2014-01-09 16:35:47
Μαυροζαχαράκης Μανόλης
Πολιτικός Επιστήμονας –Κοινωνιολόγος
Η διττή δυναμική
Το έτος 2014 φορτίζεται με διττή δυναμική, ενίοτε συγκυριακή και άλλοτε ιστορική.
Αφενός το 2014 είναι έτος του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου και έτος των ευρωπαϊκών εκλογών, ενώ η Ελλάδα αναλαμβάνει την προεδρία της ΕΕ. Αυτό προσθέτει υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις επιτέλους ένα ευοίωνο και θετικό πολιτικό πέπλο πάνω από μια χώρα που βρίσκεται επί 7 συναπτά έτη σε συνεχή ύφεση ταλαιπωρούμενη από αλλεπάλληλα σκληρά πακέτα λιτότητας, εν μέρει αμφίβολης επεξεργασίας και στόχευσης.
Το 2014 είναι ένα έτος κρίσιμων πολιτικών αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά και στο εσωτερικό της χώρας.
Ως γνωστό η τρέχουσα δανειακή σύμβαση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τελειώνει τον Απρίλιο.
Πολλοί αναλυτές εικάζουν ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί άλλο ένα πακέτο διάσωσης συνδεδεμένο με νέα μέτρα λιτότητας.
Καθαρά λογικά προοιωνίζονται σκληρές διαπραγματεύσεις υπό το βάρος πολιτικών μετασχηματισμών και μετατοπίσεων όπως προδικάζουν τουλάχιστον οι δημοσκοπήσεις.
Αφετέρου, το 2014 παραπέμπει σε μια σειρά ιστορικών επετείων.
Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκίνησε πριν από 100 χρόνια , ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος πριν από 75 χρόνια , και μόλις πριν από 25 έπεσε το τείχος που χώριζε την Γερμανία κλείνοντας έτσι την τελευταία μεγάλη πληγή που άφησε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος.
Η πτώση του τείχους του Βερολίνου διαδραματίστηκε εν μέσω μιας περιόδου αναταραχών στην Ευρώπη, όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση και οι πολίτες όλων των χωρών του τότε «ανατολικού μπλόκ» εξεγέρθηκαν εναντίον ενός καθεστώτος των καταπιεστών και ιδιοτελών κρατικών ολιγαρχιών.
Σήμερα διαδηλώνει και διαμαρτύρεται το «μπλόκ των Νοτίων» σε ένα νέο τείχος που ανορθώθηκε από ένα καθεστώς λιτότητας που προκάλεσαν και πάλι κάποιες ολιγαρχίες, οι κερδοσκόποι των αγορών και κάποιες διαπλεκόμενες πολιτικές και κοινωνικές ελίτ.
Η οικονομία εναντίον στην πολιτική και στον πολιτισμό
Τα προκείμενα εγείρουν μνήμες συνδεδεμένες με αποτελεσματικές ρυθμιστικές πολιτικές. Όπως υπενθυμίζει ο Daniel Coen[1] οι δυτικές κοινωνίες αντέδρασαν στις αναταραχές του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου και της κρίσης του 1930 με ρυθμιστικά μέτρα απέναντι στον καπιταλισμό με αποτέλεσμα τελικά την ανάδυση της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς και του κράτους πρόνοιας. Η αναζήτηση του κέρδους αναχαιτίστηκε από συνεργατικές αξίες.
Από το 1980 και μετά αυτή η ισορροπία διαταράχτηκε υπέρ της καθαρής οικονομικής ισχύος καθιστώντας τον κόσμο μας αβίωτο υπό την έννοια ότι η οικονομία εκτοπίζει για χάρη της αποτελεσματικότητας τις αξίες κοινωνικής συνοχής και του «ηθικού ανθρώπου».
Όπως τονίζει ο Mark Mazower «στις δεκαετίες του 1980 και 1990, οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί σαγηνεύτηκαν από την ιδέα της ενίσχυσης του χρηματοπιστωτικού τομέα της παγκόσμιας οικονομίας, που εκείνη την εποχή θεωρούσαν ότι αντιπροσωπεύει το μέλλον. Ετσι περιόρισαν στο ιστορικά ελάχιστο τον έλεγχο του κεφαλαίου. Αλλά η νέα ουτοπία της παγκοσμιοποίησης, ειδικά στη χρηματοπιστωτική της πτυχή, αποκαλύφθηκε ένα δηλητηριασμένο ποτήρι. Σε αυτό το πλαίσιο εγγράφεται και η αρχιτεκτονική της νομισματικής ένωσης. Εκείνη την εποχή δεν έγινε αρκετή συζήτηση για την ακαμψία της και για το ζήτημα της ανάπτυξης. Ολοι στις Βρυξέλλες –και στο Βερολίνο- θα έπρεπε να έχουν ήδη αντιληφθεί ότι, αν η πορεία δεν αλλάξει, το ευρώ κινδυνεύει να αποδιοργανώσει ολόκληρο το ευρωπαϊκό σχέδιο» [2].
Εντός της Ευρωζώνης αναδύθηκε μια διάσταση μεταξύ χωρών δανειοδοτών και χωρών δανειοληπτριών μέσα από μια νέα δυναμική υπερεθνικών κοινωνικών ανισοτήτων η οποία αναταράσσει εμφανώς την συνοχή εντός και μεταξύ των χωρών[3], με αποτέλεσμα η Γερμανία να αναδειχτεί ως οικονομικά ισχυρότερη χώρα σε μια «συμπτωματική αυτοκρατορία» κατά τον Beck.
Κατά τον ίδιο η πολιτική της Merkel παραπέμπει στον Machiavelli υπό την έννοια ότι η ετοιμότητα της Γερμανίας να παραχωρήσει δάνεια χρησιμοποιείται ως μοχλός εξουσίας ο οποίος εξαναγκάζει τις δανειολήπτριες χώρες να εφαρμόσουν τους όρους των γερμανικών δημοσιονομικών προσταγών[4].
Σε κάθε περίπτωση φαίνεται να επαληθεύεται ο γεννηθείς στην Ρωσία φιλόσοφος Alexandre Kojève που προειδοποιούσε τους Γάλλους μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ότι η προτεσταντική Γερμανία θα αναδυθεί μέσα από τις στάχτες της με ειρηνικό και δημοκρατικό τρόπο σε πρότυπο μαθητή της Αμερικής και με την τεράστια οικονομική της ισχύ θα κυριαρχήσει την Ευρώπη υποβαθμίζοντας την Γαλλία σε δευτερογενή δύναμη[5].
Εντούτοις όπως τονίζει ο Ιταλός φιλόσοφος Giorgio Agamben[6] παρά την τεράστια οικονομική της υπεροχή και παρά την καθηλωτική της φιλοσοφική παράδοση, σήμερα η Γερμανία δεν είναι σε θέση να εμπνευστεί μια Ευρώπη που δεν θα θεμελιώνεται αποκλειστικά στην οικονομία και στο ευρώ.
Ο τρόπος με τον οποίο συγκροτείται σήμερα η Ευρώπη κατά τον Agambenείναι καθαρά οικονομικός και αυτό σημαίνει ότι αγνοούνται οι πνευματικές , πολιτισμικές , πολιτικές αλλά και νομικές της ρίζες. .
Ο φιλόσοφος[7]διατείνεται ότι η Ευρώπη όπως λειτουργεί σήμερα με καθαρά οικονομικούς όρους ομογενοποιεί τους πολιτισμούς στο όνομα της ισοπεδωτικής δύναμης της οικονομίας. Αυτό σημαίνει ότι οι συγγενικές διαφοροποιήσεις στον τρόπο ζωής , στον πολιτισμό και στην θρησκεία ισοπεδώνονται. Ωστόσο τα οικονομικά συμφέροντα αντικατοπτρίζουν εκ φύσεως μόνο τα συμφέροντα μιας μειοψηφίας των πλουσίων ενώ η πλειοψηφία υποφέρει. Στην πλειοψηφία των μη εχόντων και φτωχών επιβάλλονται τα συμφέροντα μιας μειοψηφίας τα οποία συνήθως ταυτίζονται με τα συμφέροντα ενός μεμονωμένου έθνους, και συγκεκριμένα της Γερμανίας.
Για τον Agamben , ο ανταγωνισμός στην καρδιά της Ευρώπης δεν αναπαριστάνεται από την σύγκρουση των ελίτ όλων των εθνών ενάντια στους υπόλοιπους. Αλλά από την αντίθεση έθνους κατά έθνους , πολιτισμού κατά πολιτισμού. Η σύγκρουση τεκμαίρεται μεταξύ των PIGS ( Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία, κ.ά.) και των και των FANGS (Φινλανδία, Αυστρία, την Ολλανδία και τη Γερμανία κ.ά.).
Όπως γράφει ο ίδιος « όχι μόνο δεν έχει νόημα, να ζητήσει κανείς από έναν Έλληνα η Ιταλό να ζήσει σαν ένας Γερμανός , αλλά ακόμα κι αν αυτό ήταν δυνατόν, θα οδηγούσε στην καταστροφήτης πολιτιστικής κληρονομιάς που υπάρχειως τρόπος ζωής. Μια πολιτική ένωση που προτιμά να αγνοεί τον τρόπο ζωής όχι μόνο δεν θα έχει διάρκεια αλλά δεν θα μπορέσει ποτέ να καθιερωθεί ως τέτοια» [8].
