2014-01-23 17:41:08
Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης Δικηγόρος Αθηνών
Η ισότητα των φύλων αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και βασικό στόχο κάθε σύγχρονης δημοκρατικής χώρας.
Μία κοινωνία στην οποία άνδρες και γυναίκες μοιράζονται εξίσου τα αγαθά, τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα, στην εργασία, στην πολιτική, στην εξουσία, στον ελεύθερο χρόνο, στη φροντίδα, στην οικογένεια και στην προσωπική ζωή. Μια κοινωνία όπου άνδρες και γυναίκες αποφασίζουν τι θα σπουδάσουν, με τι θα απασχοληθούν, πόσα παιδιά θα κάνουν, αν θα ασχοληθούν με τα κοινά, χωρίς το βάρος των στερεοτύπων του φύλου που προδιαγράφει επαγγέλματα, αμοιβές, καθήκοντα και απολαβές, αλλά και ολόκληρη τη δραστηριότητα της καθημερινής ζωής.
Σύμφωνα με το Ν. 4075/2012 «Θέματα Κανονισμού Ασφάλισης ΙΚΑ -ΕΤΑΜ, Ασφαλιστικών Φορέων, προσαρμογή της νομοθεσίας στην Οδηγία 2010/18/ΕΕ και λοιπές διατάξεις» σχετικό κεφάλαιο ΣΤ (Άρθρα 48 και 54) με τίτλο «ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2010/18/ΕΕ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ 8ΗΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 2010 ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΓΟΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ ΠΟΥ ΣΥΝΗΦΘΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP ΚΑΙ ETUC ΚΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 96/34/EK» κατοχυρώνεται το δικαίωμα γονικής άδειας και καθορίζονται το πεδίο εφαρμογής και οι σχετικές προϋποθέσεις αναγνώρισης του, με στόχο την εναρμόνιση γονεϊκών και επαγγελματικών ευθυνών.
Ειδικότερα, το άρθρο 49 ορίζει ως προς το «πεδίο εφαρμογής» του:
1
. Οι διατάξεις των άρθρων 49 έως 55 του παρόντος Κεφαλαίου αφορούν στους εργαζόμενους γονείς και ορίζουν τις ελάχιστες απαιτήσεις για τη διευκόλυνση της εναρμόνισης των γονεϊκών και επαγγελματικών τους ευθυνών, λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη ποικιλομορφία των οικογενειακών δομών και την ανάγκη προώθησης της ισότητας των ευκαιριών και της μεταχείρισης ανδρών και γυναικών.
2. Οι διατάξεις των άρθρων 49 έως 55 του παρόντος Κεφαλαίου εφαρμόζονται σε όλους τους εργαζόμενους γονείς, φυσικούς, θετούς ή ανάδοχους, που απασχολούνται στον ιδιωτικό, το δημόσιο τομέα, τα Ν.Π.Δ.Δ., τους Ο.Τ.Α. και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, όπως οριοθετείται από τις διατάξεις της παρ. 6 του άρθρου 1 του ν. 1256/1982 (Α 65), με οποιαδήποτε σχέση εργασίας ή μορφή απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων μερικής απασχόλησης και ορισμένου χρόνου, των συμβάσεων ή σχέσεων μέσω επιχείρησης προσωρινής απασχόλησης, του άρθρου 115 του ν. 4052/2012 (Α 41) και της έμμισθης εντολής, ανεξάρτητα από τη φύση των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Το Άρθρο 50 «Γονική άδεια ανατροφής-Δικαιούχοι» ορίζει ότι:
1. Ο εργαζόμενος γονέας έχει δικαίωμα γονικής άδειας ανατροφής του παιδιού μέχρις ότου συμπληρώσει την ηλικία των έξι (6) ετών, με σκοπό την εκπλήρωση των ελάχιστων υποχρεώσεων ανατροφής προς αυτό.
2. Για τη χορήγηση της γονικής άδειας ανατροφής οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν συμπληρώσει ένα (1) χρόνο συνεχόμενης ή διακεκομμένης εργασίας στον ίδιο εργοδότη, εκτός αν ορίζεται ευνοϊκότερα από ειδική διάταξη νόμων, διαταγμάτων, κανονισμών, Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, Διαιτητικών Αποφάσεων ή συμφωνιών εργοδοτών και εργαζομένων.
