2013-11-18 09:22:15
Γράφει ο ΕΜΘ ΕΠΧΙΑΣ (ΠΖ) ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Η ένταξη των αρχαίων ελληνικών θεάτρων στο φυσικό τοπίο
Τα αρχαία ελληνικά θέατρα ήταν συνήθως χτισμένα σε πλαγιές λόφων με αμφιθεατρικό σχήμα για να προσφέρουν όμορφη θέα στο κοινό, το γαλάζιο της θάλασσας ή το αντικρινό δάσος. Η κυκλική διάταξη των αμφιθεάτρων επέτρεπε την υπερύψωση μεταξύ των σειρών των καθισμάτων, και συνδύαζε έτσι την απρόσκοπτη θέαση με την όσο το δυνατόν καλύτερη ακρόαση.
Αυτή η διάπλαση του χώρου, ανοιχτού και υπερυψωμένου, καθώς και η ανυπέρβλητη ένταξή του στο φυσικό τοπίο κάνουν το θέατρο ένα δημιούργημα μεγάλης αρχιτεκτονικής. Για παράδειγμα, το αρχαίο θέατρο του Άργους (εικ.7) είναι χτισμένο στους πρόποδες του λόφου πάνω στον οποίο δεσπόζει το κάστρο. Το αρχαίο θέατρο της Λάρισας (εικ.8) είναι χτισμένο στη νοτιοδυτική πλευρά του λόφου Πευκάκια. Ακόμη, το θέατρο της Λίνδου στη Ρόδο (εικ.9) βρίσκεται στους πρόποδες της πλαγιάς του βράχου της ακρόπολης. Πολλά δε θέατρα χτίζονταν κοντά σε κέντρα κοινωνικής ζωής, στην ακρόπολη, στην αγορά, στο στάδιο, στο βουλευτήριο και στα ιερά.
3.1.Η περίφημη ακουστική των θεάτρων
Το χτίσιμο των αρχαίων θεάτρων σε πλαγιές λόφων και σε βράχους εξυπηρετούσε και θέματα ακουστικής. Η βαθμιδωτή διάταξη των καθισμάτων που όσο ψήλωνε ο λόφος γινόταν όλο και πιο πλατιά, διευκόλυνε την εστίαση της προσοχής των θεατών σε ένα συγκεκριμένο σημείο, εκεί που εξελισσόταν το θεατρικό δρώμενο. Η φωνή του ηθοποιού ανακλούσε αρχικά στο βράχο και μετά στη σκηνή για να επιστρέψει ενισχυμένη στους θεατές. Πολλές φορές οι θέσεις των αρχαίων θεάτρων επιλέγονταν και για τη μεγάλη ησυχία του περιβάλλοντος χώρου, μιας και η έλλειψη θορύβων κρινόταν απαραίτητη για τη σωστή διεξαγωγή της παράστασης. Ο Βιτρούβιος μάλιστα για την κατασκευή του θεάτρου συμβούλευε την επιλογή χώρων «συνηχούντων». Επίσης αναφέρει την ύπαρξη «ηχείων», μεγάλων δηλαδή χάλκινων δοχείων τοποθετημένων στις κοιλότητες των θεάτρων που είχαν σκοπό να ενισχύουν τους ήχους της ορχήστρας. Αξεπέραστο για την ακουστική του θεωρείται το θέατρο της Επιδαύρου. Εκτός από την τέλεια ένταξη του στο φυσικό τοπίο, στην περιοχή πνέουν άνεμοι οι οποίοι κινούνται με κατεύθυνση από την ορχήστρα προς τους θεατές. Μάλιστα, υπάρχουν θέσεις στην ορχήστρα όπου ο παραμικρός θόρυβος μπορεί να ακουστεί και στα πιο απομακρυσμένα σημεία του κοίλου όπως για παράδειγμα το ρίξιμο ενός νομίσματος ή το σχίσιμο ενός χαρτιού.
