηφίσω ΚΚΕ, αλλά δεν το φωνάζω»
- Έχεις αποφασίσει ποιό κόμμα θα στηρίξεις στις εκλογές;
Ναι. Δεν θέλω όμως να το λέω δυνατά, γιατί όταν λέω ότι θα ψηφίσω ΚΚΕ αρχίζει και γίνεται ολόκληρη συζήτηση με επίκεντρο αυτό και μόνο. Για μένα σε ένα πράγμα και μόνο θα πρέπει να συγκεντρωθούν οι Έλληνες αυτή τη στιγμή: Πρέπει να «χτυπηθεί» παραδειγματικά ο δικομματισμός. Με τον όποιο τρόπο. Και, επιτέλους, επιλέξτε. Εγώ κατ’ επιλογήν έχω πάει εκεί, γιατί «δεν υπάρχει άλλη μπουτίκ ανοιχτή». Και, εδώ που τα λέμε, καλώς ή κακώς το ΚΚΕ είναι το μόνο μαγαζί που έχει… μαγαζί.
- Πως αποτιμάς τη φασαρία που έγινε με τον Γιώργο Νταλάρα το Μάρτιο;
Λάθος κίνηση σε λάθος στιγμή, αφού «κούνησε το κόκκινο πανί». Το «δωρεάν» προκάλεσε. Ο λαός ξεχνάει γρήγορα. Είναι ένας καλλιτέχνης που έδωσε πολλά στον κόσμο. Το σημείο που «ξεπέρασε» ο Νταλάρας και τον έκανε τραγικό πρόσωπο για λίγο είναι ότι, ενδεχομένως, θεωρεί πως η προσωπική του κρίση πρέπει να είναι η θέση όλων.
Παρεμπιπτόντως, όμως, οι μέχρι τώρα μηχανισμοί της πληροφορίας δεν μπορούν να κάνουν με τον ίδιο τρόπο τα «στημένα» που έκαναν μέχρι σήμερα. Την επόμενη στιγμή ενός συμβάντος η εικόνα έχει διακινηθεί με το video, όπως στο θέμα Νταλάρα. Ενώ δούλεψε ο μηχανισμός για να τον προστατεύσει, το internet κινητοποιούσε συνέχεια την αντίρροπη δύναμη. Δεν θα κρίνω γενικά αν αυτό έγινε καλώς ή κακώς, αν και για μένα είναι κακώς. Δεν είναι αντικειμενικά σωστό ένας καλλιτέχνης επειδή έχει παντρευτεί μια γυναίκα που είναι στο διοικούν κόμμα να υφίσταται αυτήν την ταλαιπωρία.
- Στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας είναι το ζήτημα των λαθρομεταναστών. Ποιά η άποψή σου για τα κέντρα κράτησης που ετοιμάζονται;
Είναι τρομερά επικίνδυνο αυτή τη στιγμή το μάντρωμα των μεταναστών, έτσι όπως σχεδιάζεται, με τόσο μεγάλη ευκολία. Όταν υπογράφτηκε το «Δουβλίνο 2» ήμασταν ενήμεροι: «Όπου πατήσει ο μετανάστης εκεί είναι η πατρίδα του». Εξάλλου είμαστε το πιο εύκολο «οικόπεδο» ως «οικόπεδο γωνία». Το ξέραμε. Το ψήφισαν όλοι. Δυστυχώς ο Έλληνας δεν ενημερώνεται. Κι εγώ ο ίδιος –που γενικά ενημερώνομαι- το έμαθα τυχαία όταν βρέθηκα πέρυσι στις Βρυξέλλες, μιλώντας με τη φίλη μου Μαριέττα Γιαννάκου – Κουτσίκου.