3. Η γονική άδεια ανατροφής είναι άνευ αποδοχών, χορηγείται εγγράφως για περίοδο τουλάχιστον τεσσάρων (4) μηνών και αποτελεί ατομικό δικαίωμα κάθε γονέα, χωρίς δυνατότητα μεταβίβασης.
4. Η γονική άδεια ανατροφής χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά, με βάση σχετική αίτηση του εργαζόμενου, όπου διευκρινίζεται η έναρξη και η λήξη της. Η γονική άδεια ανατροφής χορηγείται από τον εργοδότη με βάση τη σειρά προτεραιότητας των απασχολούμενων στην επιχείρηση για κάθε ημερολογιακό έτος.
5. Αν υπάρχουν περισσότερα παιδιά, το δικαίωμα των γονέων είναι αυτοτελές για το καθένα από αυτά, εφόσον από τη λήξη της άδειας που δόθηκε για το προηγούμενο παιδί μεσολάβησε ένας (1) χρόνος πραγματικής απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη, εκτός αν ορίζεται ευνοϊκότερα από ειδική διάταξη νόμων, διαταγμάτων, κανονισμών, Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, Διαιτητικών Αποφάσεων ή συμφωνιών εργοδοτών και εργαζομένων.
6. Αν και οι δύο γονείς απασχολούνται στον ίδιο εργοδότη, αποφασίζουν με κοινή δήλωσή τους, κάθε φορά, ποιος από τους δύο θα κάνει πρώτος χρήση αυτού του δικαιώματος και για πόσο χρονικό διάστημα.
Σύμφωνα με το άρθρο 36 του Ν. 3996/2011 «Αναμόρφωση του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας, ρυθμίσεις θεμάτων Κοινωνικής Ασφάλισης και άλλες διατάξεις», το οποίο αντικατέστησε την παρ. 1 του άρθρου 15 του Ν. 1483/1984 (Α΄ 153):
«Απαγορεύεται και είναι απόλυτα άκυρη η καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας εργαζόμενης από τον εργοδότη της, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της όσο και για το χρονικό διάστημα δεκαοκτώ (18) μηνών μετά τον τοκετό ή κατά την απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο, λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή τον τοκετό, εκτός εάν υπάρχει σπουδαίος λόγος για καταγγελία. Η προστασία από την καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας ισχύει τόσο έναντι του εργοδότη, στον οποίο η τεκούσα προσλαμβάνεται, χωρίς να έχει προηγουμένως απασχοληθεί αλλού, πριν συμπληρώσει δεκαοκτώ (18) μήνες από τον τοκετό ή το μεγαλύτερο χρόνο που προβλέπεται στην παρούσα, όσο και έναντι του νέου εργοδότη, στον οποίο η τεκούσα προσλαμβάνεται και μέχρι τη συμπλήρωση των ανωτέρω χρόνων.
Ως σπουδαίος λόγος δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ενδεχόμενη μείωση της απόδοσης στην εργασία της εγκύου που οφείλεται στην εγκυμοσύνη».
ΝΟΜΟΣ 3896/2010 (ΦΕΚ 207/Α/8-12-2010): «Εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης .Εναρμόνιση της κείμενης νομοθεσίας με την Οδηγία 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2006 και άλλες συναφείς διατάξεις»
Ειδικότερα ο νόμος 3896/2010 τροποποιεί τον νόμο 3488/2006 ρυθμίζοντας θέματα σχετικά με:
-την Ισότητα των αμοιβών μεταξύ γυναικών και ανδρών
-την ίση μεταχείριση στα επαγγελματικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης
-την ίση μεταχείριση σε σχέση με την πρόσβαση στην απασχόληση στην επαγγελματική εξέλιξη και κατάρτιση και τους όρους εργασίας
-μέτρα του εθνικού νομοθέτη για την εφαρμογή της αρχής των ισων ευκαιριών και της ισης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης . ΝΟΜΟΣ 3488/2006 (ΦΕΚ 191/Α/11-9-2006):
- Προώθηση της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην πρόσβαση στην απασχόληση και στις εργασιακές σχέσεις
- Καταπολέμηση της σεξουαλικής παρενόχλησης στους εργασιακούς χώρους.
