2013-09-23 19:08:25
Μετά την σαρωτική της νίκη, η γερμανίδα καγκελάριος βρίσκεται, από θέση σχεδόν απροσδόκητης ισχύος, ενώπιον ενός προβλήματος που ήξερε πως θα έπρεπε να αντιμετωπίσει:
Με τους Φιλελεύθερους εκτός Μπούντεσταγκ, οι Χριστιανοδημοκράτες πρέπει να διαλέξουν μεταξύ Σοσιαλδημοκρατών και Πράσινων για τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης συνασπισμού, με το πόκερ να έχει ήδη ξεκινήσει.
Αδιαμφισβήτητα, η Άνγκελα Μέρκελ είναι η μεγάλη κερδισμένη της Κυριακής: Το άγγιγμα του άπιαστου όνειρου της αυτοδυναμίας στη Βουλή, την οποία οι Χριστιανοδημοκράτες έχουν να δουν από το 1957 με τον Κόνραντ Άντεναουερ, δεν την εγκαθιδρύει μόνο ως κεντρική φιγούρα σε όλη την Ευρώπη (διασφαλίζοντάς της μία θέση στα βιβλία της γερμανικής ιστορίας) αλλά έχει και απτό πολιτικό όφελος, ενισχύοντας την θέση του CDU στις επερχόμενες διαβουλεύσεις.
Είτε προσπαθήσουν να συνασπιστούν με τους Σοσιαλδημοκράτες, είτε στραφούν -έστω και ως τακτική πίεσης- στους Πράσινους, το σαρωτικό ποσοστό των Χριστιανοδημοκρατών τους δίνει το πάνω χέρι στις συνομιλίες. Το κλίμα και η τελική έκβαση των διαπραγματεύσεων θα καθοριστεί εν μέρει και από το πόσο τραυματική ήταν η εμπειρία της Κυριακής για το κάθε κόμμα ξεχωριστά.
Ο Μεγάλος Συνασπισμός
Και η Κυριακή ήταν πικρή αρχικά για τους Σοσιαλδημοκράτες, τους οποίους κορυφαία στελέχη του CDU έχουν ήδη αρχίσει να καλούν σε συνεργασία. Η ταπεινή ενίσχυση κατά 2,7% που κατάφεραν όχι μόνο συνιστά αποτυχία του (διακηρυγμένου μεν, έστω και προσχηματικού δε) στόχου τους για συνεργασία με τους Πράσινους, αλλά ξεκάθαρα δεν ήταν η «θεαματική επιστροφή» στην οποία ήλπιζε το SPD μετά το Βατερλώ του 2009. Μετά από τέσσερα χρόνια και μία αναζήτηση ταυτότητας που είχε αγγίξει στην αρχή επικίνδυνα τα όρια της αυτιστικής εσωστρέφειας, οι Σοσιαλδημοκράτες ακόμη δεν έχουν ξαναγίνει λαϊκό κόμμα.
Αυτή η αποτυχία ρίχνει βαριά την σκιά της στις συζητήσεις για συνασπισμό: Η συνεργασία με την Μέρκελ «είναι πολύ δύσκολο θέμα συζήτησης στο κόμμα μας» είπε μετά το κλείσιμο της κάλπης η Χάνελορε Κραφτ (πρωθυπουργός της Β.Ρηνανίας και «βαρόνη» στο SPD).
Οι Σοσιαλδημοκράτες φοβούνται την επανάληψη της ιστορίας: Η πρώτη τους συνεργασία με την Μέρκελ στον μεγάλο συνασπισμό του 2005-09 (στην οποία ο Στάινμπρουκ ήταν ΥΠΟΙΚ) τους οδήγησε στην πανωλεθρία των προηγούμενων εκλογών. Και τώρα, το SPD δεν μπορεί καν να κοιτάζει ισότιμα το CDU.
Τα σοσιαλδημοκρατικά στελέχη που διαφωνούν με την συνεργασία έχουν ήδη αρχίσει να εκφράζονται -όπως ο αντιπρόεδρος της ΚΟ Άξελ Σέφερ, που είπε ότι «δεν θέλω να μπω κάτω από τον ζυγό της κυρίας Μέρκελ», και ο Γιαν Στος του Βερολίνου που βλέπει αυστηρά «εντολή αντιπολίτευσης» στην κάλπη- αλλά όλοι είχαν αρχίσει να προετοιμάζονται για το ενδεχόμενο. Ορισμένα στελέχη μάλιστα, σύμφωνα με το Spiegel, μπορούν να επηρεάσουν το κλίμα στο SPD καθώς οι ίδιοι δεν θα έβρισκαν τόσο άβολο τον «ζυγό της κυρίας Μέρκελ» από τη θέση ενός υπουργικού χαρτοφυλακίου.