- Το Μνημόνιο είναι, τελικά, μονόδρομος; Υπάρχει εναλλακτική; Αν ήσουν βουλευτής θα το ψήφιζες; Τι θα αντιπρότεινες;
«Θα χρειαζόμασταν έναν Φιντέλ Κάστρο»
Είναι δύσκολο, αλλά όχι ανέφικτο. Θα χρειαζόμασταν έναν Φιντέλ Κάστρο, που θα πει: «Σταματάω τους εξοπλισμούς. Κάνω την Ελλάδα ανοχύρωτη χώρα. Τα βρίσκω με τους γείτονες, κάνουμε μια ισχυρή ομοσπονδία μεσογειακών κρατών». Τώρα έχουμε το ‘θησαυρό’ στα χέρια μας και μας χρησιμοποιούν σαν «περίπτερα» μεταφοράς όπλων κοκαϊνης και ναρκωτικών –αυτό έχει γίνει η Μεσόγειος-. Όπως είναι το σύστημα, όσες κυβερνήσεις εξυπηρετούν το deal αυτό επιβιώνουν. Στις άλλες «κλείνουν τα σπίτια». Πώς, άλλωστε, κάηκε η μισή Πελοπόννησος;
Έτσι, λοιπόν, θα έπρεπε να πάμε. Με συντονισμό των ανθρώπων να ξαναγυρίσουν στη γη τους με bonus κλπ.. Γνώρισα έναν αντιδήμαρχο Καρδίτσας 35 ετών με γεωπονικές σπουδές, είναι ο ίδιος αγρότης, και εφαρμόζει μια τεχνική laser στα χωράφια του. Του είπα να το διαδώσει και σε άλλους 50 νέους γύρω του… Ερήμωσε η χώρα. Ενώ παράγει τα πάντα.
Επίσης, γιατί δεν επενδύουμε στο μεγάλο μας «όπλο», τον Πολιτισμό; Πώς γεμίσαμε «Όρνιθες» και «Άξιον εστί» σε εποχή που δεν υπήρχαν επιδοτήσεις; Ας παραδειγματιστούμε από τότε. Όπως, άλλωστε, είπε ο ΚΥΡ «ο Θεός έριξε στην Ελλάδα μια ‘αλατιά’ παραπάνω».
- Αν ερχόταν ο Παπανδρέου ή/και ο Καραμανλής σε μια συναυλία σου και κατόπιν τους συναντούσες, τι θα τους έλεγες;
«Συνάντησα τον Γιώργο και ούτε που τον κοίταξα»
Συνάντησα τον Παπανδρέου σε ένα εστιατόριο προχθές. Μίλησα στην Άντα κι αυτόν ούτε που τον κοίταξα. Δεν του μιλάω καν.
- Όλα τα δεινά οφείλονται στον δικομματισμό που τόσα χρόνια «λύνει και δένει» ή ευθύνονται και τα κόμματα της αντιπολίτευσης με τη στάση τους;
Για μένα είναι δύο συνεργάτες που «παίζουν μπαλιές». Είναι το ίδιο δεξιοί και οι δύο. Βαθύτατα δεξιοί. Το ΠΑΣΟΚ έγινε ακόμη πιο επικίνδυνη Δεξιά από τη ΝΔ. Και, επίσης, πολύ σωστά η ΝΔ βρίσκεται πλέον κοντά στο «Ωνάσειο», ώστε τα υπερήλικα να έχουν γρήγορα πρόσβαση εκεί… (γέλια)
Το δραματικό –γενικά- είναι ότι όλοι είναι ευχαριστημένοι με τη θέση που έχουν στο πάνελ… Δεν θέλουν παραπάνω γιατί το παραπάνω έχει ευθύνες. Έπειτα, πια Αριστερά; Έτσι ήταν η Αριστερά το ’50 και το ‘60; Δεν είναι μόνο η διάσπαση. Είναι η διάσπαση του αισθήματος. Δεν ησυχάζει κανέναν πολίτη το ότι «εκεί είναι το σπίτι του».
- Πώς κρίνεις τη στάση του ΚΚΕ απέναντι στο «Κίνημα των μεσαζόντων»; Είναι ή όχι μια από τις λύσεις στο πρόβλημα της ακρίβειας;
Το ΚΚΕ εξετέθη γιατί εκεί υπάρχει «δάγκωμα» και μια παλαιομοδίτικη κατάσταση, ένας «μικρονούς». Για το εξαιρετικό βιβλίο του Μπογιόπουλου τους έλεγα: «Παιδιά, η γενιά του internet δεν θα διαβάσει 500 σελίδες, ‘φωτίστε’ 40 σημεία να το διαβάσει ο πιτσιρίκος».
