2012-04-10 13:57:09
Γράφει ο ΜαυροζαχαράκηςΜανόλης Κατά τον έγκριτοΕλβετό οικονομικό αναλυτή Werner Vontobel τα αίτια της διεθνούςοικονομικής κρίσης εντοπίζονται στα υπερβολικά κέρδη των επιχειρηματικώνκολοσσών και στις ανισορροπίες της αγοράς εργασίας. Στην αγοράεργασίας κατά την άποψη του, η ισορροπία των δυνάμεων διαταράσσεται, με τον πιοεμφανή τρόπο λόγω των........ υπερβολικών κερδών και την σχετική μείωση των μισθών.
Για να επανέλθειη ισορροπία στην οικονομία της αγοράς πρέπει κατά την άποψη του συγγραφέα, να αποκατασταθεί, η .......ισορροπία δυνάμεων μεταξύ μισθών καικερδών.Ο WernerVontobel γράφει ότι ".. στην κρίσητων subprime οι δράστες πιάστηκαν με το πιστόλι στο χέρι ενώ η κάννη του κάπνιζε: Αν κάποιος αγοράσει ένασπίτι αξίας 500.000 δολαρίων για το οποίο έχει πάρει δάνειο ύψους, 600.000 δολαρίων,δεν πρέπει να τον εκπλήξει η στιγμή που θα έλθει ο μεταγενέστερος αναγκαστικός πληστηριασμόςτου, ενώ για τις τράπεζες που εξέδιδαν αυτά τα δάνεια, ο κίνδυνος πιστωτικής αφερεγγυότητας.Εξ ου, τηςκρίσης κατοικίας ακολούθησε, η ρύθμισητου τραπεζικού τομέα.
Όταν ανέκυψε η κρίση δημόσιου χρέους ωστόσο, η απόδοσηευθυνών ήταν πολύ δυσκολότερη υπόθεση. Ετέθη γιαπαράδειγμα το ερώτημα, γιατί ένα καθαρό δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξεως του10 % (2010) όπως παρουσιάστηκε στην περίπτωση των ΗΠΑ δεν αποτέλεσε λόγο γιαένα πρόγραμμα αποκατάστασης, εξυγίανσης και λιτότητας, ενώ στην περίπτωση τηςΕλλάδας το δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξεως του 9,3 % του ΑΕΠ το ίδιο έτος δημιούργησε παγκόσμιαοργή και κατακραυγή. Είναι ψέματαμήπως ότι μέχρι εκείνη την στιγμή οι υψηλές κρατικές δαπάνες εθεωρούντο διεθνώς ωςτο μόνο αποτελεσματικό μέσο για να αποφευχθεί η παγκόσμια ύφεση;
Διεθνής Αβεβαιότητα και ασυμφωνία και η εξαίρεση τουεταιρικού τομέα
Το μέλλει γενέσθαι λοιπόν; Θα υποχρεωθούν μόνο οι ελλειμματικές χώρεςόπως η Ελλάδα , η Ισπανία και Πορτογαλία, να πάψουν να ζούνε πάνω από τιςδυνατότητες τους, η μήπως θα πρέπει να δούμε και τις περιπτώσεις χωρών με πολύυψηλά πλεονάσματα;Σε ένα πνεύμα συμβιβασμού, η ομάδα των G20 ξεπέρασε πρόσφατα τον εαυτό της , καισυμπεριέλαβε το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ( νομισματικά αποθεματικά) σταυπόλοιπα κριτήρια των παγκόσμιων ανισορροπιών, μαζί με τα χρέη των κρατών και των ιδιωτικών νοικοκυριών.Αυτό που ωστόσο λείπει σε αυτόν τον κατάλογο κριτηρίων,όπως και στην δημόσια συζήτηση, είναι ο τέταρτος λογαριασμός στον εθνικό προϋπολογισμό - ο τομέας των επιχειρήσεων. Αυτό είναι έναμεγάλο λάθος, γιατί οι ισολογισμοί χρηματοδότησης των κρατών και των χωρών αντιστοιχούνστους ισολογισμούς (με αντίθετο-δηλαδήαρνητικό πρόσημο) των νοικοκυριών καιτου επιχειρηματικού τομέα, Αυτή η υπόθεσηεργασίας μπορεί να αναπαρασταθεί κάλλιστα με βάση το παράδειγμα των ΗΠΑ. Το 2010 στιςΗΠΑ , όπου σύμφωνα με τα στοιχεία ροής /εκροής της Fed οι επιχειρήσειςκαι τα νοικοκυριά και οι εξωτερικές συναλλαγές πέτυχαν αντίστοιχα πλεονάσματα 527, 574 και 475 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αντίστροφα ανέρχεται στο κράτος το δημοσιονομικό έλλειμμα στα 1576 δισ. δολ. , ή10,8 % του ΑΕΠ. Αυτό το ποσό απομακρύνεται φυσικά από κάθε βιώσιμο μέγεθος.Εντούτοις, πραγματικάσυναρπαστικός είναι ο αριθμός των 527(το προηγούμενο έτος 2009 μάλιστα 657δις.) δισεκατομμυρίων δολαρίων τωνκαθαρών χρηματοοικονομικών πλεονασμάτων του επιχειρηματικού τομέα. Κανονικά, ο τομέας τωνεπιχειρήσεων παρουσιάζει οικονομικόέλλειμμα. Με άλλα λόγια, χρηματοδοτεί τουλάχιστον ένα μέρος των επενδύσεών τουμε ξένα κεφάλαια.. Μόνο με αυτόντον τρόπο, ο τομέας των νοικοκυριών έχει την δυνατότητα να επενδύσει παραγωγικάτην καθαρή αποταμίευση του (η οποία είναι, υπό κανονικές συνθήκες,περίπου 2 έως 6 % του ΑΕΠ) Το πλεόνασμα527 δις, στον εταιρικό τομέα σημαίνει ότι οι αμερικανικές εταιρίες μπόρεσαν να πουλήσουν περίπου 5 % των αγαθών και των υπηρεσιών τους μόνο καιμόνο επειδή ο αγοραστής, δηλαδή οι άλλοι τομείς (από το 2008 αγοραστής ήταν μόνο τοκράτος, ενώ πριν συμμετείχαν και τα νοικοκυριά ) χρεώθηκαν σε αυτές. Εάν το κράτος(και προηγουμένως τα νοικοκυριά), δεν μπορούσε να κάνει οποιαδήποτε πρόσθετα χρέη, οι πωλήσεις των εταιρειών θα συρρικνωνόταν κατά 6 %.