2013-10-28 10:00:09
Damien Millet και Eric Toussaint
(Μετάφραση: Λουίζα Μιζάν)
Το ελληνικό δημόσιο χρέος ήρθε στην επικαιρότητα τη στιγμή που οι ιθύνοντες της χώρας αποδέχτηκαν τη θεραπεία λιτότητας που απαίτησαν το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Ένωση, πράγμα που πυροδότησε σημαντικούς κοινωνικούς αγώνες καθ’ όλη τη διάρκεια του 2010. Από πού προέκυψε όμως αυτό το ελληνικό χρέος; Όσον αφορά το χρέος που επιβαρύνει τον ιδιωτικό τομέα, η αύξησή του είναι πρόσφατη: μια πρώτη αύξηση ακολουθεί την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωζώνη το 2001, μια δεύτερη έκρηξη του χρέους εκδηλώνεται μετά το 2007, όταν η οικονομική βοήθεια που δόθηκε στις τράπεζες από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα Αποθεμάτων των Η.Π.Α., από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (Ε.Κ.Τ.) χρησιμοποιήθηκε μερικώς από τους τραπεζίτες για χρηματοδότηση προς την Ελλάδα και άλλες χώρες, όπως η Ισπανία ή η Πορτογαλία.
Όσο για το δημόσιο χρέος, η ανάπτυξή του ήταν παλαιότερη. Πέρα από το χρέος που κληρονομήθηκε από τη δικτατορία των συνταγματαρχών, η προσφυγή σε δανεισμό από τη δεκαετία του 1990 και μετά χρησίμευσε στην κάλυψη της τρύπας που είχε ανοίξει στα δημοσιονομικά με τη μείωση της φορολογίας στις επιχειρήσεις και στα υψηλά εισοδήματα. Άλλωστε, εδώ και δεκαετίες, πολλαπλά δάνεια είχαν επιτρέψει την χρηματοδότηση αγοράς στρατιωτικού υλικού κυρίως από τη Γαλλία, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ. Δεν πρέπει ακόμα να ξεχνάμε την εξωπραγματική χρέωση του Δημοσίου για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Τα γρανάζια του δημόσιου χρέους λιπάνθηκαν και από τα λαδώματα των μεγάλων πολυεθνικών εταιριών, με στόχο την αποκόμιση συμβολαίων: η Siemens αποτελεί ένα εμβληματικό παράδειγμα.
Να λοιπόν γιατί η νομιμότητα και η νομιμοποίηση των χρεών πρέπει να τίθενται κάτω από αυστηρό έλεγχο, στα χνάρια της δουλειάς που έγινε από την Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου του δημόσιου χρέους του Ισημερινού κατά τα έτη 2007-2008. Όσα χρέη χαρακτηρίζονται από ανομίες, απέχθεια και παραβάσεις, θα πρέπει να ανακηρυχθούν άκυρα και η Ελλάδα να μπορεί να αρνηθεί την αποπληρωμή τους, απαιτώντας συνάμα την παραπομπή στη δικαιοσύνη εκείνων που τα σύναψαν.
Ενθαρρυντικά σημάδια προερχόμενα από την Ελλάδα καταδεικνύουν πως η αμφισβήτηση του χρέους έχει γίνει κεντρικό θέμα συζήτησης και πως η ανάγκη δημιουργίας Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου εξελίσσεται με ένα τρόπο πολύ ενδιαφέροντα.
Στοιχεία που αποδεικνύουν τη Μη Νομιμότητα του Δημόσιου Χρέους.
Κατ’ αρχήν υφίσταται το χρέος που δημιουργήθηκε από τη δικτατορία των συνταγματαρχών, και το οποίο τετραπλασιάστηκε ανάμεσα στα έτη 1967 και 1974. Προφανώς ανταποκρίνεται απόλυτα στον χαρακτηρισμό του απεχθούς χρέους(1). Ακολούθως, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το σκάνδαλο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Σύμφωνα με τον Dave Zirin, όταν η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε με περηφάνια το 1997 στους Έλληνες πολίτες ότι η Ελλάδα θα είχε την τιμή να υποδεχθεί επτά χρόνια αργότερα τους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι Αρχές της Αθήνας και η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή προέβλεπαν μια δαπάνη 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μερικά χρόνια αργότερα, το κόστος είχε πολλαπλασιαστεί επί τέσσερα και ανερχόταν σε 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Αμέσως μετά τους Αγώνες, το επίσημο κόστος είχε φθάσει στα 14,2 δισεκατομμύρια δολάρια.(2) Σήμερα, σύμφωνα με διάφορες πηγές, το πραγματικό κόστος θα πρέπει να ξεπέρασε τα 20 δισεκατομμύρια δολάρια.
Διάφορα συμβόλαια που υπογράφτηκαν ανάμεσα στις ελληνικές αρχές και μεγάλες ξένες ιδιωτικές εταιρίες αποτελούν σκάνδαλο εδώ και κάμποσα χρόνια στην Ελλάδα. Αυτά τα συμβόλαια υπονόμευσαν την αύξηση του χρέους. Ας παραθέσουμε μερικά παραδείγματα τα οποία τροφοδότησαν το ελληνικό χρονικό:
- αρκετά συμβόλαια έγιναν με την γερμανική πολυεθνική Siemens, η οποία κατηγορείται- τόσο από τη γερμανική δικαιοσύνη όσο και από την ελληνική- πως έδινε προμήθειες και λάδωνε το πολιτικό, στρατιωτικό και διοικητικό προσωπικό της Ελλάδας, με ένα ποσό το οποίο πλησίαζε το ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Ο κύριος ιθύνων της εταιρίας Siemens-Hellas,(3) ο οποίος ομολόγησε πως είχε «χρηματοδοτήσει» τα δυο μεγάλα ελληνικά κόμματα, το έσκασε το 2010 στην Γερμανία και η γερμανική δικαιοσύνη απέρριψε την αίτηση έκδοσής του που εξέδωσε η Ελλάδα. Αυτά τα σκάνδαλα συμπεριλαμβάνουν την πώληση, από τη Siemens και τους διεθνείς συνεταίρους της, του αντιπυραυλικού συστήματος Patriot (1999, 10 εκατομμύρια ευρώ για λάδωμα), της ψηφιοποίησης των τηλεφωνικών κέντρων του ΟΤΕ (λαδώματα 100 εκατομμυρίων ευρώ), του συστήματος ασφαλείας «C41»,το οποίο αγοράστηκε με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και ποτέ δεν τέθηκε σε λειτουργία, την πώληση υλικού στους ελληνικούς σιδηρόδρομους (ΟΣΕ), του συστήματος τηλεπικοινωνιών Ερμής στον Ελληνικό Στρατό, πανάκριβων εξοπλισμών στα ελληνικά νοσοκομεία.
- Το σκάνδαλο των γερμανικών υποβρυχίων (τα οποία είχαν κατασκευαστεί από την HDW που είχε απορροφηθεί από την Thyssen) συνολικής αξίας 5 δισεκατομμυρίων ευρώ, υποβρύχια που παρουσίασαν από την αρχή το ελάττωμα να γέρνουν υπερβολικά προς τα …αριστερά (!) και να είναι εξοπλισμένα με ελαττωματικό ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Μια δικαστική έρευνα για ενδεχόμενες ευθύνες (διαφθορά) των πρώην Υπουργών Άμυνας βρίσκεται σε εξέλιξη.
Είναι απόλυτα φυσικό να υποθέσουμε πως τα χρέη που προέκυψαν με σκοπό τη σύναψη αυτών των συμβολαίων είναι παράνομα και παράλληλα μη νομιμοποιημένα. Πρέπει να ακυρωθούν.
Παράλληλα με τις περιπτώσεις που μόλις αναφέρθηκαν, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε την πρόσφατη εξέλιξη του ελληνικού χρέους.
Η έξαρση της χρέωσης κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας
Το χρέος του ιδιωτικού τομέα αναπτύχθηκε ταχέως κατά της διάρκεια της δεκαετίας του 2000. Τα νοικοκυριά, για τα οποία οι τράπεζες και ολόκληρος ο ιδιωτικός εμπορικός τομέας (διανομή, αυτοκινητοβιομηχανία, κατασκευές…) διέθεταν δελεαστικές προτάσεις, είχαν καταφύγει σε μαζική χρέωση, όπως επίσης και οι επιχειρήσεις που δεν ανήκαν στον χρηματοπιστωτικό τομέα καθώς και οι τράπεζες που μπορούσαν να δανειστούν με μικρό κόστος (χαμηλά επιτόκια και μεγαλύτερο πληθωρισμό από τις πιο αναπτυγμένες βιομηχανικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, οι χώρες της Μπενελούξ, η Μεγάλη Βρετανία). Αυτή η ιδιωτική χρέωση υπήρξε η κινητήρια δύναμη της ελληνικής οικονομίας. Οι ελληνικές τράπεζες (στις οποίες πρέπει να προσθέσουμε και τα ελληνικά υποκαταστήματα των ξένων τραπεζών), χάρη στο ισχυρό ευρώ, μπορούσαν να επεκτείνουν τις διεθνείς δραστηριότητές τους και να χρηματοδοτήσουν με μικρότερο κόστος τις εθνικές δραστηριότητές τους. Δανείστηκαν εντατικά. Το παρακάτω γράφημα δείχνει ότι η ένταξη της Ελλάδας στην ευρωζώνη το 2001 προκάλεσε την εισροή κεφαλαίων που έχουν σχέση με δάνεια ή με επενδύσεις χαρτοφυλακίου (Μη-Α.Ξ.Ε. στο γράφημα, δηλαδή εισροές που δεν ανταποκρίνονται σε μακροπρόθεσμες επενδύσεις) ενώ οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις (Α.Ξ.Ε.- Άμεσες Ξένες Επενδύσεις) παρέμειναν στάσιμες.
Με τη μεγάλη ρευστότητα που τέθηκε στη διάθεσή τους από τις κεντρικές τράπεζες το διάστημα 2007-2009, οι τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης (κυρίως οι γερμανικές και γαλλικές τράπεζες, καθώς επίσης και οι βελγικές, ολλανδικές, βρετανικές, ιρλανδικές και οι τράπεζες του Λουξεμβούργου…) δάνειζαν μαζικά την Ελλάδα (τον ιδιωτικό τομέα και τις Αρχές του Δημοσίου). Πρέπει ακόμα να λάβουμε υπόψη το γεγονός πως η ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ επηρέασε την εμπιστοσύνη των δυτικοευρωπαίων τραπεζιτών, οι οποίοι πίστεψαν πως οι ισχυρές χώρες θα τους συνέδραμαν σε περίπτωση που θα αντιμετώπιζαν προβλήματα. Δεν ανησύχησαν για την ικανότητα της Ελλάδας να ξεπληρώσει μεσοπρόθεσμα το κεφάλαιο που είχε δανειστεί. Οι τραπεζίτες θεωρούσαν πως μπορούσαν να πάρουν πολύ υψηλά ρίσκα στην Ελλάδα. Η ιστορία μέχρι εδώ τους δικαίωσε, η Ευρωπαϊκή Ένωση και, ειδικά, οι κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Γερμανίας παρείχαν μια αδιάρρηκτη υποστήριξη στους τραπεζίτες της Δυτικής Ευρώπης. Για να το πετύχουν αυτό, οι Ευρωπαίοι ιθύνοντες έφεραν την δημόσια οικονομία σε μια κατάσταση αξιοθρήνητη. Τα παρακάτω γραφήματα παρουσιάζουν έναν ισολογισμό στα τέλη του 2009.
