2013-09-29 21:00:09
Με το όρο πολίτευμα ή πολιτικό σύστημα εννοείται το σύνολο των θεσμών, σύμφωνα με τους οποίους κυβερνάται ένα κράτος ή μια πολιτεία. Σε ότι αφορά το συνταγματικό δίκαιο είναι η ιδιάζουσα τάξη, σύμφωνα με την οποία η εκάστοτε πολιτεία ρυθμίζει την οργάνωση της εξουσίας και η θέση των πολιτών μέσα σε αυτή την τάξη. Ένας κάπως διαφορετικός -αλλά ισχύων- ορισμός για το πολίτευμα είναι το σύνολο των κανόνων που καθορίζουν ποια είναι τα άμεσα όργανα της πολιτείας, τον τρόπο εκλογής τους, τις μεταξύ τους σχέσεις και τον κύκλο αρμοδιότητάς τους, όπως επίσης και τη σχέση των ατόμων προς την πολιτική εξουσία.
Τον 8ο αιώνα παρατηρήθηκε στον Ελληνικό κόσμο μία σημαντική εξέλιξη. Το παλιό φυλετικό κράτος διασπάστηκε και την θέση του πήρε η Πόλη- Κράτος.Ο Αριστοτέλης είδε την δημιουργία της αυτή σαν επιθυμία των ανθρώπων για ζωή και επιβίωση της . Ακολούθησε η ένωση των συνοικισμών σε μία Πόλη άστυ , γύρω από μία ισχυρή θέση
. Την Ακρόπολη. Ο Πολίτης αισθάνεται ασφαλής, αναπτύσσει ποικίλες δραστηριότητες και νοιώθει ελεύθερος. Αποκτά συνείδηση του ρόλου του σαν μέλος μιας κοινότητας, στην διακυβέρνηση της οποίας μετέχει ενεργά. Οι πολίτες στρατεύονται για να υπηρετήσουν τις ανάγκες ενός νέου οργανικού συνόλου. Η προσφορά είναι συλλογική και ο σκοπός κοινός.Αυτή η διευρυμένη συμμετοχή επέφερε μία γενικότερη κοινωνική εξίσωσημ και οι κοινωνικές διαφορές περιορίστηκαν.Το πρώτο πολίτευμα της Αθήνας ήταν η βασιλεία, τελευταίος βασιλιάς της οποίας ήταν ο Κόδρος. Μετά το αριστοκρατικό πολίτευμα ,όπου εξακολούθησε να υπάρχει ο θεσμός του άρχοντα-βασιλιά . Ουσιαστική εξουσία ασκούσαν ο επώνυμος άρχοντας, υπεύθυνος για την σύγκληση της Εκκλησίας του Δήμου και ο Πολέμαρχος που ήταν υπεύθυνος για τα στρατιωτικά θέματα.Οι έξι θεσμοθέτες ασχολούνταν με δικαστική θέματα. ο Άρειος Πάγος ήταν υπεύθυνος για την τήρηση των νόμων.
Η Εκκλησία του Δήμου ,σαν συνέλευση όλων των Αθηναίων απέκτησε μεγάλη σημασία, στα μεταγενέστερα χρόνια.Την εξουσία των ευγενών άρχισαν να αμφισβητούν οι έμποροι και οι βιοτέχνες ,που είχαν ήδη αρχίσει να αποκτούν μεγάλη οικονομική δύναμη. Οι δε χρεωμένοι αγρότες απαιτούσαν την κατάργηση των χρεών τους. Αυτήν την κατάσταση εκμεταλλεύτηκε ο Κύλωνας, ο οποίος το 632 με την υποστήριξη των οπαδών του θέλησε να πάρει την εξουσία και να γίνει τύραννος. Το κίνημα όμως απέτυχε και έφυγε στα Μέγαρα.Η Αθήνα στην πορεία της για την Δημοκρατία ανέθεσε στον Σόλωνα,έναν ποιητή, και ένας από τους επτά σοφούς, να δώσει λύση στα δύσκολα προβλήματα της εποχής. Κατάργησε τα χρέη και απαγόρευσε με ειδική νομοθεσία που ονομάστηκε Σεισάχθεια, να δανείζεται κάποιος με εγγύηση την προσωπική του ελευθερία.Αποδυνάμωσε το αριστοκρατικό πολίτευμα και διαίρεσε τους πολίτες σε τέσσερις τάξεις. Σαν βάση έθεσε το εισόδημα και όχι την καταγωγή. Διεύρυνε τον πολιτικό ρόλο της Εκκλησίας τους Δήμου, στην οποία έπαιρναν μέρος όσοι είχαν συμπληρώσει το εικοστό έτος της ηλικίας τους.