Από το 2002 έωςτο 2010, στις ΗΠΑ ο τομέας τωνεπιχειρήσεων δύο μόνο χρόνια απέμεινε χωρίς καθαρό οικονομικό πλεόνασμα. Το 2010 το πλεόνασμα αυτό ήταν 3,6 % , ενώ το 2009 , 4,7 % του ΑΕΠ. Από το 2002,και εντεύθεν, μόνο το 2006 και 2007 παρουσιάστηκαν χρηματοδοτικές ελλείψεις στονιδιωτικό εταιρικό τομέα. Ο επιχειρηματικός τομέας τηςΓερμανίας μάλιστα από το 2002 καιεντεύθεν παρουσιάζει σταθερά, χρηματοοικονομικά πλεονάσματα 2-3 % του ΑΕΠ.Στο σύνολο τηςΕΕ-27, το εταιρικό πλεόνασμα το 2009 ήταν περίπου 1,5 % εκατό του ΑΕΠ. Ο εταιρικός τομέας της Ιαπωνίαςκατέγραψε μάλιστα πλεόνασμα της τάξης του 6,9 % το 2009 σε ποσοστό του ΑΕΠ.Τα καθαράχρηματοοικονομικά πλεονάσματα που παρουσιάζει ολόκληρος ο τομέας τωνεπιχειρήσεων, σημαίνει ότι το χάσμα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης μπόρεσε να γεφυρωθεί μόνο μέσω της αντλίας των πιστώσεων Ταελλείμματα των νοικοκυριών και του κράτους σε τρέχοντα εισοδήματα (κυρίως τους μισθούς και τους φόρους), αντικαταστάθηκαν, μέσα από την άντληση πιστώσεων.Σε αντίθεση όμως με το χρέος του εταιρικού τομέα, το χρέος των ιδιωτικών νοικοκυριών, δεν καλύπτεται με ένα παραγωγικό μετοχικό κεφάλαιο. Επίσης, το επιπλέον δημόσιο χρέος είναι διατηρήσιμο μόνοστο βαθμό που χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση υποδομών.Το γεγονός ότι αυτός ο στρεβλός οικονομικόςκύκλος μπορεί να διατηρηθεί μόνο με τη δημιουργία πιστώσεων φαίνεται και απότην μια έρευνα για τις δαπάνες τωνκαταναλωτών (Consumer Expenditure Survey) στις ΗνωμένεςΠολιτείες. Με βάσηαυτήν την έρευνα, συλλέγει το πλουσιότερο ένα πέμπτο των αμερικανικώννοικοκυριών, σχεδόν το 50 % του συνόλου των εσόδων μετά από φόρους, καταναλώνειόμως μόνο το ήμισυ περίπου από αυτά . Από την άλληπλευρά του εισοδηματικού φάσματος, ξοδεύουν τα δύο πέμπτα των φτωχότερωννοικοκυριών περισσότερα από όσακερδίζουν. Προφανώς,λοιπόν η αγοραστική δύναμη δεν εντοπίζεται σε εκείνα τα στρώματα που έχουν πραγματικές ανάγκες. Το χάσμα αυτό πρέπεινα καλυφτεί με πιστώσεις πέραν των συνόρων της χώρας. Επομένως, είναισαφές ότι έκρηξη των τοξικών δανείων, είναιπραγματικό οικονομικό αποτέλεσμα του πλεονάσματος στον τομέα των επιχειρήσεωνκαι της συνακόλουθης στρεβλωμένης διανομή του εισοδήματος των νοικοκυριών. Οι σχέσειςδανεισμού και οι πιστώσεις προκύπτουν μέσα στην πραγματική οικονομία, και δενπαράγονται από τον τραπεζικό τομέα εκτου μηδενός Τα χαμηλάεπιτόκια δεν έχουν παραχθεί από τις εθνικές τράπεζες τεχνητά, αλλά είναιαποτέλεσμα της κατάστασης έκτακτης οικονομικής ανάγκης. Επειδή οιεταιρείες μέσα από τους χαμηλούς τους μισθούς έχουν καταστρέψει αμοιβαία την ζήτηση, κατ ανάγκη επενδύουν τα πλεονάσματατους στις αγορές κεφαλαίων, προκαλώντας τημία ή την άλλη φούσκα.Αυτό όμως σημαίνειεπίσης ότι όσο δεν αλλάζει η κατάσταση αυτή εκκίνησης της πραγματικής οικονομίας,αυξάνει η παραγωγή των τοξικών περιουσιακών στοιχείων. Πραγματική οικονομικήαποδόμηση του χρέους θα σήμαινε ότι η Γερμανία και η Κίνα, διαγράφουν ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τους. Θα σήμαινε επίσης ότι το φτωχότερο 1/3 των νοικοκυριών,είτε θα αύξαινε σημαντικά το εισόδημα του, είτε ότι θα αναγκαστεί περαιτέρω στον περιορισμό της κατανάλωσηςκατά 30 % περίπου. Πάνω απ 'όλα, αυτόσημαίνει ότι θα επανεμφανιστούν πάλι ελλείμματαχρηματοδότησης στον τομέα επιχειρήσεων.Επί τουπαρόντος δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι κάτι τέτοια θα συμβεί .