Το παρακάτω γράφημα δείχνει ότι οι τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης αύξησαν τα δάνειά τους προς την Ελλάδα για πρώτη φορά ανάμεσα στο Δεκέμβριο του 2005 και τον Μάρτιο του 2007 (κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο όγκος των δανείων αυξήθηκε κατά 50%, περνώντας από σχεδόν 80 δισεκατομμύρια στα 120 δισεκατομμύρια δολάρια). Όταν ξέσπασε η κρίση των subprime στις ΗΠΑ, τα δάνεια αυξήθηκαν εκ νέου πάρα πολύ (+33%) ανάμεσα στον Ιούνιο του 2007 και το καλοκαίρι του 2008 (περνώντας από τα 120 στα 160 δισεκατομμύρια δολάρια). Αυτό σημαίνει πως οι ιδιωτικές τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης χρησιμοποιούσαν τα χρήματα που τους δάνειζαν μαζικά και με χαμηλό κόστος η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα Αποθεμάτων των ΗΠΑ για να αυξήσουν τα δάνειά τους σε χώρες όπως η Ελλάδα.(6) Εκεί, καθώς τα επιτόκια ήταν υψηλότερα, μπορούσαν να αποκομίσουν μεγάλα κέρδη. Οι ιδιωτικές τράπεζες έχουν επομένως ένα πολύ βαρύ μερίδιο ευθύνης στην εκτεταμένη χρέωση της Ελλάδας.
Οι Έλληνες πολίτες έχουν κάθε δικαίωμα να περιμένουν δραστική μείωση του χρέους, κάτι που προϋποθέτει πως οι τραπεζίτες θα αναγκαστούν να διαγράψουν τις απαιτήσεις τους από τα λογιστικά βιβλία τους.
Η απεχθής συμπεριφορά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Αφότου ξέσπασε η κρίση, το στρατιωτικό-βιομηχανικό λόμπι με την στήριξη των κυβερνήσεων της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πέτυχε την ελάχιστη μείωση του ποσού για την Άμυνα ενώ την ίδια εποχή, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είχε αναλάβει να πετσοκόψει τις κοινωνικές δαπάνες (προϋπόθεση των μέτρων λιτότητας).
Παρ’ όλα αυτά, εν μέσω κρίσης στις αρχές του 2010, ο Ρεσέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, μια χώρα με τεταμένες σχέσεις με την γείτονα Ελλάδα, απευθύνθηκε στην Αθήνα και πρότεινε μια μείωση της τάξης του 20% στις στρατιωτικές δαπάνες των δυο χωρών. Η ελληνική κυβέρνηση δεν άρπαξε την ευκαιρία που της δόθηκε. Δέχτηκε πιέσεις από τις γερμανικές και γαλλικές αρχές που ήθελαν να σιγουρέψουν τις στρατιωτικές εξαγωγές τους. Αναλογικά, η Ελλάδα δαπανά σε στρατιωτικό εξοπλισμό πολύ παραπάνω από τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ελληνικές στρατιωτικές δαπάνες αντιπροσωπεύουν το 4% του ΑΕΠ της χώρας έναντι του 2,4% της Γαλλίας, 2,7% της Μεγάλης Βρετανίας, 2,0% της Πορτογαλίας, 1,4% της Γερμανίας, 1,3% της Ισπανίας, 1,1% του Βελγίου.(7) Το 2010, η Ελλάδα αγόρασε από τη Γαλλία έξι πολεμικές φρεγάτες (2,5 εκατομμύρια ευρώ) και πολεμικά ελικόπτερα (400 εκατομμύρια ευρώ). Από τη Γερμανία αγόρασε 6 υποβρύχια αντί 5 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η Ελλάδα ήταν ένας από πέντε σημαντικότερους εισαγωγείς όπλων στην Ευρώπη μεταξύ 2005 και 2009. Η αγορά πολεμικών αεροπλάνων αποτελεί από μόνη της το 38% του όγκου αυτών των εισαγωγών, και ιδιαίτερα η αγορά 26 F-16 )από τις Ηνωμένες Πολιτείες) και 25 Μιράζ 2000 (από τη Γαλλία), με αυτό το τελευταίο συμβόλαιο να ανέρχεται σε 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Ο κατάλογος του γαλλικού εξοπλισμού που πουλήθηκε στην Ελλάδα δεν τελειώνει εδώ: μπορούμε να απαριθμήσουμε επίσης οχήματα τεθωρακισμένα (70 VBL), ελικόπτερα ΝΗ90, βλήματα MICA, Exocet, Scalp, και ελικόπτερα Sperwer. Αυτές οι αγορές κατέστησαν την Ελλάδα τον τρίτο πελάτη της γαλλικής πολεμικής βιομηχανίας την προηγούμενη δεκαετία.(8)
Μετά το 2010, τα ολοένα και υψηλότερα επιτόκια, που απαιτούσαν οι τραπεζίτες και οι άλλοι πρωταγωνιστές των χρηματοοικονομικών αγορών με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΔΝΤ, προκαλούν μία κλασσική «χιονοστιβάδα»: το ελληνικό χρέος ακολουθεί μια ανοδική καμπύλη επειδή οι ηγέτες της χώρας δανείζονται κεφάλαιο για να ξεπληρώσουν τους τόκους (και ένα μέρος του κεφαλαίου που είχαν δανειστεί νωρίτερα).
Τα δάνεια που χορηγήθηκαν πριν από το 2010 στην Ελλάδα από τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το ΔΝΤ δεν μπορούν με τίποτα να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα του ελληνικού λαού, το αντίθετο μάλιστα, αφού το πρόγραμμα λιτότητας που έχει τεθεί σε εφαρμογή επιφέρει πολλαπλά πλήγματα στα κοινωνικά δικαιώματα του πληθυσμού. Ως εκ τούτου,(9) θα πρέπει να τους αποδοθεί η έννοια του «παράνομου χρέους» και η αποπληρωμή τους να τεθεί υπό αμφισβήτηση.
Πολλαπλά πλήγματα στα κοινωνικά δικαιώματα μετά το 2010
Μείωση μισθών στο δημόσιο τομέα από 20% έως 30%. Μείωση των ονομαστικών μισθών που μπορούσε να φθάσει έως το 20%, ο 13ος και 14ος μισθός αντικαταστάθηκαν από μια δόση της οποίας το μέγεθος διαφέρει ανάλογα με το μισθό. Παγωμένοι μισθοί για τα 3 προσεχή έτη. Οι 4 στις 5 αποχωρήσεις λόγω συνταξιοδότησης στο δημόσιο τομέα δεν θα αντικατασταθούν. Μαζική μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα που φθάνει ως το 25%.
Τα επιδόματα ανεργίας μειώθηκαν και ένα σύστημα βοήθειας προς τους φτωχούς που είχε αρχίσει να λειτουργεί το 2009 ανεστάλη. Δραστική μείωση των επιδομάτων των πολυτέκνων.
Σχέδια κατάργησης των συλλογικών συμβάσεων και αντικατάστασή τους από ατομικές συμβάσεις. Η πρακτική των απλήρωτων ή κακοπληρωμένων σταζ έχει γίνει νόμος. Ο δημόσιος τομέας είναι πλέον υποχρεωμένος να καταφεύγει στην προσωρινή εργασία.
Εργασία Δραστικές περικοπές στις επιχορηγήσεις στους Δήμους και τις Κοινότητες, γεγονός που οδηγεί σε μαζικές απολύσεις των δημοτικών υπαλλήλων. Απόλυση 10.000 εργαζομένων με σύμβαση αορίστου χρόνου στο δημόσιο τομέα. Κλείσιμο των ελλειμματικών δημόσιων επιχειρήσεων.
Φόροι
Αύξηση των έμμεσων φόρων (ο ΦΠΑ πέρασε από το 19% στο 23% και επιβλήθηκαν ειδικοί φόροι στα καύσιμα, το αλκοόλ και τον καπνό). Αύξηση από 11% σε 13% του κατώτερου ποσοστού του ΦΠΑ (αφορά τα αγαθά ευρείας καθημερινής κατανάλωσης, την ηλεκτρική ενέργεια, το νερό, κλπ.) Αύξηση του φόρου εισοδήματος για τις μεσαίες τάξεις. Από την άλλη, μείωση των φόρων για τις επιχειρήσεις.
Ιδιωτικοποιήσεις
Πρόθεση για ιδιωτικοποίηση των λιμανιών, των αεροδρομίων, των σιδηροδρόμων, του δικτύου ύδρευσης, του χρηματοπιστωτικού τομέα και των γαιών που ανήκουν στο Κράτος. Κατά τη διάρκεια της Ευρωπαϊκής Συνόδου Κορυφής το Μάρτιο του 2011, η ελληνική κυβέρνηση υποχρεώθηκε να πραγματοποιήσει ιδιωτικοποιήσεις 50 δισεκατομμυρίων ευρώ επί πλέον όσων είχε αναγγείλει το 2010 Συνταξιοδοτικό Σύστημα
Οι συντάξεις πρέπει να μειωθούν και μετά να παγώσουν. Το όριο της ηλικίας συνταξιοδότησης αυξήθηκε, από το 2015 ο αριθμός των ενσήμων για την απόκτηση δικαιώματος σε πλήρη σύνταξη θα αποκτιέται μετά από 40 χρόνια εργασίας και όχι 37 και το ύψος της θα υπολογίζεται σύμφωνα με το μέσο μισθό του συνόλου των ετών εργασίας και όχι με τον τελευταίο μισθό. Πρέπει να προσθέσουμε την κατάργηση της 13ης και της 14ης σύνταξης για τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα. Φορολόγηση ενός πλαφόν δαπανών που διατίθενται στις συντάξεις, οι οποίες δεν πρέπει να ξεπερνούν πλέον ποσό ισοδύναμο του 2,5% του ΑΕΠ.
Κόστος μαζικής μεταφοράς
Αύξηση κατά 30% των εισιτηρίων σε όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Η απαίτηση για έλεγχο του χρέους κερδίζει έδαφος
Τον Δεκέμβριο του 2010, η ανεξάρτητη βουλευτής Σοφία Σακοράφα έκανε μια αξιοπρόσεκτη παρέμβαση στην Ελληνική Βουλή προτείνοντας τη σύσταση μια Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τον έλεγχο του δημόσιου ελληνικού χρέους.(10) Η Σοφία Σακοράφα, που μερικούς μήνες νωρίτερα ήταν μέλος του κυβερνώντος κόμματος ΠΑΣΟΚ , είχε εξάλλου ψηφίσει κατά του προϋπολογισμού του 2011,(11) και μάλιστα λόγω της επιβάρυνσής του εξαιτίας της αποπληρωμής του χρέους.