Με διαφορετικό τρόπο προσεγγίζεται το πρόβλημα από τον Colin Croucho οποίος τονίζει ότι «δεν είναι τα κράτη αυτά που βρίσκονται σε ανταγωνισμό μεταξύ τους, αλλά οι επιχειρήσεις, οι οποίες ανταγωνίζονται για μερίδιο στην αγορά. Η Γερμανία έχει ανάγκη από εκείνους που αγοράζουν τα εμπορεύματά της. Αν οι άλλοι δεν έχουν χρήματα για να το κάνουν, τότε ούτε οι Γερμανοί μπορούν να πουλήσουν. Υπάρχει επομένως μια αμφίπλευρη εξάρτηση, με συνέπεια την ανάγκη ο ένας να στηρίζει τον άλλο….. Το μάθημα της παρούσας κρίσης είναι ….ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές χρειάζονται παγκόσμια ρύθμιση. Εξίσου σημαντική είναι η διαπίστωση ότι ο ένας χρειάζεται τον άλλο στην Ευρώπη»[9]
O Noam Chomsky, ομοίως του Agambenθεωρεί ότι « το κέντρο βάρος στην ευρωπαϊκή ήπειρο έχει μετατοπιστεί ανεπιστρεπτί από την πολιτική στην οικονομία, η οποία αποτελεί το αδιαπραγμάτευτο πρόταγμα» και συμπληρώνει ότι «στις χώρες της κρίσης ήρθαν αίφνης στο προσκήνιο τα ασαφή όρια μεταξύ σύγχρονης αριστεράς και δεξιάς ως προς την κατάστρωση πολιτικών, ώστε οι βασικοί ιδεολογικοί διαχωρισμοί να καθίστανται πλέον δυσδιάκριτοι. ….Η άρση των διαφορών και η σύγκλιση εν τέλει αριστεράς και δεξιάς έγκειται στο γεγονός ότι «οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεσμεύονται να ακολουθούν προγράμματα μακροοικονομικής φύσης, τα οποία θέτει η Κομισιόν. Αυτό συνεπάγεται την επιλογή σκληρής λιτότητας και αύξησης των φόρων σε βάθος χρόνου, ανεξαρτήτως “πολιτικού χρώματος”» [10].
Η επίδραση της λιτότητας
Η επιλογή της λιτότητας ως κεντρικής οικονομικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο ωστόσο δεν δείχνει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Επί 3 συνεχή έτη η Ευρώπη βυθίζεται στην ύφεση. Όπως δείχνουν τα στοιχεία της Eurostat το ΑΕΠ της Ευρωζώνης μειώνεται συνεχώς, με 9 από τις 17 χώρες να παραμένουν σε συνεχή ύφεση[11]. Ακόμα και η ατμομηχανή της ευρωπαϊκής οικονομίας , η Γερμανία δυσκολεύεται με μια πολύ ισχνή ανάπτυξη (0,1 % το πρώτο τετράμηνο του 2013). Κατ’ ουσία έχουμε να κάνουμε με την μεγαλύτερη περίοδο ύφεσης από την εισαγωγή του κοινού νομίσματος. Την ίδια στιγμή φούντωσε η ανεργία στον μέσο όρο της Ευρωζώνης στο ύψος ρεκόρ του 12, 1%. Η Γηραιά Ήπειρο στενάζει σύσσωμη από την διαρκή ύφεση η οποία παράγει συνεχής κυβερνητικές κρίσεις ειδικότερα στις χώρες που εκτίθενται περισσότερο στην δημοσιονομική περιστολή. Κατά την Eurostatμόνο η Γερμανία και το Βέλγιο πέτυχαν μία ελαφριά μεγέθυνση της τάξεως του 0, 1 % όπως και η Σλοβακία με 0, 3 % για τις αρχές του 2013. Οι δύο ισχυρότερες οικονομίες της Ευρωζώνης, η Γερμανία και η Γαλλία οι οποίες ευθύνονται αι για την μισή παραγωγή στην ευρωζώνη φαίνεται να προσεγγίζουν επικίνδυνα ένα νεκρό σημείο[12]. Ειδικότερα η Γαλλία[13]κλυδωνίζεται επικίνδυνα από την κρίση. Πάνω από 1000 εργοστάσια έχουν κλείσει από το 2009 και η ανεργία έχει υπερβεί το ψυχολογικά κρίσιμο ποσοστό του 10 %, ενώ στους νέους το ποσοστό ξεπερνάει το 25 % . Παράλληλα το δημόσιο χρέος της χώρας ξεπέρασε το 90 % του ΑΕΠ, το εμπορικό ισοζύγιο είναι αρνητικό , με τις εξαγωγές να μειώνονται συνεχώς..
Μετά από δύο υποβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης και επιχειρώντας να διατηρήσει τουλάχιστον το πλεονέκτημα του χαμηλού επιτοκίου δανεισμού, η κυβέρνηση Ολάντ προέβη σε έναν « στρατηγικό συμβιβασμό» με το Βερολίνο πράγμα που δεν επιτρέπει στην Γαλλία να αμφισβητήσει ανοικτά την πολιτική της λιτότητας. Αυτονόητα η στάση αυτή οδήγησε την κυβέρνηση Ολάντ σε ένα στρατηγικό αδιέξοδο που συνυφαίνεται με μια πολιτική κρίση νομιμοποίησης. Τόσο η δημοτικότητα του ίδιου του Ολάντ όσο και της κυβέρνησης του βρίσκεται σε πρωτοφανή πτώση. Μεσοπρόθεσμα αναμένεται επομένως η επάνοδο των συντηρητικών και η επανίδρυση του Γαλλογερμανικού άξονα της λιτότητας θα είναι γεγονός.
Είναι προφανές ότι στην ΕΕ υπάρχουν δομικές και εγγενής οικονομικές ασυμμετρίες που συνίστανται σε ασυμμετρίες ανταγωνιστικότητας και παραγωγικότητας. Εντέλει αναφύεται ένα μοντέλο αντίθεσης μεταξύ Βορρά –Νότου , μεταξύ Κέντρου και Περιφέρειας που στηρίζεται στην άνιση ανταλλαγή και στην «μαζική μεταφορά πόρων από τον Νότο στον Βορρά» [14]. Ορθά επισημαίνει ο Μουζέλης ότι ο Νότος παρέχει μια κρυφή βοήθεια προς τον Βορρά η οποία φαίνεται από τα «δεκάδες δισεκατομμύρια» που κέρδισε η Γερμανία εν μέσω κρίσης λόγω των μηδαμινών η και αρνητικών επιτοκίων με τα οποία δανείζεται και μέσω των «εξαγωγών προς τον Νότο»[15].
Το χάσμα ανταγωνιστικότητας του Νότου προς τον Βορρά σε συνδυασμό με την «θεραπεία σοκ» που επιβάλλει η Γερμανία σε όλες της χώρες του Νότου συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας αναδεικνύει την προβληματική θεμελίωση της Ευρωζώνης. Η μεγάλη εικόνα της επίδρασης της λιτότητας σε πολιτικό επίπεδο φαίνεται από μια έρευνα του PEW Research Center[16] της Washington, που έγινε την άνοιξη του 2013. Από αυτήν προκύπτει ότι η οικονομική κρίση θέτει σε αμφισβήτηση όλο το εγχείρημα της Ευρώπης. Το τελευταίο έτος οι συγκαταβατικές φωνές των ευρωπαίων πολιτών υπέρ της ΕΕ έπεσαν στο 45 % από 60 % το 2012.
ΠΙΝΑΚΑΣ: ΦΘΙΝΟΥΣΑ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΌ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ [17]
Κατά συνέπεια διαφαίνεται μια τάση φθίνουσας εμπιστοσύνης απέναντι σε μια στενότερη ενσωμάτωση των χωρών της ΕΕ. Όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα οι ισχυρότερες αρνητικές μετατοπίσεις της συναίνεσης εμφανίζονται στην Γαλλία , την Ιταλία , την Ισπανία, την Ελλάδα και την Πολωνία.
Η εν λόγω τάση από μόνη της συνηγορεί υπέρ της άρσης των πολιτικών της λιτότητας. Η επίδραση της λιτότητας δημιουργεί ένα εντεινόμενο πρόβλημα πολιτικής νομιμοποίησης και ως εκ τούτου ένα ζήτημα Δημοκρατίας εν γένει.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο επικεφαλής των Σοσιαλιστών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Χάνες Σβόμποντα αναφέρεται σε μια μία «απουσία δημοκρατικής νομιμοποίησης ασύμβατη με τις ευρωπαϊκές αξίες». Απευθυνόμενος μάλιστα στον πρόεδρο της Κομισιόν, Ζοζέ Μπαρόζο, του ζήτησε να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία και να δει από πρώτο χέρι τις συνθήκες ζωής στην Ελλάδα. τονίζοντας ότι «η βάναυση λιτότητα που επιβλήθηκε από την Τρόικα, έχει ρίξει τους μισούς Έλληνες κάτω από το όριο της φτώχειας»[18]. Κατά τον Σβόμποντα «οι Τροϊκανοί απέτυχαν και κανείς δεν τους σταματάει - γιατί δεν υπάρχει δημοκρατικός έλεγχος….. Απαιτούμε η Τρόικα και οι καταστροφικές πολιτικές της να εξαφανιστούν και η Κομισιόν να αναλάβει την ευθύνη για όλα τα μελλοντικά προγράμματα διάσωσης».
Ο επικεφαλής των Σοσιαλιστών καλεί επιπλέον την ελληνική προεδρία να εξαφανίσει την Τρόικα από την Ελλάδα και να αποδείξει στους θιασώτες της ότι κάνουν λάθος να την υποστηρίζουν. «Αν η Τρόικα εξαφανιστεί κατά τη διάρκεια της προεδρίας της Ελλάδας, αυτό θα είναι μια πραγματική νίκη. Τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη» καταλήγει ο Σβόμποντα . Με τον τρόπο αυτό τίθεται ξεκάθαρα ένα αίτημα που στην ίδια την Ελλάδα δεν τέθηκε και δεν συζητήθηκε ποτέ ανοικτά, ούτε καν από τις προοδευτικές και αριστερές δυνάμεις.
Η πρόκληση της Δημοκρατίας
Το ζήτημα «δημοκρατικής νομιμοποίησης» των παρεμβάσεων εκ μέρους των ευρωπαϊκών θεσμών έχει ιδιαίτερη σημασία ενόψει των επικείμενων ευρωεκλογών οι οποίες κατά κοινή ομολογία διαθέτουν ειδικό βάρος.