Πώς φτάσαμε ως εδώ;
Από τη σκοπιάτης διδακτέας οικονομικής τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Στην τέλεια οικονομία της αγοράς υπάρχει ατομιστικός ανταγωνισμός. Υποτίθεται μια μηδενικήσυγκέντρωση ισχύος στην αγορά , για κανέναν. Ισχυρέςεταιρείες στην αγορά, όπως η Nestle, η Walmart, η Credit Suisse , η Mercedes πόσο μάλλον η Goldman Sachs δεν προβλέπονται στην καθαρήθεωρία. Αυτή η θεωρία,ωστόσο, απαιτεί οι εργαζόμενοι να παρέχουνλιγότερες ώρες εργασίας , όταν οι μισθοί πέφτουν. Στην πραγματικήοικονομία, τουναντίον οι εργαζόμενοι ψάχνουνγια μια ακόμη χαμηλότερα αμειβόμενη δεύτερη εργασία. Στην αγοράεργασίας, η υποτιθέμενη από την θεωρία,ισορροπία των δυνάμεων έχει διαταραχθεί,αφάνταστα.Με άλλα λόγια,η αιτία των θετικών χρηματοδοτικών ισολογισμών του τομέα των επιχειρήσεων , κατά κύριο λόγο είναιη σχετική μείωση των μισθών και του μεριδίουτων μισθών στην συνολική οικονομία.Στη Γερμανία,για παράδειγμα, το μερίδιο των μισθών έπεσε στην ακαθάριστη αξία του τομέα τωνεπιχειρήσεων το διάστημα 1992 - 2007 από , 66,7 % στο 56,4 %. Κατά την ίδιαπερίοδο, το καθαρό έλλειμμα χρηματοδότησηαπό – 5,2 % σε πλεόνασμα 3 % εκατό της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας.Άλλοιπαράγοντες που συνέβαλαν στην ανάκαμψη της εταιρικής χρηματοδότησης είναι ημείωση του μεριδίου των επενδύσεων ( από 22,1 % σε 17,3 % της προστιθέμενης αξίας μεταξύ 1992-2007), καθώς και ο φορολογικόςανταγωνισμός και η πτώση της φορολογικής επιβάρυνσης για τις επιχειρήσεις.Αυτός οπαράγοντας ωστόσο ευνόησε το περιθώριοκέρδους των γερμανικών εταιρειών μέχρι το 2007, μόνο κατά περίπου 1 %
Η πολιτική πρέπεινα αποκαταστήσει την η ισορροπία στηναγορά εργασίας
Με τα παραπάνω γίνεται σαφές σε ποιόντομέα χρειάζεται χάραξη πολιτικής. Προκειμένουνα επανέλθει η χρηματοδότηση του επιχειρηματικού τομέα σε ένα σημείο οικονομικής ισορροπίαςπρέπει να αποκατασταθεί η ισορροπία στηναγορά εργασίας. Ως εκ τούτουχρειαζόμαστε μια ρεαλιστική προσέγγιση. Αν ηδιαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων είναι ήδη εξασθενημένη, δεν πρέπει να αποδυναμωθείπεραιτέρω, με την ελπίδα ότι κάποτε τελικά θα επικρατήσει η θεωρία της εντελώςελεύθερης αγοράς και όπως περιγράφεται στα βιβλία Μέχρι η θεωρία νααποδώσει καρπούς για μια πραγματιστική πολιτική εξισορρόπησης της αγοράς εργασίας δεν απομένει τίποτα άλλο εκτός από την ισχυρή φορολόγηση τουκαθαρού πλεονάσματος ή κέρδους τωνεταιρειών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.Αυτό, ωστόσο θα τιθασεύσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές μόνο όταν θαέχουν καταλάβει το πραγματικό οικονομικόυπόβαθρο της οικονομικής κρίσης.Εν τω μεταξύ,βοηθάει μόνον μια βιτρίνα μέτρων και η λογική του κοπαδιού. Επιστρατεύονται το ΔΝΤ, η ΕΕ, η ΕΚΤ, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα τηςΓερμανίας, η Τράπεζα της Γαλλίας, για να εγγυηθούν μεκάποιο τρόπο το χρέος και να το αναχρηματοδοτήσουν μόνο σε μικρές δόσεις. Για παράδειγμα, με μέτριες μειώσεις των επιτοκίωνκαι τη παράταση της διάρκειας αποπληρωμής σε υφιστάμενα χρέη. Απόκαθαρά αστική οικονομική άποψη όμως, δεν υπάρχει κανένας λόγος για την γρήγορη εξάλειψη του υφιστάμενου χρέους. Με αυτή την έννοια , όπως πολύ σωστά παρατηρεί μεταξύ άλλωνο GeorgeIrvine ο φονταμενταλισμόςτων αγορών, «σύμφωνα με τον οποίο οι αγορές εμπεριέχουν όλη τηδιαθέσιμη πληροφόρηση και λειτουργούν από πλήρως ενήμερους καταναλωτές καιπαραγωγούς που είναι εις θέση να υπολογίζουν όλα τα μελλοντικά ρίσκα τωνκινήσεών τους» αποδεικνύεται ως τραγική αυταπάτη. Από την στιγμή που η Κίνα και η Γερμανία είναιδιατεθειμένες να συνεχίσουν να επιτείνουν εξαγωγές τους και τα πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγώντους, αρνούνται στην ουσία να αποπληρώσουν τις πιστώσεις τις οποίες έλαβαν . Το Πεκίνο και το Βερολίνο είναιπροφανώς ευχαριστημένες πρωτεύουσες με το δόκιμο καθεστώς: εμείς παράγουμε, εσείςκαταναλώνετε. Από την πλευράτης πολιτικής Οικονομίας ωστόσο αυτός ο διακανονισμός φαντάζει εντελώςπαράλογος. Μακροπρόθεσμα θα χρειαστεί περισσότερο ή λιγότερο ηεθνικοποίηση του συστήματος δανεισμού, όπως στην Κίνα και με την αυξανόμενη δημόσια ρύθμιση των αγορών εργασίαςόπως στη Γερμανία. Ενκατακλείδι, μία πολιτική που επιθυμεί νααποκαταστήσει σε καθεστώς ισορροπίας στην οικονομία της αγοράς, όπωςκάποτε υπήρχε υπό συνθήκες δημοκρατικού καπιταλισμού, θα πρέπει πρώτα να επαναφέρει την ισορροπίατων δυνάμεων κεφαλαίου και εργασίας. Ένα βασικόσημείο αναφοράς στην κατεύθυνση αυτή αποτελεί το καθαρό χρηματοδοτικό απόθεμα των επιχειρήσεων. Στην Ελλάδαενοχοποιείται επαρκώς η εργασία , το κράτος , ο συνδικαλισμός, η πολιτική, ηδημόσια διοίκηση και γενικώς οτιδήποτε σχετίζεται με συλλογικά αγαθά. Για τιςεπιχειρήσεις που απορρόφησαν τα προγράμματα Ντελόρ και τρείς αναπτυξιακούςνόμους δεν μιλάει κανένας. Ούτε καν η αριστερά.Όλοι έχουνεπικεντρωθεί στην διαφθορά και στην διαπλοκή αναζητώντας το επιφαινόμενο και τιςκρεμάλες στο σύνταγμα. Κανείς δενενδιαφέρεται πλέον για αναζήτησηπραγματικών συμφερόντων με την ταξική έννοια του όρου.Κατά συνέπεια ηελληνική πολιτική σκηνή είναι ένας αταξικός , αποιδεολογικοποιημένος και σετελική ανάλυση μη-πολιτικός αχταρμάς, που ενδιαφέρεται μόνο ποιους θα εκλέξειστην επόμενη βουλή.
O ήπιοςνεοφιλελευθερισμός
Μέσα σε αυτό τοθολό πλαίσιο αναδεικνύεται ένας νέος «ήπιος νεοφιλελευθερισμός». Παραπέμπω σετρία ενδεικτικά παραδείγματα.