Δικαιολογώντας την θαρραλέα θέση της, αναφέρθηκε διεξοδικά στην εμπειρία του Εκουαδόρ, το οποίο, διεξάγοντας έλεγχο κατά τα έτη 2007-2008, πέτυχε μια σημαντική μείωση του δημόσιου χρέους του. Πρότεινε να ακολουθήσει και η Ελλάδα το παράδειγμα του Εκουαδόρ και διεκδίκησε μια εναλλακτική λύση απέναντι στην υποταγή στους πιστωτές, είτε πρόκειται για το ΔΝΤ, είτε για τους τραπεζίτες. Μέσα στην επιχειρηματολογία της, τόνισε πως το «απεχθές χρέος» δεν πρέπει να αποπληρωθεί. Αυτή η άποψη βρήκε σημαντική απήχηση στον τύπο. Στο ελληνικό Κοινοβούλιο πάντα, ο επικεφαλής του Συνασπισμού (κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς), Αλέξης Τσίπρας, ζήτησε επίσης τη σύσταση Επιτροπής Ελέγχου «για να μάθουμε ποιο κομμάτι του χρέους είναι απεχθές, παράνομο και μη νομιμοποιημένο». Η ελληνική κοινή γνώμη εξελίσσεται και τα ΜΜΕ δεν το αγνοούν.
Στις 3 Μαρτίου 2010, πάνω από εκατό προσωπικότητες, από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο, δημοσιοποίησαν έκκληση υπέρ της σύστασης μιας Επιτροπής Ελέγχου. Δηλώνουν: «Οι παρακάτω υπογεγραμμένοι πιστεύουμε πως είναι επιτακτική ανάγκη να συσταθεί μια Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου για να εξετάσει το ελληνικό δημόσιο χρέος. Η σημερινή πολιτική γύρω από το δημόσιο χρέος, η οποία καθοδηγείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ επέφερε στην Ελλάδα τεράστια κοινωνικά κόστη. Άρα, ο ελληνικός λαός έχει το δημοκρατικό δικαίωμα να είναι πλήρως ενημερωμένος γύρω από το δημόσιο χρέος αλλά και το ιδιωτικό το οποίο επωφελείται από τις εγγυήσεις του δημοσίου. Αντικείμενο αυτής της Επιτροπής θα είναι να μάθει τους λόγους για τους οποίους συνάφθηκε το χρέος, τους όρους πάνω στους οποίους στηρίχτηκε και τον προορισμό των δανείων. Η Επιτροπή θα θέσει, στα πλαίσια των εργασιών της, προτάσεις σχετικές με αυτό το χρέος συμπεριλαμβανομένων και όσων τμημάτων του θεωρηθούν παράνομα, μη νομιμοποιημένα ή επαχθή. Σκοπός της Επιτροπής θα είναι να βοηθήσει την Ελλάδα να πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να αντιμετωπίσει το βάρος αυτού του χρέους. Η Επιτροπή θα προσπαθήσει επίσης να ρίξει φως στις ευθύνες».(11)
Συνδικαλιστικές οργανώσεις, πολλά πολιτικά κόμματα, πολλοί διανοούμενοι υποστηρίζουν αυτή την πρόταση εκτιμώντας πως πρόκειται για ένα εργαλείο εξεύρεσης μιας λύσης στο χρέος, που αφορά είτε την διαγραφή του είτε την τιμωρία των επιχειρήσεων και των προσώπων που θεωρούνται υπεύθυνοι για αυτό το παράνομο χρέος. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ πως μια Ελληνική Επιτροπή ενάντια στο χρέος γεννήθηκε το 2010.(13)
Σημειώσεις κεφ. 5
(1) Σύμφωνα με τον Alexander Sack, θεωρητικό του δόγματος περί απεχθούς χρέους: «Αν ένα δεσποτικό καθεστώς συνάπτει ένα χρέος όχι σύμφωνα με τις ανάγκες και τα συμφέροντα του Κράτους, αλλά για να ενδυναμώσει τη δεσποτική εξουσία του, για να καταστείλει την αντίσταση του πληθυσμού, αυτό το χρέος είναι απεχθές για τον πληθυσμό ολόκληρου του Κράτους(…) Αυτό το χρέος δεν υποχρεώνει το έθνος: είναι ένα χρέος της εξουσίας, χρέος προσωπικό του καθεστώτος που το σύναψε, με αποτέλεσμα να χάνεται συνάμα με την πτώση αυτού του καθεστώτος». Για μια σύνθετη παρουσίαση βλ. Hugo Ruiz Diaz, «Το απεχθές χρέος ή η ακυρότητα του χρέους» www.cadtm.org.)
(2) Dave Zirin: «Το Μεγάλο Ολυμπιακό Κόλπο, οι Πόλεις θα έπρεπε απλά να λένε Όχι»,www.counterpunch.org: «Για όσους όμως έχουν κακή μνήμη, θα έπρεπε να ρίξουν μια ματιά στους Αγώνες της Αθήνας το 2004, που κατέστρεψαν την ελληνική οικονομία. Το 1997 όταν η Αθήνα «κέρδισε» τους Αγώνες, οι προύχοντες της πόλης και η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή υπολόγιζαν ένα κόστος 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Όταν είχε γίνει ο πραγματικός και λεπτομερής σχεδιασμός το ποσό εκτοξεύτηκε στα 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Όταν τελείωσαν οι Αγώνες η Ελλάδα είχε δαπανήσει γύρω στα 14,2 δισεκατομμύρια δολάρια, σπρώχνοντας τον προϋπολογισμό του κράτους σε επίπεδα ρεκόρ».)
(3) Για μια λεπτομερή περίληψη του σκανδάλου Siemens-Hellas:http://www.scribd.com/doc/14433472/Siemens-Scandal-Siemens-Hellas. Τα αδικήματα τα οποία αποδόθηκαν στη Siemens από τη γερμανική δικαιοσύνη ήταν τέτοια ώστε να αποφευχθεί μια ουσιαστική καταδίκη, και η εταιρία δέχτηκε να καταβάλει το ποσό των 201 εκατομμυρίων ευρώ τον Οκτώβριο του 2007 στις γερμανικές αρχές. Το σκάνδαλο είχε αμαυρώσει τόσο πολύ την εικόνα της Siemens ώστε, σε μια προσπάθεια επίδειξης, η ιστοσελίδα της πολυεθνικής ανακοινώνει την δωρεά 100 εκατομμυρίων ευρώ στη μάχη κατά της διαφθοράς.
http://www.siemens.com/sustainability/en/compliance/collective_action/integrity_initiative.php
(4) Πίνακας του Κώστα Λαπαβίτσα.
(5) Πίνακας του Κώστα Λαπαβίτσα.
(6) Το ίδιο φαινόμενο εμφανίστηκε εκείνη την εποχή και στην Πορτογαλία, την Ισπανία, τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
(7) Στοιχεία του 2009. Από όλα τα κράτη- μέλη του ΝΑΤΟ, μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπανούν περισσότερα από την Ελλάδα: 4,7% του ΑΕΠ.
(8) Ένα μέρος των δεδομένων που αναφέρονται εδώ προέρχονται από τον Φρανσουά Σεσναί, Revue Contretemps no 7, 2010, και βασίζεται στο Stockholm Peace Research Institute (SIPRI),www.sipri.org/yearbook
(9) Μπορούμε να προσθέσουμε τουλάχιστον ακόμα ένα επιχείρημα για να αποδείξουμε την μη νομιμότητα αυτού του χρέους: Για να είναι έγκυρο ένα συμβόλαιο ανάμεσα σε δυο μέρη, σύμφωνα με τον Common Law, πρέπει το κάθε μέρος να εξασκεί την αυτονομία της βούλησης, δηλαδή να είναι σε θέση να πει όχι ή να αρνηθεί ορισμένες ρήτρες του συμβολαίου που βαίνουν αντίθετα προς τα συμφέροντά του. Από τη στιγμή που οι χρηματοπιστωτικές αγορές άρχισαν να εκβιάζουν την Ελλάδα τον Μάρτιο-Απρίλιο 2010 και ακολούθως Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ συνεργάστηκαν για να επιβάλλουν δρακόντεια μέτρα στη χώρα (μέτρα λιτότητας πολύ σκληρά που συνιστούν παραβίαση των οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων), θεωρούμε πως η Ελλάδα δεν είναι πράγματι σε θέση να εξασκήσει την αυτονομία της βούλησης και να αρνηθεί.
(10) http://tvxs.gr/node/73861/450287
(11) http://www.hri.org/news/greek/eraen/last/10-12-22.eraen.html
(12) http://www.cadtm.org/Appel-pour-une-Commission-d-audit
(13) http://www.contra-xreos.gr
Κεφάλαιο 6
Η Ιρλανδική κρίση: το απόλυτο φιάσκο του νεοφιλελευθερισμού
Εδώ και μια δεκαετία, η Ιρλανδία παρουσιαζόταν από τους πλέον ένθερμους θιασώτες του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού σαν μοντέλο προς μίμηση.(1)Ο «κέλτικος τίγρης»εμφάνιζε ένα ρυθμό ανάπτυξης υψηλότερο από το μέσο ευρωπαϊκό όρο. Ο φορολογικός συντελεστής για τις επιχειρήσεις είχε μειωθεί στο 12,5%(2) με αποτέλεσμα ο φόρος που πλήρωναν οι διάφορες πολυεθνικές, που είχαν επιλέξει να εγκατασταθούν εκεί, κυμαινόταν μεταξύ 3% και 4%: ένα όνειρο! Το έλλειμμα στον προϋπολογισμό το 2007 ήταν της τάξης του μηδέν. Το ποσοστό ανεργίας το 2008 ήταν 0%. Ένα πραγματικό θαύμα: όλοι έμοιαζαν να έχουν βρει τον τρόπο τους. Οι εργαζόμενοι είχαν μια δουλειά (βέβαια, πολύ συχνά επισφαλή), οι οικογένειές τους κατανάλωναν με χαρά, απολάμβαναν την εντύπωση του πλουτισμού και οι καπιταλιστές, τόσο οι ντόπιοι όσο και οι ξένοι, εμφάνιζαν εκπληκτικά αποτελέσματα.
Η Ιρλανδία, ένα υπόδειγμα;
Τον Οκτώβριο του 2008, δυο ή τρεις ημέρες προτού η κυβέρνηση σώσει τις μεγάλες «Βελγικές» τράπεζες (Fortis και Dexia) από τη χρεωκοπία με έξοδα των πολιτών, ο Μπρούνο Κόλμαντ, διευθυντής του Χρηματιστηρίου των Βρυξελλών και καθηγητής της οικονομίας, έσκιζε τα ιμάτιά του στη Le Soir, την καθημερινή γαλλόφωνη εφημερίδα του Βελγίου, υποστηρίζοντας πως το Βέλγιο θα έπρεπε απαραιτήτως να ακολουθήσει το ιρλανδικό υπόδειγμα και να απορρυθμίσει ακόμα περισσότερο το χρηματοπιστωτικό του σύστημα. Σύμφωνα με τον Μπρούνο Κόλμαντ, το Βέλγιο έπρεπε να τροποποιήσει το θεσμικό και νομικό πλαίσιο και να γίνει πλατφόρμα του κεφαλαίου όπως η Ιρλανδία. Μερικές εβδομάδες αργότερα, ο κέλτικος τίγρης είχε συντριβεί.