Τα θέματα που συζητούσαν στην συνέλευση του λαού τα προετοίμαζε η βουλή των τετρακοσίων.Για να πετύχει την ενεργό συμμετοχή όλων των πολιτών, ψήφισε νόμο με τον οποίο στερούσε τα πολιτικά δικαιώματα από όσους δεν έπαιρναν σαφή θέση πάνω στα κοινωνικά και πολιτικά θέματα.Μετά από ένα τυραννικό πολίτευμα που έφερε ο Πεισίστρατος και που στέρησε ξανά από τους Αθηναίους ελευθερίες που είχαν κατακτήσει , και μετά από τον γιό του τον Ιππία ,τον οποίο ανέτρεψαν, αναλαμβάνει ο Κλεισθένης.Ο Κλεισθένης θεωρείται ο θεμελιωτής του Δημοκρατικού πολιτεύματος, γιατί έκανε προσιτά στους πολίτες όλα τα αξιώματα και εξασφάλισε λαϊκή συνοχή. Οι δημοκρατικοί θεσμοί αφύπνισαν το ενδιαφέρον του πολίτη για τα κοινά και επέφεραν αλλαγή στον τρόπο ζωής της πόλης. Αυτό το αποφασιστικό βήμα προς την δημοκρατία στην αρχαία Αθήνα έχει παγκόσμια ιστορική σημασία.
Πολιτεύματα επί της ουσίας από τότε που διαμορφώθηκε η κοινωνική μονάδα του ηγεμονικού οίκου κατά την εκπνοή της Νεολιθικής, στη Χαλκολιθική. Ωστόσο, η συγκεκριμένη έρευνα επί των πολιτευμάτων ανάγεται στην αρχαία Ελλάδα, με κύριο εκπρόσωπο τον Αριστοτέλη. Πριν από τον Αριστοτέλη ασχολήθηκε με το θέμα και ο Ηρόδοτος, ο οποίος διέκρινε τρία είδη πολιτεύματος, τη μοναρχία, την ολιγαρχία και τη δημοκρατία ή ισονομία, όπως την αποκαλούσε Ηρόδ. Γ΄ 80-83). Την ίδια περίπου διάκριση μεταξύ των πολιτευμάτων κάνει ο Ξενοφών (Απομν, 4.6.12), ο Ισοκράτης (Παναθ. 259-260) και ο Πλάτων (Πολιτικός, 291,292).
Εκείνος όμως που ασχολήθηκε συστηματικά με τα πολιτεύματα είναι ο Αριστοτέλης, ο οποίος φέρεται να έγραψε για τα πολιτεύματα 158 πολιτειών, αν και διασώθηκε μόνον η Αθηναίων πολιτεία. Ο Αριστοτέλης πρώτος όρισε το πολιτευμα ως [...την τάξην ταις πόλεσι την περί τας αρχάς, τίνα τρόπον νενέμηνται και τι το κύριον της πολιτείας, και τι το τέλος της εκάστης κοινωνίας εστί..], (Πολιτικ. Γ’ 5) ορισμός που ισχύει ακόμα και σήμερα. Όταν ανώτατο όργανο της πολιτείας είναι ένα πρόσωπο, τότε το πολίτευμα καλείται μοναρχία. Όταν είναι περισσότερα του ενός προσώπου αλλά ανήκουν στην τάξη των αρίστων, τότε είναι αριστοκρατία. Τέλος όταν ανώτατο όργανο είναι το σύνολο των πολιτών, το πολίτευμα αποκαλείται δημοκρατία. Σύμφωνα με τον φιλόσοφο τα τρία αυτά πολιτεύματα είναι ορθά μόνον όταν αποβλέπουν στο κοινό συμφέρον, διαφορετικά αποτελούν παρεκβάσεις. Η παρέκβαση της μοναρχίας είναι η τυραννίδα, της αριστοκρατίας η ολιγαρχία και της δημοκρατίας η οχλοκρατία.
Για τα τρία πολιτεύματα ο Αριστοτέλης διακρίνει και υποδιαιρέσεις:
Υποδιαιρέσεις πολιτευμάτων κατά Αριστοτέλη
Μοναρχία Αριστοκρατία ΔημοκρατίαΒασιλεία -ηρωικών χρόνωνΒαρβαρική βασιλεία -απόλυτος, κληρονομική βάσει νόμουΑισυμνητεία βασιλεία -αιρετή τυραννίδαΛακωνική βασιλεία -κληρονομική στρατηγίαΠαμβασιλεία-ο βασιλεύς κύριος των πάντων Ολιγαρχία -δια πληρωμής μεγάλου τιμήματοςΑριστοκρατία-δια πληρωμής μικρού τιμήματοςΑριστοκρατία-κληρονομικής διαδοχήςΔυναστεία -κληρονομική αριστοκρατία κατά την οποία κυβερνούν οι άρχοντες και όχι ο νόμος Δημοκρατία-ισότητας, αδιακρίτως ίσα δικαιώματαΔημοκρατία-καθοριζόμενη από μικρά κοινωνικά τμήματαΔημοκρατία-καθοριζόμενη από άμεμπτους πολίτεςΔημοκρατία-καθολικής συμμετοχήςΟχλοκρατία-τα ψηφίσματα υπερβαίνουν των νόμων
Ταξινομία
Στον παρακάτω κατάλογο καταγράφονται τα διάφορα μείζονα και σύγχρονα πολιτεύματα, έτσι όπως αναγνωρίζονται από την πολιτική επιστήμη, και ορισμένες υποκατηγορίες τους. Τα πολιτεύματα αυτά μπορεί να επικαλύπτονται σημαντικά μεταξύ τους, ενώ οι όροι μπορεί να έχουν διαφορετική σημασία σε διαφορετικές εποχές:
Αναρχισμός (έλλειψη κράτους και αυτοδιαχείριση της κοινωνίας)ΑναρχοκομμουνισμόςΑναρχοσυνδικαλισμόςΠράσινος αναρχισμόςΜετααριστερός αναρχισμόςΑναρχοκαπιταλισμόςΟλοκληρωτισμός (το κράτος έχει δικαιώματα απόλυτης και διαρκούς παρέμβασης σε κάθε κοινωνική σφαίρα, δημόσια ή ιδιωτική)Κομμουνιστικό κράτοςΦασισμόςΑυταρχία (το κράτος κυβερνάται από ένα άτομο)ΔεσποτισμόςΠεφωτισμένη δεσποτείαΔικτατορίαΣτρατιωτική δικτατορίαΜοναρχίαΑπόλυτη μοναρχίαΣυνταγματική μοναρχίαΠριγκηπάτοΔεσποτάτοΔουκάτοΜέγα ΔουκάτοΕμιράτοΑιρετή μοναρχίαΚληρονομική μοναρχίαΛαϊκή μοναρχίαΑντιβασιλείαΠατριαρχίαΠατρογονισμόςΤυραννίδαΔημοκρατία (το κράτος κυβερνάται με βάση τις αποφάσεις της πλειοψηφίας της κοινωνίας)Άμεση δημοκρατίαΣυμμετοχική δημοκρατίαΑντιπροσωπευτική δημοκρατίαΦιλελεύθερη δημοκρατίαΒασιλευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατίαΠροεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατίαΣύστημα ΓουεστμίνστερΠροεδρική δημοκρατίαΗμιπροεδρικό σύστημαΛαϊκή δημοκρατίαΟλιγαρχία (το κράτος κυβερνάται από μία μικρή ομάδα ατόμων)ΑριστοκρατίαΚορπορατισμόςΓεροντοκρατίαΚλεπτοκρατίαΑξιοκρατίαΠλουτοκρατίαΤεχνοκρατίαΡεπουμπλικανισμός (το κράτος δεν κυβερνάται αυταρχικά και μία μερίδα της κοινωνίας επηρεάζει τις λειτουργίες του)Ομοσπονδιακή πολιτείαΣυνταγματική πολιτείαΚοινοπολιτείαΣοσιαλιστική πολιτείαΘεοκρατία (Ιεροκρατία) (το κράτος αντλεί άμεσα και ρητά τη νομιμοποίησή του από κάποια θρησκεία)ΧαλιφάτοΙσλαμική δημοκρατίαΣουλτανάτοΦυλετισμός (το κράτος είναι οργανωμένο κατά φυλές)
Προϋπόθεση που επιτρέπει την ύπαρξη μιας Δημοκρατικής κοινωνίας σήμερα η ανάδυση της Αλήθειας μέσα από μία ελεύθερη σκέψη, και ελεύθερο λόγο. Να γιατί πάντα στην Αρχαία Ελλάδα υπήρχε η ταύτιση της Δημοκρατίας και της Φιλοσοφίας και ο λόγος είχε πάντα τον πρωτεύοντα ρόλο σε μια Δημοκρατική Πόλη. Να γιατί η Δημοκρατία που γέννησε η Αρχαία Ελλάδα, θεωρείται και το μοναδικό Πολίτευμα, στο οποίο υπάρχει και Δημόσιος Χώρος, για την ανάπτυξη του λόγου της Αλήθειας. Ο Δημόσιος Χώρος, η Αγορά όπως λειτουργούσε στην Αθήνα, στηριζόταν στο ενεργό ενδιαφέρον των Πολιτών, ενδιαφέρον αναπόσπαστο από τις αποφάσεις που θα έπαιρναν την επόμενη ημέρα, για την ψήφιση του Νόμου.
Ο Ηράκλειτος έλεγε: “Ο καθένας όταν κοιμάται ζει σε έναν δικό του Κόσμο και αυτός που ζει στο δικό του Κόσμο κοιμάται, ενώ για του ξυπνητούς υπάρχει ένας Κόσμος μοναδικός και κοινός, από την άποψη του λόγου που τον διαπερνά και στον οποίο οι Άνθρωποι συμμετέχουν”. Ακόμη ο ίδιος έλεγε ότι: “Ο Λαός οφείλει να μάχεται, για τον Νόμο, όπως και για τα ίδια τα τείχη του”. Ιδού και μια κριτική, άμεση και υπαινικτική, του Ηράκλειτου: “Οι γάιδαροι, λέει περιφρονητικά ενδιαφέρονται περισσότερο για το σανό, παρά για τον χρυσό”. Γάιδαροι εννοεί τους ανθρώπους, που δεν γνωρίζουν την αληθινή αξία των πραγμάτων. Υπάρχουν και άλλες πολλές αναφορές του, όσον αφορά τους Θεούς και μάλιστα πολλές φορές σαν ανέκδοτα. Και ιδού ένα από αυτά: Όταν συνάντησε ο Ηράκλειτος τους Αιγύπτιους τους είδε να κλαίνε, σε επιμνημόσυνη τελετή του θανάτου του Όσιρι. Τότε τους είπε: Αφού είναι Θεός γιατί τον κλαίτε; Αν τον κλαίτε, σημαίνει ότι δεν τον θεωρείται Θεό”. : « Η δυνατότητα της Αλήθειας, ανήκει σε όλους τους Ανθρώπους». Στον Ηράκλειτο θα βρούμε, πρώτη φορά στην Ιστορία της Ανθρωπότητας, την διαβεβαίωση της Οικουμενικής ικανότητας όλων των Ανθρώπινων όντων να φθάσουν στην Αλήθεια, όποια και αν είναι, χωρίς περιορισμό.
