2012-04-14 09:48:59
Του Κώστα Ράπτη
Θα σημαίνει ο 21ος αιώνας τον τερματισμό της μακραίωνης παρουσίας των Χριστιανών στη Μέση Ανατολή, τη γενέθλια γη της Χριστιανικής θρησκείας; Καθώς η περιοχή μαστίζεται από την αναταραχή, την αβεβαιότητα, την ενίσχυση του θρησκευτικού φανατισμού και συχνά τις ένοπλες συγκρούσεις, οι μειονότητες αποδεικνύονται διπλά ευάλωτες –πόσω μάλλον όταν με την ίδια τους την ύπαρξη διαψεύδουν τα στερεότυπα της «σύγκρουσης των πολιτισμών», αποδεικνύοντας την συνθετότητα και πολυμορφία του λεγόμενου «αραβο-μουσουλμανικού κόσμου».
Στην Αίγυπτο, τα οκτώ εκατομμύρια των Κοπτών αντιπροσωπεύουν το 10% του συνολικού πληθυσμού και συνιστούν την μεγαλύτερη σε απόλυτους αριθμούς χριστιανική κοινότητα της ευρύτερης περιοχής. Στον Λίβανο, οι διαιρεμένοι σε 12 διαφορετικά δόγματα Χριστιανοί (με ισχυρότερους τους Μαρωνίτες, αρχαία κοινότητα συριακού τυπικού, η οποία βρίσκεται σε κοινωνία με τη Ρώμη), αποτελούσαν μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες την πλειονότητα του πληθυσμού και κατέχουν ακόμη το ήμισυ των βουλευτικών εδρών και των υπουργικών θώκων, καθώς και την Προεδρία της Δημοκρατίας
. Στη Συρία, την Ιορδανία και τα Παλαιστινιακά Εδάφη οι Χριστιανοί (κυρίως Ελληνορθόδοξοι) αντιπροσωπεύουν περί το 7% του πληθυσμού και διαθέτουν ορισμένα θεσμικά προνόμια (π.χ. τη δημαρχία της Βηθλεέμ ή εγγυημένο αριθμό βουλευτικών εδρών στο Χασεμιτικό Βασίλειο). Στο Ιράκ, οι Χαλδαίοι (κλάδος της αρχαίας νεστοριανής εκκλησίας που ενώθηκε με τη Ρώμη) έφθασαν να αναδείξουν τον αντιπρόεδρο του Saddam Hussein, Tariq Aziz.
H ποικιλομορφία των δογμάτων και των δικαιοδοσιών είναι μεγάλη: εκτός από τα ελληνορθόδοξα («Rum») πατριαρχεία της Αλεξάνδρειας, της Αντιόχειας και των Ιεροσολύμων, και τις λεγόμενες «προχαλκηδόνιες» (γιατί δεν αναγνώρισαν την Οικουμενική Σύνοδο της Χακηδόνας) εκκλησίες των Κοπτών, των Συρο-ιακωβιτών και των Αρμενίων, με το «Καθολικάτο της Κιλικίας» που εδρεύει στον Λίβανο, υπάρχουν οι ποικίλες εκδοχές Καθολικισμού, λατινικού ρυθμού ή «ουνίτικες» (Κοπτο-καθολικοί, Συρο-καθολικοί, Αρμενο-καθολικοί, Μαρωνίτες, Χαλδαίοι καθώς και οι ελληνόρυθμοι «Μελχίτες»), αλλά και Αγγλικανοί ή Προτεστάντες.
Ωστόσο, η αίσθηση της κοινής μοίρας είναι έντονη σε όλους αυτούς, όπως και η ταύτιση με το αραβικό έθνος (με την πιθανή εξαίρεση των Μαρωνιτών, πολλοί εκ των οποίων ισχυρίζονται ότι αποτελούν απογόνους των αρχαίων Φοινίκων). Οι Κόπτες πρωτοστάτησαν στην Αιγυπτιακή Επανάσταση του 1919 εναντίον της Βρετανικής κυριαρχίας, ενώ σημαντικές μορφές του αραβικού εθνικισμού, από τον ιδρυτή του κόμματος Μπάαθ Michel Aflak μέχρι τον ιδρυτή του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης Georges Habbash, προέρχονταν από την ελληνορθόδοξη κοινότητα. Πρόκειται για μία πολιτική στάση, που ερμηνεύεται με βάση τα κοινωνικά χαρακτηριστικά των Αράβων Χριστιανών (μεσοστρώματα των αστικών κέντρων σε έντονο διάλογο με τα δυτικά διανοητικά ρεύματα).
