2013-09-27 09:24:57
Γράφει ο Παναγιώτης Δημητρόπουλος
EMΘ Επχίας (ΠΖ)
ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Το 399 π.Χ. διατυπώθηκε κατηγορία εναντίον του Σωκράτη για ασέβεια προς τους θεούς και διαφθορά των νέων. Ο φιλόσοφος καταδικάστηκε βάσει της κατηγορίας αυτής σε θάνατο. Γέννημα της εποχής του φαίνεται ότι είχε διαμορφώσει κάποιες ανατρεπτικές θέσεις και επιχείρησε να τις διακηρύξει στην κοινωνία του.
Την εποχή που έκανε την είσοδό του στην αθηναϊκή φιλοσοφική σκηνή κυριαρχούσαν οι επαγγελματίες σοφιστές. Ο Σωκράτης δίδαξε και θεμελίωσε τη φιλοσοφική του σκέψη σε μια πολλαπλά τραυματισμένη Αθηναϊκή κοινωνία, σε μια κοινωνία ευερέθιστη και προβληματική.
Είχε προηγηθεί ο Πελοποννησιακός πόλεμος (431-404 π.Χ.) και το αυταρχικό πολίτευμα των Τριάκοντα Τυράννων (404-403 π.Χ.). Φαίνεται ότι η μεταπολεμική Αθήνα (μετά το 404 π.Χ.) δεν ήταν έτοιμη να δεχθεί την άμεση ή έμμεση κριτική του μεγάλου φιλοσόφου, γι' αυτό και δεν ήταν δύσκολο να βρεθούν ούτε οι κατήγοροι αλλά ούτε και οι κατηγορίες.
Η δημοκρατική Αθήνα της κλασικής εποχής χαρακτηριζόταν από αξίες τόσο ανταγωνισμού όσο και ευγενούς συνεργασίας. Οι ανώτερες κοινωνικά τάξεις διέθεταν τιμή και αποσπούσαν το θαυμασμό των υπολοίπων, για τον λόγο αυτό ήταν πιο επιρρεπείς στην άσκηση κριτικής και στην γελοιοποίηση της θέσης τους.
Η έλλειψη εγκράτειας αποτελούσε κατεξοχήν προσβολή της τιμής και της κοινωνικής θέσης ενός ατόμου. Ήταν δυνατό για μια πράξη ύβρεως να ασκηθεί ακόμη και θανατική ποινή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό του Σωκράτη, που κατηγορήθηκε από τους κατηγόρους του για ασέβεια (ύβρις) προς τους θεούς.
Στο σημείο αυτό δε θα πρέπει να παραλείψουμε ως σημαντική αξία της αθηναϊκής κοινωνίας την υπεράσπιση του κράτους ως πρωταρχικό καθήκον όλων των πολιτών. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας νοοτροπίας το κοινωνικό συμφέρον τέθηκε πάνω από το ατομικό, ακόμη κι αν μια τέτοια θεωρία έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή του Σωκράτη.
Ο μεγάλος φιλόσοφος έπρεπε να ακολουθήσει πιστά τις αποφάσεις του δικαστηρίου στη δημοκρατούμενη τότε αθηναϊκή κοινωνία, εφόσον αυτό προτάθηκε από την πλειοψηφία, για να προχωρήσει μπροστά το κοινωνικό σύνολο.
Παράλληλα, μια άλλη αξία της αθηναϊκής κοινωνίας ήταν το δικαίωμα της ισονομίας. Όλοι ήταν ίσοι απέναντι το νόμο και δεν προβλεπόταν καμία ιδιαίτερη μεταχείριση για κανέναν λόγω καταγωγής, κοινωνική θέσης και εισοδήματος. Ο Σωκράτης πριν καταδικαστεί σε θάνατο δικάστηκε ενώπιον του δικαστηρίου της Ηλιαίας, ένα σώμα αποτελούμενο από 6000 πολίτες.
Οι νόμοι ήταν απομακρυσμένοι από τις βλέψεις ενός μόνο εξουσιαστή. Το παραπάνω φανερώνει ότι το αθηναϊκό κράτος ήταν ένα κράτος δικαίου με νομοθεσία και διαδικασίες δημοκρατικές. Σε συνδυασμό με τα ανωτέρω καλό είναι να θίξουμε και τη δυνατότητα των Αθηναίων πολιτών να συμμετέχουν στα πολιτικά αξιώματα. Η αξία αυτή είναι το δικαίωμα της ισοπολιτείας.
