2013-11-19 16:03:05
Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης Δικηγόρος Αθηνών
Τα φορολογικά στοιχεία αποτελούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα κατά την έννοια του άρθρου 2 στοιχ. α του ν. 2472/1997. Η δε πρόσβαση σε αυτά ως μια μορφή επεξεργασίας, επιτρέπεται κατ αρχήν, σύμφωνα με το άρθρο 5 του ν. 2472/1997, όταν το υποκείμενο των δεδομένων έχει δώσει τη συγκατάθεσή του και κατ εξαίρεση όταν συντρέχει κάποια από τις βάσεις νομιμότητας της επεξεργασίας της παραγράφου 2 του άρθρου 5 του ανωτέρω νόμου.
Εν τούτοις, αναφορικά με τα φορολογικά στοιχεία τυγχάνει εφαρμογής ο ειδικότερος νόμος 2238/1994, ήτοι ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ), ο οποίος εισάγει ειδικό απόρρητο για μια σειρά φορολογικών δεδομένων, με συνέπεια να αποκλείεται η εφαρμογή των διατάξεων του ν. 2472/1997 ως προς τα στοιχεία αυτά. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 85 παρ. 2 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 2238/1994), οι φορολογικές δηλώσεις, τα φορολογικά στοιχεία καθώς και κάθε στοιχείο του φακέλου που έχει σχέση με τη φορολογία ή άπτεται αυτής είναι απόρρητα και δεν επιτρέπεται η γνωστοποίησή τους σε οποιονδήποτε άλλον εκτός από τον φορολογούμενο στον οποίο αυτά αφορούν. Ενώ, η παρ. 5 απαριθμεί αποκλειστικά ειδικές περιπτώσεις εξαιρέσεων από το φορολογικό απόρρητο.
Εξάλλου, σύμφωνα με την παράγραφο 3 του ιδίου άρθρου, ο προιστάμενος της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας συντάσσει κάθε έτος, με βάση τις δηλώσεις που του επιδίδονται, κατάλογο φορολογουμένων, ο οποίος περιέχει το ονοματεπώνυμο, τον τίτλο και τα λοιπά στοιχεία τους, το καθαρό εισόδημα , το συνολικό καθαρό εισόδημα το οποίο υπόκειται σε φορολογία καθώς και το φόρο που αναλογεί σε αυτό. Ο κατάλογος αυτός τοποθετείται σε πρόσφορη θέση στο κατάστημα της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας των δήμων ή κοινοτήτων όπου εδρεύει η δημόσια οικονομική υπηρεσία, ώστε να μπορεί να λαμβάνει γνώση αυτού οποιοσδήποτε. Επιτρέπεται η έκδοση καταλόγων των φορολογουμένων όλης της χώρας, καθώς και η δημοσίευσή τους στις εφημερίδες. Ο κατάλογος είναι διαθέσιμος στο διαδικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων. Η πρόσβαση στον κατάλογο γίνεται κατόπιν ταυτοποίησης του χρήστη και περιορίζεται με βάση συγκεκριμένα ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών καθορίζονται όλες οι αναγκαίες λεπτομέρειες για την πρόσβαση στον κατάλογο αυτόν.
Περαιτέρω στην παράγραφο 4 του ιδίου άρθρου προβλέπεται ότι τα στοιχεία που αναφέρονται στους καταλόγους των φορολογουμένων δεν αποτελούν απόρρητο και ο προϊστάμενος της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας υποχρεούται να χορηγεί, ύστερα από αίτηση, βεβαίωση για τα στοιχεία αυτά σε οποιονδήποτε τρίτο ο οποίος έχει έννομο συμφέρον και το αποδεικνύει.
Εκ των προαναφερθέντων συνάγεται ότι μόνο για τις περιπτώσεις των στοιχείων που αναφέρονται στην παρ. 3 του άρθρου 85 του ΚΦΕ, οι οποίες δεν καλύπτονται από το φορολογικό απόρρητο και υπόκεινται στην προβλεπόμενη από την παρ. 4 του ιδίου άρθρου δημοσιότητα, δύναται να χορηγηθεί πρόσβαση σε αυτά τα στοιχεία τρίτου, εφόσον ο αιτών επικαλείται και αποδεικνύει έννομο συμφέρον, το οποίο και απευθύνεται στον οικείο έφορο, που είναι αρμόδιος να προβεί στην κρίση αυτή (με εφαρμογή του άρθρου 5 παρ. 2 στοιχ. ε του ν. 2472/1997).
Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί ότι, εάν πρόκειται για πρόσβαση σε φορολογικά στοιχεία προσώπου μη ευρισκόμενου πλέον εν ζωή, δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του ν. 2472/1997.