Στην Ιρλανδία, η απορρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα ενθάρρυνε την έκρηξη των δανείων των νοικοκυριών (η χρέωση των νοικοκυριών άγγιζε το 190% του ΑΕΠ την παραμονή της κρίσης), ιδιαίτερα στον τομέα των ακινήτων, γεγονός που έδωσε ώθηση στην οικονομία (κατασκευαστική βιομηχανία, χρηματοοικονομικές δραστηριότητες, κλπ.). Ο τραπεζικός τομέας ενισχύθηκε σημαντικά με την εγκατάσταση πολλών ξένων επιχειρήσεων και την αύξηση του ενεργητικού των ιρλανδικών τραπεζών. Διαμορφώθηκαν φούσκες στους τομείς των χρηματιστηρίων και των ακινήτων. Το σύνολο των χρηματιστηριακών κεφαλαιοποιήσεων, των αποδόσεων των ομολόγων και του ενεργητικού των τραπεζών έφθασε δεκατέσσερις φορές πάνω από το ΑΕΠ της χώρας.
Αυτό που δεν μπορούσε να συμβεί σε αυτό το μαγευτικό κόσμο, τώρα συνέβη : τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο του 2008, το κάστρο από τραπουλόχαρτα καταρρέει, οι φούσκες τόσο στον τομέα των χρηματιστηρίων όσο και των ακινήτων σκάνε. Επιχειρήσεις κλείνουν ή εγκαταλείπουν τη χώρα, η ανεργία ανεβαίνει κατακόρυφα (από 0% το 2008, σκαρφαλώνει στο 14% στις αρχές του 2010). Ο αριθμός των οικογενειών που είναι ανήμπορες να πληρώσουν τα χρέη τους αυξάνεται ταχύτατα. Όλο το τραπεζικό σύστημα βρίσκεται στα πρόθυρα χρεωκοπίας και η κυβέρνηση, απόλυτα πανικοβλημένη και τυφλωμένη, εγγυάται το σύνολο των τραπεζικών καταθέσεων έως 480 δισεκατομμύρια ευρώ (ίσο σχεδόν με το τριπλάσιο ιρλανδικό ΑΕΠ που ανερχόταν σε 168 δισεκατομμύρια ευρώ). Εθνικοποιεί την Allied Irish Bank, κύριο χρηματοδότη του τομέα των ακινήτων διαθέτοντας 48,5 δισεκατομμύρια ευρώ (γύρω στο 30% του ΑΕΠ).
Οι εξαγωγές περιορίζονται. Οι εισπράξεις του Κράτους πέφτουν. Το έλλειμμα στον προϋπολογισμό ανεβαίνει αλματωδώς από το 14% του ΑΕΠ το 2009 στο 32% το 2010 (από το οποίο πάνω από το μισό οφείλεται στη μαζική υποστήριξη στις τράπεζες: συνεισφορά 46 δισεκατομμυρίων σε καθαρά κεφάλαια και 31 δισεκατομμύρια σε εξαγορά ασφάλιστρων κινδύνου).
Ανεπαρκής βοήθεια με αντίκρισμα την παταγώδη λιτότητα
Το ευρωπαϊκό σχέδιο βοήθειας με τη συμμετοχή του ΔΝΤ στα τέλη του 2010 ανερχόταν σε δάνεια 85 δισεκατομμυρίων ευρώ (εκ των οποίων τα 22,5 δίνονται από το ΔΝΤ) και πολύ γρήγορα αποδείχτηκε ανεπαρκές. Αντίθετα, το δυνατό φάρμακο που χορηγήθηκε στον κελτικό τίγρη είναι, στην πραγματικότητα, ένα σχέδιο δραστικής λιτότητας που πιέζει αφόρητα την αγοραστική δυνατότητα των νοικοκυριών, με αποτέλεσμα τη μείωση της κατανάλωσης, των δημόσιων δαπανών για τους κοινωνικούς τομείς και τις υποδομές, των μισθών του δημόσιου τομέα (προς όφελος της αποπληρωμής του χρέους) και των φορολογικών εσόδων. Τα κυριότερα μέτρα του προγράμματος λιτότητας είναι τρομερά για τον κοινωνικό ιστό:
- Κατάργηση 24.750 θέσεων εργασίας των δημοσίων υπαλλήλων (8% του δυναμικού).
- Οι νέες προσλήψεις θα γίνονται με μισθό μειωμένο πάνω από 10%.
- Περιορισμός των κοινωνικών παροχών με μείωση των οικογενειακών επιδομάτων και των επιδομάτων ανεργίας, σημαντική πτώση του προϋπολογισμού για την υγεία, πάγωμα των συντάξεων.
- Αύξηση των φόρων σε βάρος ειδικά της πλειοψηφίας του κόσμου που είναι θύμα της κρίσης, με την αύξηση ιδιαιτέρως του ΦΠΑ από 21% σε 23% το 2014. Δημιουργία ενός φόρου ακίνητης περιουσίας (αφορά τα μισά νοικοκυριά που μέχρι τώρα δεν φορολογούνταν).
- Μείωση 1 ευρώ στο κατώτερο ωρομίσθιο (από 8,65 σε 7,65 ευρώ, δηλαδή -11%).
Τα επιτόκια των δανείων τα οποία ορίστηκαν για την Ιρλανδία είναι πολύ υψηλά: 5,7% για το δάνειο του ΔΝΤ και 6,05% για τα «ευρωπαϊκά» δάνεια. Θα χρησιμεύσουν στην αποπληρωμή των τραπεζών και των άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που θα αγοράσουν τίτλους του ιρλανδικού χρέους, αφού δανειστούν με ένα επιτόκιο της τάξης του 1% από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ανέλπιστη τύχη για τα ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα! Σύμφωνα με το γαλλικό πρακτορείο: «Ο Γενικός Διευθυντής του ΔΝΤ, Ντομινίκ Στρος-Καν, δήλωσε: ‘Θα πάει καλά, είναι βέβαια δύσκολο […] γιατί είναι σκληρό για τον κόσμο’ που θα χρειαστεί να κάνει θυσίες στο όνομα της οικονομικής λιτότητας».
Η αντιπολίτευση τόσο στο δρόμο όσο και στο Κοινοβούλιο υπήρξε πολύ ισχυρή. Η Dail, η Κάτω Βουλή, υιοθέτησε το σχέδιο βοήθειας των 85 δισεκατομμυρίων ευρώ μόνο με 81 ψήφους έναντι 75. Χωρίς να εγκαταλείψει τη νεοφιλελεύθερη καταγωγή του, το ΔΝΤ υπαινίχθηκε πως έθετε μεταξύ των προτεραιοτήτων της Ιρλανδίας την υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων για να περιορίσει τα «διαρθρωτικά εμπόδια στις επιχειρήσεις» , ώστε να «στηρίξουν την ανταγωνιστικότητα τα επόμενα χρόνια». Ο σοσιαλιστής Ντομινίκ Στρος-Καν δήλωσε σίγουρος πως η έλευση μιας νέας κυβέρνησης μετά τις εκλογές που είχαν οριστεί για τις αρχές του 2011 δεν θα άλλαζε τα δεδομένα: «Κάτι για το οποίο είμαι πεπεισμένος, είναι πως ακόμα κι αν τα κόμματα της αντιπολίτευσης, το Fine Gael και το Εργατικό Κόμμα, επικρίνουν την κυβέρνηση και το πρόγραμμα[…], κατανοούν την ανάγκη να τεθεί σε εφαρμογή». Πράγματι, στις εκλογές της 26ηςΦεβρουαρίου 2011, οι εκλογείς τιμώρησαν πολύ σκληρά το Fiana Fai και το Κόμμα των Πρασίνων, τα δυο κόμματα της κυβέρνησης που αποχώρησε. Το Fine Gael και το Εργατικό Κόμμα σχημάτισαν εν συνεχεία μια κυβέρνηση που ακολουθεί πάνω-κάτω τον ίδιο προσανατολισμό με τον προηγούμενο συνασπισμό. Η Εθνικιστική Αριστερά (Sin Fein) και η Ριζοσπαστική Αριστερά ενισχύθηκαν. Η πολιτική που ακολουθεί η νέα κυβέρνηση δείχνει πως η κοινή γνώμη δεν ελήφθη υπόψη ούτε από τα παραδοσιακά κόμματα που κέρδισαν τις εκλογές, ούτε από το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ακολουθούν, σαν να μην έγινε τίποτα, την ίδια τακτική στέρησης σε βάρος της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών.
Με λίγα λόγια, η οικονομική και χρηματοοικονομική φιλελευθεροποίηση που απέβλεπε με κάθε κόστος να προσελκύσει τις ξένες επενδύσεις και τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, προκάλεσε απόλυτο φιάσκο. Για να απαλύνει τα δεινά που υποφέρει ο λαός, θύμα αυτής της πολιτικής, η κυβέρνηση δεν βρήκε τίποτα καλύτερο να κάνει από το να εμβαθύνει στη νεοφιλελεύθερη πρακτική που εφαρμοζόταν τα τελευταία 20 χρόνια και να επιβάλλει στο λαό, υπό την πίεση του διεθνούς κεφαλαίου, ένα πρόγραμμα διαρθρωτικών προσαρμογών αντιγράφοντας ό,τι είχε επιβληθεί πριν από τρεις δεκαετίες στις χώρες του Τρίτου Κόσμου. Αυτές οι τρεις δεκαετίες πρέπει αντίθετα να λαμβάνονται ως παράδειγμα προς πλήρη αποφυγή. Να λοιπόν γιατί είναι επιτακτική ανάγκη να υιοθετηθεί μια εντελώς διαφορετική λογική, προς όφελος των λαών και όχι του ιδιωτικού κεφαλαίου.
Σημειώσεις κεφ.6
(1) http://www.cadtm.org/IMG/ppt/Actualite_de_la_dette_publique_dans_les_pays.ppt
(2) O συντελεστής φόρου των κερδών των επιχειρήσεων ανέρχεται σε 39,5% στην Ιαπωνία, 39,2% στη Μεγάλη Βρετανία, 34,4% στη Γαλλία, 28% στις Ηνωμένες Πολιτείες.
