ΝΕΑ VIDEO NEA PHOTO NEA

 | 

Το ευρώ, εμείς και οι άλλοι

Απόστολος Αποστολόπουλος

Η ρίζα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ευρώ πρέπει να αναζητηθεί στη βαθιά ανάγκη των ευρωπαϊκών λαών να πιστέψουν ότι έτσι θα γλιτώσουν δια παντός από τις καταστροφές των συνεχών πολέμων κυριαρχίας μεταξύ των ισχυρών Δυνάμεων της Ηπείρου. Στην Αριστερά λένε (κάποιοι) ότι η ΕΕ και το Ευρώ εφευρέθηκαν προς εξυπηρέτηση του Κεφαλαίου, τελεία και παύλα.

Αυτό μπορεί να είναι σωστό αλλά αν η «εφεύρεση» δεν ανταποκρίνονταν σε βαθιές ανάγκες των ευρωπαϊκών λαών το οικοδόμημα θα είχε ήδη καταρρεύσει, όπως τόσες φορές διαλύθηκαν προηγούμενες απόπειρες-από την εποχή του Καρλομάγνου. Το πολύ που μπορούμε να πούμε, σχετικά, είναι ότι, ως συνήθως, οι κυρίαρχες ελίτ συνειδητοποιούν ταχύτερα τι εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους και ταυτόχρονα μπορεί να γίνει αποδεκτό από τον κόσμο, τους κυριαρχούμενους. Το γεγονός ότι η ΕΕ και το ευρώ αντέχουν παρά τις παρατεταμένες οικονομικές και άλλες δυσκολίες επιβεβαιώνει ότι οι εν λόγω ανάγκες είναι βαθιές και οι φόβοι για επανάληψη του αιματηρού παρελθόντος είναι βαθύτεροι. Ή σύμπτωση συμφερόντων των ελίτ και προσδοκιών του κόσμου δημιουργεί το λεγόμενο εθνικό ή γενικό συμφέρον. Η (συνεπαγόμενη) εθνική ενότητα δεν είναι μια απάτη των αστών, όπως νομίζουν μερικοί, ούτε είναι νοητός κάποιος δυισμός, το (εθνικό) συμφέρον των μεν και των δε. Το εθνικό/γενικό συμφέρον είναι ό,τι ενώνει την πλειοψηφία σε μια χώρα και την κινεί προς ένα στόχο. Στοιχειώδης ανάγνωση των πεπραγμένων της Γαλλικής ή της Οκτωβριανής Επανάστασης δείχνει ότι οι ηγεσίες είχαν πρώτο μέλημα την κατάκτηση/διατήρηση της πλειοψηφίας, έστω των εκπροσώπων, του κόσμου. Όταν έχαναν την πλειοψηφία οι ηγέτες έχαναν και το κεφάλι τους ή γίνονταν δικτάτορες. Αυτά ισχύουν ανεξάρτητα από την κυβερνώσα τάξη. Με την επισήμανση ότι ο Μαρξ μιλούσε για «δικτατορία του προλεταριάτου», την πλειοψηφία του κόσμου, όχι τη δικτατορία ενός κόμματος ή του γραμματέα του, ούτε καν τη δικτατορία μιας τάξης, της εργατικής-το προλεταριάτο είναι ευρύτερο της τάξης.

Κάθε καθεστώς στηρίζεται ενόσω πραγματοποιεί τις υποσχέσεις του. Η ΕΕ υποσχέθηκε Ειρήνη και Ευημερία. Το πρώτο για την ώρα ισχύει, έστω κούτσα-κούτσα. Πόλεμοι έγιναν αλλά εκτός του εδάφους που οι Δυτικοί θεωρούν «Ευρώπη». Η απαίτηση να τηρηθεί η Υπόσχεση της Ειρήνης είναι πολύ βαθιά, το τονίσαμε, και ενισχύει τη διατήρηση της ΕΕ και του Ευρώ ως συνεπαγόμενο.

Η παρατεταμένη οικονομική κρίση πλήττει καίρια τη δεύτερη Υπόσχεση, την εξίσωση της ΕΕ με την Ευημερία. Με την πρώτη Υπόσχεση να κουτσαίνει και τη δεύτερη να καταρρέει, το οικοδόμημα τρίζει στα θεμέλια του, υπονομεύεται η λαϊκή θέληση και επιθυμία να μένει σ’ αυτό το σπίτι. Το ρεύμα δεν είναι πλειοψηφικό. Η οικονομική κατάρρευση δεν είναι (ακόμα;) καταστροφικά γενικευμένη και ο φόβος του αιματηρού παρελθόντος φυλάει τα έρημα. Αλλά!