3.2 Αρχαία θέατρα και ιερά θεών
Σημαντικό γενικά χαρακτηριστικό των αρχαίων θεάτρων ήταν η τοποθεσία που κάθε φορά επιλεγόταν για να κατασκευαστούν. Η ιδιαίτερη αξία της τοποθεσίας σχετίστηκε άμεσα με το φυσικό τοπίο που συνδέθηκε με θρησκευτικούς συμβολισμούς. Τα χαρακτηριστικά του εκάστοτε τοπίου φαίνεται ότι εξέφραζαν τον ιερό τόπο. Κάθε τόπος είχε θρησκευτική σημασία διότι συνδεόταν με τη λατρεία του φεγγαριού. Το αρχαίο θέατρο από τη γέννηση του είχε έναν έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα αφού χρησίμευε για να λαμβάνουν χώρα οι παραστάσεις προς τιμήν του Διονύσου. Η παρουσία όχι μόνο του Διονύσου, αλλά και των υπολοίπων θεών που δέσποζε στην ελληνική σκέψη, δεν θα μπορούσε να λείπει και από το ελληνικό θέατρο. Έτσι, οι δραματικοί αγώνες φανέρωναν τους άρρηκτους δεσμούς της τέχνης με την θεοκρατική σκέψη της αρχαιότητας και γι' αυτό το λόγο τα περισσότερα θέατρα χτίζονταν σε συνάφεια με χώρους ιερών. Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου βρίσκεται στον ιερό χώρο του Ασκληπιείου. Το αρχαίο θέατρο των Δελφών είναι χτισμένο μέσα στο ιερό του Πυθίου Απόλλωνος, ενώ το θέατρο της Ερέτριας είναι χτισμένο κοντά στον αρχαίο ναό του Διονύσου.
Σύγχρονες αναστηλώσεις των θεάτρων
Αρκετά από τα αρχαία ελληνικά θέατρα έχουν υποστεί αναστηλωτικές διαδικασίες προκειμένου να φιλοξενήσουν θεατρικές εκδηλώσεις, παραστάσεις και μουσικές συναυλίες. Βασικός στόχος των αναστηλωτικών επεμβάσεων είναι η προστασία των μνημείων, η ανάδειξη της ιστορικής και πολιτιστικής τους αξίας, η δομική αποκατάστασή τους, καθώς και η αποκατάσταση της αρχικής γεωμετρίας τους, προκειμένου οι σύγχρονοι επισκέπτες να μπορέσουν να κατανοήσουν την αρχική μορφή και λειτουργία τους. Για παράδειγμα το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου δέχτηκε μεγάλης κλίμακας εργασίες στο πλαίσιο της ανακατασκευής και αποκατάστασής του, ενώ το θέατρο της Δωδώνης αποχωματώθηκε πλήρως, και ανατοποθετήθηκαν με γρήγορο ρυθμό εδώλια στα διαζώματα του. Πρόσφατα επίσης, ολοκληρώθηκε και η μελέτη για την αναστήλωση του αρχαίου θεάτρου της Σπάρτης που είναι ένα από τα μεγαλύτερα στον ελλαδικό χώρο.
Οφέλη και κίνδυνοι που προκύπτουν από την επαναλειτουργία των αρχαίων θεάτρων
Η χρήση των αρχαίων θεάτρων για σύγχρονες παραστάσεις μοιάζει σε πολλούς σαν αποτέλεσμα μιας φυσικής εξέλιξης που αντικατοπτρίζει την αδιάκοπτη συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού. Η παρακολούθηση των θεατρικών δρώμενων μέσα σε ένα αρχαίο χώρο είναι πάντα μια σπουδαία εμπειρία για το θεατή, που τον ωθεί να νιώσει το δεσμό μεταξύ αρχαίας και σύγχρονης δημιουργίας. Παράλληλα τα αρχαία θέατρα γίνονται το επίκεντρο δύο σημαντικών ιστορικών συναντήσεων: της κοινωνίας των πολιτών από τη μια μεριά με την οικονομία του τουρισμού, του περιβάλλοντος και του πολιτισμού, από την άλλη
Παρ' όλα αυτά όμως, οι κίνδυνοι που προκύπτουν από τις εργασίες ανακατασκευής και αναστήλωσης είναι αρκετοί και μοιάζουν να ξεπερνούν τα οφέλη. Κάθε παλαιό μνημείο είναι ευαίσθητο, πόσο μάλλον τα θέατρα, τα περισσότερα απ' τα οποία έχουν ήδη υποστεί τροποποιήσεις από τα αρχαία χρόνια. Ό,τι απομένει είναι δύσκολο να αντέξει στο χρόνο και να αντιμετωπίσει τις φυσικές αιτίες που επιτείνουν τη φθορά. Επίσης πολλά θέατρα στην Ελλάδα αποκαθίστανται με πολύ βιαστικό τρόπο για να ανταποκριθούν στις ανάγκες που προκύπτουν χωρίς πρώτα να μελετηθούν προσεκτικά, όπως το αρχαίο θέατρο του Ορχομενού (εικ.10). Άλλα μάλιστα συμπληρώνονται με βιαστικό τρόπο χωρίς να τηρηθεί η πρέπουσα διαδικασία αναστήλωσης, όπως το αρχαίο θέατρο της Δωδώνης. Αυτές οι ενέργειες, που σημειωτέον τις περισσότερες φορές έχουν στόχο το κέρδος, στην ουσία καταστρέφουν την αρχαιολογική αξία των μνημείων.
