2013-09-22 21:59:06
Υπήρξε πραγματικά ιστορικό «ατύχημα» το ότι η θεσμική μεταρρύθμιση του «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ» εφαρμόστηκε σε συνθήκες πρωτοφανούς οικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης.
Τούτου δεδομένου, αυτό που πρωτίστως επιβαλλόταν να γίνει, ήταν να διαμορφωθεί μεταξύ κυβέρνησης και ΚΕΔΕ ένα ολοκληρωμένο Επιχειρησιακό Σχέδιο με χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον τη δύσκολη τετραετία 2011-2014, το οποίο θα εξασφάλιζε σταθερούς κανόνες λειτουργίας των Δήμων και σταθερό οικονομικό περιβάλλον με βάση το ελάχιστο κόστος που απαιτείται για την άσκηση των θεσμοθετημένων αρμοδιοτήτων τους, όπως αυτό προκύπτει και από τη μελέτη ΕΕΤΑΑ. Πολλώ μάλλον που λόγω της κατάρρευσης του κοινωνικού κράτους, οι Δήμοι κλήθηκαν να σηκώσουν το κύριο βάρος για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και την αποτροπή του κοινωνικού αποκλεισμού.
Αντ’ αυτού, είχαμε:
- δραματική περικοπή των επιχορηγήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι περικοπές των επιχορηγήσεων προς τους Δήμους για λειτουργικές δαπάνες έχουν ξεπεράσει το 60% και για επενδύσεις από εθνικούς πόρους το 70% (φτάνει σχεδόν το 80%), όταν η συνολική μείωση των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού την τετραετία 2009-2012 ανήλθε σε 23%. Οι Δήμοι, τελικά, έχουν συμβάλει όσο κανένας άλλος φορέας του δημοσίου στη δημοσιονομική εξυγίανση της χώρας,
- διαρκείς νομοθετικούς αιφνιδιασμούς, που δεν επέτρεψαν να υπάρξει ούτε ένα τρίμηνο θεσμικής «ηρεμίας»,
- διαρκή αμφισβήτηση της θεσμικής και διοικητικής αυτονομίας των Δήμων, μέσω της αφαίρεσης αρμοδιοτήτων, της κατάργησης ολόκληρων υπηρεσιών (Δημοτική Αστυνομία, σχολικοί φύλακες) και των οριζόντιων μέτρων στο όνομα της κινητικότητας, καθώς και ενός πλέγματος ελέγχων και απίστευτων γραφειοκρατικών αγκυλώσεων που καταπνίγουν κάθε δημιουργική πρωτοβουλία.
Σε αυτή την πραγματικά ιστορική συγκυρία, το πρωτεύον για την Τοπική Αυτοδιοίκηση ήταν να μην επιτρέψει την ισοπέδωση και καταρράκωσή της στο κλίμα γενικής αμφισβήτησης των πάντων και απονομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος. Να σταθεί όρθια και να προσπαθήσει να βρει το δικό της βηματισμό, δίπλα στον κόσμο και μέσα στα αγωνιώδη ερωτήματά του. Να μη γίνει μέρος του προβλήματος, αλλά της λύσης του.
Η μεγάλη πρόκληση, λοιπόν, για την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι να διαδραματίσει ενεργό και δημιουργικό ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικών στο χώρο της, στο πλαίσιο ενός Εθνικού Σχεδίου Ανασυγκρότησης που θα υπερβαίνει τη μνημονιακή εποχή. Πολιτικών που θα προτείνουν τοπικά και περιφερειακά σχέδια βιώσιμης ανάπτυξης, με κορυφαίο στόχο τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Που θα ανακουφίζουν τους πολίτες από τις επιπτώσεις της κρίσης σε τοπικό επίπεδο και θα συγκροτούν ένα δίκτυο δράσεων και μέτρων προστασίας. Που θα ανοίγουν μια νέα ατζέντα προοδευτικών θεσμικών αλλαγών στο σύστημα διακυβέρνησης, με επαναπροσδιορισμό και αναβάθμιση του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η ανάγκη για δημοκρατική, κοινωνικά δίκαιη και συντεταγμένη διέξοδο από την κρίση, προβάλλει σήμερα ως το μεγάλο ζητούμενο. Με αυτό το στόχο και χωρίς να παραγνωρίζονται οι βασικές δεσμεύσεις της χώρας, η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει να αναλάβει αξιόπιστες πρωτοβουλίες που θα υπερβαίνουν στενές κομματικές περιχαρακώσεις και θα ενώνουν τις τοπικές κοινωνίες, διατυπώνοντας σαφές πολιτικό και διεκδικητικό πλαίσιο, με όραμα και σχέδιο.