Το 1982 ο Α. Ανδριανόπουλος (Καθημερινή 30.5.82)έγραφε : «To κράτος με τον όγκο του αυξάνειτα προβλήματα αντί να τα μειώνει, δημιουργεί πληθωρισμό με τη χρηματοδότηση τωνελλειμμάτων του, ενώ ταυτόχρονα δυναμιτίζει την παραγωγικότητα με τον«ωχαδερφισμό» και τη δυσπραγία των κρατικοποιημένων και κατά κανόναμονοπωλιακών επιχειρήσεων του.. ..Οι πιο αφοσιωμένοι μαρξολόγοι άρχισαν ν'αναζητούν μεθόδους για να απαλλάξουν το σοσιαλισμό από... το κράτος.»To 1983 o Μ. Παπαγιαννάκης (Βήμα 10.7.83)έγραφε :
«Ο Έλληνας πολίτης... έχει φθάσειστα όρια ανοχής του απέναντι στην ανικανότητα και την παχυδερμία του δημόσιουβροντόσαυρου... Να μπορούσαν, λεει, οι νεοφιλελεύθεροι, μέσα στη σημερινή ορμήτους, να βοηθήσουν να απαλλαγεί η ελληνική κοινωνία από τον αφόρητο κρατισμό...τι θαύμα όταν κι αυτό.»To 2012 στο Μανιφέστοθέσεων του Κόμματος Δημιουργία ξανά αναφέρεται: «Σήμερα το μέγα ζητούμενο είναι η ανάπτυξη.Όμως, ανάπτυξη με ένα αδηφάγο, δυσκίνητο και αναποτελεσματικό κράτοςαποκλείεται να υπάρξει. Ποιος επενδυτής – Έλληνας ή ξένος - θα πετάξει τηνπεριουσία του στη μαύρη τρύπα της διαφθοράς και της γραφειοκρατίας; Ενώ οιανευθυνοϋπεύθυνοι του Υπουργείου Ανάπτυξης κάνουν ταξίδια προσέλκυσηςεπενδυτών, σπαταλώντας το υστέρημα του Έλληνα σε έξοδα μετακίνησης και διαμονήςμια ολόκληρης κουστωδίας «υπηρεσιακών παραγόντων», σε ακριβά ξενοδοχεία, ενώσυμμετέχουν σε διεθνείς εκθέσεις με τεράστια περίπτερα και με πολυτελή έντυπα,την ίδια στιγμή στα συρτάρια των Υπουργείων αραχνιάζουν επί χρόνια επενδυτικέςπροτάσεις δεκάδων δις, γιατί οι «αρμόδιοι» βαριούνται ή δεν ξέρουν πώς να τιςπροχωρήσουν ή απλώς περιμένουν τη μίζα τους. Οι επενδύσεις όμως δεν έρχονται μεπαρακαλητά. Έρχονται μόνες τους! Αρκεί να διαπιστώσουν ότι υπάρχει ευνοϊκόκλίμα, φιλικό περιβάλλον, σταθερότητα και προοπτική κερδοφορίας» Στον πυρήνα τουςκαι οι τρείς απόψεις διαπιστώνουν μια αντίφαση μεταξύ οικονομίαςκαι κράτος. Οι υγιής δυνάμεις συγκεντρώνονται στην ιδιωτική οικονομία Ωςσταυρικό πρόβλημα στη σχέση κράτους - οικονομίας, τίθεται το ζήτημα τωνδημόσιων οικονομικών (ελλείμματα, ισοζύγια κλπ.) και της διαφθοράς. Η αντίληψη αυτή παρακάμπτει τις διαφορές μεταξύ ενόςκράτους «πληθωρικού και αδύναμου» Ένα κράτος, αδύναμο, σε ό,τι άφορα τις ρυθμιστικές και αναπτυξιακές τουδραστηριότητες: τη ρύθμιση συγκοινωνίας..., την παιδεία, την υγεία την περιφερειακή ανάπτυξη..., την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών... την τήρησητης τάξης στα γήπεδα, την καθαριότητα δρόμων, τον έλεγχο τιμών, είναι παντελώς αναξιόπιστο και περίπου απόλυτα αφερέγγυο. Έναφερέγγυο κράτος ωστόσο κατ» ανάγκη είναι πληθωρικό, ανακατεύεται σε όλα,συντηρεί στρατιές υπαλλήλων και χρειάζεται για την παραγωγή έργου τηνκατανάλωση κονδυλίων Τέτοια φερέγγυα κράτη υπάρχουν στην Σουηδία , στηνΓερμανία , στην Γαλλία και σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης. Ωςάσκηση προς προβληματισμό τίθεται λοιπόν το ερώτημα, γιατί οι αναδυόμενοινεοφιλελεύθεροι στην Ελλάδα τύπου «Δημιουργία Ξανά», αναλύοντας το ελληνικόκράτος παραπέμπουν στην εύρυθμη λειτουργία των δυτικών κρατών , δεν ζητάνε όμωςτην εισαγωγή ενός τέτοιου κράτους στηνΕλλάδα; Μήπωςοι στοχαστές αυτής της σχολής εννοούν ότι εμείς εδώ στην Ελλάδα ,δεν μπορούμενα φτάσουμε το επίπεδο ενός δυτικού κράτους , επομένως οφείλουμε νακαταργήσουμε και αυτό που έχουμε; ` Ως δεύτερη άσκηση προς προβληματισμό τίθεται τοερώτημα γιατί όσοι κόπτονται για τιςνεοελληνικές αδυναμίες, ξεχνούν ότι σε και σε αυτήν άμοιρη χώρα υπάρχουν αυτοί που εργάζονται πολύ σκληρά, με πολύχαμηλό μισθό; Υπάρχειακόμα στο λεξιλόγιο των αναδυόμενων κομμάτων η έννοια της εργασίας; Οκαπιταλισμός δυστυχώς δεν είναι δενδροφύτευση, «δημιουργική απασχόληση», και«σχόλη». Είναι σκληρή εκμετάλλευση, αλλοτρίωση και κοινωνική ανομία……Με κοινωνικά αποξενωμέναοράματα που αφορούν το 1/20 της ελληνικής κοινωνίας δύσκολα γίνεται ανοικοδόμηση. Κάθε νέα θεώρηση πουεμφανίζεται υπό συνθήκες κρίσης είναισαθρή εφόσον δεν αναγνωρίζει ένα γενικάαποδεκτό, μη διαπραγματεύσιμο και κοινό πλαίσιο το οποίο θα προστατεύει και θαδιευκολύνει τη συνύπαρξη και την πραγμάτωση των διαφορετικών ατομικώναντιλήψεων αι αναγκών. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει εν μέσω του κράτους να εξασφαλίζεται για τονκάθε πολίτη ένα ίσο μερίδιο από τα αναγκαία μέσα, όπως δικαιώματα, ελευθερίες,ευκαιρίες και πλούτος, προκειμένου να πραγματοποιήσει τα σχέδιά ζωής του. Αυτό είναι το ελάχιστο. Κάθε τι άλλο και κυρίως «λιγότερο» παραπέμπει σε εποχές σκοταδισμού καιβαρβαρότητας.