Ιδού γιατί σιγά-σιγά θα πρέπει να διεισδύσουν, στον κόσμο και πάλι τα Ιδεώδη Δημοκρατίας, αλλά και η Ελεύθερη Σκέψη και Διανόηση ο σεβασμός για την ανθρώπινη ζωή, κύριο χαρακτηριστικό του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού . Ποιός είναι σήμερα ο ρόλος της κάθε Πολιτικής Εξουσίας και κυρίως των Ανθρώπων των Γραμμάτων, όταν βλέπουμε και σήμερα ακόμη, να αφήνουν ελεύθερα τα Ιερατεία να αλωνίζουν και να παρεμβαίνουν, σε όλα τα επίπεδα της Πολιτείας και ιδιαίτερα στην εκπαίδευση και διαμόρφωση της Παιδείας;
Όλες οι επαναστάσεις ,από την Ελληνική το 1821 ,αλλά και των άλλων λαών, δεν έχουν ολοκληρώσει το έργο τους, όσον αφορά την ύπαρξη μιας ορθολογικής και καθολικής Δημοκρατικής Πολιτικής και κυρίως μιας Ιδεώδους συμπεριφοράς των Πολιτικών Ανδρών προς τους Λαούς των. Το μόνο που βλέπουμε είναι ηγέτες ανδρείκελα, πολιτικούς μαριονέττες τέτοιους ,γαλουχημένοι και εκπαιδευμένοι και διαμορφωμένοι, από τις λατρευτικές των συνήθειες, σε Θρησκείες, Δόγματα και Θεούς, που είναι κατασκευάσματα των ιδίων αγυρτών Αρχιερέων και των Ιερατείων των, διαιωνίζοντας έτσι το διαίρει και βασίλευε και θέτουν τους Λαούς σε αναγκαστικά καθεστωτικά καλούπια, τους οδηγούν σε παράλογους πολέμους καταστρέφοντας χώρες και σκορπώντας τον πόνο και τον φόβο και την πείνα ενώ αυτοί ανενόχλητοι προβαίνουν στον πλουτισμό και την κατάχρηση του Δημοσίου πλούτου.
Στη Δημοκρατία δεν υπάρχουν κόμματα ή άλλες ομάδες-πηγές της εξουσίας. Στη Δημοκρατία δεν υπάρχει παρά μία και μόνο κοινωνικο-πολιτική ομάδα που είναι και η μοναδική πηγή της εξουσίας: ο Δήμος, ό Λαός . Ο θεσμός των κομμάτων είναι θεσμός ολιγαρχικός, κατά τον Αριστοτέλη, όπως ειπώθηκε ήδη. Τα κόμματα δεν εγγυώνται τη συμμετοχή στην άσκηση της εξουσίας, αλλά αντίθετα ενισχύουν την αρχομανία και τον επαγγελματισμό στην εξουσία προβάλλοντας τα ίδια πρόσωπα. Οι εκλογές δεν εγγυώνται τη συμμετοχή στην άσκηση της εξουσίας και εφαρμόζονται στον Κοινοβουλευτισμό, ακριβώς επειδή ο Κοινοβουλευτισμός είναι ολιγαρχικό πολίτευμα αρχομανία και τον επαγγελματισμό στην εξουσία προβάλλοντας τα ίδια πρόσωπα.
Η δημιουργία της Δημοκρατίας στην Αρχαία Ελλάδα, αποτελεί από Φιλοσοφική σκοπιά, απάντηση στην άνευ νοήματος τάξη του Κόσμου και έξοδο από τον κύκλο της ανυπαρξίας. Και τούτο διότι περιέχει, ταυτόχρονα και ομοούσια, την αναγνώριση του γεγονότος, ότι καμία άλλη δύναμης, ή παράδοση, ή θεία προσταγή δεν μπορεί να ρυθμίσει τις Ανθρώπινες υποθέσεις. Ιδού γιατί στην Αρχαία Ελλάδα η Πόλη θέτει και δημιουργεί το Νόμο της, αναγνωρίζοντας και επιβεβαιώνοντας εμπράκτως τον συγκυριακό του χαρακτήρα, καθόσον ο Νόμος είναι αποτέλεσμα διαβουλεύσεων και υπόκειται πάντοτε σε συζήτηση και σε τροποποίηση ή σε κατάργηση. Και ιδού γιατί ο λόγος που διαμορφώνεται στη Πόλη είναι η πραγματική Αλήθεια, η κοινή Αλήθεια και επίσης η ανάπτυξη της Αλήθειας και όχι η κατοχή μιας άπαξ διά παντός δεδομένης Αλήθειας, όπως γινόταν στα 2.000 χρόνια Χριστιανισμού.