Προσωπικά, πάντως, γι’ αυτό δεν φοβάμαι τον Έλληνα. Βρίσκει λύσεις. Στα Γρεβενά υπάρχει ανταλλακτική λαϊκή αγορά εδώ και ενάμιση χρόνο. Υπάρχει πολυκατοικία στη Νέα Σμύρνη όπου μαγειρεύουν εκ περιτροπής. Μαζεύουν λεφτά και μαγειρεύουν δύο διαμερίσματα για όλη την πολυκατοικία ανά εβδομάδα…
Σε ό,τι αφορά εμένα, είχα φροντίσει να εκπαιδευτώ στη φτώχεια. Η δεκαετία με την ομάδα -μουσικού θεάτρου «Σπείρα – Σπείρα»- με εκπαίδευσε στο να βρίσκω τρόπους με τα πάρα πολύ λίγα να γίνεται δουλειά.
- Είσαι αισιόδοξος για τη «συνέχεια του έργου»;
Είμαι αισιόδοξος γιατί αυτή τη στιγμή ο Έλληνας μέσα στο κεφάλι του συνειδητοποιεί το ξεγέλασμα, έχει κοροϊδευτεί, έχει «σουρθεί στη σκλαβιά». Φυσικά δεν έχει τους ίδιους ρυθμούς αντίδρασης -γιατί έχει μια τηλεόραση που τον σέρνει στην κατάθλιψη- αλλά από την άλλη υπάρχει αυτό που λέμε ενδοσυνεννόηση σε πολλά επίπεδα, αλλά και το internet που έχει αρχίσει και κάνει πολύ ουσιαστική δουλειά.
Σαν καλλιτέχνης είμαι υποχρεωμένος «να κοιτώ πίσω από το λόφο με τα σκουπίδια», για να υποσχεθώ την επόμενη μέρα. Αλλιώς τι; Και, εν τέλει, η ουτοπία είναι δουλειά της Τέχνης…
Έχω το κουράγιο να ονειρεύομαι κάτι που είναι έξω από τη σημερινή λογική, και αυτό το μπορώ επειδή δεν έβαλα τον εαυτό μου ποτέ να λειτουργήσει με το συμφέρον. Αν έχεις «ανακατευτεί με τα σκατά» δεν αντέχεις να σκεφτείς, παρά κοιτάς πως θα βολευτείς.
- Τι λείπει από τα πολιτιστικά πράγματα και έχει χαθεί η μαγεία των προηγούμενων 10ετιών;
Λείπουν το θάρρος και η ιδέα. Δεν υπάρχει ιδεολογία από πίσω… Στους σκηνοθέτες δεν υπάρχει καν ρεαλισμός. Ο Κουν, ο Βολανάκης, ο Βουτσινάς είχαν βασική ιδέα. Σήμερα τα φτιάχνουν όλα με αντιγραφή. Δεν είναι δυνατόν όταν είσαι στην κοιτίδα της Τέχνης να λειτουργείς έτσι. Εγώ τη χρονιά που δούλεψα τον «Δικαιόπολι» το έκανα για εκπαίδευση και νόμιζαν ότι τρελάθηκα. Έλεγα «αφού ασχολούμαι με αυτό το είδος ας μάθω πώς είναι και ο βασικός άξονας». Πήγαν να με «σκοτώσουν» καλλιτεχνικά, όμως κανείς δεν μπόρεσε να το κάνει γιατί είχα ενωθεί με αυτό το πράγμα. Την ώρα που παίρνεις ένα κείμενο που αντέχει 4.000 χρόνια θα πας να κάνεις τον έξυπνο; Όχι. Μόνο αυτό σε σώζει…
- Η -εναλλακτική και παραδοσιακή μαζί- καλλιτέχνης Ξανθίππη Καραθανάση με την οποία συνεργάστηκες, είναι η φωνή της διαφορετικής Ελλάδας που θέλει να αλλάξει και θα τα καταφέρει σε πείσμα των καιρών;
Πράγματι, ναι! Της απεύθυνα πρόσκληση -αν και δεν είχε μεγάλη δράση αυτή την περίοδο- επειδή με κάλεσε το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και ήθελα να έχω μαζί μου τη «φωνή της ψυχής της Μακεδονίας» –εκτός από τους τέσσερις μουσικούς και την κοπέλα που τραγουδούσε στο Αθηναϊκό έργο, όλοι τους Μακεδόνες. Ήταν συγκλονιστική και το αίσθημα που δημιούργησε τόσο πυκνό. Ερμηνεύοντας τον «Δερβίση» σχεδόν δεν αντέξαμε την προσέγγισή της. Ενθουσιάστηκα και ενδιαφέρθηκα εκ νέου για το ίδιο μου το έργο. Σκέφτομαι πώς θα μπορούσα να την αξιοποιήσω. Κι αυτή αισθάνθηκε διαφορετικά μέσα στη «ροκ» εικόνα της μουσικής αυτής παράστασης.