Ο Ν. 3488/2006 «Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών όσον αφορά στην πρόσβαση στην απασχόληση, στην επαγγελματική εκπαίδευση και προώθηση, στους όρους και στις συνθήκες εργασίας» ενσωματώνει την κοινοτική οδηγία 2002/73/ΕΚ. Η οδηγία 2002/73/ΕΚ τροποποιεί την οδηγία 76/207/ΕΟΚ για την ίση μεταχείριση των φύλων στην απασχόληση. Αναδιατυπώνονται δε όλες οι σχετικές με την ίση μεταχείριση οδηγίες με την υπ’ αριθμ. 2006/54/ΕΚ, η οποία πρόκειται να ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο. Ο Ν. 3488/2006, ο οποίος αντικαθιστά το Ν. 1414/1984, ορίζει για πρώτη φορά τη σεξουαλική παρενόχληση, την οποία και αντιμετωπίζει ως διάκριση λόγω φύλου στο χώρο εργασίας (άρθρο 4, παρ. 2) και ως ποινικά κολάσιμη πράξη, θεσμοθετώντας ποινές (φυλάκιση από έξι (6) μήνες μέχρι τρία (3) χρόνια και χρηματική ποινή τουλάχιστον χιλίων (1.000) ευρώ, άρθρο 16, παρ. 4) και προβλέποντας αξίωση προς αποζημίωση του θύματος (άρθρο 16, παρ. 1). Επίσης θεσμοθετείται η σεξουαλική παρενόχληση και!
ως πειθαρχικό παράπτωμα (άρθρο 16, παρ. 3).
Απαγορεύεται η καταγγελία της σχέσης εργασίας α) για λόγους φύλου ή οικογενειακής κατάστασης, β) όταν συνιστά εκδικητική συμπεριφορά εργοδότη ή στελεχών της επιχείρησης, λόγω μη ενδοτικότητας του εργαζόμενου σε σεξουαλική ή άλλη παρενόχληση σε βάρος του, γ) όταν γίνεται ως αντίδραση του εργοδότη εξαιτίας της μαρτυρίας ή οποιαδήποτε άλλης ενέργειας εργαζομένου ενώπιον δικαστηρίου ή άλλης αρχής (άρθρο 9).
Επίσης, καταργείται κάθε διάκριση μεταξύ ανδρών και γυναικών στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση. Ο εργοδότης δεν μπορεί να αρνηθεί την πρόσληψη γυναίκας λόγω εγκυμοσύνης ή πρόσφατου τοκετού ενώ η εργαζόμενη που έχει λάβει άδεια μητρότητας μετά το πέρας της άδειας αυτής να επιστρέψει στην εργασία του σε ισοδύναμη θέση με τους ίδιους επαγγελματικούς όρους και συνθήκες και να επωφεληθεί από οποιαδήποτε βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Η προστασία αυτή ισχύει και για τους εργαζόμενους γονείς που κάνουν χρήση γονικής άδειας ανατροφής παιδιού. Τυχόν λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση γυναίκας λόγω εγκυμοσύνης ή μητρότητας, κατά την έννοια των Π.Δ. 176/1997 και 41/2003, ή γονέων λόγω γονικής άδειας ανατροφής ή λόγω άδειας φροντίδας παιδιού, συνιστά διάκριση λόγω φύλου (άρθρο 5).