Για την ανάληψη δημοσιών αξιωμάτων όλοι ήταν ίσοι και δεν λαμβανόταν υπόψη το κριτήριο της οικονομικής δύναμης. Η απόφαση της θανατικής καταδίκης του Σωκράτη ήταν απόφαση των αθηναϊκού δήμου - απόφαση των πολιτών του δικαστικού σώματος.
kranos
EMΘ Επχίας (ΠΖ)
ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Το 399 π.Χ. διατυπώθηκε κατηγορία εναντίον του Σωκράτη για ασέβεια προς τους θεούς και διαφθορά των νέων. Ο φιλόσοφος καταδικάστηκε βάσει της κατηγορίας αυτής σε θάνατο. Γέννημα της εποχής του φαίνεται ότι είχε διαμορφώσει κάποιες ανατρεπτικές θέσεις και επιχείρησε να τις διακηρύξει στην κοινωνία του.
Την εποχή που έκανε την είσοδό του στην αθηναϊκή φιλοσοφική σκηνή κυριαρχούσαν οι επαγγελματίες σοφιστές. Ο Σωκράτης δίδαξε και θεμελίωσε τη φιλοσοφική του σκέψη σε μια πολλαπλά τραυματισμένη Αθηναϊκή κοινωνία, σε μια κοινωνία ευερέθιστη και προβληματική.
Είχε προηγηθεί ο Πελοποννησιακός πόλεμος (431-404 π.Χ.) και το αυταρχικό πολίτευμα των Τριάκοντα Τυράννων (404-403 π.Χ.). Φαίνεται ότι η μεταπολεμική Αθήνα (μετά το 404 π.Χ.) δεν ήταν έτοιμη να δεχθεί την άμεση ή έμμεση κριτική του μεγάλου φιλοσόφου, γι' αυτό και δεν ήταν δύσκολο να βρεθούν ούτε οι κατήγοροι αλλά ούτε και οι κατηγορίες.
Η δημοκρατική Αθήνα της κλασικής εποχής χαρακτηριζόταν από αξίες τόσο ανταγωνισμού όσο και ευγενούς συνεργασίας. Οι ανώτερες κοινωνικά τάξεις διέθεταν τιμή και αποσπούσαν το θαυμασμό των υπολοίπων, για τον λόγο αυτό ήταν πιο επιρρεπείς στην άσκηση κριτικής και στην γελοιοποίηση της θέσης τους.
Η έλλειψη εγκράτειας αποτελούσε κατεξοχήν προσβολή της τιμής και της κοινωνικής θέσης ενός ατόμου. Ήταν δυνατό για μια πράξη ύβρεως να ασκηθεί ακόμη και θανατική ποινή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό του Σωκράτη, που κατηγορήθηκε από τους κατηγόρους του για ασέβεια (ύβρις) προς τους θεούς.
Στο σημείο αυτό δε θα πρέπει να παραλείψουμε ως σημαντική αξία της αθηναϊκής κοινωνίας την υπεράσπιση του κράτους ως πρωταρχικό καθήκον όλων των πολιτών. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας νοοτροπίας το κοινωνικό συμφέρον τέθηκε πάνω από το ατομικό, ακόμη κι αν μια τέτοια θεωρία έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή του Σωκράτη.
Ο μεγάλος φιλόσοφος έπρεπε να ακολουθήσει πιστά τις αποφάσεις του δικαστηρίου στη δημοκρατούμενη τότε αθηναϊκή κοινωνία, εφόσον αυτό προτάθηκε από την πλειοψηφία, για να προχωρήσει μπροστά το κοινωνικό σύνολο.
Παράλληλα, μια άλλη αξία της αθηναϊκής κοινωνίας ήταν το δικαίωμα της ισονομίας. Όλοι ήταν ίσοι απέναντι το νόμο και δεν προβλεπόταν καμία ιδιαίτερη μεταχείριση για κανέναν λόγω καταγωγής, κοινωνική θέσης και εισοδήματος. Ο Σωκράτης πριν καταδικαστεί σε θάνατο δικάστηκε ενώπιον του δικαστηρίου της Ηλιαίας, ένα σώμα αποτελούμενο από 6000 πολίτες.
Οι νόμοι ήταν απομακρυσμένοι από τις βλέψεις ενός μόνο εξουσιαστή. Το παραπάνω φανερώνει ότι το αθηναϊκό κράτος ήταν ένα κράτος δικαίου με νομοθεσία και διαδικασίες δημοκρατικές. Σε συνδυασμό με τα ανωτέρω καλό είναι να θίξουμε και τη δυνατότητα των Αθηναίων πολιτών να συμμετέχουν στα πολιτικά αξιώματα. Η αξία αυτή είναι το δικαίωμα της ισοπολιτείας.
Για την ανάληψη δημοσιών αξιωμάτων όλοι ήταν ίσοι και δεν λαμβανόταν υπόψη το κριτήριο της οικονομικής δύναμης. Η απόφαση της θανατικής καταδίκης του Σωκράτη ήταν απόφαση των αθηναϊκού δήμου - απόφαση των πολιτών του δικαστικού σώματος.
kranos
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Μήπως έχει δίκιο ο Γ. Δελαστίκ...???
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Έβρεξε… μάρμαρα στην Ξάνθη! Αναστάτωση στην Τσιμισκή
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