«Πρέπει πρώτα να ξε-φοβηθούμε»
- Το ελληνικό τραγούδι έχει παρόν, μέλλον; Η κατάσταση βοηθά στην ανάδειξη σοβαρών πολιτιστικών θεαμάτων;
Πρέπει πρώτα να ξε – φοβηθούμε. Βλέπω ότι όλοι πάμε με τα παλιά δεδομένα. Πρέπει να το συνηθίσουμε. Δεν υπάρχει το «πριν».
Η κρίση, πάντως, βοήθησε. Φέτος δούλεψαν όλα τα «καλά φαγιά», όπως η «Αυλή των θαυμάτων», το Θέατρο Τέχνης, η παράσταση του Παπαβασιλείου, αυτή της Ράντου.
Αυτό το βίωσα και στην περιοδεία που πρόσφατα έκανα στη Βόρειο Ελλάδα. Όσο κι αν πειράξεις τα κομμάτια, αν το περιεχόμενο είναι που «κεντρίζει» το κοινό θα το αγκαλιάσει. Είναι αμετακίνητη δύναμη τόσα χρόνια. Δεν «κλωτσάει» κάτι αν δεν είναι dépassé. Υπάρχουν τραγούδια γραμμένα 20 χρόνια πριν και βλέπεις ότι παραμένουν ατόφια… Γιατί τότε μας ένοιαζε, απλά. Δεν θέλαμε να είναι απλά επίκαιρο ένα κομμάτι, αλλά «να αγγίζει» κι άλλα πράγματα.
- Ετοιμάζεις κάτι αυτή την περίοδο; Μόλις «έπεσε η αυλαία» της Αθηναϊκής χειμερινής σεζόν.
Δεν ετοιμάζω ακριβώς, συλλέγω απλά. Έγραψα τραγούδια για το «Δεν μασάμε» (εμβόλιμη εβδομαδιαία μουσική παράσταση) που πρέπει να τα νιώσω να ζουν στη σκηνή για να δω αν πρέπει να απομνημονευθούν. Φέτος στην «Αθηναϊδα» ανεβάσαμε αυτό το έργο του Άκη Δήμου «Σιγά τα αίματα» που «διαλύει» όλους τους μηχανισμούς εξουσίας με παρωδιακό τρόπο και πίστευα ότι θα φτάσει. Δεν έφτασε. Το κοινό είναι τόσο πληγωμένο που δεν έχει τη δυνατότητα να κάνει παρομοίωση μέσα του. Έτσι λίγο το «υπερσαστίσαμε». Πάντως, εγώ πόνταρα στο έργο και το επιβάλλαμε, αφού μάλιστα ήρθε σε πολύ δύσκολη στιγμή και η ομάδα με αυτό έκανε το οριστικό βήμα προς το μουσικό θέατρο αλλά και το βήμα προς την απαλλαγή από την «ευκολία» της.
Το πόσο έχει ανάγκη αυτή τη στιγμή από αγάπη, στοργή και συντροφικότητα στο μοίρασμα και της Τέχνης με οδήγησε να κάνω και τη δεύτερη –εβδομαδιαία- παράσταση την οποία δεν καταδέχτηκα καν να κοινοποιήσω, μαθεύτηκε από στόμα σε στόμα. Ήθελα να γίνει έτσι, να διαδοθεί σαν τα «κρυφά» επί Χούντας. Λειτούργησε σαν «εστία θυμού». Έριξε αυλαία αλλά θα συνεχίσει από 25 Μαϊου στο «Αίθριο» του «Ελληνικού Κόσμου».