Όπως τονίζει ο Timothy Garton Ash[19] πρόκειται για τις πιο κρίσιμες ευρωεκλογές από τις άμεσες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του 1979 διότι όλη η Ευρώπη πιέζεται από ένα αξιοσημείωτο ρεπερτόριο εθνικιστικών κομμάτων διαμαρτυρίας τα οποία χαρακτηρίζονται νωχελικά ως «λαϊκιστικά» ενώ δεν έχει γίνει ακόμα αντιληπτό το περιεχόμενο και οι διαφορές τους. Πρόκειται για κόμματα διαμαρτυρίας που εξαπλώθηκαν σε όλη την Ευρώπη και ακολουθούν ένα κοινό πρότυπο[20]. Αμφισβητούν τις καθιερωμένες και κατεστημένες κοινωνικοπολιτικές δυνάμεις και σηκώνουν σκληρούς τόνους απέναντι στην ΕΕ και το ευρώ ως ενιαίο νόμισμα. Τα λαϊκίστικα αυτά κόμματα παρουσιάζουν ως νέο στοιχείο την αρνητική στάση απέναντι στην ευρωπαϊκή ενσωμάτωση και τα προγράμματα διάσωσης του ευρώ.
Απέναντι σε αυτό το κύμα λαϊκισμού επισημαίνει ο Ash δεν διαφαίνεται καμία πρωτοβουλία η κίνηση αντιπερισπασμού από την σημερινή ηγεσία της Ευρώπης που εδράζεται στο Βερολίνο στο Παρίσι ή στις Βρυξέλες η οποία θα μπορούσε να αναχαιτίσει την εκλογική επιτυχία αυτών των κομμάτων διαμαρτυρίας.
Τα κόμματα αυτά κινούνται στις δημοσκοπήσεις σε εκλογικά ποσοστά από 10 % έως 25 % αποκαλύπτοντας την τεράστια λαϊκή δυσαρέσκεια με την ανεργία την , λιτότητα και την γραφειοκρατία των Βρυξελών.
Τα ποσοστά αυτά αναδεικνύουν πόσο μεγάλη είναι απόσταση των ευρωπαίων πολιτών σήμερα από την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση. Κατά τον JürgenHabermas oυδέποτε το χάσμα μεταξύ πολιτών και πολιτικής ήταν τόσο μεγάλο με τον ευρωσκεπτικισμό να διαφαίνεται ως η μοναδική προοπτική που ενώνει τους ευρωπαίους πολίτες[21].
O Zygmunt Bauman κάνει λόγο για «διάρρηξη της επικοινωνίας ανάμεσα στους πολιτικούς ιθύνοντες (εκείνους που χαράσσουν πολιτική στις Βρυξέλες και/ή τους πολιτικούς του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου) που δίνουν τον ρυθμό, και στον λαό ο οποίος καλείται να χορέψει σ’ αυτά τα βήματα, χωρίς να έχει ερωτηθεί ή συναινέσει» και θεωρεί ότι το «έλλειμμα δημοκρατίας» δηλαδή, στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. απειλεί την υπόσταση και την ίδια την πιθανότητα επιβίωσής της ΕΕ»[22].
Στο πλαίσιο αυτό τίθεται ένας προβληματισμός, μια πρόκληση που έθεσε ο Pierre Rosanvallon ισχυριζόμενος ότι η υπέρβαση του λαϊκισμού είναι δυνατή μέσα από έναν πραγματικό εκδημοκρατισμό των κοινωνιών μας. Με βάση την άποψη αυτή δεν αρκεί η υπεράσπιση της σημερινής δημοκρατίας αλλά απαιτείται «ένα σχέδιο ανανέωσης και ανασυγκρότησης αυτής της δημοκρατίας» με μια κατεύθυνση περιπλοκής και όχι απλούστευσης της δημοκρατίας. Η περιπλοκή αυτή συνίσταται, στην εύρεση μέσων που παράγουν κοινή ζωή με νόημα και όχι στην παραγωγή μιας κοινωνιών που είναι απλά «ένα άθροισμα ατόμων» .
Η δημοκρατία με αυτήν την έννοια ορίζεται αποφασιστικά ως τρόπος παραγωγής μιας κοινής ζωής. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από την διαδραστικότητα της δημοκρατίας και όχι μέσα από διαδικασίες απλής ανάθεσης .
«Αυτή η διάσταση είναι εκείνη μιας δημοκρατίας που γίνεται αντιληπτή με βάση αυτό που βρισκόταν στο επίκεντρο της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επανάστασης: την αναζήτηση μιας πιο ίσης κοινωνίας. Αυτό είναι το καθήκον που βρίσκεται μπροστά μας σήμερα. Αν ανασυγκροτήσουμε αυτό το κοινό πεδίο, αν προσπαθήσουμε να εμβαθύνουμε καλύτερα στη δημοκρατική ιδέα, τότε το ζήτημα του λαϊκισμού θα μπορέσει να βρει μια μορφή απάντησης, που δεν θα είναι απλώς εκείνη μιας ανήσυχης απόρριψης, αλλά εκείνη μιας διευρυμένης και βαθύτερης δημοκρατικής ζωής»[23].
Η σημασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης
Παρά τα κενά , τις ολιγωρίες και τις οπισθοδρομήσεις στην διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, όλες οι χώρες και πάνω από όλες η Γερμανία χρωστάνε στην διαδικασία αυτήν μια μεγάλη περίοδο ειρήνης και ευημερίας.
Η ανασυγκρότηση της κοινότητας των εθνών της γηραιάς ηπείρου και η επιστροφή της Γερμανίας σε αυτή διεκπεραιώθηκε με τη βοήθεια τηςΚοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα,από την οποία προέκυψε τελικά η ΕΕ.
Η διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τα λόγια του Mark Mazower συνέβαλε στην ακύρωση κάθε ενδεχόμενου πολέμου στην ευρωπαϊκή ήπειρο συντελώντας στην ευημερία των ευρωπαϊκών χωρών, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη στην Δημοκρατία καθιστώντας την πιο προσιτή και αποδεκτή [24].
Επιπλέον η υπερεθνική και διακρατική συνεργασία δημιούργησε εμπιστοσύνη μια η εμπιστοσύνη αμοιβαιότητα και φιλία.
Η αμοιβαιότητα αυτή έκλεισε τα χάσματα και τις πληγές των δύο παγκοσμίων πολέμων . Ακόμα και η Γαλλία και η Βρετανία συμφώνησαν με την επανένωση της Γερμανίας.
Σε σχέση με το έτος 2014 είναι σημαντικό να κρατήσουμε ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ παρά το βάθος της κρίσης και τις επιπτώσεις δύο ταχυτήτων που την χαρακτηρίζει, φαίνεται να έχουν περισσότερα σημεία ένωσης παρά σημεία χωρισμού.
Το 2014πρέπει να είναι έτος υπενθύμισης ειδικότερα στους Γερμανούς και την πολιτική ηγεσία τους. Σε τελική ανάλυση όλοι ξέρουμε ότι παρά την μακρά ειρήνη που επικρατεί τα τελευταία 70 χρόνια, συνέβησαν στο όνομα της Γερμανίας πολλά δεινά τα τελευταία 100 χρόνια.
Τον Μάιο, εκλέγεται ένα νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Γερμανία πρέπει να αναλάβει άμεσα πρωτοβουλίες για να κλείσει τις πληγές που άνοιξε με τα μνημόνια και την σκληρή λιτότητα. Αυτό πρέπει κάποιοι να της το υπενθυμίσουν και η ελληνική προεδρία αποτελεί μια ιδανική ευκαιρία.
Όπως επισημαίνει ο Noam Chomxky «για τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών το ζητούμενο είναι η εργασία. Για τους υπερεθνικούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, όμως, το διακύβευμα έγκειται στη μείωση των ελλειμμάτων. Τα ελλείμματα διαμορφώνουν πλέον την πολιτική. Και ως προς αυτό η Ευρώπη βρίσκεται σε αλγεινότερη κατάσταση σε σχέση με τις ΗΠΑ»[25].
Από το μοντέλο Merkiavelli στο μοντέλο Willy Brandt
Για να συνεχιστεί τελικά η 70χρονη ευημερία και ειρήνη από την οποία η Γερμανία αποκόμισε τα μέγιστα οφέλη η πολιτική της ηγεσία πρέπει να συμβάλει ώστε μα μην επεκταθεί περαιτέρω η πτέρυγα των λαϊκιστών στην Ευρώπη. Για να γίνει αυτό η Γερμανία πρέπει να αποστραφεί-κατά μια διατύπωση του Ulrich Beck[26]- από το μοντέλο Merkiavelli και να μετακινηθεί προς το μοντέλο Willy Brand.
Όπως διευκρινίζει ο Beck, το μοντέλο Merkiavelli προσανατολίζεται σε μια ευρωπαϊκή πολιτική της Merkel με καθαρά εθνικά –εργαλειακά χαρακτηριστικά υπό την έννοια ότι δεν είναι μέγιστος σκοπός η κοινή ευημερία όλων στην Ευρώπη αλλά η αρχή της εσωτερικής εκλογιμότητας.
Απεναντίας ο Willy Brandt δεν θα μπορούσε να προωθήσει την πολιτική της γερμανικής ενοποίησης μέσα από το άνοιγμα απέναντι στην ανατολική Γερμανία (Ostpolitik) εάν ωθείτο από στενά εθνικά κίνητρα.
Η ενοποίηση υλοποιήθηκε μέσα από έναν τον μεγάλο δρόμο μέσω της Σοβιετικής Ένωσης, της Αμερικής και μέσω της συνεργασίας με τους ευρωπαίους εταίρους.
Το εθνικό συμφέρον της Γερμανίας ισχυρίζεται ο Beck ανοίχτηκε και επαναπροσδιορίστηκε κοσμοπολίτικα από τον Brand σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή πολιτική της Merkel που απομονώνει όλο περισσότερο την Γερμανία και γεννάει το φάντασμα της γερμανικής Ευρώπης.