Ήδη την Δευτέρα ξεκινούν οι πρώτες συναντήσεις της ηγετικής ομάδας του SPD για το ζήτημα, έπεται η συνεδρίαση της νέας κοινοβουλευτικής ομάδας και αργότερα εντός της εβδομάδας αναμένεται ένα μίνι άτυπο «συνέδριο» των κορυφαίων στελεχών.
Επικεφαλής στις διαπραγματεύσεις για μετεκλογική συνεργασία φαίνεται ότι θα είναι ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, αρχηγός του κόμματος, και όχι ο Πέερ Στάινμπρουκ -ο οποίος έχει επιβεβαιώσει πως δεν θα επιδιώξει χαρτοφυλάκιο σε πιθανή συγκυβέρνηση με την Μέρκελ. Ο ρόλος του όμως στο μέλλον του SPD είναι ανοικτός, και ο ίδιος δήλωσε «στη διάθεση του κόμματος» μελλοντικά.
Η νέα εμπειρία της συνεργασίας με τους Πράσινους
Άλλη επιλογή θα ήταν η συγκυβέρνηση των Χριστιανοδημοκρατών με τους Πράσινους. Κάτι τέτοιο δεν έχει ξαναγίνει σε ομοσπονδιακό επίπεδο, και όχι χωρίς λόγο, αλλά ήδη το πρωί της Δευτέρας υπήρξαν κορυφαία στελέχη του CDU που έβαλαν στο τραπέζι αυτήν την επιλογή ως προτιμητέα -όπως ο Άρμιν Λασέτ.
Πολλές θέσεις του κόμματος των Πράσινων θα απέκλειαν παλιότερα συνεργασία με το CDU, όπως και η σκληρή στάση της συντηρητικής πτέρυγας των Χριστιανοδημοκρατών σε ορισμένα κεντρικά ζητήματα. Όμως η Μέρκελ-χαμαιλέοντας έχει περιθώριο ευελιξίας, οι συζητήσεις με τους Πράσινους μπορούν να γίνουν μέσο πίεσης στο SPD και οι Πράσινοι μπορεί να δελεαστούν από τη συμμετοχή στην κυβέρνηση αλλά, κυρίως, από την ευκαιρία να κατακτήσουν τον πολιτικό χώρο που άφησε ελεύθερο η εξαφάνιση του FDP από τον πολιτικό χάρτη.
Οι πρώτες ηχηρές φωνές από τους Πράσινους είναι μάλλον αρνητικές -ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ απέκλεισε τον συνασπισμό, η Ρενάτε Κούναστ είπε πως «παρά τη μεγάλη που φαντασία που έχω, το θεωρώ απίθανο». Επιπλέον όμως, οι Πράσινοι έχουν από την πλευρά τους έχουν τα δικά τους προβλήματα μετά την νύχτα της Κυριακής, μετά τη μείωση των ποσοστών τους: Πολλοί -όπως ο Τζεμ Οζντεμίρ- ζητούν απολογισμό και απόδοση ευθυνών για το απογοητευτικό εκλογικό αποτέλεσμα.
Η νέα (;) δυναμική στην ευρωπαϊκή κρίση
Όσον αφορά τη σημασία που θα έχει η αλλαγή κυβερνητικού εταίρου στην στάση του Βερολίνου απέναντι στην ευρωπαϊκή κρίση χρέους, οι μεγάλες προσδοκίες θα ήταν μάλλον υπερβολικές. Ναι μεν οι Φιλελεύθεροι, που εκδιώχθηκαν από κυβέρνηση και Μπούντεσταγκ, κρατούσαν την σκληρότερη στάση απέναντι στις χώρες με δημοσιονομικά προβλήματα, αλλά η καταψήφισή τους πιθανότατα δεν έχει να κάνει με αυτό.