Τα αρχαία ελληνικά θέατρα και οι αξίες του σύγχρονου ελληνισμού
Ο σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός αποτελεί γέννημα της αρχαίας ελληνικής ιστορίας γεγονός που μας το υπενθυμίζουν εκτός των άλλων και τα αρχαία θέατρα. Οι αξίες του αρχαίου ελληνικού πνεύματος όπως η δικαιοσύνη, η ισότητα, η κρίση, η χάρη, η κομψότητα, η ομορφιά αποτελούν αξίες που ασπάζεται σε μεγάλο βαθμό και ο νέος ελληνισμός. Πάνω απ' όλα το θέατρο αποτελούσε και αποτελεί χώρο έκφρασης της δημοκρατίας και της ισότητας. Κορυφαία δε αξία που προβάλλει είναι αυτή της παιδείας που αποτελεί πανανθρώπινο ζητούμενο και μέγιστο αγαθό. Το θέατρο ήταν και θα είναι σπουδαίο μέσο εκπαίδευσης και διδασκαλίας που μας βοηθά να κατανοήσουμε την ιστορία μας.
Αρχές ορθής πολιτιστικής διαχείρισης που πρέπει να διέπουν την χρήση των αρχαίων θεάτρων
Τα αρχαία ελληνικά θέατρα αποτελούν κοσμήματα ανεκτίμητης αξίας. Η αξία τους αυτή υπαγορεύει ορισμένες αρχές ορθής πολιτιστικής διαχείρισης που πρέπει να τηρούνται απαρέγκλιτα απ' όλους, τους επισκέπτες, τους πολιτικούς, τους πολιτιστικούς παράγοντες, τους επιστήμονες και τους καλλιτέχνες. Πρωτοβουλίες όπως αυτή του σωματείου «Διάζωμα» που βασικό στόχο έχουν την προστασία και την ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων είναι αξιέπαινες και πρέπει να υποστηριχθούν με κάθε τρόπο. Αρχικά, απαραίτητη κρίνεται η πλήρης μελέτη των θεάτρων και η δημοσίευση τους που θα συνοδεύεται από εικαστική τεκμηρίωση και σωστή ιστορική ερμηνεία. Πρέπει ν' αποφεύγονται οι βιαστικές και αντιδεοντολογικές αναστηλώσεις που βάζουν σε κίνδυνο όχι μόνο τα μνημεία, αλλά πολλές φορές και τη σωματική ακεραιότητα των θεατών. Με αυτό τον τρόπο θα αποφευχθούν μοιραία λάθη του παρελθόντος, μιας και αρκετά μνημεία στη χώρα μας «υποφέρουν» από κάκιστης ποιότητας προσθήκες και πρόχειρες τροποποιήσεις όπως το αρχαίο θέατρο των Φιλίππων, στο οποίο η βιαστική ανασύνθεση των σειρών του κοίλου επέφερε δυσάρεστα τελικά αποτελέσματα. Για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι πρέπει να βρεθούν πόροι που θα συντείνουν στην ανάδειξη και προστασία αυτών των μνημείων. Όλη η κοινωνία πρέπει να ενημερωθεί για την κατάσταση των αρχαίων θεάτρων, ούτως ώστε αυτά να κοινωνικοποιηθούν και να ενταχθούν στην καθημερινή μας ζωή. Η διαδικασία αυτή θα συντελέσει όχι μόνο στην αύξηση του πλούτου των δραστηριοτήτων που μας προσφέρουν τα θέατρα, αλλά και στη βιώσιμη ανάπτυξη της Ελλάδας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Μας προκαλεί βαθιά εντύπωση το γεγονός ότι παρ' όλο που οι αρχαίοι μας πρόγονοι δεν είχαν την τεχνολογία