ΜαυροζαχαράκηςΜανόλης Κοινωνιολόγος-Πολιτικός Επιστήμονας Kafeneio
Για να επανέλθειη ισορροπία στην οικονομία της αγοράς πρέπει κατά την άποψη του συγγραφέα, να αποκατασταθεί, η .......ισορροπία δυνάμεων μεταξύ μισθών καικερδών.Ο WernerVontobel γράφει ότι ".. στην κρίσητων subprime οι δράστες πιάστηκαν με το πιστόλι στο χέρι ενώ η κάννη του κάπνιζε: Αν κάποιος αγοράσει ένασπίτι αξίας 500.000 δολαρίων για το οποίο έχει πάρει δάνειο ύψους, 600.000 δολαρίων,δεν πρέπει να τον εκπλήξει η στιγμή που θα έλθει ο μεταγενέστερος αναγκαστικός πληστηριασμόςτου, ενώ για τις τράπεζες που εξέδιδαν αυτά τα δάνεια, ο κίνδυνος πιστωτικής αφερεγγυότητας.Εξ ου, τηςκρίσης κατοικίας ακολούθησε, η ρύθμισητου τραπεζικού τομέα.
Όταν ανέκυψε η κρίση δημόσιου χρέους ωστόσο, η απόδοσηευθυνών ήταν πολύ δυσκολότερη υπόθεση. Ετέθη γιαπαράδειγμα το ερώτημα, γιατί ένα καθαρό δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξεως του10 % (2010) όπως παρουσιάστηκε στην περίπτωση των ΗΠΑ δεν αποτέλεσε λόγο γιαένα πρόγραμμα αποκατάστασης, εξυγίανσης και λιτότητας, ενώ στην περίπτωση τηςΕλλάδας το δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξεως του 9,3 % του ΑΕΠ το ίδιο έτος δημιούργησε παγκόσμιαοργή και κατακραυγή. Είναι ψέματαμήπως ότι μέχρι εκείνη την στιγμή οι υψηλές κρατικές δαπάνες εθεωρούντο διεθνώς ωςτο μόνο αποτελεσματικό μέσο για να αποφευχθεί η παγκόσμια ύφεση;
Διεθνής Αβεβαιότητα και ασυμφωνία και η εξαίρεση τουεταιρικού τομέα
Το μέλλει γενέσθαι λοιπόν; Θα υποχρεωθούν μόνο οι ελλειμματικές χώρεςόπως η Ελλάδα , η Ισπανία και Πορτογαλία, να πάψουν να ζούνε πάνω από τιςδυνατότητες τους, η μήπως θα πρέπει να δούμε και τις περιπτώσεις χωρών με πολύυψηλά πλεονάσματα;Σε ένα πνεύμα συμβιβασμού, η ομάδα των G20 ξεπέρασε πρόσφατα τον εαυτό της , καισυμπεριέλαβε το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ( νομισματικά αποθεματικά) σταυπόλοιπα κριτήρια των παγκόσμιων ανισορροπιών, μαζί με τα χρέη των κρατών και των ιδιωτικών νοικοκυριών.Αυτό που ωστόσο λείπει σε αυτόν τον κατάλογο κριτηρίων,όπως και στην δημόσια συζήτηση, είναι ο τέταρτος λογαριασμός στον εθνικό προϋπολογισμό - ο τομέας των επιχειρήσεων. Αυτό είναι έναμεγάλο λάθος, γιατί οι ισολογισμοί χρηματοδότησης των κρατών και των χωρών αντιστοιχούνστους ισολογισμούς (με αντίθετο-δηλαδήαρνητικό πρόσημο) των νοικοκυριών καιτου επιχειρηματικού τομέα, Αυτή η υπόθεσηεργασίας μπορεί να αναπαρασταθεί κάλλιστα με βάση το παράδειγμα των ΗΠΑ. Το 2010 στιςΗΠΑ , όπου σύμφωνα με τα στοιχεία ροής /εκροής της Fed οι επιχειρήσειςκαι τα νοικοκυριά και οι εξωτερικές συναλλαγές πέτυχαν αντίστοιχα πλεονάσματα 527, 574 και 475 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αντίστροφα ανέρχεται στο κράτος το δημοσιονομικό έλλειμμα στα 1576 δισ. δολ. , ή10,8 % του ΑΕΠ. Αυτό το ποσό απομακρύνεται φυσικά από κάθε βιώσιμο μέγεθος.Εντούτοις, πραγματικάσυναρπαστικός είναι ο αριθμός των 527(το προηγούμενο έτος 2009 μάλιστα 657δις.) δισεκατομμυρίων δολαρίων τωνκαθαρών χρηματοοικονομικών πλεονασμάτων του επιχειρηματικού τομέα. Κανονικά, ο τομέας τωνεπιχειρήσεων παρουσιάζει οικονομικόέλλειμμα. Με άλλα λόγια, χρηματοδοτεί τουλάχιστον ένα μέρος των επενδύσεών τουμε ξένα κεφάλαια.. Μόνο με αυτόντον τρόπο, ο τομέας των νοικοκυριών έχει την δυνατότητα να επενδύσει παραγωγικάτην καθαρή αποταμίευση του (η οποία είναι, υπό κανονικές συνθήκες,περίπου 2 έως 6 % του ΑΕΠ) Το πλεόνασμα527 δις, στον εταιρικό τομέα σημαίνει ότι οι αμερικανικές εταιρίες μπόρεσαν να πουλήσουν περίπου 5 % των αγαθών και των υπηρεσιών τους μόνο καιμόνο επειδή ο αγοραστής, δηλαδή οι άλλοι τομείς (από το 2008 αγοραστής ήταν μόνο τοκράτος, ενώ πριν συμμετείχαν και τα νοικοκυριά ) χρεώθηκαν σε αυτές. Εάν το κράτος(και προηγουμένως τα νοικοκυριά), δεν μπορούσε να κάνει οποιαδήποτε πρόσθετα χρέη, οι πωλήσεις των εταιρειών θα συρρικνωνόταν κατά 6 %.Από το 2002 έωςτο 2010, στις ΗΠΑ ο τομέας τωνεπιχειρήσεων δύο μόνο χρόνια απέμεινε χωρίς καθαρό οικονομικό πλεόνασμα. Το 2010 το πλεόνασμα αυτό ήταν 3,6 % , ενώ το 2009 , 4,7 % του ΑΕΠ. Από το 2002,και εντεύθεν, μόνο το 2006 και 2007 παρουσιάστηκαν χρηματοδοτικές ελλείψεις στονιδιωτικό εταιρικό τομέα. Ο επιχειρηματικός τομέας τηςΓερμανίας μάλιστα από το 2002 καιεντεύθεν παρουσιάζει σταθερά, χρηματοοικονομικά πλεονάσματα 2-3 % του ΑΕΠ.