2012-04-17 08:40:59
By Wolfgang Münchau
Οι αγορές πανικοβάλλονται επειδή η Ισπανία ίσως αποτύχειστους στόχους για το έλλειμμα ή πανικοβάλλονται με την σκέψη ότι μπορεί να τουςπετύχει; Αυτή, κατ’ εμέ τουλάχιστον, είναι η κρίσιμη ερώτηση που αντιμετωπίζουνοι ρυθμιστές της ευρωζώνης. Η τελική κατάληξη της κρίσης χρεών στην ευρωζώνη θαεξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την απάντηση σε αυτή την ερώτηση.
Η ειδησεογραφία μοιάζει να υποδεικνύει ότι οι αγορές πανικοβάλλονται για ταελλείμματα. Νομίζω ότι είναι λάθος. Οι επενδυτές που εγώ γνωρίζω, φοβούνται ότι ηλιτότητα ίσως καταστρέψει την ισπανική οικονομία καιότι θα ωθήσει την χώρα είτε έξω από το ευρώ, είτε στα χέρια του European Stability Mechanism.
Η ορθόδοξη άποψη, που επικρατεί στο Βερολίνο, τις Βρυξέλλες και τιςπερισσότερες εθνικές πρωτεύουσες (μεταξύ των οποίων, δυστυχώς, και η Μαδρίτη)είναι ότι δεν υπάρχει «υπερβολική» λιτότητα. Αυτό που μετράει είναι ηαξιοπιστία. Άπαξ και χάσεις τον στόχο, πρέπει να υπερβάλλεις για να τονπετύχεις την επόμενη φορά. Στόχος είναι ο στόχος και είναι ο μόνος στόχος…
Αυτή η άποψη δενδένει με την εμπειρία της κρίσης στην ευρωζώνη, ειδικάστην Ελλάδα. Δεν δένει ούτε με όσα γνωρίζουμε από την οικονομική θεωρία ή τηνοικονομική Ιστορία. Και δεν δένει με την απλή, αν και μη επιστημονική,παρατήρηση, ότι τα περιοδικά ξεσπάσματα πανικού στις αγορές με την Ισπανία,σχεδόν πάντα έπονται μιας ανακοίνωσης για λιτότητα.
Ένα τέτοιο ξέσπασμα εκδηλώθηκε με τιςσυζητήσεις που κατέληξαν στο πρόσφατο σχέδιο προϋπολογισμού το οποίοπεριλαμβάνει διόρθωση του ελλείμματος στο 3,2% του ΑΕΠ το 2012. Όταν οπρωθυπουργός κ. Mariano Rajoyάρχισε να σκιαγραφεί τις περικοπές του 2013, την περασμένη εβδομάδα, οιαγορές πανικοβλήθηκαν ξανά και ώθησαν το ισπανικό 10ετές yield πάλιστο 6%.
Η δημοσιονομική προσαρμογή που προτείνεται αντιστοιχεί στο 5,5% του ΑΕΠ μέσα σεδύο χρόνια. Είναι μια από τις βαρύτερες προσαρμογές που προσπάθησε ποτέ μεγάληβιομηχανική χώρα. Είναι απολύτως λογικό να τρομοκρατούνται οι επενδυτές.
Οι Ευρωπαίοι ρυθμιστές έχουν την τάση να αντιμετωπίζουν την δημοσιονομικήπολιτική ως μια απλή λογιστική εξάσκηση, παραβλέποντας τις όποιες επιπτώσειςστην δυναμική της οικονομίας. Ο Ισπανός οικονομολόγος κ. Luis Garicano έκανεέναν υπολογισμό, όπως αναφέρει στην El País: ημείωση του ελλείμματος από το 8,5% του ΑΕΠ στο 5,3% θα απαιτήσει πρόγραμμα όχι32 δισ. ευρώ (που αντιστοιχεί στην ονομαστική επίδραση μιας διόρθωσης 3,2% σεμια χώρα με ΑΕΠ σχεδόν 1 τρισ. ευρώ) αλλά μεταξύ 53 δισ. και 64 δισ. ευρώ. Οπότεγια να επιτευχθεί μια δημοσιονομική διόρθωση 3,2% πρέπει να σχεδιάζεις ένα ποσόσχεδόν διπλάσιο.