Το 2014 είναι η ευκαιρία της αλλαγής. Του κοσμοπολίτικου, διεθνικού επανακαθορισμού Εθνικών και ευρωπαϊκών συμφερόντων. Συμφωνώντας με τον Jürgen Habermasθεωρούμε ότι το ευρωπαϊκό εγχείρημα μπορεί να διασωθεί μόνο μέσω της αλληλεγγύης . Η απλή παροχή δανείων στις υπερχρεωμένες χώρες ωστόσο δεν επαρκεί ως εργαλείο πολιτικής. «Αυτό που απαιτείται είναι μια συνεργατική προσπάθεια από την σκοπιά μιας κοινής πολιτικής προοπτικής για την προώθηση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας στη ζώνη του ευρώ ως σύνολο. Μια τέτοια προσπάθεια θααπαιτήσει από τη πλευρά της Γερμανίας και από πολλές άλλες χώρες να αποδεχθούν βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες απώλειες, κινούμενες από την πεποίθηση ότι η αλληλεγγύη είναι προς το δικό μας και δικό τους μακροπρόθεσμο συμφέρον»[27].
…και η Ελλάδα;
Από ελληνικής πλευράς η ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ οφείλει να συνδεθεί αναμφίβολα με την πρόκληση της αποτελεσματικής μείωσης του δημόσιου χρέους. Επιχειρήματα σε αυτή την κατεύθυνση υπάρχουν ποικίλα και ουσιαστικά .
Ένα τέτοιο επιχείρημα εκφράστηκε πρόσφατα από τον σοφό της γερμανικής οικονομίας Peter Bofinger [28] ο οποίος τάχθηκε ανοιχτά υπέρ μιας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους της τάξεως του 50 %. Με αυτό το αίτημα συμφωνεί και ο τέως καγκελάριος της Γερμανίας HelmutSchmitd[29] συμπληρώνοντας ότι αυτό πρέπει να υλοποιηθεί μέσα από μια διεθνή συνδιάσκεψη πιστωτών για το ελληνικό χρέος, ώστε να γίνει αναδιάρθρωση και να διαγραφεί μέρος των δανείων από τις κυβερνήσεις και την ΕΚ
Μια πιθανή αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους , σύμφωνα με τον Bofinger[30]θα κόστιζε περίπου 17, 5 δις ευρώ στο Γερμανό φορολογούμενο. Αυτά αντισταθμίζονται όμως κατά την άποψη του από το γεγονός ότι ο προϋπολογισμός της Γερμανίας, εξοικονομεί ετησίως 20 δισεκατομμύρια σε πληρωμές τόκων εξαιτίας των τρομερά χαμηλών επιτοκίων, που ανάγονται στην κρίση του ευρώ. Ανάλογο πλεονέκτημα χαμηλών επιτοκίων αποκομίζει και η Γαλλία
Με άλλα λόγια ο Γερμανός φορολογούμενος λόγω της κρίσης γλύτωσε πολλά δισεκατομμύρια ευρώ τα οποία θα μπορούσαν να αποδοθούν ως μέρισμα σταθεροποίησης προς την Ελλάδα αντί της μόνιμης και μονομερούς εμμονής στην δημοσιονομική περιστολή.
Το περαιτέρω κούρεμα επομένως είναι μια εύλογη εναλλακτική λύση για τον Bofinger oοποίος μαζί με πολλούς άλλους θεωρεί ότι το προηγούμενο κούρεμα ήταν πολύ μικρό για να ανακουφίσει αποτελεσματικά την Ελλάδα.
Ήρθε λοιπόν η ώρα η ελληνική πλευρά να χρησιμοποιήσει επιτέλους τα επιχειρήματα οικονομικού και πολιτικού ορθολογισμού υπέρ των Ελλήνων φορολογούμενων και όχι πάλι εναντίον τους.
[1]Ντανιέλ Κοέν Η θρησκεία του κέρδους και του πλούτου
http://www.efsyn.gr/?p=35474
[2]Μαρκ Μαζάουερ Η παρακμή μιας δημοκρατικής ουτοπίας
Συνέντευξη στον Θανάση Γιαλκέτση
https://www.efsyn.gr/?p=163436
[3] Ulrich Beck und Martin Schulz über die Zukunft Europas Mehr Willy Brandt wagen http://www.faz.net/aktuell/feuilleton/debatten/europas-zukunft/ulrich-beck-und-martin-schulz-ueber-die-zukunft-europas-mehr-willy-brandt-wagen-12191490.html
[4] στο ίδιο
[5]Thomas Assheuer : Gegen Deutschland? Frankreich diskutiert ein Pamphlet des Philosophen Giorgio Agamben: Der Süden soll sich unter der Führung Frankreichs zur Wehr setzen
http://www.zeit.de/2013/16/europa-krise-giorgio-agamben
[6] Giorgio Agamben im Gespräch Die endlose Krise ist ein Machtinstrument
24.05.2013 · Ein lateinisches Imperium gegen die deutsche Dominanz? Der italienische Philosoph und Zeitdiagnostiker Giorgio Agamben erläutert seine vieldiskutierte These. Er sei missverstanden worden.
http://www.faz.net/aktuell/feuilleton/bilder-und-zeiten/giorgio-agamben-im-gespraech-die-endlose-krise-ist-ein-machtinstrument-12193816.html
[7] Τhe “Latin Empire” should strike back http://www.presseurop.eu/en/content/article/3593961-latin-empire-should-strike-back
[8]Leigh Phillips Posts Tagged Giorgio Agamben He ain’t heavy; He’s my brotherhttp://blogs.euobserver.com/phillips/tag/giorgio-agamben/
[9] Colin Crouch: Μια μικρή ελίτ κατέχει την Ελλάδα! http://ysterografa.gr/afieromata/ellada-mnimonio/colin-crouch-μια-μικρή-ελίτ-κατέχει-την-ελλάδα
[10] Νόαμ Τσόμσκι: Το μέλλον της Ελλάδος προδιαγεγραμμένο ανεξαρτήτων εκλογών!
Πηγή: http://www.logiosermis.net/2014/01/blog-post_377.html#ixzz2pK3y3HpB
[11]Angelo Motola Austerität funktioniert nicht – Europa steckt nach wie vor in einer Rezession
http://www.annotazioni.de/post/1213
[12] στο ίδιο
[13] Ποιος νότος; Η Γαλλία «απειλεί» την Ευρωζώνη
Τετάρτη 08 Ιανουαρίου 2014 07:50
http://www.newsbomb.gr/chrhma/story/390068/poios-notos-i-gallia-apeilei-tin-eyrozoni#ixzz2pse7wHVp
[14] Μουζέλης Νίκος Γερμανικός προτεσταντισμός και ελληνικός εθνολαϊκισμός
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=553852
[15] Στο ίδιο
[16]The New Sick Man of Europe: the European Union
French Dispirited; Attitudes Diverge Sharply from Germans
http://www.pewglobal.org/2013/05/13/the-new-sick-man-of-europe-the-european-union/
[17] Στο ίδιο
[18] «ΝΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΤΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» Σβόμποντα: Οι Τροϊκανοί έχουν αποτύχει
http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26516&subid=2&pubid=113197607
[19] Timotgy Garton Ash 2014 is not 1914, but Europe is getting increasingly angry and nationalist¨.
The Guardian, Monday 18 November 2013
http://www.theguardian.com/commentisfree/2013/nov/18/europe-angry-nationalist-eu-elections
[20] Elisabeth Gamperl Europas neue Anti-Parteien
http://www.zeit.de/politik/ausland/2013-05/protestparteien-europa-antieuro/komplettansicht
[21]Jürgen Habermas: "Germany holds the key to the fate of the European Union"
http://www.kuleuven.be/english/news/habermas
[22] Ευρώπη: Το διαζύγιο εξουσίας και πολιτικής. Του Ζύγκμουντ Μπάουμαν
http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/eyropi-diazygio-eksoysias-kai-politikis-toy-zygkmoynt-mpaoyman
[23] ΠΙΕΡ ΡΟΖΑΝΒΑΛΟΝ ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ Στο όνομα του λαού
https://www.efsyn.gr/?p=112416
[24]Μαρκ Μαζάουερ Η παρακμή μιας δημοκρατικής ουτοπίας
Συνέντευξη στον Θανάση Γιαλκέτση
https://www.efsyn.gr/?p=163436
[25] Νόαμ Τσόμσκι: Το μέλλον της Ελλάδος προδιαγεγραμμένο ανεξαρτήτων εκλογών!
Πηγή: http://www.logiosermis.net/2014/01/blog-post_377.html#ixzz2pK3y3HpB
[26] Ulrich Beck und Martin Schulz über die Zukunft Europas Mehr Willy Brandt wagen
http://www.faz.net/aktuell/feuilleton/debatten/europas-zukunft/ulrich-beck-und-martin-schulz-ueber-die-zukunft-europas-mehr-willy-brandt-wagen-12191490.html
[27]Jürgen Habermas: "Germany holds the key to the fate of the European Union"
http://www.kuleuven.be/english/news/habermas
[28]Saarbrücker Zeitung: Griechenland-Krise könnte Deutschland 17,5 Milliarden Euro kosten - Bofinger plädiert für Schuldenschnitt
http://www.presseportal.de/pm/57706/2368302/saarbruecker-zeitung-griechenland-krise-koennte-deutschland-17-5-milliarden-euro-kosten-bofinger
[29] Χέλμουτ Σμιτ: Είναι αναπόφευκτο ένα νέο κούρεμα στο ελληνικό χρέοςhttp://thepaper.gr/χέλμουτ-σμιτ-είναι-αναπόφευκτο-ένα-νέ/
[30] Bofinger: Ετήσια κέρδη €20 δισ. για τη Γερμανία από τα χαμηλά επιτόκιαhttp://www.capital.gr/News.asp?id=1910194
Πολιτικός Επιστήμονας –Κοινωνιολόγος
Η διττή δυναμική
Το έτος 2014 φορτίζεται με διττή δυναμική, ενίοτε συγκυριακή και άλλοτε ιστορική.