Στο σύνολο τηςΕΕ-27, το εταιρικό πλεόνασμα το 2009 ήταν περίπου 1,5 % εκατό του ΑΕΠ. Ο εταιρικός τομέας της Ιαπωνίαςκατέγραψε μάλιστα πλεόνασμα της τάξης του 6,9 % το 2009 σε ποσοστό του ΑΕΠ.Τα καθαράχρηματοοικονομικά πλεονάσματα που παρουσιάζει ολόκληρος ο τομέας τωνεπιχειρήσεων, σημαίνει ότι το χάσμα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης μπόρεσε να γεφυρωθεί μόνο μέσω της αντλίας των πιστώσεων Ταελλείμματα των νοικοκυριών και του κράτους σε τρέχοντα εισοδήματα (κυρίως τους μισθούς και τους φόρους), αντικαταστάθηκαν, μέσα από την άντληση πιστώσεων.Σε αντίθεση όμως με το χρέος του εταιρικού τομέα, το χρέος των ιδιωτικών νοικοκυριών, δεν καλύπτεται με ένα παραγωγικό μετοχικό κεφάλαιο. Επίσης, το επιπλέον δημόσιο χρέος είναι διατηρήσιμο μόνοστο βαθμό που χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση υποδομών.Το γεγονός ότι αυτός ο στρεβλός οικονομικόςκύκλος μπορεί να διατηρηθεί μόνο με τη δημιουργία πιστώσεων φαίνεται και απότην μια έρευνα για τις δαπάνες τωνκαταναλωτών (Consumer Expenditure Survey) στις ΗνωμένεςΠολιτείες. Με βάσηαυτήν την έρευνα, συλλέγει το πλουσιότερο ένα πέμπτο των αμερικανικώννοικοκυριών, σχεδόν το 50 % του συνόλου των εσόδων μετά από φόρους, καταναλώνειόμως μόνο το ήμισυ περίπου από αυτά . Από την άλληπλευρά του εισοδηματικού φάσματος, ξοδεύουν τα δύο πέμπτα των φτωχότερωννοικοκυριών περισσότερα από όσακερδίζουν. Προφανώς,λοιπόν η αγοραστική δύναμη δεν εντοπίζεται σε εκείνα τα στρώματα που έχουν πραγματικές ανάγκες. Το χάσμα αυτό πρέπεινα καλυφτεί με πιστώσεις πέραν των συνόρων της χώρας. Επομένως, είναισαφές ότι έκρηξη των τοξικών δανείων, είναιπραγματικό οικονομικό αποτέλεσμα του πλεονάσματος στον τομέα των επιχειρήσεωνκαι της συνακόλουθης στρεβλωμένης διανομή του εισοδήματος των νοικοκυριών. Οι σχέσειςδανεισμού και οι πιστώσεις προκύπτουν μέσα στην πραγματική οικονομία, και δενπαράγονται από τον τραπεζικό τομέα εκτου μηδενός Τα χαμηλάεπιτόκια δεν έχουν παραχθεί από τις εθνικές τράπεζες τεχνητά, αλλά είναιαποτέλεσμα της κατάστασης έκτακτης οικονομικής ανάγκης. Επειδή οιεταιρείες μέσα από τους χαμηλούς τους μισθούς έχουν καταστρέψει αμοιβαία την ζήτηση, κατ ανάγκη επενδύουν τα πλεονάσματατους στις αγορές κεφαλαίων, προκαλώντας τημία ή την άλλη φούσκα.Αυτό όμως σημαίνειεπίσης ότι όσο δεν αλλάζει η κατάσταση αυτή εκκίνησης της πραγματικής οικονομίας,αυξάνει η παραγωγή των τοξικών περιουσιακών στοιχείων. Πραγματική οικονομικήαποδόμηση του χρέους θα σήμαινε ότι η Γερμανία και η Κίνα, διαγράφουν ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τους. Θα σήμαινε επίσης ότι το φτωχότερο 1/3 των νοικοκυριών,είτε θα αύξαινε σημαντικά το εισόδημα του, είτε ότι θα αναγκαστεί περαιτέρω στον περιορισμό της κατανάλωσηςκατά 30 % περίπου. Πάνω απ 'όλα, αυτόσημαίνει ότι θα επανεμφανιστούν πάλι ελλείμματαχρηματοδότησης στον τομέα επιχειρήσεων.Επί τουπαρόντος δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι κάτι τέτοια θα συμβεί .
Πώς φτάσαμε ως εδώ;
Από τη σκοπιάτης διδακτέας οικονομικής τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Στην τέλεια οικονομία της αγοράς υπάρχει ατομιστικός ανταγωνισμός. Υποτίθεται μια μηδενικήσυγκέντρωση ισχύος στην αγορά , για κανέναν. Ισχυρέςεταιρείες στην αγορά, όπως η Nestle, η Walmart, η Credit Suisse , η Mercedes πόσο μάλλον η Goldman Sachs δεν προβλέπονται στην καθαρήθεωρία. Αυτή η θεωρία,ωστόσο, απαιτεί οι εργαζόμενοι να παρέχουνλιγότερες ώρες εργασίας , όταν οι μισθοί πέφτουν. Στην πραγματικήοικονομία, τουναντίον οι εργαζόμενοι ψάχνουνγια μια ακόμη χαμηλότερα αμειβόμενη δεύτερη εργασία. Στην αγοράεργασίας, η υποτιθέμενη από την θεωρία,ισορροπία των δυνάμεων έχει διαταραχθεί,αφάνταστα.Με άλλα λόγια,η αιτία των θετικών χρηματοδοτικών ισολογισμών του τομέα των επιχειρήσεων , κατά κύριο λόγο είναιη σχετική μείωση των μισθών και του μεριδίουτων μισθών στην συνολική οικονομία.Στη Γερμανία,για παράδειγμα, το μερίδιο των μισθών έπεσε στην ακαθάριστη αξία του τομέα τωνεπιχειρήσεων το διάστημα 1992 - 2007 από , 66,7 % στο 56,4 %. Κατά την ίδιαπερίοδο, το καθαρό έλλειμμα χρηματοδότησηαπό – 5,2 % σε πλεόνασμα 3 % εκατό της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας.Άλλοιπαράγοντες που συνέβαλαν στην ανάκαμψη της εταιρικής χρηματοδότησης είναι ημείωση του μεριδίου των επενδύσεων ( από 22,1 % σε 17,3 % της προστιθέμενης αξίας μεταξύ 1992-2007), καθώς και ο φορολογικόςανταγωνισμός και η πτώση της φορολογικής επιβάρυνσης για τις επιχειρήσεις.Αυτός οπαράγοντας ωστόσο ευνόησε το περιθώριοκέρδους των γερμανικών εταιρειών μέχρι το 2007, μόνο κατά περίπου 1 %