Διαψεύδεται και η τρίτη Υπόσχεση, δηλαδή ότι η ΕΕ είναι μια σύναξη Ίσων και Αλληλέγγυων Εταίρων. Όσο καιρό η έλλειψη αλληλεγγύης ζημίωνε αυτούς που ανέκαθεν οι Δυτικοευρωπαίοι θεωρούσαν υποδεέστερους, «ανατολίτες» ή ξεπεσμένους της Δυτικής Οικογένειας, όπως η Ισπανία και Πορτογαλία, το πράγμα δεν ενοχλούσε, όχι πολύ. Μόνο που η κρίση, όπως ο διάβολος, έχει πολλά πλοκάμια και όλοι έβλεπαν ότι η ζημιά πλησίαζε και όσους πίστευαν ότι αυτοί ήταν η καρδιά της Ευρώπης, πχ τη Γαλλία. Ο ευρωσκεπτικισμός, υπαρκτός εξαρχής στη Γαλλία, ξεπεράστηκε ως μετριοπαθής και φούντωσε το «Εθνικό Μέτωπο», σαφής υπόμνηση ότι η μεγάλη απειλή προκαλεί ισοδύναμη απάντηση.

Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς γαλλογερμανική συνεργασία δεν υπάρχει. Αν το «Εθνικό Μέτωπο» γίνει θεμελιώδης παίκτης και αν (ΑΝ) αμφισβητήσει έμπρακτα τη γερμανική ηγεμονία, η ΕΕ μπορεί και να καταρρεύσει. Στη Β. Ευρώπη η ακροδεξιά συμπλέει με το σύστημα, την κυρίαρχη πολιτική του. Όχι όμως στη Γαλλία. Ο κίνδυνος για το σύστημα) δεν είναι, ούτε εδώ, ο φασισμός. Είναι ότι η αντίδραση στην πολιτική των Βρυξελλών/Βερολίνου έχει ευρεία λαϊκή βάση και συγκροτείται ως εθνικισμός, ως αντίδραση στην κυρίαρχη πολιτική. Αν οποιαδήποτε γαλλική κυβέρνηση πιέσει αποφασιστικά τη Γερμανία, ώστε να εξισορροπηθούν εκ νέου οι πολιτικές και οι συσχετισμοί στην ΕΕ, τότε το Βερολίνο θα υποχρεωθεί ή να υποχωρήσει ή να αποχωρήσει-όποιος βδελύσσεται τον εθνικισμό ας μιλήσει για πατριωτισμό. Μόνο η Γαλλία μπορεί να αντισταθεί αποτελεσματικά επειδή χωρίς το Παρίσι καταργούνται οι Βρυξέλλες. Η Γερμανία μόνη της (έστω με τους παρατρεχάμενους) στο πλανητικό πεδίο είναι ασήμαντη, το πολύ μέτρια, σε ισχύ χώρα. Αν η Γαλλία σηκώσει κεφάλι, τότε, λένε, το Βερολίνο μπορεί να στραφεί στη Μόσχα. Θα άλλαζε, δηλαδή, στρατόπεδο. Αλλά αυτό θα γινόταν αντιληπτό από όλους ως προετοιμασία πολέμου επειδή θα ανατρέπονταν ριζικά οι συσχετισμοί ισχύος στην Ήπειρο. Οι ευρωπαϊκές ελίτ που στηρίζουν την πολιτική λιτότητας του Βερολίνου, ποτέ δεν ανέχτηκαν τη Ρωσία στα πόδια τους. Η Γερμανία θα αντιμετώπιζε αυτές τις ελίτ, όπως στον τελευταίο Πόλεμο. Η άνοδος του «Εθνικού Μετώπου» στη Γαλλία μπορεί να έχει απρόσμενες επιπτώσεις στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Η Αριστερά συνήθως στρέφει την προσοχή της στις εσωτερικές εξελίξεις και (ταξικές) συγκρούσεις. Αλλά αυτό δεν είναι η συνολική εικόνα, όπως σαφέστατα φανερώνει μια πρόχειρη ανάγνωση των διεθνών παρεμβάσεων στην Κομμούνα του Παρισιού, στην Οκτωβριανή Επανάσταση, στην περίοδο 1944-45 στην Ελλάδα και σε κάθε εποχή κρίσης.

Η αλληλεξάρτηση της ΕΕ και του νομίσματός της, του Ευρώ, είναι προφανής. Το Ευρώ λειτουργεί ως εργαλείο ηγεμονίας της Γερμανίας στο σύνολο της ΕΕ, προσδίδοντας στο Βερολίνο ισχύ σε πλανητικό πεδίο-οι άλλες σημαντικές λειτουργίες δεν ενδιαφέρουν εδώ. Το ζήτημα, λοιπόν, είναι αν η αποχώρηση από το Ευρώ είναι αφορμή για να γκρεμιστεί το οικοδόμημα της ΕΕ, και αν, συνεπώς, πλήττει ή δεν πλήττει τον ηγεμονικό ρόλο της Γερμανίας. Μόνο αν η απάντηση είναι καταφατική έχει νόημα η απειλή αποχώρησης από το ευρώ. Αλλά και τότε απαιτούνται ισχυροί σύμμαχοι αποφασισμένοι και ικανοί να παρέμβουν αμέσως, μόλις, δηλαδή, οι Βρυξέλλες αποφασίσουν να κόψουν τη χρηματοδότηση, όπως στην Κύπρο. Δεν θα το κάνουν αν ξέρουν ότι μπορεί η χρηματοδότηση να συνεχιστεί χωρίς αυτούς. Η διεθνής διάσταση κάθε κίνησης είναι ανά πάσα στιγμή παρούσα.
InfoGnomon