Αφενός το 2014 είναι έτος του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου και έτος των ευρωπαϊκών εκλογών, ενώ η Ελλάδα αναλαμβάνει την προεδρία της ΕΕ. Αυτό προσθέτει υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις επιτέλους ένα ευοίωνο και θετικό πολιτικό πέπλο πάνω από μια χώρα που βρίσκεται επί 7 συναπτά έτη σε συνεχή ύφεση ταλαιπωρούμενη από αλλεπάλληλα σκληρά πακέτα λιτότητας, εν μέρει αμφίβολης επεξεργασίας και στόχευσης.
Το 2014 είναι ένα έτος κρίσιμων πολιτικών αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά και στο εσωτερικό της χώρας.
Ως γνωστό η τρέχουσα δανειακή σύμβαση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τελειώνει τον Απρίλιο.
Πολλοί αναλυτές εικάζουν ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί άλλο ένα πακέτο διάσωσης συνδεδεμένο με νέα μέτρα λιτότητας.
Καθαρά λογικά προοιωνίζονται σκληρές διαπραγματεύσεις υπό το βάρος πολιτικών μετασχηματισμών και μετατοπίσεων όπως προδικάζουν τουλάχιστον οι δημοσκοπήσεις.
Αφετέρου, το 2014 παραπέμπει σε μια σειρά ιστορικών επετείων.
Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκίνησε πριν από 100 χρόνια , ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος πριν από 75 χρόνια , και μόλις πριν από 25 έπεσε το τείχος που χώριζε την Γερμανία κλείνοντας έτσι την τελευταία μεγάλη πληγή που άφησε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος.
Η πτώση του τείχους του Βερολίνου διαδραματίστηκε εν μέσω μιας περιόδου αναταραχών στην Ευρώπη, όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση και οι πολίτες όλων των χωρών του τότε «ανατολικού μπλόκ» εξεγέρθηκαν εναντίον ενός καθεστώτος των καταπιεστών και ιδιοτελών κρατικών ολιγαρχιών.
Σήμερα διαδηλώνει και διαμαρτύρεται το «μπλόκ των Νοτίων» σε ένα νέο τείχος που ανορθώθηκε από ένα καθεστώς λιτότητας που προκάλεσαν και πάλι κάποιες ολιγαρχίες, οι κερδοσκόποι των αγορών και κάποιες διαπλεκόμενες πολιτικές και κοινωνικές ελίτ.
Η οικονομία εναντίον στην πολιτική και στον πολιτισμό
Τα προκείμενα εγείρουν μνήμες συνδεδεμένες με αποτελεσματικές ρυθμιστικές πολιτικές. Όπως υπενθυμίζει ο Daniel Coen[1] οι δυτικές κοινωνίες αντέδρασαν στις αναταραχές του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου και της κρίσης του 1930 με ρυθμιστικά μέτρα απέναντι στον καπιταλισμό με αποτέλεσμα τελικά την ανάδυση της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς και του κράτους πρόνοιας. Η αναζήτηση του κέρδους αναχαιτίστηκε από συνεργατικές αξίες.
Από το 1980 και μετά αυτή η ισορροπία διαταράχτηκε υπέρ της καθαρής οικονομικής ισχύος καθιστώντας τον κόσμο μας αβίωτο υπό την έννοια ότι η οικονομία εκτοπίζει για χάρη της αποτελεσματικότητας τις αξίες κοινωνικής συνοχής και του «ηθικού ανθρώπου».
Όπως τονίζει ο Mark Mazower «στις δεκαετίες του 1980 και 1990, οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί σαγηνεύτηκαν από την ιδέα της ενίσχυσης του χρηματοπιστωτικού τομέα της παγκόσμιας οικονομίας, που εκείνη την εποχή θεωρούσαν ότι αντιπροσωπεύει το μέλλον. Ετσι περιόρισαν στο ιστορικά ελάχιστο τον έλεγχο του κεφαλαίου. Αλλά η νέα ουτοπία της παγκοσμιοποίησης, ειδικά στη χρηματοπιστωτική της πτυχή, αποκαλύφθηκε ένα δηλητηριασμένο ποτήρι. Σε αυτό το πλαίσιο εγγράφεται και η αρχιτεκτονική της νομισματικής ένωσης. Εκείνη την εποχή δεν έγινε αρκετή συζήτηση για την ακαμψία της και για το ζήτημα της ανάπτυξης. Ολοι στις Βρυξέλλες –και στο Βερολίνο- θα έπρεπε να έχουν ήδη αντιληφθεί ότι, αν η πορεία δεν αλλάξει, το ευρώ κινδυνεύει να αποδιοργανώσει ολόκληρο το ευρωπαϊκό σχέδιο» [2].
Εντός της Ευρωζώνης αναδύθηκε μια διάσταση μεταξύ χωρών δανειοδοτών και χωρών δανειοληπτριών μέσα από μια νέα δυναμική υπερεθνικών κοινωνικών ανισοτήτων η οποία αναταράσσει εμφανώς την συνοχή εντός και μεταξύ των χωρών[3], με αποτέλεσμα η Γερμανία να αναδειχτεί ως οικονομικά ισχυρότερη χώρα σε μια «συμπτωματική αυτοκρατορία» κατά τον Beck.
Κατά τον ίδιο η πολιτική της Merkel παραπέμπει στον Machiavelli υπό την έννοια ότι η ετοιμότητα της Γερμανίας να παραχωρήσει δάνεια χρησιμοποιείται ως μοχλός εξουσίας ο οποίος εξαναγκάζει τις δανειολήπτριες χώρες να εφαρμόσουν τους όρους των γερμανικών δημοσιονομικών προσταγών[4].
Σε κάθε περίπτωση φαίνεται να επαληθεύεται ο γεννηθείς στην Ρωσία φιλόσοφος Alexandre Kojève που προειδοποιούσε τους Γάλλους μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ότι η προτεσταντική Γερμανία θα αναδυθεί μέσα από τις στάχτες της με ειρηνικό και δημοκρατικό τρόπο σε πρότυπο μαθητή της Αμερικής και με την τεράστια οικονομική της ισχύ θα κυριαρχήσει την Ευρώπη υποβαθμίζοντας την Γαλλία σε δευτερογενή δύναμη[5].
Εντούτοις όπως τονίζει ο Ιταλός φιλόσοφος Giorgio Agamben[6] παρά την τεράστια οικονομική της υπεροχή και παρά την καθηλωτική της φιλοσοφική παράδοση, σήμερα η Γερμανία δεν είναι σε θέση να εμπνευστεί μια Ευρώπη που δεν θα θεμελιώνεται αποκλειστικά στην οικονομία και στο ευρώ.
Ο τρόπος με τον οποίο συγκροτείται σήμερα η Ευρώπη κατά τον Agambenείναι καθαρά οικονομικός και αυτό σημαίνει ότι αγνοούνται οι πνευματικές , πολιτισμικές , πολιτικές αλλά και νομικές της ρίζες. .
Ο φιλόσοφος[7]διατείνεται ότι η Ευρώπη όπως λειτουργεί σήμερα με καθαρά οικονομικούς όρους ομογενοποιεί τους πολιτισμούς στο όνομα της ισοπεδωτικής δύναμης της οικονομίας. Αυτό σημαίνει ότι οι συγγενικές διαφοροποιήσεις στον τρόπο ζωής , στον πολιτισμό και στην θρησκεία ισοπεδώνονται. Ωστόσο τα οικονομικά συμφέροντα αντικατοπτρίζουν εκ φύσεως μόνο τα συμφέροντα μιας μειοψηφίας των πλουσίων ενώ η πλειοψηφία υποφέρει. Στην πλειοψηφία των μη εχόντων και φτωχών επιβάλλονται τα συμφέροντα μιας μειοψηφίας τα οποία συνήθως ταυτίζονται με τα συμφέροντα ενός μεμονωμένου έθνους, και συγκεκριμένα της Γερμανίας.
Για τον Agamben , ο ανταγωνισμός στην καρδιά της Ευρώπης δεν αναπαριστάνεται από την σύγκρουση των ελίτ όλων των εθνών ενάντια στους υπόλοιπους. Αλλά από την αντίθεση έθνους κατά έθνους , πολιτισμού κατά πολιτισμού. Η σύγκρουση τεκμαίρεται μεταξύ των PIGS ( Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία, κ.ά.) και των και των FANGS (Φινλανδία, Αυστρία, την Ολλανδία και τη Γερμανία κ.ά.).
Όπως γράφει ο ίδιος « όχι μόνο δεν έχει νόημα, να ζητήσει κανείς από έναν Έλληνα η Ιταλό να ζήσει σαν ένας Γερμανός , αλλά ακόμα κι αν αυτό ήταν δυνατόν, θα οδηγούσε στην καταστροφήτης πολιτιστικής κληρονομιάς που υπάρχειως τρόπος ζωής. Μια πολιτική ένωση που προτιμά να αγνοεί τον τρόπο ζωής όχι μόνο δεν θα έχει διάρκεια αλλά δεν θα μπορέσει ποτέ να καθιερωθεί ως τέτοια» [8].