Η περίπτωση του Δήμου Βόλου
Με αυτή την αντίληψη προσπαθήσαμε να κινηθούμε στο Δήμο Βόλου τα δυόμισι αυτά χρόνια. Αξιολογώντας την περίοδο αυτή, περιοριζόμαστε σε δύο βασικά, κατά τη γνώμη μας, συμπεράσματα:
Συμπέρασμα πρώτο: Ο κορυφαίος στόχος που θέσαμε με το ξεκίνημα της θητείας μας, ήταν να συμβάλουμε ώστε να ξαναβρεί η τοπική αυτοδιοίκηση τα λαϊκά, δημοκρατικά χαρακτηριστικά της. Να βρεθεί και πάλι κοντά στον πολίτη, να αφουγκραστεί τις πραγματικές ανάγκες του, να ξανακερδίσει τη χαμένη εμπιστοσύνη του.
Για μας –και πιστεύουμε και για τους συμπολίτες μας-, πέραν του όποιου θετικού απολογισμού και της όποιας κριτικής μπορεί να ασκηθεί στο έργο της Δημοτικής Αρχής, αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι πως καθημερινά κερδίζεται το κορυφαίο αυτό στοίχημα. Σήμερα, δυόμισι χρόνια μετά, μπορούμε να πούμε ότι στο Δήμο Βόλου έχουμε τραβήξει κόκκινη γραμμή με αντιλήψεις και πρακτικές του παρελθόντος που οδήγησαν την Αυτοδιοίκηση σε βαθιά κρίση και πολιτική αναξιοπιστία. Ότι επιμένουμε, χωρίς καμία παρέκκλιση, στις αρχές της νομιμότητας, της χρηστής διοίκησης, της υπεράσπισης του δημοσίου συμφέροντος, της διαφάνειας, της αξιοκρατίας και της ισονομίας. Ότι έχουμε επιτύχει την πολιτική αυτονομία του Δήμου από κάθε είδους συμφέροντα και εξαρτήσεις. Ότι ο Δήμος Βόλου λειτουργεί ως παράγοντας ενότητας και συνοχής της τοπικής κοινωνίας. Ότι προσπαθούμε, σε κάθε βήμα μας, να ενεργοποιούμε την τοπική κοινωνία και τους φορείς της, συμβάλλοντας στη δημιουργία ισχυρού κινήματος αλληλεγγύης και εθελοντισμού στην πόλη μας.
Συμπέρασμα δεύτερο: Τα δυόμισι αυτά χρόνια η Δημοτική Αρχή κινήθηκε ταυτόχρονα προς τέσσερις κατευθύνσεις:
Κατεύθυνση πρώτη, η οργανωτική συγκρότηση του Δήμου, η ομαλή ένταξη των εννέα δημοτικών ενοτήτων στο νέο, ενιαίο Δήμο και η σταδιακή εξυγίανση των οικονομικών του σε συνθήκες οικονομικής ασφυξίας και με δυσβάστακτο το οικονομικό άνοιγμα που κληρονομήσαμε. Το γεγονός ότι τα δυόμισι αυτά χρόνια εξοφλήσαμε παλαιές οφειλές των συνενωθέντων ΟΤΑ ύψους πάνω από 17 εκατ. ευρώ αποτελεί την καλύτερη απόδειξη της πραγματικής ανατροπής που έχει σημειωθεί στη διαχείριση των οικονομικών του Δήμου (χρηστή και λιτή διαχείριση, πλήρης διαφάνεια, περιστολή σπατάλης, αυστηρός καθημερινός έλεγχος).