Η προσπάθεια της Ισπανία για δημοσιονομική συρρίκνωση είναι, όχι μόνο κακήοικονομική επιλογή, αλλά και αδύνατη από φυσικής άποψης, οπότε κάτι άλλο πρέπεινα γίνει. Είτε η Ισπανία θα χάσει τον στόχο, είτε η ισπανική κυβέρνηση θαπρέπει να απολύσει τόσες νοσοκόμες και δασκάλους, που το αποτέλεσμα θα είναι πολιτικήεπανάσταση.
Η ευρύτερη κρίση στην ευρωζώνη προκλήθηκε από χρηματοπιστωτικά ελαττώματα σετράπεζες χωρών του πυρήνα, με χρηματοπιστωτικές φούσκες στην περιφέρεια, πληντης Ελλάδας. Η Ισπανία ίσως έχει επίσης μια δυσλειτουργική αγορά εργασίας και ηεπιδιόρθωσή της πιθανόν σε κάθε περίπτωση να είναι επιθυμητή. Αν αυτή είναι ησωστή στιγμή για να γίνει πολιτικά, τότε ας γίνει… Αλλάδεν πρέπει να έχουμε την ψευδαίσθηση ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θαπροκαλέσουν μεγάλη διαφορά. Η λιτότητα και οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι ομαγικός συνδυασμός που νομίζουν οι ρυθμιστές.
Για να διορθωθεί η ισπανική κρίση πρέπει να ξεκινήσουμε με τις τράπεζες -καιαυτό είναι ένα έργο που ο ιδιωτικός κλάδος δεν θέλει και η κυβέρνηση δεν μπορείνα αναλάβει. Η μόνη ημιτελής, ήπια λύση που μπορώ εγώ να δω, περιλαμβάνει έναπρόγραμμα διάσωσης από την Ευρώπη για την Ισπανία πουεπικεντρώνεται ειδικά στην ανακεφαλαιοποίηση και την συρρίκνωση τουχρηματοπιστωτικού κλάδου. Η Ισπανία θα πρέπει επίσης να υπολείπεταιτου μέσου πληθωρισμού της ευρωζώνης επί πολλά χρόνια για να αποκαταστήσει τμήματης χαμένης της ανταγωνιστικότητας. Παράλληλα, η χώρα θα πρέπει να είναι πιο«μαλακή» με την λιτότητα.
Ο συνδυασμός αυτός θα μπορούσε να αποδώσει, αν και θα είναι οπωσδήποτε δύσκολο.Αυτό που δεν πρόκειται με τίποτα να αποδώσει, είναι ένας συνδυασμόςαποπληθωρισμού, λιτότητας και ιδιωτικής απομόχλευσης, παράλληλα, για μιαδεκαετία. Όμως έτσι θα γίνει, δεν υπάρχει αμφιβολία για αυτό. Η ΕΕ θααντισταθεί σε ένα πρόγραμμα από το ESM όσο το δυνατόν περισσότερο. Οι υπουργοί Οικονομικών τηςευρωζώνης φοβούνται ότιένα τέτοιο πρόγραμμα θα άνοιγε ξανά την διαμάχη για το μέγεθος του ESM, μιαδιαμάχη που θέλουν να αποφύγουν με κάθε τρόπο. Όμως καθώς η ύφεση χειροτερεύεικαι η ισπανική ανεργία ανεβαίνει προς το 30%, οι πιέσεις για να στραφεί ηΙσπανία στο ESM θααυξηθούν.
Κάποια στιγμή θα γίνει. Ακόμη όμως κι όταν γίνει αυτό, η κρίση στην Ισπανία δενθα λήξει. Για να λήξει, θα χρειαστεί επιπρόσθετα ένα σύστημα διαχείρισηςτραπεζών σε όλη την ευρωζώνη.
Μπορώ να δω μόνο δυο σενάρια για την Ισπανία. Η κρίση θα τελειώσει είτεμε μια καταστροφική έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη ή με μια παραλλαγή τηςνομισματικής ένωσης, η οποία περιλαμβάνει ένα κοινό ευρωπαϊκό «backstop» γιατον τραπεζικό κλάδο. Αν η ισπανική κυβέρνηση προωθήσει την στρατηγική που έχειανακοινώσει μέχρι το «πικρό τέλος», η πρώτη έκβαση θα είναι εξαιρετικά πιο πιθανή.
liberals10
Οι αγορές πανικοβάλλονται επειδή η Ισπανία ίσως αποτύχειστους στόχους για το έλλειμμα ή πανικοβάλλονται με την σκέψη ότι μπορεί να τουςπετύχει; Αυτή, κατ’ εμέ τουλάχιστον, είναι η κρίσιμη ερώτηση που αντιμετωπίζουνοι ρυθμιστές της ευρωζώνης. Η τελική κατάληξη της κρίσης χρεών στην ευρωζώνη θαεξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την απάντηση σε αυτή την ερώτηση.