Με διαφορετικό τρόπο προσεγγίζεται το πρόβλημα από τον Colin Croucho οποίος τονίζει ότι «δεν είναι τα κράτη αυτά που βρίσκονται σε ανταγωνισμό μεταξύ τους, αλλά οι επιχειρήσεις, οι οποίες ανταγωνίζονται για μερίδιο στην αγορά. Η Γερμανία έχει ανάγκη από εκείνους που αγοράζουν τα εμπορεύματά της. Αν οι άλλοι δεν έχουν χρήματα για να το κάνουν, τότε ούτε οι Γερμανοί μπορούν να πουλήσουν. Υπάρχει επομένως μια αμφίπλευρη εξάρτηση, με συνέπεια την ανάγκη ο ένας να στηρίζει τον άλλο….. Το μάθημα της παρούσας κρίσης είναι ….ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές χρειάζονται παγκόσμια ρύθμιση. Εξίσου σημαντική είναι η διαπίστωση ότι ο ένας χρειάζεται τον άλλο στην Ευρώπη»[9]
O Noam Chomsky, ομοίως του Agambenθεωρεί ότι « το κέντρο βάρος στην ευρωπαϊκή ήπειρο έχει μετατοπιστεί ανεπιστρεπτί από την πολιτική στην οικονομία, η οποία αποτελεί το αδιαπραγμάτευτο πρόταγμα» και συμπληρώνει ότι «στις χώρες της κρίσης ήρθαν αίφνης στο προσκήνιο τα ασαφή όρια μεταξύ σύγχρονης αριστεράς και δεξιάς ως προς την κατάστρωση πολιτικών, ώστε οι βασικοί ιδεολογικοί διαχωρισμοί να καθίστανται πλέον δυσδιάκριτοι. ….Η άρση των διαφορών και η σύγκλιση εν τέλει αριστεράς και δεξιάς έγκειται στο γεγονός ότι «οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεσμεύονται να ακολουθούν προγράμματα μακροοικονομικής φύσης, τα οποία θέτει η Κομισιόν. Αυτό συνεπάγεται την επιλογή σκληρής λιτότητας και αύξησης των φόρων σε βάθος χρόνου, ανεξαρτήτως “πολιτικού χρώματος”» [10].
Η επίδραση της λιτότητας
Η επιλογή της λιτότητας ως κεντρικής οικονομικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο ωστόσο δεν δείχνει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Επί 3 συνεχή έτη η Ευρώπη βυθίζεται στην ύφεση. Όπως δείχνουν τα στοιχεία της Eurostat το ΑΕΠ της Ευρωζώνης μειώνεται συνεχώς, με 9 από τις 17 χώρες να παραμένουν σε συνεχή ύφεση[11]. Ακόμα και η ατμομηχανή της ευρωπαϊκής οικονομίας , η Γερμανία δυσκολεύεται με μια πολύ ισχνή ανάπτυξη (0,1 % το πρώτο τετράμηνο του 2013). Κατ’ ουσία έχουμε να κάνουμε με την μεγαλύτερη περίοδο ύφεσης από την εισαγωγή του κοινού νομίσματος. Την ίδια στιγμή φούντωσε η ανεργία στον μέσο όρο της Ευρωζώνης στο ύψος ρεκόρ του 12, 1%. Η Γηραιά Ήπειρο στενάζει σύσσωμη από την διαρκή ύφεση η οποία παράγει συνεχής κυβερνητικές κρίσεις ειδικότερα στις χώρες που εκτίθενται περισσότερο στην δημοσιονομική περιστολή. Κατά την Eurostatμόνο η Γερμανία και το Βέλγιο πέτυχαν μία ελαφριά μεγέθυνση της τάξεως του 0, 1 % όπως και η Σλοβακία με 0, 3 % για τις αρχές του 2013. Οι δύο ισχυρότερες οικονομίες της Ευρωζώνης, η Γερμανία και η Γαλλία οι οποίες ευθύνονται αι για την μισή παραγωγή στην ευρωζώνη φαίνεται να προσεγγίζουν επικίνδυνα ένα νεκρό σημείο[12]. Ειδικότερα η Γαλλία[13]κλυδωνίζεται επικίνδυνα από την κρίση. Πάνω από 1000 εργοστάσια έχουν κλείσει από το 2009 και η ανεργία έχει υπερβεί το ψυχολογικά κρίσιμο ποσοστό του 10 %, ενώ στους νέους το ποσοστό ξεπερνάει το 25 % . Παράλληλα το δημόσιο χρέος της χώρας ξεπέρασε το 90 % του ΑΕΠ, το εμπορικό ισοζύγιο είναι αρνητικό , με τις εξαγωγές να μειώνονται συνεχώς..
Μετά από δύο υποβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης και επιχειρώντας να διατηρήσει τουλάχιστον το πλεονέκτημα του χαμηλού επιτοκίου δανεισμού, η κυβέρνηση Ολάντ προέβη σε έναν « στρατηγικό συμβιβασμό» με το Βερολίνο πράγμα που δεν επιτρέπει στην Γαλλία να αμφισβητήσει ανοικτά την πολιτική της λιτότητας. Αυτονόητα η στάση αυτή οδήγησε την κυβέρνηση Ολάντ σε ένα στρατηγικό αδιέξοδο που συνυφαίνεται με μια πολιτική κρίση νομιμοποίησης. Τόσο η δημοτικότητα του ίδιου του Ολάντ όσο και της κυβέρνησης του βρίσκεται σε πρωτοφανή πτώση. Μεσοπρόθεσμα αναμένεται επομένως η επάνοδο των συντηρητικών και η επανίδρυση του Γαλλογερμανικού άξονα της λιτότητας θα είναι γεγονός.
Είναι προφανές ότι στην ΕΕ υπάρχουν δομικές και εγγενής οικονομικές ασυμμετρίες που συνίστανται σε ασυμμετρίες ανταγωνιστικότητας και παραγωγικότητας. Εντέλει αναφύεται ένα μοντέλο αντίθεσης μεταξύ Βορρά –Νότου , μεταξύ Κέντρου και Περιφέρειας που στηρίζεται στην άνιση ανταλλαγή και στην «μαζική μεταφορά πόρων από τον Νότο στον Βορρά» [14]. Ορθά επισημαίνει ο Μουζέλης ότι ο Νότος παρέχει μια κρυφή βοήθεια προς τον Βορρά η οποία φαίνεται από τα «δεκάδες δισεκατομμύρια» που κέρδισε η Γερμανία εν μέσω κρίσης λόγω των μηδαμινών η και αρνητικών επιτοκίων με τα οποία δανείζεται και μέσω των «εξαγωγών προς τον Νότο»[15].
Το χάσμα ανταγωνιστικότητας του Νότου προς τον Βορρά σε συνδυασμό με την «θεραπεία σοκ» που επιβάλλει η Γερμανία σε όλες της χώρες του Νότου συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας αναδεικνύει την προβληματική θεμελίωση της Ευρωζώνης. Η μεγάλη εικόνα της επίδρασης της λιτότητας σε πολιτικό επίπεδο φαίνεται από μια έρευνα του PEW Research Center[16] της Washington, που έγινε την άνοιξη του 2013. Από αυτήν προκύπτει ότι η οικονομική κρίση θέτει σε αμφισβήτηση όλο το εγχείρημα της Ευρώπης. Το τελευταίο έτος οι συγκαταβατικές φωνές των ευρωπαίων πολιτών υπέρ της ΕΕ έπεσαν στο 45 % από 60 % το 2012.
ΠΙΝΑΚΑΣ: ΦΘΙΝΟΥΣΑ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΌ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ [17]
Κατά συνέπεια διαφαίνεται μια τάση φθίνουσας εμπιστοσύνης απέναντι σε μια στενότερη ενσωμάτωση των χωρών της ΕΕ. Όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα οι ισχυρότερες αρνητικές μετατοπίσεις της συναίνεσης εμφανίζονται στην Γαλλία , την Ιταλία , την Ισπανία, την Ελλάδα και την Πολωνία.
Η εν λόγω τάση από μόνη της συνηγορεί υπέρ της άρσης των πολιτικών της λιτότητας. Η επίδραση της λιτότητας δημιουργεί ένα εντεινόμενο πρόβλημα πολιτικής νομιμοποίησης και ως εκ τούτου ένα ζήτημα Δημοκρατίας εν γένει.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο επικεφαλής των Σοσιαλιστών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Χάνες Σβόμποντα αναφέρεται σε μια μία «απουσία δημοκρατικής νομιμοποίησης ασύμβατη με τις ευρωπαϊκές αξίες». Απευθυνόμενος μάλιστα στον πρόεδρο της Κομισιόν, Ζοζέ Μπαρόζο, του ζήτησε να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία και να δει από πρώτο χέρι τις συνθήκες ζωής στην Ελλάδα. τονίζοντας ότι «η βάναυση λιτότητα που επιβλήθηκε από την Τρόικα, έχει ρίξει τους μισούς Έλληνες κάτω από το όριο της φτώχειας»[18]. Κατά τον Σβόμποντα «οι Τροϊκανοί απέτυχαν και κανείς δεν τους σταματάει - γιατί δεν υπάρχει δημοκρατικός έλεγχος….. Απαιτούμε η Τρόικα και οι καταστροφικές πολιτικές της να εξαφανιστούν και η Κομισιόν να αναλάβει την ευθύνη για όλα τα μελλοντικά προγράμματα διάσωσης».
Ο επικεφαλής των Σοσιαλιστών καλεί επιπλέον την ελληνική προεδρία να εξαφανίσει την Τρόικα από την Ελλάδα και να αποδείξει στους θιασώτες της ότι κάνουν λάθος να την υποστηρίζουν. «Αν η Τρόικα εξαφανιστεί κατά τη διάρκεια της προεδρίας της Ελλάδας, αυτό θα είναι μια πραγματική νίκη. Τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη» καταλήγει ο Σβόμποντα . Με τον τρόπο αυτό τίθεται ξεκάθαρα ένα αίτημα που στην ίδια την Ελλάδα δεν τέθηκε και δεν συζητήθηκε ποτέ ανοικτά, ούτε καν από τις προοδευτικές και αριστερές δυνάμεις.
Η πρόκληση της Δημοκρατίας
Το ζήτημα «δημοκρατικής νομιμοποίησης» των παρεμβάσεων εκ μέρους των ευρωπαϊκών θεσμών έχει ιδιαίτερη σημασία ενόψει των επικείμενων ευρωεκλογών οι οποίες κατά κοινή ομολογία διαθέτουν ειδικό βάρος.