Το 2009, Παλαιστίνιοι Χριστιανοί, λαϊκοί και κληρικοί (με πρώτους υπογράφοντες τον προηγούμενο Λατίνο Πατριάρχη Ιερουσαλήμ Michel Sabbah και τον Θεοδόσιο Hanna, μόνο Άραβα ιεράρχη του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων) συνέταξαν το «Kairos Palestine Document», μανιφέστο μιας παλαιστινιακής «θεολογίας της απελευθέρωσης», κατά το πρότυπο αντίστοιχου κειμένου που είχε συνταχθεί το 1985 στη Νότιο Αφρική επί απαρτχάιντ.
Ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα τα άλλοτε υψηλά ποσοστά του χριστιανικού στοιχείου στη Μέση Ανατολή άρχισαν να φθίνουν, λόγω της μικρότερης, σε σύγκριση με τους Μουσουλμάνους συνοίκους, γεννητικότητας, αλλά και της μετανάστευσης, κυρίως προς τη Βόρειο και Νότιο Αμερική (λ.χ. οι πολίτες των ΗΠΑ ή της Βραζιλίας με Αραβική καταγωγή υπολογίζονται σε εκατομμύρια).
Ωστόσο, αυτή η κάμψη έχει μετατραπεί κατά περιοχές σε πραγματική «έξοδο» κυρίως λόγω των πολεμικών περιπετειών: Οι Χριστιανοί του Ιράκ, που το 2003 ανέρχονταν σε ένα εκατομμύριο, έχουν ήδη περιορισθεί σε λιγότερους από 400.000: τουλάχιστον 1.000 έχουν φονευθεί, ενώ περισσότερες από 60 εκκλησίες έχουν δεχθεί επιθέσεις -με χειρότερη τη σφαγή στις 21 Οκτωβρίου 2010 60 ομήρων σε ναό της Βαγδάτης τον οποίο είχαν καταλάβει ένοπλοι ισλαμιστές.
Στη Συρία, όπου κυρίως έχουν συρρεύσει οι Ιρακινοί πρόσφυγες (σε ποσοστό 30% Χριστιανοί), οι εκεί χριστιανικές μειονότητες αναρωτιούνται με τρόμο αν πρόκειται και οι ίδιοι στο άμεσο μέλλον να γνωρίσουν την ίδια τύχη –εξ ού και η σχετική παθητικότητά τους στην εξέγερση εναντίον του καθεστώτος Assad.
Στον Λίβανο ο εμφύλιος πόλεμος του 1975-1990 έχει ήδη ανατρέψει τα δεδομένα, ενώ στα Παλαιστινιακά Εδάφη οι Χριστιανοί υφίστανται και αυτοί την ασφυξία της μακροχρόνιας κατοχής. Το Ισραήλ επαίρεται βέβαια ότι αποτελεί πόλο έλξης των Χριστιανών, ο αριθμός των οποίων έχει αυξηθεί στις 163.000 λόγω της εισροής μεταναστών από το Ρουμανία, τις Φιλιππίνες ή την πρώην ΕΣΣΔ, ωστόσο οι ηγέτες των χριστιανικών δογμάτων διαμαρτύρονται για τους θεσμικούς περιορισμούς που υφίστανται αλλά και για τη δράση εβραϊκών εξτρεμιστικών ομάδων που βεβηλώνουν κοιμητήρια κ.ο.κ.