Όσον αφορά την πρόσβαση σε στοιχεία και πληροφορίες φορολογικού και οικονομικού ενδιαφέροντος φυσικών προσώπων, που τηρούνται από διάφορες δημόσιες αρχές και φορείς του δημοσίου, αλλά και ιδιωτικού τομέα, υφίσταται εκ του νόμου υποχρέωση για παροχή και διαβίβαση των στοιχείων αυτών άνευ ετέρου στο Υπουργείο Οικονομικών, εφόσον οι πληροφορίες αυτές είναι αναγκαίες κατά τη διαδικασία του δημόσιου φορολογικού ελέγχου και διασταυρώσεων, όπως προβλέπεται από το άρθρο 82 παρ. 2 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, όπως τροποποιήθηκε από τις διατάξεις του άρθρου 32 παρ. 3 ν. 3986/2011 σχετικά με τα επείγοντα μέτρα εφαρμογής Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015 (ΦΕΚ 152, Α 01/07/2011). Επιπλέον, αυτή η μορφή επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων για τους σκοπούς της διάταξης αυτής δεν προϋποθέτει ενημέρωση και συγκατάθεση του φυσικού προσώπου του οποίου τα δεδομένα διαβιβάζονται, ούτε άδεια της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων.
Συνεπώς, λαμβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω ρυθμίσεις του άρθρου 82 παρ. 2 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, η διαβίβαση απλών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών επιτρέπεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 5 παρ. 2 στοιχ. β΄ του ν. 2472/1997 – επεξεργασία που επιτρέπεται ανεξάρτητα από τη συγκατάθεση του ενδιαφερομένου υποκειμένου, καθόσον είναι αναγκαία για την εκπλήρωση υποχρεώσεως του υπευθύνου επεξεργασίας, η οποία επιβάλλεται από το νόμο.
Σημειώνεται, επίσης, ότι και στις περιπτώσεις που ζητείται διαβίβαση ευαίσθητων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από υπηρεσίες και φορείς που τηρούν αρχείο ευαίσθητων δεδομένων, αυτή επιτρέπεται βάσει του άρθρου 7 παρ. 2 στοιχ. (ε) του ν. 2472/1997 ανεξάρτητα από τη συγκατάθεση των υποκειμένων τους, καθόσον η επεξεργασία αυτή (διαβίβαση) εκτελείται από δημόσια αρχή και είναι αναγκαία για την άσκηση δημόσιου φορολογικού ελέγχου. Ειδικότερα δε, σύμφωνα με το άρθρο 82 παρ. 2 του ΚΦΕ, οι δημόσιες αρχές αλλά και τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, ως υπεύθυνοι επεξεργασίας, υποχρεούνται να διαβιβάζουν στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών ευαίσθητα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, που τηρούνται στα αρχεία τους, για το σκοπό της άσκησης δημόσιου φορολογικού ελέγχου. Για αυτή τη μορφή επεξεργασίας δεν απαιτείται, όπως προαναφέρθηκε, συγκατάθεση αλλά ούτε και ενημέρωση των υποκειμένων των δεδομένων κατά τις διατάξεις του άρθρου 11 παρ. 3 του ν. 2472/1997. Επιπλέον, δεν απαιτείται άδεια της Αρχής προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Πρόσβαση κληρονόμου στα φορολογικά στοιχεία αποβιώσαντος για το σκοπό της κληρονομίας:
Από την πλευρά της νομοθεσίας για τα προσωπικά δεδομένα δεν υπάρχει κώλυμα για πρόσβαση σε οποιαδήποτε φορολογικά στοιχεία (έστω και σε αυτά που εμπίπτουν στο φορολογικό απόρρητο του άρθρου 85 παρ. 2 του ΚΦΕ), καθώς ο νόμος για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα εφαρμόζεται μόνο σε ζώντα φυσικά πρόσωπα.
Πρόσβαση τρίτου ατόμου σε φορολογικά στοιχεία άλλου φυσικού προσώπου μεταξύ των οποίων υφίσταται δικαστική αντιδικία:
Επιτρέπεται η πρόσβαση μόνο στα στοιχεία εκείνα που δεν καλύπτονται από το φορολογικό απόρρητο και μόνο εφόσον υπάρχει επίκληση και απόδειξη του υπέρτερου έννομου συμφέροντος (π.χ. δικόγραφο ασκηθείσας αγωγής).
Διαβίβαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα φυσικού προσώπου στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών,από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς:
Επιτρέπεται,ακόμη και στην περίπτωση των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων βάσει του άρθρου 82 παρ. 2 του ΚΦΕ. Tromaktiko
Τα φορολογικά στοιχεία αποτελούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα κατά την έννοια του άρθρου 2 στοιχ. α του ν. 2472/1997. Η δε πρόσβαση σε αυτά ως μια μορφή επεξεργασίας, επιτρέπεται κατ αρχήν, σύμφωνα με το άρθρο 5 του ν. 2472/1997, όταν το υποκείμενο των δεδομένων έχει δώσει τη συγκατάθεσή του και κατ εξαίρεση όταν συντρέχει κάποια από τις βάσεις νομιμότητας της επεξεργασίας της παραγράφου 2 του άρθρου 5 του ανωτέρω νόμου.
Εν τούτοις, αναφορικά με τα φορολογικά στοιχεία τυγχάνει εφαρμογής ο ειδικότερος νόμος 2238/1994, ήτοι ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ), ο οποίος εισάγει ειδικό απόρρητο για μια σειρά φορολογικών δεδομένων, με συνέπεια να αποκλείεται η εφαρμογή των διατάξεων του ν. 2472/1997 ως προς τα στοιχεία αυτά. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 85 παρ. 2 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 2238/1994), οι φορολογικές δηλώσεις, τα φορολογικά στοιχεία καθώς και κάθε στοιχείο του φακέλου που έχει σχέση με τη φορολογία ή άπτεται αυτής είναι απόρρητα και δεν επιτρέπεται η γνωστοποίησή τους σε οποιονδήποτε άλλον εκτός από τον φορολογούμενο στον οποίο αυτά αφορούν. Ενώ, η παρ. 5 απαριθμεί αποκλειστικά ειδικές περιπτώσεις εξαιρέσεων από το φορολογικό απόρρητο.
Εξάλλου, σύμφωνα με την παράγραφο 3 του ιδίου άρθρου, ο προιστάμενος της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας συντάσσει κάθε έτος, με βάση τις δηλώσεις που του επιδίδονται, κατάλογο φορολογουμένων, ο οποίος περιέχει το ονοματεπώνυμο, τον τίτλο και τα λοιπά στοιχεία τους, το καθαρό εισόδημα , το συνολικό καθαρό εισόδημα το οποίο υπόκειται σε φορολογία καθώς και το φόρο που αναλογεί σε αυτό. Ο κατάλογος αυτός τοποθετείται σε πρόσφορη θέση στο κατάστημα της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας των δήμων ή κοινοτήτων όπου εδρεύει η δημόσια οικονομική υπηρεσία, ώστε να μπορεί να λαμβάνει γνώση αυτού οποιοσδήποτε. Επιτρέπεται η έκδοση καταλόγων των φορολογουμένων όλης της χώρας, καθώς και η δημοσίευσή τους στις εφημερίδες. Ο κατάλογος είναι διαθέσιμος στο διαδικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων. Η πρόσβαση στον κατάλογο γίνεται κατόπιν ταυτοποίησης του χρήστη και περιορίζεται με βάση συγκεκριμένα ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών καθορίζονται όλες οι αναγκαίες λεπτομέρειες για την πρόσβαση στον κατάλογο αυτόν.
Περαιτέρω στην παράγραφο 4 του ιδίου άρθρου προβλέπεται ότι τα στοιχεία που αναφέρονται στους καταλόγους των φορολογουμένων δεν αποτελούν απόρρητο και ο προϊστάμενος της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας υποχρεούται να χορηγεί, ύστερα από αίτηση, βεβαίωση για τα στοιχεία αυτά σε οποιονδήποτε τρίτο ο οποίος έχει έννομο συμφέρον και το αποδεικνύει.
Εκ των προαναφερθέντων συνάγεται ότι μόνο για τις περιπτώσεις των στοιχείων που αναφέρονται στην παρ. 3 του άρθρου 85 του ΚΦΕ, οι οποίες δεν καλύπτονται από το φορολογικό απόρρητο και υπόκεινται στην προβλεπόμενη από την παρ. 4 του ιδίου άρθρου δημοσιότητα, δύναται να χορηγηθεί πρόσβαση σε αυτά τα στοιχεία τρίτου, εφόσον ο αιτών επικαλείται και αποδεικνύει έννομο συμφέρον, το οποίο και απευθύνεται στον οικείο έφορο, που είναι αρμόδιος να προβεί στην κρίση αυτή (με εφαρμογή του άρθρου 5 παρ. 2 στοιχ. ε του ν. 2472/1997).
Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί ότι, εάν πρόκειται για πρόσβαση σε φορολογικά στοιχεία προσώπου μη ευρισκόμενου πλέον εν ζωή, δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του ν. 2472/1997.