Η Δημοκρατία είναι , η Θέσμιση της Κοινωνίας είναι πάντα αυτόθέσμιση, ότι ο Νόμος δεν μας έχει δοθεί από κανένα, έχει γίνει από εμάς. Στη Δημοκρατία , και είναι το μόνο πολίτευμα όπου απαιτείται η ύπαρξη Δημόσιου Χώρου, που αποτελεί δημιουργία αφού οι διαδικασίες διαλόγου, αντιπαράθεσης, ελέγχου και αποφάσεων. Ο Φιλόσοφος Σωκράτης συμμετείχε στη ζωή της Πόλης και αυτό φαίνεται από τη μορφή της δραστηριότητάς του, καθόσον πίστευε ότι οι Πολίτες είναι σε θέση να δεχθούν την Αλήθεια, διά του λόγου και της αντιπαράθεσης, αλλά και για να μάθουν πολλά. Ο ίδιος έλεγει: “Δεν είμαι Πολίτης της Αθήνας και της Ελλάδας μόνο, είμαι Πολίτης του Κόσμου ολοκλήρου”.Κ Καστοριάδης
Όμορφοι Πολίτες ή άβουλη μάζα άμορφα ποδηγετούμενη;
Αστραία
iparea
logioshermes
Τον 8ο αιώνα παρατηρήθηκε στον Ελληνικό κόσμο μία σημαντική εξέλιξη. Το παλιό φυλετικό κράτος διασπάστηκε και την θέση του πήρε η Πόλη- Κράτος.Ο Αριστοτέλης είδε την δημιουργία της αυτή σαν επιθυμία των ανθρώπων για ζωή και επιβίωση της . Ακολούθησε η ένωση των συνοικισμών σε μία Πόλη άστυ , γύρω από μία ισχυρή θέση
Η Εκκλησία του Δήμου ,σαν συνέλευση όλων των Αθηναίων απέκτησε μεγάλη σημασία, στα μεταγενέστερα χρόνια.Την εξουσία των ευγενών άρχισαν να αμφισβητούν οι έμποροι και οι βιοτέχνες ,που είχαν ήδη αρχίσει να αποκτούν μεγάλη οικονομική δύναμη. Οι δε χρεωμένοι αγρότες απαιτούσαν την κατάργηση των χρεών τους. Αυτήν την κατάσταση εκμεταλλεύτηκε ο Κύλωνας, ο οποίος το 632 με την υποστήριξη των οπαδών του θέλησε να πάρει την εξουσία και να γίνει τύραννος. Το κίνημα όμως απέτυχε και έφυγε στα Μέγαρα.Η Αθήνα στην πορεία της για την Δημοκρατία ανέθεσε στον Σόλωνα,έναν ποιητή, και ένας από τους επτά σοφούς, να δώσει λύση στα δύσκολα προβλήματα της εποχής. Κατάργησε τα χρέη και απαγόρευσε με ειδική νομοθεσία που ονομάστηκε Σεισάχθεια, να δανείζεται κάποιος με εγγύηση την προσωπική του ελευθερία.Αποδυνάμωσε το αριστοκρατικό πολίτευμα και διαίρεσε τους πολίτες σε τέσσερις τάξεις. Σαν βάση έθεσε το εισόδημα και όχι την καταγωγή. Διεύρυνε τον πολιτικό ρόλο της Εκκλησίας τους Δήμου, στην οποία έπαιρναν μέρος όσοι είχαν συμπληρώσει το εικοστό έτος της ηλικίας τους.
Τα θέματα που συζητούσαν στην συνέλευση του λαού τα προετοίμαζε η βουλή των τετρακοσίων.Για να πετύχει την ενεργό συμμετοχή όλων των πολιτών, ψήφισε νόμο με τον οποίο στερούσε τα πολιτικά δικαιώματα από όσους δεν έπαιρναν σαφή θέση πάνω στα κοινωνικά και πολιτικά θέματα.Μετά από ένα τυραννικό πολίτευμα που έφερε ο Πεισίστρατος και που στέρησε ξανά από τους Αθηναίους ελευθερίες που είχαν κατακτήσει , και μετά από τον γιό του τον Ιππία ,τον οποίο ανέτρεψαν, αναλαμβάνει ο Κλεισθένης.Ο Κλεισθένης θεωρείται ο θεμελιωτής του Δημοκρατικού πολιτεύματος, γιατί έκανε προσιτά στους πολίτες όλα τα αξιώματα και εξασφάλισε λαϊκή συνοχή. Οι δημοκρατικοί θεσμοί αφύπνισαν το ενδιαφέρον του πολίτη για τα κοινά και επέφεραν αλλαγή στον τρόπο ζωής της πόλης. Αυτό το αποφασιστικό βήμα προς την δημοκρατία στην αρχαία Αθήνα έχει παγκόσμια ιστορική σημασία.
Πολιτεύματα επί της ουσίας από τότε που διαμορφώθηκε η κοινωνική μονάδα του ηγεμονικού οίκου κατά την εκπνοή της Νεολιθικής, στη Χαλκολιθική. Ωστόσο, η συγκεκριμένη έρευνα επί των πολιτευμάτων ανάγεται στην αρχαία Ελλάδα, με κύριο εκπρόσωπο τον Αριστοτέλη. Πριν από τον Αριστοτέλη ασχολήθηκε με το θέμα και ο Ηρόδοτος, ο οποίος διέκρινε τρία είδη πολιτεύματος, τη μοναρχία, την ολιγαρχία και τη δημοκρατία ή ισονομία, όπως την αποκαλούσε Ηρόδ. Γ΄ 80-83). Την ίδια περίπου διάκριση μεταξύ των πολιτευμάτων κάνει ο Ξενοφών (Απομν, 4.6.12), ο Ισοκράτης (Παναθ. 259-260) και ο Πλάτων (Πολιτικός, 291,292).