Οι γερμανοί ψηφοφόροι φαίνεται να αντάμειψαν την «υπεύθυνη στάση» που ζητά η Μέρκελ από την υπόλοιπη Ευρωζώνη, το ίδιο το CDU θα παραμείνει σε θέση ισχύος στον επόμενο κυβερνητικό συνασπισμό (περιορίζοντας το περιθώριο στον νέο της εταίρο, όποιος κι αν είναι από την κεντροαριστερά, να αλλάξει σημαντικά το πρόσημο) ενώ τόσο SPD όσο και Πράσινοι θα μπορούσαν μεν να συμβάλλουν στην ρητορική περί «αναπτυξιακών πολιτικών» που χρησιμοποιεί στο Παρίσι ο Φρανσουά Ολάντ, αλλά δύσκολα θα προσέφεραν κάτι σημαντικά περισσότερο στη συζήτηση.
Το κλίμα επίσης βαρύνει και η, πολύ σημαντική, οριακή είσοδος του ευρωσκεπτικιστικού AfD στην Μπούντεσταγκ. Έστω και εκτός Βουλής, η αποτύπωση της δυσαρέσκειας των Γερμανών για τα προγράμματα ευρωδιασώσεων στο εκλογικό αποτέλεσμα δεν πρέπει να υποτιμηθεί και είναι σίγουρα κάτι που η πραγματίστρια και πολύ προσεκτική Μέρκελ δεν θα αγνοήσει.
Μαθηματικά, τέλος, θα υπήρχε η πιθανότητα τα τρία κόμματα του αριστερού στρατοπέδου -SPD, Πράσινοι και Linke- να χρησιμοποιήσουν τις έδρες τους για να σχηματίσουν κυβέρνηση συνασπισμού με την Μέρκελ στην αντιπολίτευση.
Το SPD το απέρριψε εμμέσως πλην σαφώς ήδη από την αρχή το ενδεχόμενο (Στάινμπρουκ και Γκάμπριελ είπαν εξαρχής ότι το μπαλάκι είναι στα χέρια της Μέρκελ για να αναζητήσει πλειοψηφία) και μόνο ορισμένα στελέχη της Linke το έχουν ρίξει ως ενδεχόμενο: «Υπάρχει πλειοψηφία SPD, Πρασίνων και Αριστεράς την οποία μπορούμε να αξιοποιήσουμε» είπε το στέλεχος της Linke, Μπερντ Ρίξινγκερ. Τα άλλα δύο κόμματα όμως κωφεύουν.
Βασίλης Ψυχογιός
Newsroom ΔΟΛ
communenews
Με τους Φιλελεύθερους εκτός Μπούντεσταγκ, οι Χριστιανοδημοκράτες πρέπει να διαλέξουν μεταξύ Σοσιαλδημοκρατών και Πράσινων για τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης συνασπισμού, με το πόκερ να έχει ήδη ξεκινήσει.
Αδιαμφισβήτητα, η Άνγκελα Μέρκελ είναι η μεγάλη κερδισμένη της Κυριακής: Το άγγιγμα του άπιαστου όνειρου της αυτοδυναμίας στη Βουλή, την οποία οι Χριστιανοδημοκράτες έχουν να δουν από το 1957 με τον Κόνραντ Άντεναουερ, δεν την εγκαθιδρύει μόνο ως κεντρική φιγούρα σε όλη την Ευρώπη (διασφαλίζοντάς της μία θέση στα βιβλία της γερμανικής ιστορίας) αλλά έχει και απτό πολιτικό όφελος, ενισχύοντας την θέση του CDU στις επερχόμενες διαβουλεύσεις.
Είτε προσπαθήσουν να συνασπιστούν με τους Σοσιαλδημοκράτες, είτε στραφούν -έστω και ως τακτική πίεσης- στους Πράσινους, το σαρωτικό ποσοστό των Χριστιανοδημοκρατών τους δίνει το πάνω χέρι στις συνομιλίες. Το κλίμα και η τελική έκβαση των διαπραγματεύσεων θα καθοριστεί εν μέρει και από το πόσο τραυματική ήταν η εμπειρία της Κυριακής για το κάθε κόμμα ξεχωριστά.
Ο Μεγάλος Συνασπισμός
Και η Κυριακή ήταν πικρή αρχικά για τους Σοσιαλδημοκράτες, τους οποίους κορυφαία στελέχη του CDU έχουν ήδη αρχίσει να καλούν σε συνεργασία. Η ταπεινή ενίσχυση κατά 2,7% που κατάφεραν όχι μόνο συνιστά αποτυχία του (διακηρυγμένου μεν, έστω και προσχηματικού δε) στόχου τους για συνεργασία με τους Πράσινους, αλλά ξεκάθαρα δεν ήταν η «θεαματική επιστροφή» στην οποία ήλπιζε το SPD μετά το Βατερλώ του 2009. Μετά από τέσσερα χρόνια και μία αναζήτηση ταυτότητας που είχε αγγίξει στην αρχή επικίνδυνα τα όρια της αυτιστικής εσωστρέφειας, οι Σοσιαλδημοκράτες ακόμη δεν έχουν ξαναγίνει λαϊκό κόμμα.