Σε εναρμόνιση με την οδηγία 97/80/ΕΚ «σχετικά με το βάρος της αποδείξεως σε περιπτώσεις διακριτικής μεταχείρισης λόγω φύλου», η οποία μεταφέρθηκε στο ελληνικό δίκαιο με το Π.Δ. 105/2003 (ΦΕΚ 96/Α’/23-4-2003), όταν ένα πρόσωπο ισχυρίζεται ότι υφίσταται μεταχείριση που ενέχει διάκριση λόγω φύλου, και επικαλείται, ενώπιον δικαστηρίου ή άλλης αρμόδιας αρχής, γεγονότα ή στοιχεία από τα οποία πιθανολογείται άμεση ή έμμεση διάκριση λόγω φύλου, ή ότι εκδηλώθηκε σεξουαλική ή άλλη παρενόχληση, ο εγκαλούμενος φέρει το βάρος να αποδείξει ότι δεν υπήρξε παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών. Η συγκεκριμένη ρύθμιση δεν ισχύει στην περίπτωση της ποινικής διαδικασίας, προκειμένου να μη θιγεί το τεκμήριο αθωότητας του κατηγορουμένου (άρθρο 17).
Φορέας παρακολούθησης της εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών ορίζεται ο Συνήγορος του Πολίτη, ο οποίος για τον ιδιωτικό τομέα θα συνεργάζεται με το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ) (άρθρο 13).
Ο Ν. 3488/2006 καταργεί και αντικαθιστά το Ν. 1414/84 (ΦΕΚ 25/Α’/2-2-1984) «Εφαρμογή της αρχής της ισότητας των φύλων στις εργασιακές σχέσεις και άλλες διατάξεις», εξαιρουμένων των κάτωθι διατάξεων:
- Δικαιούχος των επιδομάτων γάμου είναι η οικογένεια και των επιδομάτων παιδιών τα παιδιά (άρθρο 4, παρ. 4).
- Τα επιδόματα γάμου και παιδιών που καθιερώνονται για πρώτη φορά και χορηγούνται στο εξής στο ακέραιο σε κάθε εργαζόμενο σύζυγο ή γονέα ανεξαρτήτως φύλου (άρθρο 4, παρ. 5).
- Στη Δνση Όρων Εργασίας της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Εργασίας συνιστάται «Τμήμα Ισότητας των Φύλων» (άρθρο 8, παρ. 1, α’ εδάφ.).
- Σε όλες τις Επιθεωρήσεις Εργασίας (Δνσεις, Τμήματα και Γραφεία) συνιστάται Γραφείο Ισότητας των Φύλων (άρθρο 8, παρ. 2, α’ εδάφ.).
- Συνιστάται στο Ανώτατο Συμβούλιο εργασίας της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Εργασίας, ειδικό Τμήμα «Ισότητας των Φύλων» (άρθρο 9, παρ. 1, α εδάφ.).
Βάρος απόδειξης σε περιπτώσεις διακριτικής μεταχείρισης λόγω φύλου:
Σύμφωνα με το Π.Δ. 105/2003 (ΦΕΚ 96/Α’/23-4-2003), που ενσωματώνει την κοινοτική οδηγία 97/80/ΕΚ, όταν ένα πρόσωπο ισχυρίζεται ότι βλάπτεται λόγω μη τήρησης της αρχής της ίσης μεταχείρισης λόγω φύλου και παρουσιάζει, ενώπιον δικαστηρίου, πραγματικά περιστατικά από τα οποία τεκμαίρεται η ύπαρξη άμεσης ή έμμεσης διάκρισης, επιβάλλεται στο άλλο μέρος να αποδείξει ότι δεν υπήρξε παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης.
Η συγκεκριμένη διάταξη δεν εφαρμόζεται σε διαδικασίες στις οποίες εναπόκειται στο δικαστήριο να ερευνήσει τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης.
Απαγόρευση απόλυσης εγκύου:
Απαγορεύεται και είναι απόλυτα άκυρη η καταγγελία της σχέσης εργασίας εργαζόμενης από τον εργοδότη της, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, όσο και για το χρονικό διάστημα ενός έτους μετά τον τοκετό ή κατά την απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο, λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή τον τοκετό, εκτός εάν υπάρχει σπουδαίος λόγος για καταγγελία.
Ως σπουδαίος λόγος δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να θεωρηθεί ενδεχόμενη μείωση της απόδοσης της εργασίας της εγκύου που οφείλεται στην εγκυμοσύνη [άρθρο 15 του Ν. 1483/1984 άρθρο 10 του Π.Δ. 176/1997].
Μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων:
Με το Π.Δ. 176/1997 (ΦΕΚ 150/Α/15-7-1997) «Μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων σε συμμόρφωση με την οδηγία 92/85/ΕΟΚ» προβλέπεται μεταξύ άλλων ότι:
Απαγόρευση έκθεσης εγκύου σε κίνδυνο. Για κάθε δραστηριότητα που ενδέχεται να εγκλείει συγκεκριμένο κίνδυνο έκθεσης των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων, ο εργοδότης οφείλει να διαθέτει γραπτή εκτίμηση των υφισταμένων κατά την εργασία κινδύνων. Στην εκτίμηση αυτή προσδιορίζεται η φύση, ο βαθμός και η διάρκεια της έκθεσης στον κίνδυνο ώστε να είναι δυνατό να αξιολογηθούν όλοι οι κίνδυνοι της ασφάλειας και της υγείας των εργαζόμενων γυναικών καθώς και κάθε επίπτωση στην εγκυμοσύνη ή τη γαλουχία τους στη συγκεκριμένη περίπτωση. Οι γυναίκες που ενδέχεται να βρεθούν σε τέτοια κατάσταση καθώς και εκπρόσωποι των εργαζομένων πρέπει να ενημερώνονται για τα αποτελέσματα αυτής της αξιολόγησης. Οι έγκυες, λεχώνες και γαλουχούσες εργαζόμενες δεν είναι υποχρεωμένες να εκτελέσουν δραστηριότητες για τις οποίες η αξιολόγηση έχει δείξει ότι συνεπάγονται ενδεχόμενο κίνδυνο για την ασφάλεια και την υγεία τους. Αυτή η περίπτωση αντιμετωπίζεται με μόνιμη ή προσωρινή προσαρμογή των συνθ ηκών εργασίας ή του χρόνου εργασίας, με αλλαγή θέσης της εργαζόμενης ή απαλλαγή από την εργασία (άρθρα 3-6).
Μετακίνηση εγκύου σε θέση ημέρας. Οι εργαζόμενες γυναίκες σ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και για ένα χρόνο μετά τον τοκετό, με πλήρη ή μερική απασχόληση τη νύχτα, μετακινούνται σε αντίστοιχη θέση ημέρας, εφόσον υποβάλλουν ιατρικό πιστοποιητικό που βεβαιώνει την ανάγκη λήψης του μέτρου για λόγους που αφορούν την ασφάλεια και την υγεία τους. Σε περίπτωση που η μετακίνηση είναι τεχνικά ή και αντικειμενικά αδύνατη, απαλλάσσονται από την εργασία (άρθρο 7).
Απαλλαγή από την εργασία για προγεννητικές εξετάσεις. Οι έγκυες εργαζόμενες απαλλάσσονται από την εργασία, χωρίς περικοπή αποδοχών, για να υποβάλλονται σε εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου, εφόσον αυτές οι εξετάσεις πρέπει να γίνουν στη διάρκεια του χρόνου εργασίας (άρθρο 9).
Με το Π.Δ. 41/2003 (ΦΕΚ 44/Α’/21-2-2003) «Μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων» συμπληρώθηκαν οι διατάξεις του Π.Δ. 176/1997 σε εναρμόνιση με την Οδηγία 92/85/ΕΟΚ ως ακολούθως:
- Επεκτείνεται η εφαρμογή του και στο ένστολο προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας και στο οικιακό υπηρετικό προσωπικό.
- Συμπληρώνονται οι ορισμοί του άρθρου 2 του Π.Δ. 176/1997 για την εφαρμογή του διατάγματος και στη λήψη θετικών μέτρων από τον εργοδότη για την έγκυο, λεχώνα και γαλουχούσα εργαζόμενη
- Αντικαθίσταται το άρθρο 11 του Π.Δ. 176/1997 έτσι ώστε σε περιπτώσεις απαλλαγής εγκύου από την εργασία λόγω συνθηκών εργασίας, όπως προβλέπεται από τα άρθρα 5, 6 και 7 του παραπάνω Π.Δ., ο φορέας ασθένειας οφείλει να καταβάλλει στην ασφαλισμένη «ειδικό επίδομα μητρότητας» για όλο το διάστημα της απουσίας της.