- Μήπως πρέπει, τελικά, να επενδύσουμε καλλιτεχνικά στα νέα πρόσωπα, όπως λ.χ. στις άφθαρτες Νατάσα Μποφίλιου, Ελεονώρα Ζουγανέλη;
Πραγματικά ναι, έτσι είναι, αλλά θα γίνω και λίγο σκληρός. Ακόμη κι αυτές νιώθω ότι «πάνε με τις περσινές μοδίστρες». Απαιτώ να βρουν καινούργιες ή να μην έχουν καθόλου. Από τη νέα γενιά καλλιτεχνών, τραγουδοποιών, θέλω κάτι που να με πείσει ότι «να, αυτή είναι η καινούργια σου ζωή». Χαίρομαι γιατί αυτή τη στιγμή «τα παιδιά μας» έχουν αλλάξει συμπεριφορά. Ακούμε μια άλλη γλώσσα στο τραγούδι πια. Ακόμη, όμως, έχουμε την εσωστρέφεια των «παιδιών των διαμερισμάτων». Πρέπει να «ανοίξουν τα παράθυρα και να βγάλουν τα τραγούδια τους έξω».
«Δεν θέλω να είμαι ο επόμενος του Χατζηδάκι»
- Υπάρχουν οι συνεχιστές των Λοΐζου, Χατζιδάκι, Θεοδωράκη;
Ξέρεις πόσο συχνά ακούω το «είστε ο επόμενος μετά τον Χατζιδάκι»; Δεν θέλω να είμαι κανενός ο επόμενος. Μ’ αρέσει που στα χρόνια που μου έτυχαν μπόρεσα, ακριβώς επειδή ήμουν φοβερός fan των προηγουμένων, να «κάνω γέφυρα» δημιουργών με τους επόμενους. Όπως και η Λίνα Νικολακοπούλου. Νομίζω πως αυτή η γέφυρα δημιούργησε και τη νέα γενιά τραγουδοποιών. Οι παραπάνω τρεις που ανέφερες ήταν παιδιά μιας συνθήκης, αλλά ο καθένας στην εποχή του δημιούργησε το περιβάλλον του, με προεξέχοντα –κατ’ εμέ- τον Χατζηδάκι. Αυτός «πάντρεψε» τον ελληνικό μύθο με την παγκόσμια σκηνή της Ευρώπης.
- Κεφάλαιο «Ομάδα Μουσικού Θεάτρου ‘Σπείρα – Σπείρα’». Έργο ζωής;
Έχοντας δημιουργήσει έναν πυρήνα, ήθελα πολύ να προχωρήσουμε σε μια εικόνα που θα δείχνει ότι, ναι, αλλάξαμε τα πράγματα στην Αθήνα. Πριν τη «Σπείρα» δεν ανέβαζαν τα θέατρα μουσικοθεατρικά έργα, γιατί οι παραγωγοί τα θεωρούσαν ασύμφορα. Κι όμως, αυτή η ομάδα έδειξε ότι και με ένα πιάνο μπορεί να γίνει δουλειά. Αρκεί να υπάρχει θέμα. Το περιεχόμενο είναι που μετράει.