Η πολιτική πρέπεινα αποκαταστήσει την η ισορροπία στηναγορά εργασίας
Με τα παραπάνω γίνεται σαφές σε ποιόντομέα χρειάζεται χάραξη πολιτικής. Προκειμένουνα επανέλθει η χρηματοδότηση του επιχειρηματικού τομέα σε ένα σημείο οικονομικής ισορροπίαςπρέπει να αποκατασταθεί η ισορροπία στηναγορά εργασίας. Ως εκ τούτουχρειαζόμαστε μια ρεαλιστική προσέγγιση. Αν ηδιαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων είναι ήδη εξασθενημένη, δεν πρέπει να αποδυναμωθείπεραιτέρω, με την ελπίδα ότι κάποτε τελικά θα επικρατήσει η θεωρία της εντελώςελεύθερης αγοράς και όπως περιγράφεται στα βιβλία Μέχρι η θεωρία νααποδώσει καρπούς για μια πραγματιστική πολιτική εξισορρόπησης της αγοράς εργασίας δεν απομένει τίποτα άλλο εκτός από την ισχυρή φορολόγηση τουκαθαρού πλεονάσματος ή κέρδους τωνεταιρειών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.Αυτό, ωστόσο θα τιθασεύσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές μόνο όταν θαέχουν καταλάβει το πραγματικό οικονομικόυπόβαθρο της οικονομικής κρίσης.Εν τω μεταξύ,βοηθάει μόνον μια βιτρίνα μέτρων και η λογική του κοπαδιού. Επιστρατεύονται το ΔΝΤ, η ΕΕ, η ΕΚΤ, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα τηςΓερμανίας, η Τράπεζα της Γαλλίας, για να εγγυηθούν μεκάποιο τρόπο το χρέος και να το αναχρηματοδοτήσουν μόνο σε μικρές δόσεις. Για παράδειγμα, με μέτριες μειώσεις των επιτοκίωνκαι τη παράταση της διάρκειας αποπληρωμής σε υφιστάμενα χρέη. Απόκαθαρά αστική οικονομική άποψη όμως, δεν υπάρχει κανένας λόγος για την γρήγορη εξάλειψη του υφιστάμενου χρέους. Με αυτή την έννοια , όπως πολύ σωστά παρατηρεί μεταξύ άλλωνο GeorgeIrvine ο φονταμενταλισμόςτων αγορών, «σύμφωνα με τον οποίο οι αγορές εμπεριέχουν όλη τηδιαθέσιμη πληροφόρηση και λειτουργούν από πλήρως ενήμερους καταναλωτές καιπαραγωγούς που είναι εις θέση να υπολογίζουν όλα τα μελλοντικά ρίσκα τωνκινήσεών τους» αποδεικνύεται ως τραγική αυταπάτη. Από την στιγμή που η Κίνα και η Γερμανία είναιδιατεθειμένες να συνεχίσουν να επιτείνουν εξαγωγές τους και τα πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγώντους, αρνούνται στην ουσία να αποπληρώσουν τις πιστώσεις τις οποίες έλαβαν . Το Πεκίνο και το Βερολίνο είναιπροφανώς ευχαριστημένες πρωτεύουσες με το δόκιμο καθεστώς: εμείς παράγουμε, εσείςκαταναλώνετε. Από την πλευράτης πολιτικής Οικονομίας ωστόσο αυτός ο διακανονισμός φαντάζει εντελώςπαράλογος. Μακροπρόθεσμα θα χρειαστεί περισσότερο ή λιγότερο ηεθνικοποίηση του συστήματος δανεισμού, όπως στην Κίνα και με την αυξανόμενη δημόσια ρύθμιση των αγορών εργασίαςόπως στη Γερμανία. Ενκατακλείδι, μία πολιτική που επιθυμεί νααποκαταστήσει σε καθεστώς ισορροπίας στην οικονομία της αγοράς, όπωςκάποτε υπήρχε υπό συνθήκες δημοκρατικού καπιταλισμού, θα πρέπει πρώτα να επαναφέρει την ισορροπίατων δυνάμεων κεφαλαίου και εργασίας. Ένα βασικόσημείο αναφοράς στην κατεύθυνση αυτή αποτελεί το καθαρό χρηματοδοτικό απόθεμα των επιχειρήσεων. Στην Ελλάδαενοχοποιείται επαρκώς η εργασία , το κράτος , ο συνδικαλισμός, η πολιτική, ηδημόσια διοίκηση και γενικώς οτιδήποτε σχετίζεται με συλλογικά αγαθά. Για τιςεπιχειρήσεις που απορρόφησαν τα προγράμματα Ντελόρ και τρείς αναπτυξιακούςνόμους δεν μιλάει κανένας. Ούτε καν η αριστερά.Όλοι έχουνεπικεντρωθεί στην διαφθορά και στην διαπλοκή αναζητώντας το επιφαινόμενο και τιςκρεμάλες στο σύνταγμα. Κανείς δενενδιαφέρεται πλέον για αναζήτησηπραγματικών συμφερόντων με την ταξική έννοια του όρου.Κατά συνέπεια ηελληνική πολιτική σκηνή είναι ένας αταξικός , αποιδεολογικοποιημένος και σετελική ανάλυση μη-πολιτικός αχταρμάς, που ενδιαφέρεται μόνο ποιους θα εκλέξειστην επόμενη βουλή.
O ήπιοςνεοφιλελευθερισμός
Μέσα σε αυτό τοθολό πλαίσιο αναδεικνύεται ένας νέος «ήπιος νεοφιλελευθερισμός». Παραπέμπω σετρία ενδεικτικά παραδείγματα.