Εάν από την νομοθεσία που διέπει τον φορέα ασθένειας δεν προβλέπεται η χορήγηση επιδομάτων λόγω αποχής από την εργασία, «ειδικό επίδομα μητρότητας» καταβάλει στην εργαζόμενη ο ίδιος ο εργοδότης.
Χορήγηση άδειας παραμονής και άδειας εργασίας σε θύματα trafficking.
Σύμφωνα με το Κεφάλαιο Θ (Άρθρο 46 και 52) του Ν. 3386/2005 (ΦΕΚ 212/Α/23-8-2005) «Είσοδος, διαμονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών στην ελληνική επικράτεια» σε υπήκοο τρίτης χώρας που έχει χαρακτηρισθεί θύμα εμπορίας ανθρώπων με πράξη του αρμόδιου Εισαγγελέα χορηγείται άδεια διαμονής διάρκειας δώδεκα μηνών εφόσον συνεργάζεται στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, η οποία ανανεώνεται κάθε φορά για ισόχρονο διάστημα προς διευκόλυνση της διενεργούμενης έρευνας ή της ποινικής διαδικασίας. Η άδεια παραμονής διασφαλίζει πρόσβαση στην αγορά εργασίας και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΗ ΣΤΟΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ:
Άδεια μητρότητας (κυοφορίας ,λοχείας).
Η μητέρα εργαζόμενη δικαιούται άδεια μητρότητας (τοκετού και λοχείας) διάρκειας 17 εβδομάδων. Οι 8 εβδομάδες χορηγούνται υποχρεωτικά πριν την πιθανή ημερομηνία τοκετού, και οι υπόλοιπες 9 μετά τον τοκετό [ΕΓΣΣΕ 2004-5, άρθρο 8].
Σε περίπτωση που ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε προγενέστερη από την πιθανή ημερομηνία, το υπόλοιπο της άδειας χορηγείται μετά τον τοκετό, ώστε να συμπληρωθούν οι 17 εβδομάδες [άρθρο 7 της ΕΓΣΣΕ 2000-1 που κυρώθηκε με το άρθρο 11 του Ν. 2874/2000 (ΦΕΚ 286/Α’/29-12-2000)]. Σε περίπτωση δε που ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο μεταγενέστερο απ’ αυτόν που είχε υπολογισθεί, τότε η άδεια των 8 εβδομάδων πριν τον τοκετό παρατείνεται ανάλογα, χωρίς η παράταση αυτή να επηρεάζει το χρόνο της μετά τον τοκετό άδειας (λοχείας) που παραμένει πάντοτε 9 εβδομάδες (Εγκ. Ι.Κ.Α. 15/31-1-12001 και έγγραφο Ο.Α.Ε.Δ. Β10477ΟΙ01).
Η εργαζόμενη που έχει λάβει άδεια μητρότητας δικαιούται, μετά το πέρας της άδειας αυτής, να επιστρέψει στη θέση εργασίας της ή σε ισοδύναμη θέση, με τους ίδιους επαγγελματικούς όρους και συνθήκες, και να επωφεληθεί από οποιαδήποτε βελτίωση των συνθηκών εργασίας, την οποία θα εδικαιούτο κατά την απουσία της [άρθρο 5, Ν. 3488/2006].
Άδεια φροντίδας παιδιού (μειωμένο ωράριο)
Οι μητέρες εργαζόμενες δικαιούνται, για χρονικό διάστημα τριάντα (30) μηνών από τη λήξη της άδειας τοκετού, είτε να προσέρχονται αργότερα, είτε να αποχωρούν νωρίτερα από την εργασία τους κατά μια (1) ώρα κάθε ημέρα.
Εναλλακτικά, με συμφωνία του εργοδότη, το ημερήσιο ωράριο των μητέρων μπορεί να ορίζεται μειωμένο κατά δύο (2) ώρες ημερησίως για τους πρώτους 12 μήνες και κατά μια (1) ώρα για έξι (6) επιπλέον μήνες.