Όπως τονίζει ο Timothy Garton Ash[19] πρόκειται για τις πιο κρίσιμες ευρωεκλογές από τις άμεσες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του 1979 διότι όλη η Ευρώπη πιέζεται από ένα αξιοσημείωτο ρεπερτόριο εθνικιστικών κομμάτων διαμαρτυρίας τα οποία χαρακτηρίζονται νωχελικά ως «λαϊκιστικά» ενώ δεν έχει γίνει ακόμα αντιληπτό το περιεχόμενο και οι διαφορές τους. Πρόκειται για κόμματα διαμαρτυρίας που εξαπλώθηκαν σε όλη την Ευρώπη και ακολουθούν ένα κοινό πρότυπο[20]. Αμφισβητούν τις καθιερωμένες και κατεστημένες κοινωνικοπολιτικές δυνάμεις και σηκώνουν σκληρούς τόνους απέναντι στην ΕΕ και το ευρώ ως ενιαίο νόμισμα. Τα λαϊκίστικα αυτά κόμματα παρουσιάζουν ως νέο στοιχείο την αρνητική στάση απέναντι στην ευρωπαϊκή ενσωμάτωση και τα προγράμματα διάσωσης του ευρώ.
Απέναντι σε αυτό το κύμα λαϊκισμού επισημαίνει ο Ash δεν διαφαίνεται καμία πρωτοβουλία η κίνηση αντιπερισπασμού από την σημερινή ηγεσία της Ευρώπης που εδράζεται στο Βερολίνο στο Παρίσι ή στις Βρυξέλες η οποία θα μπορούσε να αναχαιτίσει την εκλογική επιτυχία αυτών των κομμάτων διαμαρτυρίας.
Τα κόμματα αυτά κινούνται στις δημοσκοπήσεις σε εκλογικά ποσοστά από 10 % έως 25 % αποκαλύπτοντας την τεράστια λαϊκή δυσαρέσκεια με την ανεργία την , λιτότητα και την γραφειοκρατία των Βρυξελών.
Τα ποσοστά αυτά αναδεικνύουν πόσο μεγάλη είναι απόσταση των ευρωπαίων πολιτών σήμερα από την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση. Κατά τον JürgenHabermas oυδέποτε το χάσμα μεταξύ πολιτών και πολιτικής ήταν τόσο μεγάλο με τον ευρωσκεπτικισμό να διαφαίνεται ως η μοναδική προοπτική που ενώνει τους ευρωπαίους πολίτες[21].
O Zygmunt Bauman κάνει λόγο για «διάρρηξη της επικοινωνίας ανάμεσα στους πολιτικούς ιθύνοντες (εκείνους που χαράσσουν πολιτική στις Βρυξέλες και/ή τους πολιτικούς του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου) που δίνουν τον ρυθμό, και στον λαό ο οποίος καλείται να χορέψει σ’ αυτά τα βήματα, χωρίς να έχει ερωτηθεί ή συναινέσει» και θεωρεί ότι το «έλλειμμα δημοκρατίας» δηλαδή, στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. απειλεί την υπόσταση και την ίδια την πιθανότητα επιβίωσής της ΕΕ»[22].
Στο πλαίσιο αυτό τίθεται ένας προβληματισμός, μια πρόκληση που έθεσε ο Pierre Rosanvallon ισχυριζόμενος ότι η υπέρβαση του λαϊκισμού είναι δυνατή μέσα από έναν πραγματικό εκδημοκρατισμό των κοινωνιών μας. Με βάση την άποψη αυτή δεν αρκεί η υπεράσπιση της σημερινής δημοκρατίας αλλά απαιτείται «ένα σχέδιο ανανέωσης και ανασυγκρότησης αυτής της δημοκρατίας» με μια κατεύθυνση περιπλοκής και όχι απλούστευσης της δημοκρατίας. Η περιπλοκή αυτή συνίσταται, στην εύρεση μέσων που παράγουν κοινή ζωή με νόημα και όχι στην παραγωγή μιας κοινωνιών που είναι απλά «ένα άθροισμα ατόμων» .
Η δημοκρατία με αυτήν την έννοια ορίζεται αποφασιστικά ως τρόπος παραγωγής μιας κοινής ζωής. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από την διαδραστικότητα της δημοκρατίας και όχι μέσα από διαδικασίες απλής ανάθεσης .
«Αυτή η διάσταση είναι εκείνη μιας δημοκρατίας που γίνεται αντιληπτή με βάση αυτό που βρισκόταν στο επίκεντρο της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επανάστασης: την αναζήτηση μιας πιο ίσης κοινωνίας. Αυτό είναι το καθήκον που βρίσκεται μπροστά μας σήμερα. Αν ανασυγκροτήσουμε αυτό το κοινό πεδίο, αν προσπαθήσουμε να εμβαθύνουμε καλύτερα στη δημοκρατική ιδέα, τότε το ζήτημα του λαϊκισμού θα μπορέσει να βρει μια μορφή απάντησης, που δεν θα είναι απλώς εκείνη μιας ανήσυχης απόρριψης, αλλά εκείνη μιας διευρυμένης και βαθύτερης δημοκρατικής ζωής»[23].
Η σημασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης
Παρά τα κενά , τις ολιγωρίες και τις οπισθοδρομήσεις στην διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, όλες οι χώρες και πάνω από όλες η Γερμανία χρωστάνε στην διαδικασία αυτήν μια μεγάλη περίοδο ειρήνης και ευημερίας.
Η ανασυγκρότηση της κοινότητας των εθνών της γηραιάς ηπείρου και η επιστροφή της Γερμανίας σε αυτή διεκπεραιώθηκε με τη βοήθεια τηςΚοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα,από την οποία προέκυψε τελικά η ΕΕ.
Η διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τα λόγια του Mark Mazower συνέβαλε στην ακύρωση κάθε ενδεχόμενου πολέμου στην ευρωπαϊκή ήπειρο συντελώντας στην ευημερία των ευρωπαϊκών χωρών, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη στην Δημοκρατία καθιστώντας την πιο προσιτή και αποδεκτή [24].
Επιπλέον η υπερεθνική και διακρατική συνεργασία δημιούργησε εμπιστοσύνη μια η εμπιστοσύνη αμοιβαιότητα και φιλία.
Η αμοιβαιότητα αυτή έκλεισε τα χάσματα και τις πληγές των δύο παγκοσμίων πολέμων . Ακόμα και η Γαλλία και η Βρετανία συμφώνησαν με την επανένωση της Γερμανίας.
Σε σχέση με το έτος 2014 είναι σημαντικό να κρατήσουμε ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ παρά το βάθος της κρίσης και τις επιπτώσεις δύο ταχυτήτων που την χαρακτηρίζει, φαίνεται να έχουν περισσότερα σημεία ένωσης παρά σημεία χωρισμού.
Το 2014πρέπει να είναι έτος υπενθύμισης ειδικότερα στους Γερμανούς και την πολιτική ηγεσία τους. Σε τελική ανάλυση όλοι ξέρουμε ότι παρά την μακρά ειρήνη που επικρατεί τα τελευταία 70 χρόνια, συνέβησαν στο όνομα της Γερμανίας πολλά δεινά τα τελευταία 100 χρόνια.
Τον Μάιο, εκλέγεται ένα νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Γερμανία πρέπει να αναλάβει άμεσα πρωτοβουλίες για να κλείσει τις πληγές που άνοιξε με τα μνημόνια και την σκληρή λιτότητα. Αυτό πρέπει κάποιοι να της το υπενθυμίσουν και η ελληνική προεδρία αποτελεί μια ιδανική ευκαιρία.
Όπως επισημαίνει ο Noam Chomxky «για τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών το ζητούμενο είναι η εργασία. Για τους υπερεθνικούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, όμως, το διακύβευμα έγκειται στη μείωση των ελλειμμάτων. Τα ελλείμματα διαμορφώνουν πλέον την πολιτική. Και ως προς αυτό η Ευρώπη βρίσκεται σε αλγεινότερη κατάσταση σε σχέση με τις ΗΠΑ»[25].
Από το μοντέλο Merkiavelli στο μοντέλο Willy Brandt
Για να συνεχιστεί τελικά η 70χρονη ευημερία και ειρήνη από την οποία η Γερμανία αποκόμισε τα μέγιστα οφέλη η πολιτική της ηγεσία πρέπει να συμβάλει ώστε μα μην επεκταθεί περαιτέρω η πτέρυγα των λαϊκιστών στην Ευρώπη. Για να γίνει αυτό η Γερμανία πρέπει να αποστραφεί-κατά μια διατύπωση του Ulrich Beck[26]- από το μοντέλο Merkiavelli και να μετακινηθεί προς το μοντέλο Willy Brand.
Όπως διευκρινίζει ο Beck, το μοντέλο Merkiavelli προσανατολίζεται σε μια ευρωπαϊκή πολιτική της Merkel με καθαρά εθνικά –εργαλειακά χαρακτηριστικά υπό την έννοια ότι δεν είναι μέγιστος σκοπός η κοινή ευημερία όλων στην Ευρώπη αλλά η αρχή της εσωτερικής εκλογιμότητας.
Απεναντίας ο Willy Brandt δεν θα μπορούσε να προωθήσει την πολιτική της γερμανικής ενοποίησης μέσα από το άνοιγμα απέναντι στην ανατολική Γερμανία (Ostpolitik) εάν ωθείτο από στενά εθνικά κίνητρα.
Η ενοποίηση υλοποιήθηκε μέσα από έναν τον μεγάλο δρόμο μέσω της Σοβιετικής Ένωσης, της Αμερικής και μέσω της συνεργασίας με τους ευρωπαίους εταίρους.
Το εθνικό συμφέρον της Γερμανίας ισχυρίζεται ο Beck ανοίχτηκε και επαναπροσδιορίστηκε κοσμοπολίτικα από τον Brand σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή πολιτική της Merkel που απομονώνει όλο περισσότερο την Γερμανία και γεννάει το φάντασμα της γερμανικής Ευρώπης.