Κατεύθυνση δεύτερη, η αξιοποίηση κάθε δυνατότητας προκειμένου ο Δήμος να λειτουργήσει ως ομπρέλα κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης, καθώς η ανεργία κυριολεκτικά καλπάζει και όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας ωθούνται στο περιθώριο της κοινωνίας. Παρά το εξαιρετικά αντίξοο οικονομικό περιβάλλον καταφέραμε όχι μόνο να διατηρήσουμε τις υφιστάμενες κοινωνικές δομές, αλλά να δημιουργήσουμε και νέες (όπως, το Τοπικό Δίκτυο Αλληλεγγύης, το Κέντρο Διαβίωσης Αστέγων, τη Στέγη Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Ατόμων με νοητική υστέρηση, τον Ξενώνα Φιλοξενίας Κακοποιημένων Γυναικών, τη δραστική ενίσχυση του Δημοτικού Κοινωνικού Παντοπωλείου, τη δημιουργία του Ιατρείου Αλληλεγγύης σε συνεργασία με τον ΙΣΜ κλπ), ενώ παράλληλα προχωρήσαμε σε μείωση των τελών καθαριότητας και φωτισμού το 2012, σε διατήρησή τους στα ίδια επίπεδα το 2013, σε δραστική μείωση κατά 25% των τελών ύδρευσης και αποχέτευσης και σε θέσπιση προωθημένου κοινωνικού τιμολογίου για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.
Κατεύθυνση τρίτη, η συστηματική αξιοποίηση κάθε χρηματοδοτικού μέσου (κυρίως του ΕΣΠΑ), καθώς και των εργαλείων σχεδιασμού (Ρυθμιστικό, τροποποίηση ΓΠΣ κλπ). Ο Δήμος, εξάλλου, για πρώτη φορά έθεσε στην ατζέντα του και ανέλαβε πρωτοβουλίες στον πυρήνα της τοπικής οικονομίας (Τοπικό Σχέδιο για την Ανάπτυξη και την Απασχόληση, πρόγραμμα τουριστικής προβολής, ποιοτική γεωργία κλπ.), ενώ έχει δρομολογήσει την αξιοποίηση της δημοτικής περιουσίας. Στις προτεραιότητές μας, ακόμη, η ανάδειξη της πολιτιστικής και αθλητικής ταυτότητας της πόλης μας και η εδραίωση του Βόλου ως πόλης φιλοξενίας μεγάλων διεθνών διοργανώσεων (τα δυόμισι αυτά χρόνια έχει φιλοξενήσει Διεθνή Ολυμπιάδα Αστρονομίας και Αστροφυσικής, τρία Παγκόσμια Πρωταθλήματα Πόλο και Συγχρονισμένης Κολύμβησης, μεγάλα Διεθνή Επιστημονικά Συνέδρια, Το «Καρναβάλι του Κόσμου», κλπ).
Κατεύθυνση τέταρτη, η δύσκολη μάχη της καθημερινότητας και οι σημαντικές πρωτοβουλίες στον τομέα της ποιότητας ζωής και της αναβάθμισης του περιβάλλοντος (κυκλοφοριακό και βιώσιμη κινητικότητα, καθαριότητα, πράσινο, προστασία και αναβάθμιση του δημόσιου χώρου, αερορύπανση κλπ.).
Προφανώς και δεν είναι στις προθέσεις μας να εξιδανικεύσουμε την κατάσταση. Γνωρίζουμε, άλλωστε, πολύ καλά τους τομείς στους οποίους θα πρέπει να δοθεί βάρος την επόμενη περίοδο, προκειμένου να βελτιωθεί η καθημερινότητα των συμπολιτών μας. Αποτελεί πεποίθησή μας, ωστόσο, ότι έχουν μπει γερά θεμέλια για ένα Δήμο υγιή και επιχειρησιακά ικανό να στηρίξει την ανορθωτική πορεία που πρέπει να ακολουθήσει η μείζων πόλη μας τα επόμενα δύσκολα χρόνια.