(3) Οι δυσκολίες της γερμανικής Hypo Reale Estate (διασώθηκε το 2007 από την κυβέρνηση της Άγκελα Μέρκελ) και η πτώχευση της Αμερικανικής τράπεζας επενδύσεων Bear Sterns (η οποία αγοράστηκε εκ νέου το Μάρτιο του 2008 από την J.P.Morgan με τη βοήθεια της κυβέρνησης Μπους) προέρχονται από τα προβλήματα των κερδοσκοπικών τους funds, τα οποία έδρευαν στο Δουβλίνο.
infognomonpolitics
logioshermes
(Μετάφραση: Λουίζα Μιζάν)
Το ελληνικό δημόσιο χρέος ήρθε στην επικαιρότητα τη στιγμή που οι ιθύνοντες της χώρας αποδέχτηκαν τη θεραπεία λιτότητας που απαίτησαν το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Ένωση, πράγμα που πυροδότησε σημαντικούς κοινωνικούς αγώνες καθ’ όλη τη διάρκεια του 2010. Από πού προέκυψε όμως αυτό το ελληνικό χρέος; Όσον αφορά το χρέος που επιβαρύνει τον ιδιωτικό τομέα, η αύξησή του είναι πρόσφατη: μια πρώτη αύξηση ακολουθεί την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωζώνη το 2001, μια δεύτερη έκρηξη του χρέους εκδηλώνεται μετά το 2007, όταν η οικονομική βοήθεια που δόθηκε στις τράπεζες από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα Αποθεμάτων των Η.Π.Α., από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (Ε.Κ.Τ.) χρησιμοποιήθηκε μερικώς από τους τραπεζίτες για χρηματοδότηση προς την Ελλάδα και άλλες χώρες, όπως η Ισπανία ή η Πορτογαλία.
Όσο για το δημόσιο χρέος, η ανάπτυξή του ήταν παλαιότερη. Πέρα από το χρέος που κληρονομήθηκε από τη δικτατορία των συνταγματαρχών, η προσφυγή σε δανεισμό από τη δεκαετία του 1990 και μετά χρησίμευσε στην κάλυψη της τρύπας που είχε ανοίξει στα δημοσιονομικά με τη μείωση της φορολογίας στις επιχειρήσεις και στα υψηλά εισοδήματα. Άλλωστε, εδώ και δεκαετίες, πολλαπλά δάνεια είχαν επιτρέψει την χρηματοδότηση αγοράς στρατιωτικού υλικού κυρίως από τη Γαλλία, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ. Δεν πρέπει ακόμα να ξεχνάμε την εξωπραγματική χρέωση του Δημοσίου για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Τα γρανάζια του δημόσιου χρέους λιπάνθηκαν και από τα λαδώματα των μεγάλων πολυεθνικών εταιριών, με στόχο την αποκόμιση συμβολαίων: η Siemens αποτελεί ένα εμβληματικό παράδειγμα.
Να λοιπόν γιατί η νομιμότητα και η νομιμοποίηση των χρεών πρέπει να τίθενται κάτω από αυστηρό έλεγχο, στα χνάρια της δουλειάς που έγινε από την Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου του δημόσιου χρέους του Ισημερινού κατά τα έτη 2007-2008. Όσα χρέη χαρακτηρίζονται από ανομίες, απέχθεια και παραβάσεις, θα πρέπει να ανακηρυχθούν άκυρα και η Ελλάδα να μπορεί να αρνηθεί την αποπληρωμή τους, απαιτώντας συνάμα την παραπομπή στη δικαιοσύνη εκείνων που τα σύναψαν.
Ενθαρρυντικά σημάδια προερχόμενα από την Ελλάδα καταδεικνύουν πως η αμφισβήτηση του χρέους έχει γίνει κεντρικό θέμα συζήτησης και πως η ανάγκη δημιουργίας Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου εξελίσσεται με ένα τρόπο πολύ ενδιαφέροντα.
Στοιχεία που αποδεικνύουν τη Μη Νομιμότητα του Δημόσιου Χρέους.
Κατ’ αρχήν υφίσταται το χρέος που δημιουργήθηκε από τη δικτατορία των συνταγματαρχών, και το οποίο τετραπλασιάστηκε ανάμεσα στα έτη 1967 και 1974. Προφανώς ανταποκρίνεται απόλυτα στον χαρακτηρισμό του απεχθούς χρέους(1). Ακολούθως, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το σκάνδαλο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Σύμφωνα με τον Dave Zirin, όταν η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε με περηφάνια το 1997 στους Έλληνες πολίτες ότι η Ελλάδα θα είχε την τιμή να υποδεχθεί επτά χρόνια αργότερα τους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι Αρχές της Αθήνας και η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή προέβλεπαν μια δαπάνη 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μερικά χρόνια αργότερα, το κόστος είχε πολλαπλασιαστεί επί τέσσερα και ανερχόταν σε 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Αμέσως μετά τους Αγώνες, το επίσημο κόστος είχε φθάσει στα 14,2 δισεκατομμύρια δολάρια.(2) Σήμερα, σύμφωνα με διάφορες πηγές, το πραγματικό κόστος θα πρέπει να ξεπέρασε τα 20 δισεκατομμύρια δολάρια.
Διάφορα συμβόλαια που υπογράφτηκαν ανάμεσα στις ελληνικές αρχές και μεγάλες ξένες ιδιωτικές εταιρίες αποτελούν σκάνδαλο εδώ και κάμποσα χρόνια στην Ελλάδα. Αυτά τα συμβόλαια υπονόμευσαν την αύξηση του χρέους. Ας παραθέσουμε μερικά παραδείγματα τα οποία τροφοδότησαν το ελληνικό χρονικό:
- αρκετά συμβόλαια έγιναν με την γερμανική πολυεθνική Siemens, η οποία κατηγορείται- τόσο από τη γερμανική δικαιοσύνη όσο και από την ελληνική- πως έδινε προμήθειες και λάδωνε το πολιτικό, στρατιωτικό και διοικητικό προσωπικό της Ελλάδας, με ένα ποσό το οποίο πλησίαζε το ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Ο κύριος ιθύνων της εταιρίας Siemens-Hellas,(3) ο οποίος ομολόγησε πως είχε «χρηματοδοτήσει» τα δυο μεγάλα ελληνικά κόμματα, το έσκασε το 2010 στην Γερμανία και η γερμανική δικαιοσύνη απέρριψε την αίτηση έκδοσής του που εξέδωσε η Ελλάδα. Αυτά τα σκάνδαλα συμπεριλαμβάνουν την πώληση, από τη Siemens και τους διεθνείς συνεταίρους της, του αντιπυραυλικού συστήματος Patriot (1999, 10 εκατομμύρια ευρώ για λάδωμα), της ψηφιοποίησης των τηλεφωνικών κέντρων του ΟΤΕ (λαδώματα 100 εκατομμυρίων ευρώ), του συστήματος ασφαλείας «C41»,το οποίο αγοράστηκε με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και ποτέ δεν τέθηκε σε λειτουργία, την πώληση υλικού στους ελληνικούς σιδηρόδρομους (ΟΣΕ), του συστήματος τηλεπικοινωνιών Ερμής στον Ελληνικό Στρατό, πανάκριβων εξοπλισμών στα ελληνικά νοσοκομεία.
- Το σκάνδαλο των γερμανικών υποβρυχίων (τα οποία είχαν κατασκευαστεί από την HDW που είχε απορροφηθεί από την Thyssen) συνολικής αξίας 5 δισεκατομμυρίων ευρώ, υποβρύχια που παρουσίασαν από την αρχή το ελάττωμα να γέρνουν υπερβολικά προς τα …αριστερά (!) και να είναι εξοπλισμένα με ελαττωματικό ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Μια δικαστική έρευνα για ενδεχόμενες ευθύνες (διαφθορά) των πρώην Υπουργών Άμυνας βρίσκεται σε εξέλιξη.
Είναι απόλυτα φυσικό να υποθέσουμε πως τα χρέη που προέκυψαν με σκοπό τη σύναψη αυτών των συμβολαίων είναι παράνομα και παράλληλα μη νομιμοποιημένα. Πρέπει να ακυρωθούν.
Παράλληλα με τις περιπτώσεις που μόλις αναφέρθηκαν, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε την πρόσφατη εξέλιξη του ελληνικού χρέους.
Η έξαρση της χρέωσης κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας
Το χρέος του ιδιωτικού τομέα αναπτύχθηκε ταχέως κατά της διάρκεια της δεκαετίας του 2000. Τα νοικοκυριά, για τα οποία οι τράπεζες και ολόκληρος ο ιδιωτικός εμπορικός τομέας (διανομή, αυτοκινητοβιομηχανία, κατασκευές…) διέθεταν δελεαστικές προτάσεις, είχαν καταφύγει σε μαζική χρέωση, όπως επίσης και οι επιχειρήσεις που δεν ανήκαν στον χρηματοπιστωτικό τομέα καθώς και οι τράπεζες που μπορούσαν να δανειστούν με μικρό κόστος (χαμηλά επιτόκια και μεγαλύτερο πληθωρισμό από τις πιο αναπτυγμένες βιομηχανικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, οι χώρες της Μπενελούξ, η Μεγάλη Βρετανία). Αυτή η ιδιωτική χρέωση υπήρξε η κινητήρια δύναμη της ελληνικής οικονομίας. Οι ελληνικές τράπεζες (στις οποίες πρέπει να προσθέσουμε και τα ελληνικά υποκαταστήματα των ξένων τραπεζών), χάρη στο ισχυρό ευρώ, μπορούσαν να επεκτείνουν τις διεθνείς δραστηριότητές τους και να χρηματοδοτήσουν με μικρότερο κόστος τις εθνικές δραστηριότητές τους. Δανείστηκαν εντατικά. Το παρακάτω γράφημα δείχνει ότι η ένταξη της Ελλάδας στην ευρωζώνη το 2001 προκάλεσε την εισροή κεφαλαίων που έχουν σχέση με δάνεια ή με επενδύσεις χαρτοφυλακίου (Μη-Α.Ξ.Ε. στο γράφημα, δηλαδή εισροές που δεν ανταποκρίνονται σε μακροπρόθεσμες επενδύσεις) ενώ οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις (Α.Ξ.Ε.- Άμεσες Ξένες Επενδύσεις) παρέμειναν στάσιμες.
Με τη μεγάλη ρευστότητα που τέθηκε στη διάθεσή τους από τις κεντρικές τράπεζες το διάστημα 2007-2009, οι τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης (κυρίως οι γερμανικές και γαλλικές τράπεζες, καθώς επίσης και οι βελγικές, ολλανδικές, βρετανικές, ιρλανδικές και οι τράπεζες του Λουξεμβούργου…) δάνειζαν μαζικά την Ελλάδα (τον ιδιωτικό τομέα και τις Αρχές του Δημοσίου). Πρέπει ακόμα να λάβουμε υπόψη το γεγονός πως η ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ επηρέασε την εμπιστοσύνη των δυτικοευρωπαίων τραπεζιτών, οι οποίοι πίστεψαν πως οι ισχυρές χώρες θα τους συνέδραμαν σε περίπτωση που θα αντιμετώπιζαν προβλήματα. Δεν ανησύχησαν για την ικανότητα της Ελλάδας να ξεπληρώσει μεσοπρόθεσμα το κεφάλαιο που είχε δανειστεί. Οι τραπεζίτες θεωρούσαν πως μπορούσαν να πάρουν πολύ υψηλά ρίσκα στην Ελλάδα. Η ιστορία μέχρι εδώ τους δικαίωσε, η Ευρωπαϊκή Ένωση και, ειδικά, οι κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Γερμανίας παρείχαν μια αδιάρρηκτη υποστήριξη στους τραπεζίτες της Δυτικής Ευρώπης. Για να το πετύχουν αυτό, οι Ευρωπαίοι ιθύνοντες έφεραν την δημόσια οικονομία σε μια κατάσταση αξιοθρήνητη. Τα παρακάτω γραφήματα παρουσιάζουν έναν ισολογισμό στα τέλη του 2009.