«Δεν θα με δεις με πούρο δίπλα σε πολιτικούς»
- Το περασμένο φθινόπωρο ο τότε υπουργός Εργασίας κατήρτισε τον κατάλογο με τις χρηματοδοτούμενες τη διετία 2007-2009 ΜΚΟ και συλλόγους, όπου περιλαμβανόταν η ‘Σπείρα – Σπείρα’, και κάποιοι αντέδρασαν. Κατόπιν δήλωσες: «Όποιος τα βάζει με τη Σπείρα ρημάζει εκκλησία. Δεν μασάμε. Πήραμε πολύ λιγότερα από όσα θα ‘πρεπε». Θεωρείς ότι επιχορηγούνται συνήθως λάθος ΜΚΟ και σύλλογοι;
Για να τελειώνουμε, αυτό δεν ήταν επιχορήγηση ελληνικών χρημάτων. Ήταν χρήματα της ΕΟΚ τα οποία δικαιούνται οι άνεργοι. Η «Σπείρα» είναι 12 χρόνια άνεργη και χρηματοδοτείται από την τσέπη μου. Μας ειδοποίησαν ότι υπάρχει πρόγραμμα του ΟΑΕΔ με το οποίο μπορούν να καλυφθούν οι άνεργοι. Επίσης δεν έλαβα εγώ χρήματα, γιατί η «Σπείρα» είναι εταιρεία στην οποία δεν ανήκω. Αυτό απλά τότε ήταν ένα «μαστίγωμα», του στυλ «σκάσε και μη μιλάς γιατί ‘σ’ έχουμε’», εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ. Στον κατάλογο αυτό, ήταν άλλοι 500 και «έπαιξα» πρώτος εγώ. Για να μη μιλάω. Κάθε φορά που μίλαγα, ερχόταν το ΣΔΟΕ στο σπίτι. Ήταν χτύπημα κάτω απ’ τη μέση για να το βουλώσουμε. Κοίτα, όμως, να δεις σε πόσο σύντομο διάστημα «το πήρε ο διάολος». Τα χρήματα (150.000 σε 6 δόσεις) τα αξιοποιήσαμε πληρώνοντας εφορίες, μεροκάματα για 5 χρόνια… Τα «κάναμε χρυσάφι», γιατί είχαμε μάθει στο «τίποτα» και επιβιώσαμε.
Ό,τι κι αν λένε, ο κόσμος ξέρει που μένω, ποιος είμαι και τι ζωή κάνω. Δεν με βλέπουν ποτέ δίπλα σε πολιτικούς με πούρα, σε καμία lifestyle δεξίωση. Όποτε πήγα, ήταν γιατί κάποιος φίλος με φώναξε. Μέχρι και «αυτοκρατορικό συνθέτη» με αποκάλεσαν επειδή η Νατάσα Καραμανλή με κάλεσε και έπαιξα πιάνο στα γενέθλιά της. Ο κόσμος που πέταξε γιαούρτια στον Νταλάρα ξέρει ότι εγώ δεν είμαι αυτός που θα του πετάξει γιαούρτια…
Σε τελική ανάλυση μου αρκεί που μερικοί από το κοινό, μετά τις παραστάσεις, έρχονται και μου εκμυστηρεύονται ότι ένιωσαν σαν να πήγαν στον εξομολόγο.
- Πόσο «ωρίμασε» ο Σταμάτης των «Λαϊκών» κατά την διαδρομή του με τα τραγούδια του «Όταν έρχονται οι φίλοι μου» και φθάνοντας ως την σύσταση και πορεία της «Σπείρας»; Τι άλλο να περιμένουμε;
«Αδειάζω» και «πετάω» πράγματα. Αισθάνομαι ότι, εκτός από μια μεγάλη όπερα – μιούζικαλ με ελληνικό θέμα που σχεδιάζω χρόνια και κάποια στιγμή θα βγει στον αέρα, φέτος θα κάνουμε μια οριστική έκδοση του «Αριστοφάνους ‘11» περιοδεύοντας το καλοκαίρι παντού. Η συγκεκριμένη παραγωγή θα «γυρίσει» και την Ευρώπη του χρόνου. Σχεδιάζω επίσης να κάνω τον «Κοριό» του Μαγιακόφσκι που βρίσκω ότι είναι βαθιά επίκαιρο έργο. Σε ότι αφορά τη «Σπείρα», το μόνο που με νοιάζει είναι ότι αυτή τη στιγμή είναι 10 άτομα, πραγματική ομάδα, που είναι «ψυχή και σώμα μαζί».
*Ο Σταμάτης Κραουνάκης, εκτός των άλλων, «φοράει το μοτοσακό του» ραδιοφωνικά, καθημερινά στις 12:00 το μεσημέρι στον ΒΗΜΑ FM 99,5. Tromaktiko
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ενημέρωση κατοίκων για τα δασικά από το Δήμαρχο Πεντέλης
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Απεργία τη Μ. Τρίτη και Μ. Τετάρτη αποφάσισε η ΠΝΟ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