Το 1982 ο Α. Ανδριανόπουλος (Καθημερινή 30.5.82)έγραφε : «To κράτος με τον όγκο του αυξάνειτα προβλήματα αντί να τα μειώνει, δημιουργεί πληθωρισμό με τη χρηματοδότηση τωνελλειμμάτων του, ενώ ταυτόχρονα δυναμιτίζει την παραγωγικότητα με τον«ωχαδερφισμό» και τη δυσπραγία των κρατικοποιημένων και κατά κανόναμονοπωλιακών επιχειρήσεων του.. ..Οι πιο αφοσιωμένοι μαρξολόγοι άρχισαν ν'αναζητούν μεθόδους για να απαλλάξουν το σοσιαλισμό από... το κράτος.»To 1983 o Μ. Παπαγιαννάκης (Βήμα 10.7.83)έγραφε :
«Ο Έλληνας πολίτης... έχει φθάσειστα όρια ανοχής του απέναντι στην ανικανότητα και την παχυδερμία του δημόσιουβροντόσαυρου... Να μπορούσαν, λεει, οι νεοφιλελεύθεροι, μέσα στη σημερινή ορμήτους, να βοηθήσουν να απαλλαγεί η ελληνική κοινωνία από τον αφόρητο κρατισμό...τι θαύμα όταν κι αυτό.»To 2012 στο Μανιφέστοθέσεων του Κόμματος Δημιουργία ξανά αναφέρεται: «Σήμερα το μέγα ζητούμενο είναι η ανάπτυξη.Όμως, ανάπτυξη με ένα αδηφάγο, δυσκίνητο και αναποτελεσματικό κράτοςαποκλείεται να υπάρξει. Ποιος επενδυτής – Έλληνας ή ξένος - θα πετάξει τηνπεριουσία του στη μαύρη τρύπα της διαφθοράς και της γραφειοκρατίας; Ενώ οιανευθυνοϋπεύθυνοι του Υπουργείου Ανάπτυξης κάνουν ταξίδια προσέλκυσηςεπενδυτών, σπαταλώντας το υστέρημα του Έλληνα σε έξοδα μετακίνησης και διαμονήςμια ολόκληρης κουστωδίας «υπηρεσιακών παραγόντων», σε ακριβά ξενοδοχεία, ενώσυμμετέχουν σε διεθνείς εκθέσεις με τεράστια περίπτερα και με πολυτελή έντυπα,την ίδια στιγμή στα συρτάρια των Υπουργείων αραχνιάζουν επί χρόνια επενδυτικέςπροτάσεις δεκάδων δις, γιατί οι «αρμόδιοι» βαριούνται ή δεν ξέρουν πώς να τιςπροχωρήσουν ή απλώς περιμένουν τη μίζα τους. Οι επενδύσεις όμως δεν έρχονται μεπαρακαλητά. Έρχονται μόνες τους! Αρκεί να διαπιστώσουν ότι υπάρχει ευνοϊκόκλίμα, φιλικό περιβάλλον, σταθερότητα και προοπτική κερδοφορίας» Στον πυρήνα τουςκαι οι τρείς απόψεις διαπιστώνουν μια αντίφαση μεταξύ οικονομίαςκαι κράτος. Οι υγιής δυνάμεις συγκεντρώνονται στην ιδιωτική οικονομία Ωςσταυρικό πρόβλημα στη σχέση κράτους - οικονομίας, τίθεται το ζήτημα τωνδημόσιων οικονομικών (ελλείμματα, ισοζύγια κλπ.) και της διαφθοράς. Η αντίληψη αυτή παρακάμπτει τις διαφορές μεταξύ ενόςκράτους «πληθωρικού και αδύναμου» Ένα κράτος, αδύναμο, σε ό,τι άφορα τις ρυθμιστικές και αναπτυξιακές τουδραστηριότητες: τη ρύθμιση συγκοινωνίας..., την παιδεία, την υγεία την περιφερειακή ανάπτυξη..., την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών... την τήρησητης τάξης στα γήπεδα, την καθαριότητα δρόμων, τον έλεγχο τιμών, είναι παντελώς αναξιόπιστο και περίπου απόλυτα αφερέγγυο. Έναφερέγγυο κράτος ωστόσο κατ» ανάγκη είναι πληθωρικό, ανακατεύεται σε όλα,συντηρεί στρατιές υπαλλήλων και χρειάζεται για την παραγωγή έργου τηνκατανάλωση κονδυλίων Τέτοια φερέγγυα κράτη υπάρχουν στην Σουηδία , στηνΓερμανία , στην Γαλλία και σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης. Ωςάσκηση προς προβληματισμό τίθεται λοιπόν το ερώτημα, γιατί οι αναδυόμενοινεοφιλελεύθεροι στην Ελλάδα τύπου «Δημιουργία Ξανά», αναλύοντας το ελληνικόκράτος παραπέμπουν στην εύρυθμη λειτουργία των δυτικών κρατών , δεν ζητάνε όμωςτην εισαγωγή ενός τέτοιου κράτους στηνΕλλάδα; Μήπωςοι στοχαστές αυτής της σχολής εννοούν ότι εμείς εδώ στην Ελλάδα ,δεν μπορούμενα φτάσουμε το επίπεδο ενός δυτικού κράτους , επομένως οφείλουμε νακαταργήσουμε και αυτό που έχουμε; ` Ως δεύτερη άσκηση προς προβληματισμό τίθεται τοερώτημα γιατί όσοι κόπτονται για τιςνεοελληνικές αδυναμίες, ξεχνούν ότι σε και σε αυτήν άμοιρη χώρα υπάρχουν αυτοί που εργάζονται πολύ σκληρά, με πολύχαμηλό μισθό; Υπάρχειακόμα στο λεξιλόγιο των αναδυόμενων κομμάτων η έννοια της εργασίας; Οκαπιταλισμός δυστυχώς δεν είναι δενδροφύτευση, «δημιουργική απασχόληση», και«σχόλη». Είναι σκληρή εκμετάλλευση, αλλοτρίωση και κοινωνική ανομία……Με κοινωνικά αποξενωμέναοράματα που αφορούν το 1/20 της ελληνικής κοινωνίας δύσκολα γίνεται ανοικοδόμηση. Κάθε νέα θεώρηση πουεμφανίζεται υπό συνθήκες κρίσης είναισαθρή εφόσον δεν αναγνωρίζει ένα γενικάαποδεκτό, μη διαπραγματεύσιμο και κοινό πλαίσιο το οποίο θα προστατεύει και θαδιευκολύνει τη συνύπαρξη και την πραγμάτωση των διαφορετικών ατομικώναντιλήψεων αι αναγκών. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει εν μέσω του κράτους να εξασφαλίζεται για τονκάθε πολίτη ένα ίσο μερίδιο από τα αναγκαία μέσα, όπως δικαιώματα, ελευθερίες,ευκαιρίες και πλούτος, προκειμένου να πραγματοποιήσει τα σχέδιά ζωής του. Αυτό είναι το ελάχιστο. Κάθε τι άλλο και κυρίως «λιγότερο» παραπέμπει σε εποχές σκοταδισμού καιβαρβαρότητας.
ΜαυροζαχαράκηςΜανόλης Κοινωνιολόγος-Πολιτικός Επιστήμονας Kafeneio
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Μαρκουλλή: Ισχυρό χαστούκι κατά της Τουρκίας από το ρωσικό ΥΠΕΞ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Η ιστορία της Ιεράς Σινδόνης
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