Το παρακάτω γράφημα δείχνει ότι οι τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης αύξησαν τα δάνειά τους προς την Ελλάδα για πρώτη φορά ανάμεσα στο Δεκέμβριο του 2005 και τον Μάρτιο του 2007 (κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο όγκος των δανείων αυξήθηκε κατά 50%, περνώντας από σχεδόν 80 δισεκατομμύρια στα 120 δισεκατομμύρια δολάρια). Όταν ξέσπασε η κρίση των subprime στις ΗΠΑ, τα δάνεια αυξήθηκαν εκ νέου πάρα πολύ (+33%) ανάμεσα στον Ιούνιο του 2007 και το καλοκαίρι του 2008 (περνώντας από τα 120 στα 160 δισεκατομμύρια δολάρια). Αυτό σημαίνει πως οι ιδιωτικές τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης χρησιμοποιούσαν τα χρήματα που τους δάνειζαν μαζικά και με χαμηλό κόστος η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα Αποθεμάτων των ΗΠΑ για να αυξήσουν τα δάνειά τους σε χώρες όπως η Ελλάδα.(6) Εκεί, καθώς τα επιτόκια ήταν υψηλότερα, μπορούσαν να αποκομίσουν μεγάλα κέρδη. Οι ιδιωτικές τράπεζες έχουν επομένως ένα πολύ βαρύ μερίδιο ευθύνης στην εκτεταμένη χρέωση της Ελλάδας.
Οι Έλληνες πολίτες έχουν κάθε δικαίωμα να περιμένουν δραστική μείωση του χρέους, κάτι που προϋποθέτει πως οι τραπεζίτες θα αναγκαστούν να διαγράψουν τις απαιτήσεις τους από τα λογιστικά βιβλία τους.
Η απεχθής συμπεριφορά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Αφότου ξέσπασε η κρίση, το στρατιωτικό-βιομηχανικό λόμπι με την στήριξη των κυβερνήσεων της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πέτυχε την ελάχιστη μείωση του ποσού για την Άμυνα ενώ την ίδια εποχή, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είχε αναλάβει να πετσοκόψει τις κοινωνικές δαπάνες (προϋπόθεση των μέτρων λιτότητας).
Παρ’ όλα αυτά, εν μέσω κρίσης στις αρχές του 2010, ο Ρεσέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, μια χώρα με τεταμένες σχέσεις με την γείτονα Ελλάδα, απευθύνθηκε στην Αθήνα και πρότεινε μια μείωση της τάξης του 20% στις στρατιωτικές δαπάνες των δυο χωρών. Η ελληνική κυβέρνηση δεν άρπαξε την ευκαιρία που της δόθηκε. Δέχτηκε πιέσεις από τις γερμανικές και γαλλικές αρχές που ήθελαν να σιγουρέψουν τις στρατιωτικές εξαγωγές τους. Αναλογικά, η Ελλάδα δαπανά σε στρατιωτικό εξοπλισμό πολύ παραπάνω από τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ελληνικές στρατιωτικές δαπάνες αντιπροσωπεύουν το 4% του ΑΕΠ της χώρας έναντι του 2,4% της Γαλλίας, 2,7% της Μεγάλης Βρετανίας, 2,0% της Πορτογαλίας, 1,4% της Γερμανίας, 1,3% της Ισπανίας, 1,1% του Βελγίου.(7) Το 2010, η Ελλάδα αγόρασε από τη Γαλλία έξι πολεμικές φρεγάτες (2,5 εκατομμύρια ευρώ) και πολεμικά ελικόπτερα (400 εκατομμύρια ευρώ). Από τη Γερμανία αγόρασε 6 υποβρύχια αντί 5 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η Ελλάδα ήταν ένας από πέντε σημαντικότερους εισαγωγείς όπλων στην Ευρώπη μεταξύ 2005 και 2009. Η αγορά πολεμικών αεροπλάνων αποτελεί από μόνη της το 38% του όγκου αυτών των εισαγωγών, και ιδιαίτερα η αγορά 26 F-16 )από τις Ηνωμένες Πολιτείες) και 25 Μιράζ 2000 (από τη Γαλλία), με αυτό το τελευταίο συμβόλαιο να ανέρχεται σε 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Ο κατάλογος του γαλλικού εξοπλισμού που πουλήθηκε στην Ελλάδα δεν τελειώνει εδώ: μπορούμε να απαριθμήσουμε επίσης οχήματα τεθωρακισμένα (70 VBL), ελικόπτερα ΝΗ90, βλήματα MICA, Exocet, Scalp, και ελικόπτερα Sperwer. Αυτές οι αγορές κατέστησαν την Ελλάδα τον τρίτο πελάτη της γαλλικής πολεμικής βιομηχανίας την προηγούμενη δεκαετία.(8)
Μετά το 2010, τα ολοένα και υψηλότερα επιτόκια, που απαιτούσαν οι τραπεζίτες και οι άλλοι πρωταγωνιστές των χρηματοοικονομικών αγορών με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΔΝΤ, προκαλούν μία κλασσική «χιονοστιβάδα»: το ελληνικό χρέος ακολουθεί μια ανοδική καμπύλη επειδή οι ηγέτες της χώρας δανείζονται κεφάλαιο για να ξεπληρώσουν τους τόκους (και ένα μέρος του κεφαλαίου που είχαν δανειστεί νωρίτερα).
Τα δάνεια που χορηγήθηκαν πριν από το 2010 στην Ελλάδα από τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το ΔΝΤ δεν μπορούν με τίποτα να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα του ελληνικού λαού, το αντίθετο μάλιστα, αφού το πρόγραμμα λιτότητας που έχει τεθεί σε εφαρμογή επιφέρει πολλαπλά πλήγματα στα κοινωνικά δικαιώματα του πληθυσμού. Ως εκ τούτου,(9) θα πρέπει να τους αποδοθεί η έννοια του «παράνομου χρέους» και η αποπληρωμή τους να τεθεί υπό αμφισβήτηση.
Πολλαπλά πλήγματα στα κοινωνικά δικαιώματα μετά το 2010
Μείωση μισθών στο δημόσιο τομέα από 20% έως 30%. Μείωση των ονομαστικών μισθών που μπορούσε να φθάσει έως το 20%, ο 13ος και 14ος μισθός αντικαταστάθηκαν από μια δόση της οποίας το μέγεθος διαφέρει ανάλογα με το μισθό. Παγωμένοι μισθοί για τα 3 προσεχή έτη. Οι 4 στις 5 αποχωρήσεις λόγω συνταξιοδότησης στο δημόσιο τομέα δεν θα αντικατασταθούν. Μαζική μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα που φθάνει ως το 25%.
Τα επιδόματα ανεργίας μειώθηκαν και ένα σύστημα βοήθειας προς τους φτωχούς που είχε αρχίσει να λειτουργεί το 2009 ανεστάλη. Δραστική μείωση των επιδομάτων των πολυτέκνων.
Σχέδια κατάργησης των συλλογικών συμβάσεων και αντικατάστασή τους από ατομικές συμβάσεις. Η πρακτική των απλήρωτων ή κακοπληρωμένων σταζ έχει γίνει νόμος. Ο δημόσιος τομέας είναι πλέον υποχρεωμένος να καταφεύγει στην προσωρινή εργασία.
Εργασία Δραστικές περικοπές στις επιχορηγήσεις στους Δήμους και τις Κοινότητες, γεγονός που οδηγεί σε μαζικές απολύσεις των δημοτικών υπαλλήλων. Απόλυση 10.000 εργαζομένων με σύμβαση αορίστου χρόνου στο δημόσιο τομέα. Κλείσιμο των ελλειμματικών δημόσιων επιχειρήσεων.
Φόροι
Αύξηση των έμμεσων φόρων (ο ΦΠΑ πέρασε από το 19% στο 23% και επιβλήθηκαν ειδικοί φόροι στα καύσιμα, το αλκοόλ και τον καπνό). Αύξηση από 11% σε 13% του κατώτερου ποσοστού του ΦΠΑ (αφορά τα αγαθά ευρείας καθημερινής κατανάλωσης, την ηλεκτρική ενέργεια, το νερό, κλπ.) Αύξηση του φόρου εισοδήματος για τις μεσαίες τάξεις. Από την άλλη, μείωση των φόρων για τις επιχειρήσεις.
Ιδιωτικοποιήσεις
Πρόθεση για ιδιωτικοποίηση των λιμανιών, των αεροδρομίων, των σιδηροδρόμων, του δικτύου ύδρευσης, του χρηματοπιστωτικού τομέα και των γαιών που ανήκουν στο Κράτος. Κατά τη διάρκεια της Ευρωπαϊκής Συνόδου Κορυφής το Μάρτιο του 2011, η ελληνική κυβέρνηση υποχρεώθηκε να πραγματοποιήσει ιδιωτικοποιήσεις 50 δισεκατομμυρίων ευρώ επί πλέον όσων είχε αναγγείλει το 2010 Συνταξιοδοτικό Σύστημα
Οι συντάξεις πρέπει να μειωθούν και μετά να παγώσουν. Το όριο της ηλικίας συνταξιοδότησης αυξήθηκε, από το 2015 ο αριθμός των ενσήμων για την απόκτηση δικαιώματος σε πλήρη σύνταξη θα αποκτιέται μετά από 40 χρόνια εργασίας και όχι 37 και το ύψος της θα υπολογίζεται σύμφωνα με το μέσο μισθό του συνόλου των ετών εργασίας και όχι με τον τελευταίο μισθό. Πρέπει να προσθέσουμε την κατάργηση της 13ης και της 14ης σύνταξης για τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα. Φορολόγηση ενός πλαφόν δαπανών που διατίθενται στις συντάξεις, οι οποίες δεν πρέπει να ξεπερνούν πλέον ποσό ισοδύναμο του 2,5% του ΑΕΠ.
Κόστος μαζικής μεταφοράς
Αύξηση κατά 30% των εισιτηρίων σε όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Η απαίτηση για έλεγχο του χρέους κερδίζει έδαφος
Τον Δεκέμβριο του 2010, η ανεξάρτητη βουλευτής Σοφία Σακοράφα έκανε μια αξιοπρόσεκτη παρέμβαση στην Ελληνική Βουλή προτείνοντας τη σύσταση μια Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τον έλεγχο του δημόσιου ελληνικού χρέους.(10) Η Σοφία Σακοράφα, που μερικούς μήνες νωρίτερα ήταν μέλος του κυβερνώντος κόμματος ΠΑΣΟΚ , είχε εξάλλου ψηφίσει κατά του προϋπολογισμού του 2011,(11) και μάλιστα λόγω της επιβάρυνσής του εξαιτίας της αποπληρωμής του χρέους.