Εκείνος όμως που ασχολήθηκε συστηματικά με τα πολιτεύματα είναι ο Αριστοτέλης, ο οποίος φέρεται να έγραψε για τα πολιτεύματα 158 πολιτειών, αν και διασώθηκε μόνον η Αθηναίων πολιτεία. Ο Αριστοτέλης πρώτος όρισε το πολιτευμα ως [...την τάξην ταις πόλεσι την περί τας αρχάς, τίνα τρόπον νενέμηνται και τι το κύριον της πολιτείας, και τι το τέλος της εκάστης κοινωνίας εστί..], (Πολιτικ. Γ’ 5) ορισμός που ισχύει ακόμα και σήμερα. Όταν ανώτατο όργανο της πολιτείας είναι ένα πρόσωπο, τότε το πολίτευμα καλείται μοναρχία. Όταν είναι περισσότερα του ενός προσώπου αλλά ανήκουν στην τάξη των αρίστων, τότε είναι αριστοκρατία. Τέλος όταν ανώτατο όργανο είναι το σύνολο των πολιτών, το πολίτευμα αποκαλείται δημοκρατία. Σύμφωνα με τον φιλόσοφο τα τρία αυτά πολιτεύματα είναι ορθά μόνον όταν αποβλέπουν στο κοινό συμφέρον, διαφορετικά αποτελούν παρεκβάσεις. Η παρέκβαση της μοναρχίας είναι η τυραννίδα, της αριστοκρατίας η ολιγαρχία και της δημοκρατίας η οχλοκρατία.
Για τα τρία πολιτεύματα ο Αριστοτέλης διακρίνει και υποδιαιρέσεις:
Υποδιαιρέσεις πολιτευμάτων κατά Αριστοτέλη
Μοναρχία Αριστοκρατία ΔημοκρατίαΒασιλεία -ηρωικών χρόνωνΒαρβαρική βασιλεία -απόλυτος, κληρονομική βάσει νόμουΑισυμνητεία βασιλεία -αιρετή τυραννίδαΛακωνική βασιλεία -κληρονομική στρατηγίαΠαμβασιλεία-ο βασιλεύς κύριος των πάντων Ολιγαρχία -δια πληρωμής μεγάλου τιμήματοςΑριστοκρατία-δια πληρωμής μικρού τιμήματοςΑριστοκρατία-κληρονομικής διαδοχήςΔυναστεία -κληρονομική αριστοκρατία κατά την οποία κυβερνούν οι άρχοντες και όχι ο νόμος Δημοκρατία-ισότητας, αδιακρίτως ίσα δικαιώματαΔημοκρατία-καθοριζόμενη από μικρά κοινωνικά τμήματαΔημοκρατία-καθοριζόμενη από άμεμπτους πολίτεςΔημοκρατία-καθολικής συμμετοχήςΟχλοκρατία-τα ψηφίσματα υπερβαίνουν των νόμων
Ταξινομία
Στον παρακάτω κατάλογο καταγράφονται τα διάφορα μείζονα και σύγχρονα πολιτεύματα, έτσι όπως αναγνωρίζονται από την πολιτική επιστήμη, και ορισμένες υποκατηγορίες τους. Τα πολιτεύματα αυτά μπορεί να επικαλύπτονται σημαντικά μεταξύ τους, ενώ οι όροι μπορεί να έχουν διαφορετική σημασία σε διαφορετικές εποχές:
Αναρχισμός (έλλειψη κράτους και αυτοδιαχείριση της κοινωνίας)ΑναρχοκομμουνισμόςΑναρχοσυνδικαλισμόςΠράσινος αναρχισμόςΜετααριστερός αναρχισμόςΑναρχοκαπιταλισμόςΟλοκληρωτισμός (το κράτος έχει δικαιώματα απόλυτης και διαρκούς παρέμβασης σε κάθε κοινωνική σφαίρα, δημόσια ή ιδιωτική)Κομμουνιστικό κράτοςΦασισμόςΑυταρχία (το κράτος κυβερνάται από ένα άτομο)ΔεσποτισμόςΠεφωτισμένη δεσποτείαΔικτατορίαΣτρατιωτική δικτατορίαΜοναρχίαΑπόλυτη μοναρχίαΣυνταγματική μοναρχίαΠριγκηπάτοΔεσποτάτοΔουκάτοΜέγα ΔουκάτοΕμιράτοΑιρετή μοναρχίαΚληρονομική μοναρχίαΛαϊκή μοναρχίαΑντιβασιλείαΠατριαρχίαΠατρογονισμόςΤυραννίδαΔημοκρατία (το κράτος κυβερνάται με βάση τις αποφάσεις της