Αυτή η αποτυχία ρίχνει βαριά την σκιά της στις συζητήσεις για συνασπισμό: Η συνεργασία με την Μέρκελ «είναι πολύ δύσκολο θέμα συζήτησης στο κόμμα μας» είπε μετά το κλείσιμο της κάλπης η Χάνελορε Κραφτ (πρωθυπουργός της Β.Ρηνανίας και «βαρόνη» στο SPD).
Οι Σοσιαλδημοκράτες φοβούνται την επανάληψη της ιστορίας: Η πρώτη τους συνεργασία με την Μέρκελ στον μεγάλο συνασπισμό του 2005-09 (στην οποία ο Στάινμπρουκ ήταν ΥΠΟΙΚ) τους οδήγησε στην πανωλεθρία των προηγούμενων εκλογών. Και τώρα, το SPD δεν μπορεί καν να κοιτάζει ισότιμα το CDU.
Τα σοσιαλδημοκρατικά στελέχη που διαφωνούν με την συνεργασία έχουν ήδη αρχίσει να εκφράζονται -όπως ο αντιπρόεδρος της ΚΟ Άξελ Σέφερ, που είπε ότι «δεν θέλω να μπω κάτω από τον ζυγό της κυρίας Μέρκελ», και ο Γιαν Στος του Βερολίνου που βλέπει αυστηρά «εντολή αντιπολίτευσης» στην κάλπη- αλλά όλοι είχαν αρχίσει να προετοιμάζονται για το ενδεχόμενο. Ορισμένα στελέχη μάλιστα, σύμφωνα με το Spiegel, μπορούν να επηρεάσουν το κλίμα στο SPD καθώς οι ίδιοι δεν θα έβρισκαν τόσο άβολο τον «ζυγό της κυρίας Μέρκελ» από τη θέση ενός υπουργικού χαρτοφυλακίου.
Ήδη την Δευτέρα ξεκινούν οι πρώτες συναντήσεις της ηγετικής ομάδας του SPD για το ζήτημα, έπεται η συνεδρίαση της νέας κοινοβουλευτικής ομάδας και αργότερα εντός της εβδομάδας αναμένεται ένα μίνι άτυπο «συνέδριο» των κορυφαίων στελεχών.
Επικεφαλής στις διαπραγματεύσεις για μετεκλογική συνεργασία φαίνεται ότι θα είναι ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, αρχηγός του κόμματος, και όχι ο Πέερ Στάινμπρουκ -ο οποίος έχει επιβεβαιώσει πως δεν θα επιδιώξει χαρτοφυλάκιο σε πιθανή συγκυβέρνηση με την Μέρκελ. Ο ρόλος του όμως στο μέλλον του SPD είναι ανοικτός, και ο ίδιος δήλωσε «στη διάθεση του κόμματος» μελλοντικά.
Η νέα εμπειρία της συνεργασίας με τους Πράσινους
Άλλη επιλογή θα ήταν η συγκυβέρνηση των Χριστιανοδημοκρατών με τους Πράσινους. Κάτι τέτοιο δεν έχει ξαναγίνει σε ομοσπονδιακό επίπεδο, και όχι χωρίς λόγο, αλλά ήδη το πρωί της Δευτέρας υπήρξαν κορυφαία στελέχη του CDU που έβαλαν στο τραπέζι αυτήν την επιλογή ως προτιμητέα -όπως ο Άρμιν Λασέτ.
Πολλές θέσεις του κόμματος των Πράσινων θα απέκλειαν παλιότερα συνεργασία με το CDU, όπως και η σκληρή στάση της συντηρητικής πτέρυγας των Χριστιανοδημοκρατών σε ορισμένα κεντρικά ζητήματα. Όμως η Μέρκελ-χαμαιλέοντας έχει περιθώριο ευελιξίας, οι συζητήσεις με τους Πράσινους μπορούν να γίνουν μέσο πίεσης στο SPD και οι Πράσινοι μπορεί να δελεαστούν από τη συμμετοχή στην κυβέρνηση αλλά, κυρίως, από την ευκαιρία να κατακτήσουν τον πολιτικό χώρο που άφησε ελεύθερο η εξαφάνιση του FDP από τον πολιτικό χάρτη.