Τέλος, στην Αίγυπτο, η Κοπτική κοινότητα βιώνει τη δύσκολη μετάβαση της μετά τον Mubarak εποχής και αναζητά τον διάδοχο του Πατριάρχη Shenuda, βλέποντας με ανησυχία τους ισλαμιστές να ενισχύονται πολιτικά και έχοντας νωπά στη μνήμη περιστατικά όπως η (αποδιδόμενη εκ των υστέρων στις μυστικές υπηρεσίες) βομβιστική επίθεση σε ναό της Αλεξάνδρειας την Πρωτοχρονιά του 2011, που άφησε πίσω της 23 νεκρούς.
Πηγή:www.capital.gr
Θα σημαίνει ο 21ος αιώνας τον τερματισμό της μακραίωνης παρουσίας των Χριστιανών στη Μέση Ανατολή, τη γενέθλια γη της Χριστιανικής θρησκείας; Καθώς η περιοχή μαστίζεται από την αναταραχή, την αβεβαιότητα, την ενίσχυση του θρησκευτικού φανατισμού και συχνά τις ένοπλες συγκρούσεις, οι μειονότητες αποδεικνύονται διπλά ευάλωτες –πόσω μάλλον όταν με την ίδια τους την ύπαρξη διαψεύδουν τα στερεότυπα της «σύγκρουσης των πολιτισμών», αποδεικνύοντας την συνθετότητα και πολυμορφία του λεγόμενου «αραβο-μουσουλμανικού κόσμου».
Στην Αίγυπτο, τα οκτώ εκατομμύρια των Κοπτών αντιπροσωπεύουν το 10% του συνολικού πληθυσμού και συνιστούν την μεγαλύτερη σε απόλυτους αριθμούς χριστιανική κοινότητα της ευρύτερης περιοχής. Στον Λίβανο, οι διαιρεμένοι σε 12 διαφορετικά δόγματα Χριστιανοί (με ισχυρότερους τους Μαρωνίτες, αρχαία κοινότητα συριακού τυπικού, η οποία βρίσκεται σε κοινωνία με τη Ρώμη), αποτελούσαν μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες την πλειονότητα του πληθυσμού και κατέχουν ακόμη το ήμισυ των βουλευτικών εδρών και των υπουργικών θώκων, καθώς και την Προεδρία της Δημοκρατίας
H ποικιλομορφία των δογμάτων και των δικαιοδοσιών είναι μεγάλη: εκτός από τα ελληνορθόδοξα («Rum») πατριαρχεία της Αλεξάνδρειας, της Αντιόχειας και των Ιεροσολύμων, και τις λεγόμενες «προχαλκηδόνιες» (γιατί δεν αναγνώρισαν την Οικουμενική Σύνοδο της Χακηδόνας) εκκλησίες των Κοπτών, των Συρο-ιακωβιτών και των Αρμενίων, με το «Καθολικάτο της Κιλικίας» που εδρεύει στον Λίβανο, υπάρχουν οι ποικίλες εκδοχές Καθολικισμού, λατινικού ρυθμού ή «ουνίτικες» (Κοπτο-καθολικοί, Συρο-καθολικοί, Αρμενο-καθολικοί, Μαρωνίτες, Χαλδαίοι καθώς και οι ελληνόρυθμοι «Μελχίτες»), αλλά και Αγγλικανοί ή Προτεστάντες.
Ωστόσο, η αίσθηση της κοινής μοίρας είναι έντονη σε όλους αυτούς, όπως και η ταύτιση με το αραβικό έθνος (με την πιθανή εξαίρεση των Μαρωνιτών, πολλοί εκ των οποίων ισχυρίζονται ότι αποτελούν απογόνους των αρχαίων Φοινίκων). Οι Κόπτες πρωτοστάτησαν στην Αιγυπτιακή Επανάσταση του 1919 εναντίον της Βρετανικής κυριαρχίας, ενώ σημαντικές μορφές του αραβικού εθνικισμού, από τον ιδρυτή του κόμματος Μπάαθ Michel Aflak μέχρι τον ιδρυτή του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης Georges Habbash, προέρχονταν από την ελληνορθόδοξη κοινότητα. Πρόκειται για μία πολιτική στάση, που ερμηνεύεται με βάση τα κοινωνικά χαρακτηριστικά των Αράβων Χριστιανών (μεσοστρώματα των αστικών κέντρων σε έντονο διάλογο με τα δυτικά διανοητικά ρεύματα).