Η ειδησεογραφία μοιάζει να υποδεικνύει ότι οι αγορές πανικοβάλλονται για ταελλείμματα. Νομίζω ότι είναι λάθος. Οι επενδυτές που εγώ γνωρίζω, φοβούνται ότι ηλιτότητα ίσως καταστρέψει την ισπανική οικονομία καιότι θα ωθήσει την χώρα είτε έξω από το ευρώ, είτε στα χέρια του European Stability Mechanism.
Η ορθόδοξη άποψη, που επικρατεί στο Βερολίνο, τις Βρυξέλλες και τιςπερισσότερες εθνικές πρωτεύουσες (μεταξύ των οποίων, δυστυχώς, και η Μαδρίτη)είναι ότι δεν υπάρχει «υπερβολική» λιτότητα. Αυτό που μετράει είναι ηαξιοπιστία. Άπαξ και χάσεις τον στόχο, πρέπει να υπερβάλλεις για να τονπετύχεις την επόμενη φορά. Στόχος είναι ο στόχος και είναι ο μόνος στόχος…
Αυτή η άποψη δενδένει με την εμπειρία της κρίσης στην ευρωζώνη, ειδικάστην Ελλάδα. Δεν δένει ούτε με όσα γνωρίζουμε από την οικονομική θεωρία ή τηνοικονομική Ιστορία. Και δεν δένει με την απλή, αν και μη επιστημονική,παρατήρηση, ότι τα περιοδικά ξεσπάσματα πανικού στις αγορές με την Ισπανία,σχεδόν πάντα έπονται μιας ανακοίνωσης για λιτότητα.
Ένα τέτοιο ξέσπασμα εκδηλώθηκε με τιςσυζητήσεις που κατέληξαν στο πρόσφατο σχέδιο προϋπολογισμού το οποίοπεριλαμβάνει διόρθωση του ελλείμματος στο 3,2% του ΑΕΠ το 2012. Όταν οπρωθυπουργός κ. Mariano Rajoyάρχισε να σκιαγραφεί τις περικοπές του 2013, την περασμένη εβδομάδα, οιαγορές πανικοβλήθηκαν ξανά και ώθησαν το ισπανικό 10ετές yield πάλιστο 6%.
Η δημοσιονομική προσαρμογή που προτείνεται αντιστοιχεί στο 5,5% του ΑΕΠ μέσα σεδύο χρόνια. Είναι μια από τις βαρύτερες προσαρμογές που προσπάθησε ποτέ μεγάληβιομηχανική χώρα. Είναι απολύτως λογικό να τρομοκρατούνται οι επενδυτές.
Οι Ευρωπαίοι ρυθμιστές έχουν την τάση να αντιμετωπίζουν την δημοσιονομικήπολιτική ως μια απλή λογιστική εξάσκηση, παραβλέποντας τις όποιες επιπτώσειςστην δυναμική της οικονομίας. Ο Ισπανός οικονομολόγος κ. Luis Garicano έκανεέναν υπολογισμό, όπως αναφέρει στην El País: ημείωση του ελλείμματος από το 8,5% του ΑΕΠ στο 5,3% θα απαιτήσει πρόγραμμα όχι32 δισ. ευρώ (που αντιστοιχεί στην ονομαστική επίδραση μιας διόρθωσης 3,2% σεμια χώρα με ΑΕΠ σχεδόν 1 τρισ. ευρώ) αλλά μεταξύ 53 δισ. και 64 δισ. ευρώ. Οπότεγια να επιτευχθεί μια δημοσιονομική διόρθωση 3,2% πρέπει να σχεδιάζεις ένα ποσόσχεδόν διπλάσιο.