magnesianews.gr
Τούτου δεδομένου, αυτό που πρωτίστως επιβαλλόταν να γίνει, ήταν να διαμορφωθεί μεταξύ κυβέρνησης και ΚΕΔΕ ένα ολοκληρωμένο Επιχειρησιακό Σχέδιο με χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον τη δύσκολη τετραετία 2011-2014, το οποίο θα εξασφάλιζε σταθερούς κανόνες λειτουργίας των Δήμων και σταθερό οικονομικό περιβάλλον με βάση το ελάχιστο κόστος που απαιτείται για την άσκηση των θεσμοθετημένων αρμοδιοτήτων τους, όπως αυτό προκύπτει και από τη μελέτη ΕΕΤΑΑ. Πολλώ μάλλον που λόγω της κατάρρευσης του κοινωνικού κράτους, οι Δήμοι κλήθηκαν να σηκώσουν το κύριο βάρος για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και την αποτροπή του κοινωνικού αποκλεισμού.
Αντ’ αυτού, είχαμε:
- δραματική περικοπή των επιχορηγήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι περικοπές των επιχορηγήσεων προς τους Δήμους για λειτουργικές δαπάνες έχουν ξεπεράσει το 60% και για επενδύσεις από εθνικούς πόρους το 70% (φτάνει σχεδόν το 80%), όταν η συνολική μείωση των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού την τετραετία 2009-2012 ανήλθε σε 23%. Οι Δήμοι, τελικά, έχουν συμβάλει όσο κανένας άλλος φορέας του δημοσίου στη δημοσιονομική εξυγίανση της χώρας,
- διαρκείς νομοθετικούς αιφνιδιασμούς, που δεν επέτρεψαν να υπάρξει ούτε ένα τρίμηνο θεσμικής «ηρεμίας»,
- διαρκή αμφισβήτηση της θεσμικής και διοικητικής αυτονομίας των Δήμων, μέσω της αφαίρεσης αρμοδιοτήτων, της κατάργησης ολόκληρων υπηρεσιών (Δημοτική Αστυνομία, σχολικοί φύλακες) και των οριζόντιων μέτρων στο όνομα της κινητικότητας, καθώς και ενός πλέγματος ελέγχων και απίστευτων γραφειοκρατικών αγκυλώσεων που καταπνίγουν κάθε δημιουργική πρωτοβουλία.
Σε αυτή την πραγματικά ιστορική συγκυρία, το πρωτεύον για την Τοπική Αυτοδιοίκηση ήταν να μην επιτρέψει την ισοπέδωση και καταρράκωσή της στο κλίμα γενικής αμφισβήτησης των πάντων και απονομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος. Να σταθεί όρθια και να προσπαθήσει να βρει το δικό της βηματισμό, δίπλα στον κόσμο και μέσα στα αγωνιώδη ερωτήματά του. Να μη γίνει μέρος του προβλήματος, αλλά της λύσης του.
Η μεγάλη πρόκληση, λοιπόν, για την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι να διαδραματίσει ενεργό και δημιουργικό ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικών στο χώρο της, στο πλαίσιο ενός Εθνικού Σχεδίου Ανασυγκρότησης που θα υπερβαίνει τη μνημονιακή εποχή. Πολιτικών που θα προτείνουν τοπικά και περιφερειακά σχέδια βιώσιμης ανάπτυξης, με κορυφαίο στόχο τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Που θα ανακουφίζουν τους πολίτες από τις επιπτώσεις της κρίσης σε τοπικό επίπεδο και θα συγκροτούν ένα δίκτυο δράσεων και μέτρων προστασίας. Που θα ανοίγουν μια νέα ατζέντα προοδευτικών θεσμικών αλλαγών στο σύστημα διακυβέρνησης, με επαναπροσδιορισμό και αναβάθμιση του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η ανάγκη για δημοκρατική, κοινωνικά δίκαιη και συντεταγμένη διέξοδο από την κρίση, προβάλλει σήμερα ως το μεγάλο ζητούμενο. Με αυτό το στόχο και χωρίς να παραγνωρίζονται οι βασικές δεσμεύσεις της χώρας, η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει να αναλάβει αξιόπιστες πρωτοβουλίες που θα υπερβαίνουν στενές κομματικές περιχαρακώσεις και θα ενώνουν τις τοπικές κοινωνίες, διατυπώνοντας σαφές πολιτικό και διεκδικητικό πλαίσιο, με όραμα και σχέδιο.