των ημερών μας, κατόρθωσαν να δημιουργήσουν αθάνατα μνημεία εκπληκτικής αισθητικής. Ωστόσο, η μελέτη για την παρούσα εργασία, μάς βοήθησε να θυμηθούμε το γεγονός πως «οι πρόγονοι μας ήταν περισσότερο φιλόσοφοι και λιγότερο επιστήμονες». Οι σύγχρονες όμως αναστηλώσεις, αναδομήσεις και ανακατασκευές των αρχαίων θεάτρων αρκετές φορές πληγώνουν την κληρονομιά του παρελθόντος με μόνιμο τρόπο. Για το λόγο αυτό πρέπει να κατανοήσουμε τι μας προσφέρει μια θεατρική παράσταση όταν ανεβαίνει σε έναν αρχαίο χώρο που είναι φορτισμένος με ιστορία και συναίσθημα. Θα κλείσουμε την εργασία με την ευχή τα αρχαία θέατρα να γνωρίσουν στο μέλλον περισσότερο ουσιαστικό ενδιαφέρον απ' ότι στο παρελθόν, και να συνεχίσουν να προσφέρουν ανάσες πολιτισμού για πολλά χρόνια ακόμα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Γιαννόπουλος, Κατσιαμπούρα, Κουκουζέλη, Εισαγωγή στον ελληνικό πολιτισμό. Σημαντικοί σταθμοί του ελληνικού πολιτισμού, τ. Β΄, ΕΑΠ, Πάτρα 2000.
Μπούρας. Χ., Μαθήματα ιστορίας της αρχιτεκτονικής, τ. Α΄, Συμμετρία, Αθήνα 1999.
Παπαγιαννοπούλου, Σουέρεφ, Πλάντζος, Τέχνες Ι: Εικαστικές τέχνες, επισκόπηση ελληνικής αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας. Προϊστορική και κλασική τέχνη, τ. Α΄, ΕΑΠ, Πάτρα 1999.
Φιλιππίδης. Δ., Τέχνες Ι: Ελληνικές εικαστικές τέχνες, Επισκόπηση της ελληνικής αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας. Ιστορία της ελληνικής αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας, τ. Δ΄, ΕΑΠ, Πάτρα 2001.
kranos
ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Η ένταξη των αρχαίων ελληνικών θεάτρων στο φυσικό τοπίο
Τα αρχαία ελληνικά θέατρα ήταν συνήθως χτισμένα σε πλαγιές λόφων με αμφιθεατρικό σχήμα για να προσφέρουν όμορφη θέα στο κοινό, το γαλάζιο της θάλασσας ή το αντικρινό δάσος. Η κυκλική διάταξη των αμφιθεάτρων επέτρεπε την υπερύψωση μεταξύ των σειρών των καθισμάτων, και συνδύαζε έτσι την απρόσκοπτη θέαση με την όσο το δυνατόν καλύτερη ακρόαση.
Αυτή η διάπλαση του χώρου, ανοιχτού και υπερυψωμένου, καθώς και η ανυπέρβλητη ένταξή του στο φυσικό τοπίο κάνουν το θέατρο ένα δημιούργημα μεγάλης αρχιτεκτονικής. Για παράδειγμα, το αρχαίο θέατρο του Άργους (εικ.7) είναι χτισμένο στους πρόποδες του λόφου πάνω στον οποίο δεσπόζει το κάστρο. Το αρχαίο θέατρο της Λάρισας (εικ.8) είναι χτισμένο στη νοτιοδυτική πλευρά του λόφου Πευκάκια. Ακόμη, το θέατρο της Λίνδου στη Ρόδο (εικ.9) βρίσκεται στους πρόποδες της πλαγιάς του βράχου της ακρόπολης. Πολλά δε θέατρα χτίζονταν κοντά σε κέντρα κοινωνικής ζωής, στην ακρόπολη, στην αγορά, στο στάδιο, στο βουλευτήριο και στα ιερά.