πλειοψηφίας της κοινωνίας)Άμεση δημοκρατίαΣυμμετοχική δημοκρατίαΑντιπροσωπευτική δημοκρατίαΦιλελεύθερη δημοκρατίαΒασιλευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατίαΠροεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατίαΣύστημα ΓουεστμίνστερΠροεδρική δημοκρατίαΗμιπροεδρικό σύστημαΛαϊκή δημοκρατίαΟλιγαρχία (το κράτος κυβερνάται από μία μικρή ομάδα ατόμων)ΑριστοκρατίαΚορπορατισμόςΓεροντοκρατίαΚλεπτοκρατίαΑξιοκρατίαΠλουτοκρατίαΤεχνοκρατίαΡεπουμπλικανισμός (το κράτος δεν κυβερνάται αυταρχικά και μία μερίδα της κοινωνίας επηρεάζει τις λειτουργίες του)Ομοσπονδιακή πολιτείαΣυνταγματική πολιτείαΚοινοπολιτείαΣοσιαλιστική πολιτείαΘεοκρατία (Ιεροκρατία) (το κράτος αντλεί άμεσα και ρητά τη νομιμοποίησή του από κάποια θρησκεία)ΧαλιφάτοΙσλαμική δημοκρατίαΣουλτανάτοΦυλετισμός (το κράτος είναι οργανωμένο κατά φυλές)
Προϋπόθεση που επιτρέπει την ύπαρξη μιας Δημοκρατικής κοινωνίας σήμερα η ανάδυση της Αλήθειας μέσα από μία ελεύθερη σκέψη, και ελεύθερο λόγο. Να γιατί πάντα στην Αρχαία Ελλάδα υπήρχε η ταύτιση της Δημοκρατίας και της Φιλοσοφίας και ο λόγος είχε πάντα τον πρωτεύοντα ρόλο σε μια Δημοκρατική Πόλη. Να γιατί η Δημοκρατία που γέννησε η Αρχαία Ελλάδα, θεωρείται και το μοναδικό Πολίτευμα, στο οποίο υπάρχει και Δημόσιος Χώρος, για την ανάπτυξη του λόγου της Αλήθειας. Ο Δημόσιος Χώρος, η Αγορά όπως λειτουργούσε στην Αθήνα, στηριζόταν στο ενεργό ενδιαφέρον των Πολιτών, ενδιαφέρον αναπόσπαστο από τις αποφάσεις που θα έπαιρναν την επόμενη ημέρα, για την ψήφιση του Νόμου.
Ο Ηράκλειτος έλεγε: “Ο καθένας όταν κοιμάται ζει σε έναν δικό του Κόσμο και αυτός που ζει στο δικό του Κόσμο κοιμάται, ενώ για του ξυπνητούς υπάρχει ένας Κόσμος μοναδικός και κοινός, από την άποψη του λόγου που τον διαπερνά και στον οποίο οι Άνθρωποι συμμετέχουν”. Ακόμη ο ίδιος έλεγε ότι: “Ο Λαός οφείλει να μάχεται, για τον Νόμο, όπως και για τα ίδια τα τείχη του”. Ιδού και μια κριτική, άμεση και υπαινικτική, του Ηράκλειτου: “Οι γάιδαροι, λέει περιφρονητικά ενδιαφέρονται περισσότερο για το σανό, παρά για τον χρυσό”. Γάιδαροι εννοεί τους ανθρώπους, που δεν γνωρίζουν την αληθινή αξία των πραγμάτων. Υπάρχουν και άλλες πολλές αναφορές του, όσον αφορά τους Θεούς και μάλιστα πολλές φορές σαν ανέκδοτα. Και ιδού ένα από αυτά: Όταν συνάντησε ο Ηράκλειτος τους Αιγύπτιους τους είδε να κλαίνε, σε επιμνημόσυνη τελετή του θανάτου του Όσιρι. Τότε τους είπε: Αφού είναι Θεός γιατί τον κλαίτε; Αν τον κλαίτε, σημαίνει ότι δεν τον θεωρείται Θεό”. : « Η δυνατότητα της Αλήθειας, ανήκει σε όλους τους Ανθρώπους». Στον Ηράκλειτο θα βρούμε, πρώτη φορά στην Ιστορία της Ανθρωπότητας, την διαβεβαίωση της Οικουμενικής ικανότητας όλων των Ανθρώπινων όντων να φθάσουν στην Αλήθεια, όποια και αν είναι, χωρίς περιορισμό.