Η προσπάθεια της Ισπανία για δημοσιονομική συρρίκνωση είναι, όχι μόνο κακήοικονομική επιλογή, αλλά και αδύνατη από φυσικής άποψης, οπότε κάτι άλλο πρέπεινα γίνει. Είτε η Ισπανία θα χάσει τον στόχο, είτε η ισπανική κυβέρνηση θαπρέπει να απολύσει τόσες νοσοκόμες και δασκάλους, που το αποτέλεσμα θα είναι πολιτικήεπανάσταση.
Η ευρύτερη κρίση στην ευρωζώνη προκλήθηκε από χρηματοπιστωτικά ελαττώματα σετράπεζες χωρών του πυρήνα, με χρηματοπιστωτικές φούσκες στην περιφέρεια, πληντης Ελλάδας. Η Ισπανία ίσως έχει επίσης μια δυσλειτουργική αγορά εργασίας και ηεπιδιόρθωσή της πιθανόν σε κάθε περίπτωση να είναι επιθυμητή. Αν αυτή είναι ησωστή στιγμή για να γίνει πολιτικά, τότε ας γίνει… Αλλάδεν πρέπει να έχουμε την ψευδαίσθηση ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θαπροκαλέσουν μεγάλη διαφορά. Η λιτότητα και οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι ομαγικός συνδυασμός που νομίζουν οι ρυθμιστές.
Για να διορθωθεί η ισπανική κρίση πρέπει να ξεκινήσουμε με τις τράπεζες -καιαυτό είναι ένα έργο που ο ιδιωτικός κλάδος δεν θέλει και η κυβέρνηση δεν μπορείνα αναλάβει. Η μόνη ημιτελής, ήπια λύση που μπορώ εγώ να δω, περιλαμβάνει έναπρόγραμμα διάσωσης από την Ευρώπη για την Ισπανία πουεπικεντρώνεται ειδικά στην ανακεφαλαιοποίηση και την συρρίκνωση τουχρηματοπιστωτικού κλάδου. Η Ισπανία θα πρέπει επίσης να υπολείπεταιτου μέσου πληθωρισμού της ευρωζώνης επί πολλά χρόνια για να αποκαταστήσει τμήματης χαμένης της ανταγωνιστικότητας. Παράλληλα, η χώρα θα πρέπει να είναι πιο«μαλακή» με την λιτότητα.
Ο συνδυασμός αυτός θα μπορούσε να αποδώσει, αν και θα είναι οπωσδήποτε δύσκολο.Αυτό που δεν πρόκειται με τίποτα να αποδώσει, είναι ένας συνδυασμόςαποπληθωρισμού, λιτότητας και ιδιωτικής απομόχλευσης, παράλληλα, για μιαδεκαετία. Όμως έτσι θα γίνει, δεν υπάρχει αμφιβολία για αυτό. Η ΕΕ θααντισταθεί σε ένα πρόγραμμα από το ESM όσο το δυνατόν περισσότερο. Οι υπουργοί Οικονομικών τηςευρωζώνης φοβούνται ότιένα τέτοιο πρόγραμμα θα άνοιγε ξανά την διαμάχη για το μέγεθος του ESM, μιαδιαμάχη που θέλουν να αποφύγουν με κάθε τρόπο. Όμως καθώς η ύφεση χειροτερεύεικαι η ισπανική ανεργία ανεβαίνει προς το 30%, οι πιέσεις για να στραφεί ηΙσπανία στο ESM θααυξηθούν.
Κάποια στιγμή θα γίνει. Ακόμη όμως κι όταν γίνει αυτό, η κρίση στην Ισπανία δενθα λήξει. Για να λήξει, θα χρειαστεί επιπρόσθετα ένα σύστημα διαχείρισηςτραπεζών σε όλη την ευρωζώνη.
Μπορώ να δω μόνο δυο σενάρια για την Ισπανία. Η κρίση θα τελειώσει είτεμε μια καταστροφική έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη ή με μια παραλλαγή τηςνομισματικής ένωσης, η οποία περιλαμβάνει ένα κοινό ευρωπαϊκό «backstop» γιατον τραπεζικό κλάδο. Αν η ισπανική κυβέρνηση προωθήσει την στρατηγική που έχειανακοινώσει μέχρι το «πικρό τέλος», η πρώτη έκβαση θα είναι εξαιρετικά πιο πιθανή.
liberals10
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Βενιζέλος σε Μπαρόσο: «Κάντε κάτι να μειωθεί η ανεργία»
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Mήνυμα αναγνώστη σχετικά με την σύλληψη του Άκη
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