3.1.Η περίφημη ακουστική των θεάτρων
Το χτίσιμο των αρχαίων θεάτρων σε πλαγιές λόφων και σε βράχους εξυπηρετούσε και θέματα ακουστικής. Η βαθμιδωτή διάταξη των καθισμάτων που όσο ψήλωνε ο λόφος γινόταν όλο και πιο πλατιά, διευκόλυνε την εστίαση της προσοχής των θεατών σε ένα συγκεκριμένο σημείο, εκεί που εξελισσόταν το θεατρικό δρώμενο. Η φωνή του ηθοποιού ανακλούσε αρχικά στο βράχο και μετά στη σκηνή για να επιστρέψει ενισχυμένη στους θεατές. Πολλές φορές οι θέσεις των αρχαίων θεάτρων επιλέγονταν και για τη μεγάλη ησυχία του περιβάλλοντος χώρου, μιας και η έλλειψη θορύβων κρινόταν απαραίτητη για τη σωστή διεξαγωγή της παράστασης. Ο Βιτρούβιος μάλιστα για την κατασκευή του θεάτρου συμβούλευε την επιλογή χώρων «συνηχούντων». Επίσης αναφέρει την ύπαρξη «ηχείων», μεγάλων δηλαδή χάλκινων δοχείων τοποθετημένων στις κοιλότητες των θεάτρων που είχαν σκοπό να ενισχύουν τους ήχους της ορχήστρας. Αξεπέραστο για την ακουστική του θεωρείται το θέατρο της Επιδαύρου. Εκτός από την τέλεια ένταξη του στο φυσικό τοπίο, στην περιοχή πνέουν άνεμοι οι οποίοι κινούνται με κατεύθυνση από την ορχήστρα προς τους θεατές. Μάλιστα, υπάρχουν θέσεις στην ορχήστρα όπου ο παραμικρός θόρυβος μπορεί να ακουστεί και στα πιο απομακρυσμένα σημεία του κοίλου όπως για παράδειγμα το ρίξιμο ενός νομίσματος ή το σχίσιμο ενός χαρτιού.
3.2 Αρχαία θέατρα και ιερά θεών
Σημαντικό γενικά χαρακτηριστικό των αρχαίων θεάτρων ήταν η τοποθεσία που κάθε φορά επιλεγόταν για να κατασκευαστούν. Η ιδιαίτερη αξία της τοποθεσίας σχετίστηκε άμεσα με το φυσικό τοπίο που συνδέθηκε με θρησκευτικούς συμβολισμούς. Τα χαρακτηριστικά του εκάστοτε τοπίου φαίνεται ότι εξέφραζαν τον ιερό τόπο. Κάθε τόπος είχε θρησκευτική σημασία διότι συνδεόταν με τη λατρεία του φεγγαριού. Το αρχαίο θέατρο από τη γέννηση του είχε έναν έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα αφού χρησίμευε για να λαμβάνουν χώρα οι παραστάσεις προς τιμήν του Διονύσου. Η παρουσία όχι μόνο του Διονύσου, αλλά και των υπολοίπων θεών που δέσποζε στην ελληνική σκέψη, δεν θα μπορούσε να λείπει και από το ελληνικό θέατρο. Έτσι, οι δραματικοί αγώνες φανέρωναν τους άρρηκτους δεσμούς της τέχνης με την θεοκρατική σκέψη της αρχαιότητας και γι' αυτό το λόγο τα περισσότερα θέατρα χτίζονταν σε συνάφεια με χώρους ιερών. Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου βρίσκεται στον ιερό χώρο του Ασκληπιείου. Το αρχαίο θέατρο των Δελφών είναι χτισμένο μέσα στο ιερό του Πυθίου Απόλλωνος, ενώ το θέατρο της Ερέτριας είναι χτισμένο κοντά στον αρχαίο ναό του Διονύσου.
Σύγχρονες αναστηλώσεις των θεάτρων
Αρκετά από τα αρχαία ελληνικά θέατρα έχουν υποστεί αναστηλωτικές διαδικασίες προκειμένου να φιλοξενήσουν θεατρικές εκδηλώσεις, παραστάσεις και μουσικές συναυλίες. Βασικός στόχος των αναστηλωτικών επεμβάσεων είναι η προστασία των μνημείων, η ανάδειξη της ιστορικής και πολιτιστικής τους αξίας, η δομική αποκατάστασή τους, καθώς και η αποκατάσταση της αρχικής γεωμετρίας τους, προκειμένου οι σύγχρονοι επισκέπτες να μπορέσουν να κατανοήσουν την αρχική μορφή και λειτουργία τους. Για παράδειγμα το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου δέχτηκε μεγάλης κλίμακας εργασίες στο πλαίσιο της ανακατασκευής και αποκατάστασής του, ενώ το θέατρο της Δωδώνης αποχωματώθηκε πλήρως, και ανατοποθετήθηκαν με γρήγορο ρυθμό εδώλια στα διαζώματα του. Πρόσφατα επίσης, ολοκληρώθηκε και η μελέτη για την αναστήλωση του αρχαίου θεάτρου της Σπάρτης που είναι ένα από τα μεγαλύτερα στον ελλαδικό χώρο.