Ιδού γιατί σιγά-σιγά θα πρέπει να διεισδύσουν, στον κόσμο και πάλι τα Ιδεώδη Δημοκρατίας, αλλά και η Ελεύθερη Σκέψη και Διανόηση ο σεβασμός για την ανθρώπινη ζωή, κύριο χαρακτηριστικό του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού . Ποιός είναι σήμερα ο ρόλος της κάθε Πολιτικής Εξουσίας και κυρίως των Ανθρώπων των Γραμμάτων, όταν βλέπουμε και σήμερα ακόμη, να αφήνουν ελεύθερα τα Ιερατεία να αλωνίζουν και να παρεμβαίνουν, σε όλα τα επίπεδα της Πολιτείας και ιδιαίτερα στην εκπαίδευση και διαμόρφωση της Παιδείας;
Όλες οι επαναστάσεις ,από την Ελληνική το 1821 ,αλλά και των άλλων λαών, δεν έχουν ολοκληρώσει το έργο τους, όσον αφορά την ύπαρξη μιας ορθολογικής και καθολικής Δημοκρατικής Πολιτικής και κυρίως μιας Ιδεώδους συμπεριφοράς των Πολιτικών Ανδρών προς τους Λαούς των. Το μόνο που βλέπουμε είναι ηγέτες ανδρείκελα, πολιτικούς μαριονέττες τέτοιους ,γαλουχημένοι και εκπαιδευμένοι και διαμορφωμένοι, από τις λατρευτικές των συνήθειες, σε Θρησκείες, Δόγματα και Θεούς, που είναι κατασκευάσματα των ιδίων αγυρτών Αρχιερέων και των Ιερατείων των, διαιωνίζοντας έτσι το διαίρει και βασίλευε και θέτουν τους Λαούς σε αναγκαστικά καθεστωτικά καλούπια, τους οδηγούν σε παράλογους πολέμους καταστρέφοντας χώρες και σκορπώντας τον πόνο και τον φόβο και την πείνα ενώ αυτοί ανενόχλητοι προβαίνουν στον πλουτισμό και την κατάχρηση του Δημοσίου πλούτου.
Στη Δημοκρατία δεν υπάρχουν κόμματα ή άλλες ομάδες-πηγές της εξουσίας. Στη Δημοκρατία δεν υπάρχει παρά μία και μόνο κοινωνικο-πολιτική ομάδα που είναι και η μοναδική πηγή της εξουσίας: ο Δήμος, ό Λαός . Ο θεσμός των κομμάτων είναι θεσμός ολιγαρχικός, κατά τον Αριστοτέλη, όπως ειπώθηκε ήδη. Τα κόμματα δεν εγγυώνται τη συμμετοχή στην άσκηση της εξουσίας, αλλά αντίθετα ενισχύουν την αρχομανία και τον επαγγελματισμό στην εξουσία προβάλλοντας τα ίδια πρόσωπα. Οι εκλογές δεν εγγυώνται τη συμμετοχή στην άσκηση της εξουσίας και εφαρμόζονται στον Κοινοβουλευτισμό, ακριβώς επειδή ο Κοινοβουλευτισμός είναι ολιγαρχικό πολίτευμα αρχομανία και τον επαγγελματισμό στην εξουσία προβάλλοντας τα ίδια πρόσωπα.
Η δημιουργία της Δημοκρατίας στην Αρχαία Ελλάδα, αποτελεί από Φιλοσοφική σκοπιά, απάντηση στην άνευ νοήματος τάξη του Κόσμου και έξοδο από τον κύκλο της ανυπαρξίας. Και τούτο διότι περιέχει, ταυτόχρονα και ομοούσια, την αναγνώριση του γεγονότος, ότι καμία άλλη δύναμης, ή παράδοση, ή θεία προσταγή δεν μπορεί να ρυθμίσει τις Ανθρώπινες υποθέσεις. Ιδού γιατί στην Αρχαία Ελλάδα η Πόλη θέτει και δημιουργεί το Νόμο της, αναγνωρίζοντας και επιβεβαιώνοντας εμπράκτως τον συγκυριακό του χαρακτήρα, καθόσον ο Νόμος είναι αποτέλεσμα διαβουλεύσεων και υπόκειται πάντοτε σε συζήτηση και σε τροποποίηση ή σε κατάργηση. Και ιδού γιατί ο λόγος που διαμορφώνεται στη Πόλη είναι η πραγματική Αλήθεια, η κοινή Αλήθεια και επίσης η ανάπτυξη της Αλήθειας και όχι η κατοχή μιας άπαξ διά παντός δεδομένης Αλήθειας, όπως γινόταν στα 2.000 χρόνια Χριστιανισμού.
Η Δημοκρατία είναι , η Θέσμιση της Κοινωνίας είναι πάντα αυτόθέσμιση, ότι ο Νόμος δεν μας έχει δοθεί από κανένα, έχει γίνει από εμάς. Στη Δημοκρατία , και είναι το μόνο πολίτευμα όπου απαιτείται η ύπαρξη Δημόσιου Χώρου, που αποτελεί δημιουργία αφού οι διαδικασίες διαλόγου, αντιπαράθεσης, ελέγχου και αποφάσεων. Ο Φιλόσοφος Σωκράτης συμμετείχε στη ζωή της Πόλης και αυτό φαίνεται από τη μορφή της δραστηριότητάς του, καθόσον πίστευε ότι οι Πολίτες είναι σε θέση να δεχθούν την Αλήθεια, διά του λόγου και της αντιπαράθεσης, αλλά και για να μάθουν πολλά. Ο ίδιος έλεγει: “Δεν είμαι Πολίτης της Αθήνας και της Ελλάδας μόνο, είμαι Πολίτης του Κόσμου ολοκλήρου”.Κ Καστοριάδης
Όμορφοι Πολίτες ή άβουλη μάζα άμορφα ποδηγετούμενη;
Αστραία
iparea
logioshermes
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Κάποιοι μέσα στον ΠΑΟΚ πήραν στον λαιμό τους τον Σαββίδη
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Φουτουριστικός σταθμός μετρό στη Σαουδική Αραβία!
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