Το 2014 είναι η ευκαιρία της αλλαγής. Του κοσμοπολίτικου, διεθνικού επανακαθορισμού Εθνικών και ευρωπαϊκών συμφερόντων. Συμφωνώντας με τον Jürgen Habermasθεωρούμε ότι το ευρωπαϊκό εγχείρημα μπορεί να διασωθεί μόνο μέσω της αλληλεγγύης . Η απλή παροχή δανείων στις υπερχρεωμένες χώρες ωστόσο δεν επαρκεί ως εργαλείο πολιτικής. «Αυτό που απαιτείται είναι μια συνεργατική προσπάθεια από την σκοπιά μιας κοινής πολιτικής προοπτικής για την προώθηση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας στη ζώνη του ευρώ ως σύνολο. Μια τέτοια προσπάθεια θααπαιτήσει από τη πλευρά της Γερμανίας και από πολλές άλλες χώρες να αποδεχθούν βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες απώλειες, κινούμενες από την πεποίθηση ότι η αλληλεγγύη είναι προς το δικό μας και δικό τους μακροπρόθεσμο συμφέρον»[27].
…και η Ελλάδα;
Από ελληνικής πλευράς η ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ οφείλει να συνδεθεί αναμφίβολα με την πρόκληση της αποτελεσματικής μείωσης του δημόσιου χρέους. Επιχειρήματα σε αυτή την κατεύθυνση υπάρχουν ποικίλα και ουσιαστικά .
Ένα τέτοιο επιχείρημα εκφράστηκε πρόσφατα από τον σοφό της γερμανικής οικονομίας Peter Bofinger [28] ο οποίος τάχθηκε ανοιχτά υπέρ μιας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους της τάξεως του 50 %. Με αυτό το αίτημα συμφωνεί και ο τέως καγκελάριος της Γερμανίας HelmutSchmitd[29] συμπληρώνοντας ότι αυτό πρέπει να υλοποιηθεί μέσα από μια διεθνή συνδιάσκεψη πιστωτών για το ελληνικό χρέος, ώστε να γίνει αναδιάρθρωση και να διαγραφεί μέρος των δανείων από τις κυβερνήσεις και την ΕΚ
Μια πιθανή αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους , σύμφωνα με τον Bofinger[30]θα κόστιζε περίπου 17, 5 δις ευρώ στο Γερμανό φορολογούμενο. Αυτά αντισταθμίζονται όμως κατά την άποψη του από το γεγονός ότι ο προϋπολογισμός της Γερμανίας, εξοικονομεί ετησίως 20 δισεκατομμύρια σε πληρωμές τόκων εξαιτίας των τρομερά χαμηλών επιτοκίων, που ανάγονται στην κρίση του ευρώ. Ανάλογο πλεονέκτημα χαμηλών επιτοκίων αποκομίζει και η Γαλλία
Με άλλα λόγια ο Γερμανός φορολογούμενος λόγω της κρίσης γλύτωσε πολλά δισεκατομμύρια ευρώ τα οποία θα μπορούσαν να αποδοθούν ως μέρισμα σταθεροποίησης προς την Ελλάδα αντί της μόνιμης και μονομερούς εμμονής στην δημοσιονομική περιστολή.
Το περαιτέρω κούρεμα επομένως είναι μια εύλογη εναλλακτική λύση για τον Bofinger oοποίος μαζί με πολλούς άλλους θεωρεί ότι το προηγούμενο κούρεμα ήταν πολύ μικρό για να ανακουφίσει αποτελεσματικά την Ελλάδα.
Ήρθε λοιπόν η ώρα η ελληνική πλευρά να χρησιμοποιήσει επιτέλους τα επιχειρήματα οικονομικού και πολιτικού ορθολογισμού υπέρ των Ελλήνων φορολογούμενων και όχι πάλι εναντίον τους.
[1]Ντανιέλ Κοέν Η θρησκεία του κέρδους και του πλούτου
http://www.efsyn.gr/?p=35474
[2]Μαρκ Μαζάουερ Η παρακμή μιας δημοκρατικής ουτοπίας
Συνέντευξη στον Θανάση Γιαλκέτση
https://www.efsyn.gr/?p=163436
[3] Ulrich Beck und Martin Schulz über die Zukunft Europas Mehr Willy Brandt wagen http://www.faz.net/aktuell/feuilleton/debatten/europas-zukunft/ulrich-beck-und-martin-schulz-ueber-die-zukunft-europas-mehr-willy-brandt-wagen-12191490.html
[4] στο ίδιο
[5]Thomas Assheuer : Gegen Deutschland? Frankreich diskutiert ein Pamphlet des Philosophen Giorgio Agamben: Der Süden soll sich unter der Führung Frankreichs zur Wehr setzen
http://www.zeit.de/2013/16/europa-krise-giorgio-agamben
[6] Giorgio Agamben im Gespräch Die endlose Krise ist ein Machtinstrument
24.05.2013 · Ein lateinisches Imperium gegen die deutsche Dominanz? Der italienische Philosoph und Zeitdiagnostiker Giorgio Agamben erläutert seine vieldiskutierte These. Er sei missverstanden worden.
http://www.faz.net/aktuell/feuilleton/bilder-und-zeiten/giorgio-agamben-im-gespraech-die-endlose-krise-ist-ein-machtinstrument-12193816.html
[7] Τhe “Latin Empire” should strike back http://www.presseurop.eu/en/content/article/3593961-latin-empire-should-strike-back
[8]Leigh Phillips Posts Tagged Giorgio Agamben He ain’t heavy; He’s my brotherhttp://blogs.euobserver.com/phillips/tag/giorgio-agamben/
[9] Colin Crouch: Μια μικρή ελίτ κατέχει την Ελλάδα! http://ysterografa.gr/afieromata/ellada-mnimonio/colin-crouch-μια-μικρή-ελίτ-κατέχει-την-ελλάδα
[10] Νόαμ Τσόμσκι: Το μέλλον της Ελλάδος προδιαγεγραμμένο ανεξαρτήτων εκλογών!
Πηγή: http://www.logiosermis.net/2014/01/blog-post_377.html#ixzz2pK3y3HpB
[11]Angelo Motola Austerität funktioniert nicht – Europa steckt nach wie vor in einer Rezession
http://www.annotazioni.de/post/1213
[12] στο ίδιο
[13] Ποιος νότος; Η Γαλλία «απειλεί» την Ευρωζώνη
Τετάρτη 08 Ιανουαρίου 2014 07:50
http://www.newsbomb.gr/chrhma/story/390068/poios-notos-i-gallia-apeilei-tin-eyrozoni#ixzz2pse7wHVp
[14] Μουζέλης Νίκος Γερμανικός προτεσταντισμός και ελληνικός εθνολαϊκισμός
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=553852
[15] Στο ίδιο
[16]The New Sick Man of Europe: the European Union
French Dispirited; Attitudes Diverge Sharply from Germans
http://www.pewglobal.org/2013/05/13/the-new-sick-man-of-europe-the-european-union/
[17] Στο ίδιο
[18] «ΝΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΤΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» Σβόμποντα: Οι Τροϊκανοί έχουν αποτύχει
http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26516&subid=2&pubid=113197607
[19] Timotgy Garton Ash 2014 is not 1914, but Europe is getting increasingly angry and nationalist¨.
The Guardian, Monday 18 November 2013
http://www.theguardian.com/commentisfree/2013/nov/18/europe-angry-nationalist-eu-elections
[20] Elisabeth Gamperl Europas neue Anti-Parteien
http://www.zeit.de/politik/ausland/2013-05/protestparteien-europa-antieuro/komplettansicht
[21]Jürgen Habermas: "Germany holds the key to the fate of the European Union"
http://www.kuleuven.be/english/news/habermas
[22] Ευρώπη: Το διαζύγιο εξουσίας και πολιτικής. Του Ζύγκμουντ Μπάουμαν
http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/eyropi-diazygio-eksoysias-kai-politikis-toy-zygkmoynt-mpaoyman
[23] ΠΙΕΡ ΡΟΖΑΝΒΑΛΟΝ ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ Στο όνομα του λαού
https://www.efsyn.gr/?p=112416
[24]Μαρκ Μαζάουερ Η παρακμή μιας δημοκρατικής ουτοπίας
Συνέντευξη στον Θανάση Γιαλκέτση
https://www.efsyn.gr/?p=163436
[25] Νόαμ Τσόμσκι: Το μέλλον της Ελλάδος προδιαγεγραμμένο ανεξαρτήτων εκλογών!
Πηγή: http://www.logiosermis.net/2014/01/blog-post_377.html#ixzz2pK3y3HpB
[26] Ulrich Beck und Martin Schulz über die Zukunft Europas Mehr Willy Brandt wagen
http://www.faz.net/aktuell/feuilleton/debatten/europas-zukunft/ulrich-beck-und-martin-schulz-ueber-die-zukunft-europas-mehr-willy-brandt-wagen-12191490.html
[27]Jürgen Habermas: "Germany holds the key to the fate of the European Union"
http://www.kuleuven.be/english/news/habermas
[28]Saarbrücker Zeitung: Griechenland-Krise könnte Deutschland 17,5 Milliarden Euro kosten - Bofinger plädiert für Schuldenschnitt
http://www.presseportal.de/pm/57706/2368302/saarbruecker-zeitung-griechenland-krise-koennte-deutschland-17-5-milliarden-euro-kosten-bofinger
[29] Χέλμουτ Σμιτ: Είναι αναπόφευκτο ένα νέο κούρεμα στο ελληνικό χρέοςhttp://thepaper.gr/χέλμουτ-σμιτ-είναι-αναπόφευκτο-ένα-νέ/
[30] Bofinger: Ετήσια κέρδη €20 δισ. για τη Γερμανία από τα χαμηλά επιτόκιαhttp://www.capital.gr/News.asp?id=1910194
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Πόσα τρόφιμα χρειαζόμαστε για μια εβδομάδα; - Τι ξοδεύουν σε 10 χώρες
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