Οφέλη και κίνδυνοι που προκύπτουν από την επαναλειτουργία των αρχαίων θεάτρων
Η χρήση των αρχαίων θεάτρων για σύγχρονες παραστάσεις μοιάζει σε πολλούς σαν αποτέλεσμα μιας φυσικής εξέλιξης που αντικατοπτρίζει την αδιάκοπτη συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού. Η παρακολούθηση των θεατρικών δρώμενων μέσα σε ένα αρχαίο χώρο είναι πάντα μια σπουδαία εμπειρία για το θεατή, που τον ωθεί να νιώσει το δεσμό μεταξύ αρχαίας και σύγχρονης δημιουργίας. Παράλληλα τα αρχαία θέατρα γίνονται το επίκεντρο δύο σημαντικών ιστορικών συναντήσεων: της κοινωνίας των πολιτών από τη μια μεριά με την οικονομία του τουρισμού, του περιβάλλοντος και του πολιτισμού, από την άλλη
Παρ' όλα αυτά όμως, οι κίνδυνοι που προκύπτουν από τις εργασίες ανακατασκευής και αναστήλωσης είναι αρκετοί και μοιάζουν να ξεπερνούν τα οφέλη. Κάθε παλαιό μνημείο είναι ευαίσθητο, πόσο μάλλον τα θέατρα, τα περισσότερα απ' τα οποία έχουν ήδη υποστεί τροποποιήσεις από τα αρχαία χρόνια. Ό,τι απομένει είναι δύσκολο να αντέξει στο χρόνο και να αντιμετωπίσει τις φυσικές αιτίες που επιτείνουν τη φθορά. Επίσης πολλά θέατρα στην Ελλάδα αποκαθίστανται με πολύ βιαστικό τρόπο για να ανταποκριθούν στις ανάγκες που προκύπτουν χωρίς πρώτα να μελετηθούν προσεκτικά, όπως το αρχαίο θέατρο του Ορχομενού (εικ.10). Άλλα μάλιστα συμπληρώνονται με βιαστικό τρόπο χωρίς να τηρηθεί η πρέπουσα διαδικασία αναστήλωσης, όπως το αρχαίο θέατρο της Δωδώνης. Αυτές οι ενέργειες, που σημειωτέον τις περισσότερες φορές έχουν στόχο το κέρδος, στην ουσία καταστρέφουν την αρχαιολογική αξία των μνημείων.
Τα αρχαία ελληνικά θέατρα και οι αξίες του σύγχρονου ελληνισμού
Ο σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός αποτελεί γέννημα της αρχαίας ελληνικής ιστορίας γεγονός που μας το υπενθυμίζουν εκτός των άλλων και τα αρχαία θέατρα. Οι αξίες του αρχαίου ελληνικού πνεύματος όπως η δικαιοσύνη, η ισότητα, η κρίση, η χάρη, η κομψότητα, η ομορφιά αποτελούν αξίες που ασπάζεται σε μεγάλο βαθμό και ο νέος ελληνισμός. Πάνω απ' όλα το θέατρο αποτελούσε και αποτελεί χώρο έκφρασης της δημοκρατίας και της ισότητας. Κορυφαία δε αξία που προβάλλει είναι αυτή της παιδείας που αποτελεί πανανθρώπινο ζητούμενο και μέγιστο αγαθό. Το θέατρο ήταν και θα είναι σπουδαίο μέσο εκπαίδευσης και διδασκαλίας που μας βοηθά να κατανοήσουμε την ιστορία μας.