Δικαιολογώντας την θαρραλέα θέση της, αναφέρθηκε διεξοδικά στην εμπειρία του Εκουαδόρ, το οποίο, διεξάγοντας έλεγχο κατά τα έτη 2007-2008, πέτυχε μια σημαντική μείωση του δημόσιου χρέους του. Πρότεινε να ακολουθήσει και η Ελλάδα το παράδειγμα του Εκουαδόρ και διεκδίκησε μια εναλλακτική λύση απέναντι στην υποταγή στους πιστωτές, είτε πρόκειται για το ΔΝΤ, είτε για τους τραπεζίτες. Μέσα στην επιχειρηματολογία της, τόνισε πως το «απεχθές χρέος» δεν πρέπει να αποπληρωθεί. Αυτή η άποψη βρήκε σημαντική απήχηση στον τύπο. Στο ελληνικό Κοινοβούλιο πάντα, ο επικεφαλής του Συνασπισμού (κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς), Αλέξης Τσίπρας, ζήτησε επίσης τη σύσταση Επιτροπής Ελέγχου «για να μάθουμε ποιο κομμάτι του χρέους είναι απεχθές, παράνομο και μη νομιμοποιημένο». Η ελληνική κοινή γνώμη εξελίσσεται και τα ΜΜΕ δεν το αγνοούν.
Στις 3 Μαρτίου 2010, πάνω από εκατό προσωπικότητες, από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο, δημοσιοποίησαν έκκληση υπέρ της σύστασης μιας Επιτροπής Ελέγχου. Δηλώνουν: «Οι παρακάτω υπογεγραμμένοι πιστεύουμε πως είναι επιτακτική ανάγκη να συσταθεί μια Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου για να εξετάσει το ελληνικό δημόσιο χρέος. Η σημερινή πολιτική γύρω από το δημόσιο χρέος, η οποία καθοδηγείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ επέφερε στην Ελλάδα τεράστια κοινωνικά κόστη. Άρα, ο ελληνικός λαός έχει το δημοκρατικό δικαίωμα να είναι πλήρως ενημερωμένος γύρω από το δημόσιο χρέος αλλά και το ιδιωτικό το οποίο επωφελείται από τις εγγυήσεις του δημοσίου. Αντικείμενο αυτής της Επιτροπής θα είναι να μάθει τους λόγους για τους οποίους συνάφθηκε το χρέος, τους όρους πάνω στους οποίους στηρίχτηκε και τον προορισμό των δανείων. Η Επιτροπή θα θέσει, στα πλαίσια των εργασιών της, προτάσεις σχετικές με αυτό το χρέος συμπεριλαμβανομένων και όσων τμημάτων του θεωρηθούν παράνομα, μη νομιμοποιημένα ή επαχθή. Σκοπός της Επιτροπής θα είναι να βοηθήσει την Ελλάδα να πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να αντιμετωπίσει το βάρος αυτού του χρέους. Η Επιτροπή θα προσπαθήσει επίσης να ρίξει φως στις ευθύνες».(11)
Συνδικαλιστικές οργανώσεις, πολλά πολιτικά κόμματα, πολλοί διανοούμενοι υποστηρίζουν αυτή την πρόταση εκτιμώντας πως πρόκειται για ένα εργαλείο εξεύρεσης μιας λύσης στο χρέος, που αφορά είτε την διαγραφή του είτε την τιμωρία των επιχειρήσεων και των προσώπων που θεωρούνται υπεύθυνοι για αυτό το παράνομο χρέος. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ πως μια Ελληνική Επιτροπή ενάντια στο χρέος γεννήθηκε το 2010.(13)
Σημειώσεις κεφ. 5
(1) Σύμφωνα με τον Alexander Sack, θεωρητικό του δόγματος περί απεχθούς χρέους: «Αν ένα δεσποτικό καθεστώς συνάπτει ένα χρέος όχι σύμφωνα με τις ανάγκες και τα συμφέροντα του Κράτους, αλλά για να ενδυναμώσει τη δεσποτική εξουσία του, για να καταστείλει την αντίσταση του πληθυσμού, αυτό το χρέος είναι απεχθές για τον πληθυσμό ολόκληρου του Κράτους(…) Αυτό το χρέος δεν υποχρεώνει το έθνος: είναι ένα χρέος της εξουσίας, χρέος προσωπικό του καθεστώτος που το σύναψε, με αποτέλεσμα να χάνεται συνάμα με την πτώση αυτού του καθεστώτος». Για μια σύνθετη παρουσίαση βλ. Hugo Ruiz Diaz, «Το απεχθές χρέος ή η ακυρότητα του χρέους» www.cadtm.org.)
(2) Dave Zirin: «Το Μεγάλο Ολυμπιακό Κόλπο, οι Πόλεις θα έπρεπε απλά να λένε Όχι»,www.counterpunch.org: «Για όσους όμως έχουν κακή μνήμη, θα έπρεπε να ρίξουν μια ματιά στους Αγώνες της Αθήνας το 2004, που κατέστρεψαν την ελληνική οικονομία. Το 1997 όταν η Αθήνα «κέρδισε» τους Αγώνες, οι προύχοντες της πόλης και η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή υπολόγιζαν ένα κόστος 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Όταν είχε γίνει ο πραγματικός και λεπτομερής σχεδιασμός το ποσό εκτοξεύτηκε στα 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Όταν τελείωσαν οι Αγώνες η Ελλάδα είχε δαπανήσει γύρω στα 14,2 δισεκατομμύρια δολάρια, σπρώχνοντας τον προϋπολογισμό του κράτους σε επίπεδα ρεκόρ».)
(3) Για μια λεπτομερή περίληψη του σκανδάλου Siemens-Hellas:http://www.scribd.com/doc/14433472/Siemens-Scandal-Siemens-Hellas. Τα αδικήματα τα οποία αποδόθηκαν στη Siemens από τη γερμανική δικαιοσύνη ήταν τέτοια ώστε να αποφευχθεί μια ουσιαστική καταδίκη, και η εταιρία δέχτηκε να καταβάλει το ποσό των 201 εκατομμυρίων ευρώ τον Οκτώβριο του 2007 στις γερμανικές αρχές. Το σκάνδαλο είχε αμαυρώσει τόσο πολύ την εικόνα της Siemens ώστε, σε μια προσπάθεια επίδειξης, η ιστοσελίδα της πολυεθνικής ανακοινώνει την δωρεά 100 εκατομμυρίων ευρώ στη μάχη κατά της διαφθοράς.
http://www.siemens.com/sustainability/en/compliance/collective_action/integrity_initiative.php
(4) Πίνακας του Κώστα Λαπαβίτσα.
(5) Πίνακας του Κώστα Λαπαβίτσα.
(6) Το ίδιο φαινόμενο εμφανίστηκε εκείνη την εποχή και στην Πορτογαλία, την Ισπανία, τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
(7) Στοιχεία του 2009. Από όλα τα κράτη- μέλη του ΝΑΤΟ, μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπανούν περισσότερα από την Ελλάδα: 4,7% του ΑΕΠ.
(8) Ένα μέρος των δεδομένων που αναφέρονται εδώ προέρχονται από τον Φρανσουά Σεσναί, Revue Contretemps no 7, 2010, και βασίζεται στο Stockholm Peace Research Institute (SIPRI),www.sipri.org/yearbook
(9) Μπορούμε να προσθέσουμε τουλάχιστον ακόμα ένα επιχείρημα για να αποδείξουμε την μη νομιμότητα αυτού του χρέους: Για να είναι έγκυρο ένα συμβόλαιο ανάμεσα σε δυο μέρη, σύμφωνα με τον Common Law, πρέπει το κάθε μέρος να εξασκεί την αυτονομία της βούλησης, δηλαδή να είναι σε θέση να πει όχι ή να αρνηθεί ορισμένες ρήτρες του συμβολαίου που βαίνουν αντίθετα προς τα συμφέροντά του. Από τη στιγμή που οι χρηματοπιστωτικές αγορές άρχισαν να εκβιάζουν την Ελλάδα τον Μάρτιο-Απρίλιο 2010 και ακολούθως Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ συνεργάστηκαν για να επιβάλλουν δρακόντεια μέτρα στη χώρα (μέτρα λιτότητας πολύ σκληρά που συνιστούν παραβίαση των οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων), θεωρούμε πως η Ελλάδα δεν είναι πράγματι σε θέση να εξασκήσει την αυτονομία της βούλησης και να αρνηθεί.
(10) http://tvxs.gr/node/73861/450287
(11) http://www.hri.org/news/greek/eraen/last/10-12-22.eraen.html
(12) http://www.cadtm.org/Appel-pour-une-Commission-d-audit
(13) http://www.contra-xreos.gr
Κεφάλαιο 6
Η Ιρλανδική κρίση: το απόλυτο φιάσκο του νεοφιλελευθερισμού
Εδώ και μια δεκαετία, η Ιρλανδία παρουσιαζόταν από τους πλέον ένθερμους θιασώτες του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού σαν μοντέλο προς μίμηση.(1)Ο «κέλτικος τίγρης»εμφάνιζε ένα ρυθμό ανάπτυξης υψηλότερο από το μέσο ευρωπαϊκό όρο. Ο φορολογικός συντελεστής για τις επιχειρήσεις είχε μειωθεί στο 12,5%(2) με αποτέλεσμα ο φόρος που πλήρωναν οι διάφορες πολυεθνικές, που είχαν επιλέξει να εγκατασταθούν εκεί, κυμαινόταν μεταξύ 3% και 4%: ένα όνειρο! Το έλλειμμα στον προϋπολογισμό το 2007 ήταν της τάξης του μηδέν. Το ποσοστό ανεργίας το 2008 ήταν 0%. Ένα πραγματικό θαύμα: όλοι έμοιαζαν να έχουν βρει τον τρόπο τους. Οι εργαζόμενοι είχαν μια δουλειά (βέβαια, πολύ συχνά επισφαλή), οι οικογένειές τους κατανάλωναν με χαρά, απολάμβαναν την εντύπωση του πλουτισμού και οι καπιταλιστές, τόσο οι ντόπιοι όσο και οι ξένοι, εμφάνιζαν εκπληκτικά αποτελέσματα.
Η Ιρλανδία, ένα υπόδειγμα;
Τον Οκτώβριο του 2008, δυο ή τρεις ημέρες προτού η κυβέρνηση σώσει τις μεγάλες «Βελγικές» τράπεζες (Fortis και Dexia) από τη χρεωκοπία με έξοδα των πολιτών, ο Μπρούνο Κόλμαντ, διευθυντής του Χρηματιστηρίου των Βρυξελλών και καθηγητής της οικονομίας, έσκιζε τα ιμάτιά του στη Le Soir, την καθημερινή γαλλόφωνη εφημερίδα του Βελγίου, υποστηρίζοντας πως το Βέλγιο θα έπρεπε απαραιτήτως να ακολουθήσει το ιρλανδικό υπόδειγμα και να απορρυθμίσει ακόμα περισσότερο το χρηματοπιστωτικό του σύστημα. Σύμφωνα με τον Μπρούνο Κόλμαντ, το Βέλγιο έπρεπε να τροποποιήσει το θεσμικό και νομικό πλαίσιο και να γίνει πλατφόρμα του κεφαλαίου όπως η Ιρλανδία. Μερικές εβδομάδες αργότερα, ο κέλτικος τίγρης είχε συντριβεί.