Το 2009, Παλαιστίνιοι Χριστιανοί, λαϊκοί και κληρικοί (με πρώτους υπογράφοντες τον προηγούμενο Λατίνο Πατριάρχη Ιερουσαλήμ Michel Sabbah και τον Θεοδόσιο Hanna, μόνο Άραβα ιεράρχη του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων) συνέταξαν το «Kairos Palestine Document», μανιφέστο μιας παλαιστινιακής «θεολογίας της απελευθέρωσης», κατά το πρότυπο αντίστοιχου κειμένου που είχε συνταχθεί το 1985 στη Νότιο Αφρική επί απαρτχάιντ.
Ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα τα άλλοτε υψηλά ποσοστά του χριστιανικού στοιχείου στη Μέση Ανατολή άρχισαν να φθίνουν, λόγω της μικρότερης, σε σύγκριση με τους Μουσουλμάνους συνοίκους, γεννητικότητας, αλλά και της μετανάστευσης, κυρίως προς τη Βόρειο και Νότιο Αμερική (λ.χ. οι πολίτες των ΗΠΑ ή της Βραζιλίας με Αραβική καταγωγή υπολογίζονται σε εκατομμύρια).
Ωστόσο, αυτή η κάμψη έχει μετατραπεί κατά περιοχές σε πραγματική «έξοδο» κυρίως λόγω των πολεμικών περιπετειών: Οι Χριστιανοί του Ιράκ, που το 2003 ανέρχονταν σε ένα εκατομμύριο, έχουν ήδη περιορισθεί σε λιγότερους από 400.000: τουλάχιστον 1.000 έχουν φονευθεί, ενώ περισσότερες από 60 εκκλησίες έχουν δεχθεί επιθέσεις -με χειρότερη τη σφαγή στις 21 Οκτωβρίου 2010 60 ομήρων σε ναό της Βαγδάτης τον οποίο είχαν καταλάβει ένοπλοι ισλαμιστές.
Στη Συρία, όπου κυρίως έχουν συρρεύσει οι Ιρακινοί πρόσφυγες (σε ποσοστό 30% Χριστιανοί), οι εκεί χριστιανικές μειονότητες αναρωτιούνται με τρόμο αν πρόκειται και οι ίδιοι στο άμεσο μέλλον να γνωρίσουν την ίδια τύχη –εξ ού και η σχετική παθητικότητά τους στην εξέγερση εναντίον του καθεστώτος Assad.
Στον Λίβανο ο εμφύλιος πόλεμος του 1975-1990 έχει ήδη ανατρέψει τα δεδομένα, ενώ στα Παλαιστινιακά Εδάφη οι Χριστιανοί υφίστανται και αυτοί την ασφυξία της μακροχρόνιας κατοχής. Το Ισραήλ επαίρεται βέβαια ότι αποτελεί πόλο έλξης των Χριστιανών, ο αριθμός των οποίων έχει αυξηθεί στις 163.000 λόγω της εισροής μεταναστών από το Ρουμανία, τις Φιλιππίνες ή την πρώην ΕΣΣΔ, ωστόσο οι ηγέτες των χριστιανικών δογμάτων διαμαρτύρονται για τους θεσμικούς περιορισμούς που υφίστανται αλλά και για τη δράση εβραϊκών εξτρεμιστικών ομάδων που βεβηλώνουν κοιμητήρια κ.ο.κ.
Τέλος, στην Αίγυπτο, η Κοπτική κοινότητα βιώνει τη δύσκολη μετάβαση της μετά τον Mubarak εποχής και αναζητά τον διάδοχο του Πατριάρχη Shenuda, βλέποντας με ανησυχία τους ισλαμιστές να ενισχύονται πολιτικά και έχοντας νωπά στη μνήμη περιστατικά όπως η (αποδιδόμενη εκ των υστέρων στις μυστικές υπηρεσίες) βομβιστική επίθεση σε ναό της Αλεξάνδρειας την Πρωτοχρονιά του 2011, που άφησε πίσω της 23 νεκρούς.
Πηγή:www.capital.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ασχημα μπλεγμένος ο Σαχπατζίδης
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