Αρχές ορθής πολιτιστικής διαχείρισης που πρέπει να διέπουν την χρήση των αρχαίων θεάτρων
Τα αρχαία ελληνικά θέατρα αποτελούν κοσμήματα ανεκτίμητης αξίας. Η αξία τους αυτή υπαγορεύει ορισμένες αρχές ορθής πολιτιστικής διαχείρισης που πρέπει να τηρούνται απαρέγκλιτα απ' όλους, τους επισκέπτες, τους πολιτικούς, τους πολιτιστικούς παράγοντες, τους επιστήμονες και τους καλλιτέχνες. Πρωτοβουλίες όπως αυτή του σωματείου «Διάζωμα» που βασικό στόχο έχουν την προστασία και την ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων είναι αξιέπαινες και πρέπει να υποστηριχθούν με κάθε τρόπο. Αρχικά, απαραίτητη κρίνεται η πλήρης μελέτη των θεάτρων και η δημοσίευση τους που θα συνοδεύεται από εικαστική τεκμηρίωση και σωστή ιστορική ερμηνεία. Πρέπει ν' αποφεύγονται οι βιαστικές και αντιδεοντολογικές αναστηλώσεις που βάζουν σε κίνδυνο όχι μόνο τα μνημεία, αλλά πολλές φορές και τη σωματική ακεραιότητα των θεατών. Με αυτό τον τρόπο θα αποφευχθούν μοιραία λάθη του παρελθόντος, μιας και αρκετά μνημεία στη χώρα μας «υποφέρουν» από κάκιστης ποιότητας προσθήκες και πρόχειρες τροποποιήσεις όπως το αρχαίο θέατρο των Φιλίππων, στο οποίο η βιαστική ανασύνθεση των σειρών του κοίλου επέφερε δυσάρεστα τελικά αποτελέσματα. Για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι πρέπει να βρεθούν πόροι που θα συντείνουν στην ανάδειξη και προστασία αυτών των μνημείων. Όλη η κοινωνία πρέπει να ενημερωθεί για την κατάσταση των αρχαίων θεάτρων, ούτως ώστε αυτά να κοινωνικοποιηθούν και να ενταχθούν στην καθημερινή μας ζωή. Η διαδικασία αυτή θα συντελέσει όχι μόνο στην αύξηση του πλούτου των δραστηριοτήτων που μας προσφέρουν τα θέατρα, αλλά και στη βιώσιμη ανάπτυξη της Ελλάδας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Μας προκαλεί βαθιά εντύπωση το γεγονός ότι παρ' όλο που οι αρχαίοι μας πρόγονοι δεν είχαν την τεχνολογία των ημερών μας, κατόρθωσαν να δημιουργήσουν αθάνατα μνημεία εκπληκτικής αισθητικής. Ωστόσο, η μελέτη για την παρούσα εργασία, μάς βοήθησε να θυμηθούμε το γεγονός πως «οι πρόγονοι μας ήταν περισσότερο φιλόσοφοι και λιγότερο επιστήμονες». Οι σύγχρονες όμως αναστηλώσεις, αναδομήσεις και ανακατασκευές των αρχαίων θεάτρων αρκετές φορές πληγώνουν την κληρονομιά του παρελθόντος με μόνιμο τρόπο. Για το λόγο αυτό πρέπει να κατανοήσουμε τι μας προσφέρει μια θεατρική παράσταση όταν ανεβαίνει σε έναν αρχαίο χώρο που είναι φορτισμένος με ιστορία και συναίσθημα. Θα κλείσουμε την εργασία με την ευχή τα αρχαία θέατρα να γνωρίσουν στο μέλλον περισσότερο ουσιαστικό ενδιαφέρον απ' ότι στο παρελθόν, και να συνεχίσουν να προσφέρουν ανάσες πολιτισμού για πολλά χρόνια ακόμα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Γιαννόπουλος, Κατσιαμπούρα, Κουκουζέλη, Εισαγωγή στον ελληνικό πολιτισμό. Σημαντικοί σταθμοί του ελληνικού πολιτισμού, τ. Β΄, ΕΑΠ, Πάτρα 2000.
Μπούρας. Χ., Μαθήματα ιστορίας της αρχιτεκτονικής, τ. Α΄, Συμμετρία, Αθήνα 1999.
Παπαγιαννοπούλου, Σουέρεφ, Πλάντζος, Τέχνες Ι: Εικαστικές τέχνες, επισκόπηση ελληνικής αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας. Προϊστορική και κλασική τέχνη, τ. Α΄, ΕΑΠ, Πάτρα 1999.
Φιλιππίδης. Δ., Τέχνες Ι: Ελληνικές εικαστικές τέχνες, Επισκόπηση της ελληνικής αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας. Ιστορία της ελληνικής αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας, τ. Δ΄, ΕΑΠ, Πάτρα 2001.
kranos
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Η 25χρονη έγκυος που τρώει μόνο μπανάνες!
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Στον "αέρα" ο προϋπολογισμός... !!!
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