Στην Ιρλανδία, η απορρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα ενθάρρυνε την έκρηξη των δανείων των νοικοκυριών (η χρέωση των νοικοκυριών άγγιζε το 190% του ΑΕΠ την παραμονή της κρίσης), ιδιαίτερα στον τομέα των ακινήτων, γεγονός που έδωσε ώθηση στην οικονομία (κατασκευαστική βιομηχανία, χρηματοοικονομικές δραστηριότητες, κλπ.). Ο τραπεζικός τομέας ενισχύθηκε σημαντικά με την εγκατάσταση πολλών ξένων επιχειρήσεων και την αύξηση του ενεργητικού των ιρλανδικών τραπεζών. Διαμορφώθηκαν φούσκες στους τομείς των χρηματιστηρίων και των ακινήτων. Το σύνολο των χρηματιστηριακών κεφαλαιοποιήσεων, των αποδόσεων των ομολόγων και του ενεργητικού των τραπεζών έφθασε δεκατέσσερις φορές πάνω από το ΑΕΠ της χώρας.
Αυτό που δεν μπορούσε να συμβεί σε αυτό το μαγευτικό κόσμο, τώρα συνέβη : τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο του 2008, το κάστρο από τραπουλόχαρτα καταρρέει, οι φούσκες τόσο στον τομέα των χρηματιστηρίων όσο και των ακινήτων σκάνε. Επιχειρήσεις κλείνουν ή εγκαταλείπουν τη χώρα, η ανεργία ανεβαίνει κατακόρυφα (από 0% το 2008, σκαρφαλώνει στο 14% στις αρχές του 2010). Ο αριθμός των οικογενειών που είναι ανήμπορες να πληρώσουν τα χρέη τους αυξάνεται ταχύτατα. Όλο το τραπεζικό σύστημα βρίσκεται στα πρόθυρα χρεωκοπίας και η κυβέρνηση, απόλυτα πανικοβλημένη και τυφλωμένη, εγγυάται το σύνολο των τραπεζικών καταθέσεων έως 480 δισεκατομμύρια ευρώ (ίσο σχεδόν με το τριπλάσιο ιρλανδικό ΑΕΠ που ανερχόταν σε 168 δισεκατομμύρια ευρώ). Εθνικοποιεί την Allied Irish Bank, κύριο χρηματοδότη του τομέα των ακινήτων διαθέτοντας 48,5 δισεκατομμύρια ευρώ (γύρω στο 30% του ΑΕΠ).
Οι εξαγωγές περιορίζονται. Οι εισπράξεις του Κράτους πέφτουν. Το έλλειμμα στον προϋπολογισμό ανεβαίνει αλματωδώς από το 14% του ΑΕΠ το 2009 στο 32% το 2010 (από το οποίο πάνω από το μισό οφείλεται στη μαζική υποστήριξη στις τράπεζες: συνεισφορά 46 δισεκατομμυρίων σε καθαρά κεφάλαια και 31 δισεκατομμύρια σε εξαγορά ασφάλιστρων κινδύνου).
Ανεπαρκής βοήθεια με αντίκρισμα την παταγώδη λιτότητα
Το ευρωπαϊκό σχέδιο βοήθειας με τη συμμετοχή του ΔΝΤ στα τέλη του 2010 ανερχόταν σε δάνεια 85 δισεκατομμυρίων ευρώ (εκ των οποίων τα 22,5 δίνονται από το ΔΝΤ) και πολύ γρήγορα αποδείχτηκε ανεπαρκές. Αντίθετα, το δυνατό φάρμακο που χορηγήθηκε στον κελτικό τίγρη είναι, στην πραγματικότητα, ένα σχέδιο δραστικής λιτότητας που πιέζει αφόρητα την αγοραστική δυνατότητα των νοικοκυριών, με αποτέλεσμα τη μείωση της κατανάλωσης, των δημόσιων δαπανών για τους κοινωνικούς τομείς και τις υποδομές, των μισθών του δημόσιου τομέα (προς όφελος της αποπληρωμής του χρέους) και των φορολογικών εσόδων. Τα κυριότερα μέτρα του προγράμματος λιτότητας είναι τρομερά για τον κοινωνικό ιστό:
- Κατάργηση 24.750 θέσεων εργασίας των δημοσίων υπαλλήλων (8% του δυναμικού).
- Οι νέες προσλήψεις θα γίνονται με μισθό μειωμένο πάνω από 10%.
- Περιορισμός των κοινωνικών παροχών με μείωση των οικογενειακών επιδομάτων και των επιδομάτων ανεργίας, σημαντική πτώση του προϋπολογισμού για την υγεία, πάγωμα των συντάξεων.
- Αύξηση των φόρων σε βάρος ειδικά της πλειοψηφίας του κόσμου που είναι θύμα της κρίσης, με την αύξηση ιδιαιτέρως του ΦΠΑ από 21% σε 23% το 2014. Δημιουργία ενός φόρου ακίνητης περιουσίας (αφορά τα μισά νοικοκυριά που μέχρι τώρα δεν φορολογούνταν).
- Μείωση 1 ευρώ στο κατώτερο ωρομίσθιο (από 8,65 σε 7,65 ευρώ, δηλαδή -11%).
Τα επιτόκια των δανείων τα οποία ορίστηκαν για την Ιρλανδία είναι πολύ υψηλά: 5,7% για το δάνειο του ΔΝΤ και 6,05% για τα «ευρωπαϊκά» δάνεια. Θα χρησιμεύσουν στην αποπληρωμή των τραπεζών και των άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που θα αγοράσουν τίτλους του ιρλανδικού χρέους, αφού δανειστούν με ένα επιτόκιο της τάξης του 1% από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ανέλπιστη τύχη για τα ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα! Σύμφωνα με το γαλλικό πρακτορείο: «Ο Γενικός Διευθυντής του ΔΝΤ, Ντομινίκ Στρος-Καν, δήλωσε: ‘Θα πάει καλά, είναι βέβαια δύσκολο […] γιατί είναι σκληρό για τον κόσμο’ που θα χρειαστεί να κάνει θυσίες στο όνομα της οικονομικής λιτότητας».
Η αντιπολίτευση τόσο στο δρόμο όσο και στο Κοινοβούλιο υπήρξε πολύ ισχυρή. Η Dail, η Κάτω Βουλή, υιοθέτησε το σχέδιο βοήθειας των 85 δισεκατομμυρίων ευρώ μόνο με 81 ψήφους έναντι 75. Χωρίς να εγκαταλείψει τη νεοφιλελεύθερη καταγωγή του, το ΔΝΤ υπαινίχθηκε πως έθετε μεταξύ των προτεραιοτήτων της Ιρλανδίας την υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων για να περιορίσει τα «διαρθρωτικά εμπόδια στις επιχειρήσεις» , ώστε να «στηρίξουν την ανταγωνιστικότητα τα επόμενα χρόνια». Ο σοσιαλιστής Ντομινίκ Στρος-Καν δήλωσε σίγουρος πως η έλευση μιας νέας κυβέρνησης μετά τις εκλογές που είχαν οριστεί για τις αρχές του 2011 δεν θα άλλαζε τα δεδομένα: «Κάτι για το οποίο είμαι πεπεισμένος, είναι πως ακόμα κι αν τα κόμματα της αντιπολίτευσης, το Fine Gael και το Εργατικό Κόμμα, επικρίνουν την κυβέρνηση και το πρόγραμμα[…], κατανοούν την ανάγκη να τεθεί σε εφαρμογή». Πράγματι, στις εκλογές της 26ηςΦεβρουαρίου 2011, οι εκλογείς τιμώρησαν πολύ σκληρά το Fiana Fai και το Κόμμα των Πρασίνων, τα δυο κόμματα της κυβέρνησης που αποχώρησε. Το Fine Gael και το Εργατικό Κόμμα σχημάτισαν εν συνεχεία μια κυβέρνηση που ακολουθεί πάνω-κάτω τον ίδιο προσανατολισμό με τον προηγούμενο συνασπισμό. Η Εθνικιστική Αριστερά (Sin Fein) και η Ριζοσπαστική Αριστερά ενισχύθηκαν. Η πολιτική που ακολουθεί η νέα κυβέρνηση δείχνει πως η κοινή γνώμη δεν ελήφθη υπόψη ούτε από τα παραδοσιακά κόμματα που κέρδισαν τις εκλογές, ούτε από το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ακολουθούν, σαν να μην έγινε τίποτα, την ίδια τακτική στέρησης σε βάρος της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών.
Με λίγα λόγια, η οικονομική και χρηματοοικονομική φιλελευθεροποίηση που απέβλεπε με κάθε κόστος να προσελκύσει τις ξένες επενδύσεις και τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, προκάλεσε απόλυτο φιάσκο. Για να απαλύνει τα δεινά που υποφέρει ο λαός, θύμα αυτής της πολιτικής, η κυβέρνηση δεν βρήκε τίποτα καλύτερο να κάνει από το να εμβαθύνει στη νεοφιλελεύθερη πρακτική που εφαρμοζόταν τα τελευταία 20 χρόνια και να επιβάλλει στο λαό, υπό την πίεση του διεθνούς κεφαλαίου, ένα πρόγραμμα διαρθρωτικών προσαρμογών αντιγράφοντας ό,τι είχε επιβληθεί πριν από τρεις δεκαετίες στις χώρες του Τρίτου Κόσμου. Αυτές οι τρεις δεκαετίες πρέπει αντίθετα να λαμβάνονται ως παράδειγμα προς πλήρη αποφυγή. Να λοιπόν γιατί είναι επιτακτική ανάγκη να υιοθετηθεί μια εντελώς διαφορετική λογική, προς όφελος των λαών και όχι του ιδιωτικού κεφαλαίου.
Σημειώσεις κεφ.6
(1) http://www.cadtm.org/IMG/ppt/Actualite_de_la_dette_publique_dans_les_pays.ppt
(2) O συντελεστής φόρου των κερδών των επιχειρήσεων ανέρχεται σε 39,5% στην Ιαπωνία, 39,2% στη Μεγάλη Βρετανία, 34,4% στη Γαλλία, 28% στις Ηνωμένες Πολιτείες.
(3) Οι δυσκολίες της γερμανικής Hypo Reale Estate (διασώθηκε το 2007 από την κυβέρνηση της Άγκελα Μέρκελ) και η πτώχευση της Αμερικανικής τράπεζας επενδύσεων Bear Sterns (η οποία αγοράστηκε εκ νέου το Μάρτιο του 2008 από την J.P.Morgan με τη βοήθεια της κυβέρνησης Μπους) προέρχονται από τα προβλήματα των κερδοσκοπικών τους funds, τα οποία έδρευαν στο Δουβλίνο.
infognomonpolitics
logioshermes
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Τεστ που υπόσχεται Αποκαλύψεις,
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ο Παναθηναϊκός στον Φιγκερόα βρήκε τον γκολτζή του
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