Η περίπτωση του Δήμου Βόλου
Με αυτή την αντίληψη προσπαθήσαμε να κινηθούμε στο Δήμο Βόλου τα δυόμισι αυτά χρόνια. Αξιολογώντας την περίοδο αυτή, περιοριζόμαστε σε δύο βασικά, κατά τη γνώμη μας, συμπεράσματα:
Συμπέρασμα πρώτο: Ο κορυφαίος στόχος που θέσαμε με το ξεκίνημα της θητείας μας, ήταν να συμβάλουμε ώστε να ξαναβρεί η τοπική αυτοδιοίκηση τα λαϊκά, δημοκρατικά χαρακτηριστικά της. Να βρεθεί και πάλι κοντά στον πολίτη, να αφουγκραστεί τις πραγματικές ανάγκες του, να ξανακερδίσει τη χαμένη εμπιστοσύνη του.
Για μας –και πιστεύουμε και για τους συμπολίτες μας-, πέραν του όποιου θετικού απολογισμού και της όποιας κριτικής μπορεί να ασκηθεί στο έργο της Δημοτικής Αρχής, αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι πως καθημερινά κερδίζεται το κορυφαίο αυτό στοίχημα. Σήμερα, δυόμισι χρόνια μετά, μπορούμε να πούμε ότι στο Δήμο Βόλου έχουμε τραβήξει κόκκινη γραμμή με αντιλήψεις και πρακτικές του παρελθόντος που οδήγησαν την Αυτοδιοίκηση σε βαθιά κρίση και πολιτική αναξιοπιστία. Ότι επιμένουμε, χωρίς καμία παρέκκλιση, στις αρχές της νομιμότητας, της χρηστής διοίκησης, της υπεράσπισης του δημοσίου συμφέροντος, της διαφάνειας, της αξιοκρατίας και της ισονομίας. Ότι έχουμε επιτύχει την πολιτική αυτονομία του Δήμου από κάθε είδους συμφέροντα και εξαρτήσεις. Ότι ο Δήμος Βόλου λειτουργεί ως παράγοντας ενότητας και συνοχής της τοπικής κοινωνίας. Ότι προσπαθούμε, σε κάθε βήμα μας, να ενεργοποιούμε την τοπική κοινωνία και τους φορείς της, συμβάλλοντας στη δημιουργία ισχυρού κινήματος αλληλεγγύης και εθελοντισμού στην πόλη μας.
Συμπέρασμα δεύτερο: Τα δυόμισι αυτά χρόνια η Δημοτική Αρχή κινήθηκε ταυτόχρονα προς τέσσερις κατευθύνσεις:
Κατεύθυνση πρώτη, η οργανωτική συγκρότηση του Δήμου, η ομαλή ένταξη των εννέα δημοτικών ενοτήτων στο νέο, ενιαίο Δήμο και η σταδιακή εξυγίανση των οικονομικών του σε συνθήκες οικονομικής ασφυξίας και με δυσβάστακτο το οικονομικό άνοιγμα που κληρονομήσαμε. Το γεγονός ότι τα δυόμισι αυτά χρόνια εξοφλήσαμε παλαιές οφειλές των συνενωθέντων ΟΤΑ ύψους πάνω από 17 εκατ. ευρώ αποτελεί την καλύτερη απόδειξη της πραγματικής ανατροπής που έχει σημειωθεί στη διαχείριση των οικονομικών του Δήμου (χρηστή και λιτή διαχείριση, πλήρης διαφάνεια, περιστολή σπατάλης, αυστηρός καθημερινός έλεγχος).