Οι πρώτες ηχηρές φωνές από τους Πράσινους είναι μάλλον αρνητικές -ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ απέκλεισε τον συνασπισμό, η Ρενάτε Κούναστ είπε πως «παρά τη μεγάλη που φαντασία που έχω, το θεωρώ απίθανο». Επιπλέον όμως, οι Πράσινοι έχουν από την πλευρά τους έχουν τα δικά τους προβλήματα μετά την νύχτα της Κυριακής, μετά τη μείωση των ποσοστών τους: Πολλοί -όπως ο Τζεμ Οζντεμίρ- ζητούν απολογισμό και απόδοση ευθυνών για το απογοητευτικό εκλογικό αποτέλεσμα.
Η νέα (;) δυναμική στην ευρωπαϊκή κρίση
Όσον αφορά τη σημασία που θα έχει η αλλαγή κυβερνητικού εταίρου στην στάση του Βερολίνου απέναντι στην ευρωπαϊκή κρίση χρέους, οι μεγάλες προσδοκίες θα ήταν μάλλον υπερβολικές. Ναι μεν οι Φιλελεύθεροι, που εκδιώχθηκαν από κυβέρνηση και Μπούντεσταγκ, κρατούσαν την σκληρότερη στάση απέναντι στις χώρες με δημοσιονομικά προβλήματα, αλλά η καταψήφισή τους πιθανότατα δεν έχει να κάνει με αυτό.
Οι γερμανοί ψηφοφόροι φαίνεται να αντάμειψαν την «υπεύθυνη στάση» που ζητά η Μέρκελ από την υπόλοιπη Ευρωζώνη, το ίδιο το CDU θα παραμείνει σε θέση ισχύος στον επόμενο κυβερνητικό συνασπισμό (περιορίζοντας το περιθώριο στον νέο της εταίρο, όποιος κι αν είναι από την κεντροαριστερά, να αλλάξει σημαντικά το πρόσημο) ενώ τόσο SPD όσο και Πράσινοι θα μπορούσαν μεν να συμβάλλουν στην ρητορική περί «αναπτυξιακών πολιτικών» που χρησιμοποιεί στο Παρίσι ο Φρανσουά Ολάντ, αλλά δύσκολα θα προσέφεραν κάτι σημαντικά περισσότερο στη συζήτηση.
Το κλίμα επίσης βαρύνει και η, πολύ σημαντική, οριακή είσοδος του ευρωσκεπτικιστικού AfD στην Μπούντεσταγκ. Έστω και εκτός Βουλής, η αποτύπωση της δυσαρέσκειας των Γερμανών για τα προγράμματα ευρωδιασώσεων στο εκλογικό αποτέλεσμα δεν πρέπει να υποτιμηθεί και είναι σίγουρα κάτι που η πραγματίστρια και πολύ προσεκτική Μέρκελ δεν θα αγνοήσει.
Μαθηματικά, τέλος, θα υπήρχε η πιθανότητα τα τρία κόμματα του αριστερού στρατοπέδου -SPD, Πράσινοι και Linke- να χρησιμοποιήσουν τις έδρες τους για να σχηματίσουν κυβέρνηση συνασπισμού με την Μέρκελ στην αντιπολίτευση.
Το SPD το απέρριψε εμμέσως πλην σαφώς ήδη από την αρχή το ενδεχόμενο (Στάινμπρουκ και Γκάμπριελ είπαν εξαρχής ότι το μπαλάκι είναι στα χέρια της Μέρκελ για να αναζητήσει πλειοψηφία) και μόνο ορισμένα στελέχη της Linke το έχουν ρίξει ως ενδεχόμενο: «Υπάρχει πλειοψηφία SPD, Πρασίνων και Αριστεράς την οποία μπορούμε να αξιοποιήσουμε» είπε το στέλεχος της Linke, Μπερντ Ρίξινγκερ. Τα άλλα δύο κόμματα όμως κωφεύουν.
Βασίλης Ψυχογιός
Newsroom ΔΟΛ
communenews
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Η ΕΥΠ στις έρευνες για την πιθανή εμπλοκή στρατιωτικών στη Χρυσή Αυγή
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