Όσον αφορά την πρόσβαση σε στοιχεία και πληροφορίες φορολογικού και οικονομικού ενδιαφέροντος φυσικών προσώπων, που τηρούνται από διάφορες δημόσιες αρχές και φορείς του δημοσίου, αλλά και ιδιωτικού τομέα, υφίσταται εκ του νόμου υποχρέωση για παροχή και διαβίβαση των στοιχείων αυτών άνευ ετέρου στο Υπουργείο Οικονομικών, εφόσον οι πληροφορίες αυτές είναι αναγκαίες κατά τη διαδικασία του δημόσιου φορολογικού ελέγχου και διασταυρώσεων, όπως προβλέπεται από το άρθρο 82 παρ. 2 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, όπως τροποποιήθηκε από τις διατάξεις του άρθρου 32 παρ. 3 ν. 3986/2011 σχετικά με τα επείγοντα μέτρα εφαρμογής Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015 (ΦΕΚ 152, Α 01/07/2011). Επιπλέον, αυτή η μορφή επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων για τους σκοπούς της διάταξης αυτής δεν προϋποθέτει ενημέρωση και συγκατάθεση του φυσικού προσώπου του οποίου τα δεδομένα διαβιβάζονται, ούτε άδεια της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων.
Συνεπώς, λαμβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω ρυθμίσεις του άρθρου 82 παρ. 2 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, η διαβίβαση απλών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών επιτρέπεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 5 παρ. 2 στοιχ. β΄ του ν. 2472/1997 – επεξεργασία που επιτρέπεται ανεξάρτητα από τη συγκατάθεση του ενδιαφερομένου υποκειμένου, καθόσον είναι αναγκαία για την εκπλήρωση υποχρεώσεως του υπευθύνου επεξεργασίας, η οποία επιβάλλεται από το νόμο.
Σημειώνεται, επίσης, ότι και στις περιπτώσεις που ζητείται διαβίβαση ευαίσθητων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από υπηρεσίες και φορείς που τηρούν αρχείο ευαίσθητων δεδομένων, αυτή επιτρέπεται βάσει του άρθρου 7 παρ. 2 στοιχ. (ε) του ν. 2472/1997 ανεξάρτητα από τη συγκατάθεση των υποκειμένων τους, καθόσον η επεξεργασία αυτή (διαβίβαση) εκτελείται από δημόσια αρχή και είναι αναγκαία για την άσκηση δημόσιου φορολογικού ελέγχου. Ειδικότερα δε, σύμφωνα με το άρθρο 82 παρ. 2 του ΚΦΕ, οι δημόσιες αρχές αλλά και τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, ως υπεύθυνοι επεξεργασίας, υποχρεούνται να διαβιβάζουν στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών ευαίσθητα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, που τηρούνται στα αρχεία τους, για το σκοπό της άσκησης δημόσιου φορολογικού ελέγχου. Για αυτή τη μορφή επεξεργασίας δεν απαιτείται, όπως προαναφέρθηκε, συγκατάθεση αλλά ούτε και ενημέρωση των υποκειμένων των δεδομένων κατά τις διατάξεις του άρθρου 11 παρ. 3 του ν. 2472/1997. Επιπλέον, δεν απαιτείται άδεια της Αρχής προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Πρόσβαση κληρονόμου στα φορολογικά στοιχεία αποβιώσαντος για το σκοπό της κληρονομίας:
Από την πλευρά της νομοθεσίας για τα προσωπικά δεδομένα δεν υπάρχει κώλυμα για πρόσβαση σε οποιαδήποτε φορολογικά στοιχεία (έστω και σε αυτά που εμπίπτουν στο φορολογικό απόρρητο του άρθρου 85 παρ. 2 του ΚΦΕ), καθώς ο νόμος για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα εφαρμόζεται μόνο σε ζώντα φυσικά πρόσωπα.
Πρόσβαση τρίτου ατόμου σε φορολογικά στοιχεία άλλου φυσικού προσώπου μεταξύ των οποίων υφίσταται δικαστική αντιδικία:
Επιτρέπεται η πρόσβαση μόνο στα στοιχεία εκείνα που δεν καλύπτονται από το φορολογικό απόρρητο και μόνο εφόσον υπάρχει επίκληση και απόδειξη του υπέρτερου έννομου συμφέροντος (π.χ. δικόγραφο ασκηθείσας αγωγής).
Διαβίβαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα φυσικού προσώπου στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών,από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς:
Επιτρέπεται,ακόμη και στην περίπτωση των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων βάσει του άρθρου 82 παρ. 2 του ΚΦΕ. Tromaktiko
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ο φονικός τυφώνας της Σαρδηνίας έρχεται στην Ελλάδα!
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ένα smartphone από πρώην εργαζόμενους της Nokia
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