Κατεύθυνση δεύτερη, η αξιοποίηση κάθε δυνατότητας προκειμένου ο Δήμος να λειτουργήσει ως ομπρέλα κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης, καθώς η ανεργία κυριολεκτικά καλπάζει και όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας ωθούνται στο περιθώριο της κοινωνίας. Παρά το εξαιρετικά αντίξοο οικονομικό περιβάλλον καταφέραμε όχι μόνο να διατηρήσουμε τις υφιστάμενες κοινωνικές δομές, αλλά να δημιουργήσουμε και νέες (όπως, το Τοπικό Δίκτυο Αλληλεγγύης, το Κέντρο Διαβίωσης Αστέγων, τη Στέγη Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Ατόμων με νοητική υστέρηση, τον Ξενώνα Φιλοξενίας Κακοποιημένων Γυναικών, τη δραστική ενίσχυση του Δημοτικού Κοινωνικού Παντοπωλείου, τη δημιουργία του Ιατρείου Αλληλεγγύης σε συνεργασία με τον ΙΣΜ κλπ), ενώ παράλληλα προχωρήσαμε σε μείωση των τελών καθαριότητας και φωτισμού το 2012, σε διατήρησή τους στα ίδια επίπεδα το 2013, σε δραστική μείωση κατά 25% των τελών ύδρευσης και αποχέτευσης και σε θέσπιση προωθημένου κοινωνικού τιμολογίου για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.
Κατεύθυνση τρίτη, η συστηματική αξιοποίηση κάθε χρηματοδοτικού μέσου (κυρίως του ΕΣΠΑ), καθώς και των εργαλείων σχεδιασμού (Ρυθμιστικό, τροποποίηση ΓΠΣ κλπ). Ο Δήμος, εξάλλου, για πρώτη φορά έθεσε στην ατζέντα του και ανέλαβε πρωτοβουλίες στον πυρήνα της τοπικής οικονομίας (Τοπικό Σχέδιο για την Ανάπτυξη και την Απασχόληση, πρόγραμμα τουριστικής προβολής, ποιοτική γεωργία κλπ.), ενώ έχει δρομολογήσει την αξιοποίηση της δημοτικής περιουσίας. Στις προτεραιότητές μας, ακόμη, η ανάδειξη της πολιτιστικής και αθλητικής ταυτότητας της πόλης μας και η εδραίωση του Βόλου ως πόλης φιλοξενίας μεγάλων διεθνών διοργανώσεων (τα δυόμισι αυτά χρόνια έχει φιλοξενήσει Διεθνή Ολυμπιάδα Αστρονομίας και Αστροφυσικής, τρία Παγκόσμια Πρωταθλήματα Πόλο και Συγχρονισμένης Κολύμβησης, μεγάλα Διεθνή Επιστημονικά Συνέδρια, Το «Καρναβάλι του Κόσμου», κλπ).
Κατεύθυνση τέταρτη, η δύσκολη μάχη της καθημερινότητας και οι σημαντικές πρωτοβουλίες στον τομέα της ποιότητας ζωής και της αναβάθμισης του περιβάλλοντος (κυκλοφοριακό και βιώσιμη κινητικότητα, καθαριότητα, πράσινο, προστασία και αναβάθμιση του δημόσιου χώρου, αερορύπανση κλπ.).
Προφανώς και δεν είναι στις προθέσεις μας να εξιδανικεύσουμε την κατάσταση. Γνωρίζουμε, άλλωστε, πολύ καλά τους τομείς στους οποίους θα πρέπει να δοθεί βάρος την επόμενη περίοδο, προκειμένου να βελτιωθεί η καθημερινότητα των συμπολιτών μας. Αποτελεί πεποίθησή μας, ωστόσο, ότι έχουν μπει γερά θεμέλια για ένα Δήμο υγιή και επιχειρησιακά ικανό να στηρίξει την ανορθωτική πορεία που πρέπει να ακολουθήσει η μείζων πόλη μας τα επόμενα δύσκολα χρόνια.
magnesianews.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
«Θολό το τοπίο» στην Έσση
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