Την άδεια απουσίας για λόγους φροντίδας του παιδιού δικαιούται και ο πατέρας εφόσον δεν κάνει χρήση αυτής η εργαζόμενη μητέρα, προσκομίζοντας στον εργοδότη του σχετική βεβαίωση του εργοδότη της μητέρας του παιδιού.
Το δικαίωμα καθυστερημένης προσέλευσης ή πρόωρης αποχώρησης της μητέρας και εναλλακτικά του πατέρα για τη φροντίδα του παιδιού έχουν και οι θετοί γονείς παιδιού ηλικίας ως έξι (6) ετών, υπό τους ίδιους ως άνω όρους των φυσικών γονέων και χρονική αφετηρία την υιοθεσία.
Την άδεια φροντίδας παιδιού δικαιούνται και οι άγαμοι γονείς.
Η άδεια φροντίδας του παιδιού, θεωρείται και αμείβεται ως χρόνος εργασίας και δεν πρέπει να προκαλεί δυσμενέστερες συνθήκες στην απασχόληση και στις εργασιακές σχέσεις [άρθρο 6, ΕΓΣΣΕ 2002-3 & άρθρο 5, Ν. 3488/2006].
Εναλλακτική χρήση του μειωμένου ωραρίου ως άδειας για φροντίδα του παιδιού.
Το μειωμένο ωράριο («άδεια») θηλασμού και φροντίδας παιδιών δικαιούται ο/η εργαζόμενος/-η με αίτησή του/της να το ζητήσει εναλλακτικά ως συνεχόμενη ισόχρονη άδεια με αποδοχές, εντός της χρονικής περιόδου κατά την οποία δικαιούται μειωμένου ωραρίου για τη φροντίδα του παιδιού.
Η εναλλακτική χορήγηση της άδειας προϋποθέτει συμφωνία του εργοδότη και χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά [άρθρο 9, ΕΓΣΣΕ 2004-5].
Άδεια φροντίδας υιοθετημένων παιδιών:
Το δικαίωμα διακοπής της εργασίας ή καθυστερημένης προσέλευσης ή πρόωρης αποχώρησης της μητέρας και εναλλακτικά του πατέρα για τη φροντίδα των παιδιών έχουν και οι θετοί γονείς παιδιών ηλικίας έως έξι (6) ετών [άρθρο 8, ΕΓΣΣΕ 2000-1].
Ειδική άδεια προστασίας μητρότητας:
Με το άρθρο 142 του Ν. 3655/2008 (ΦΕΚ 58/Α/3-4-2008) «Διοικητική και οργανωτική μεταρρύθμιση του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης και λοιπές ασφαλιστικές διατάξεις») η εργαζόμενη μητέρα που είναι ασφαλισμένη του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, μετά την άδεια λοχείας και της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας δικαιούται να λάβει ειδική άδεια προστασίας μητρότητας έξι (6) μηνών.
Κατά τη διάρκεια της ως άνω ειδικής άδειας, ο ΟΑΕΔ υποχρεούται να καταβάλλει στην εργαζόμενη μητέρα μηνιαίως ποσό ίσο με τον κατώτατο μισθό, όπως κάθε φορά καθορίζεται με βάση την ΕΓΣΣΕ, καθώς και αναλογία δώρων εορτών και επιδόματος αδείας με βάση το προαναφερόμενο ποσό.
Σε περίπτωση απασχόλησης μέχρι και 4 ώρες ημερησίως ή μέχρι 13 ημέρες το μήνα, κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, που προηγείται της άδειας κυοφορίας, το καταβαλλόμενο από τον ΟΑΕΔ ποσό ισούται με το μισό του καθοριζόμενου ανωτέρω. [ Απόφαση αριθμ. 33891/606 (ΦΕΚ 833/Β/9-5-08) Υπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας].
Άδεια φροντίδας παιδιού σε περίπτωση παρένθετης μητρότητας:
Σε περίπτωση απόκτησης παιδιού με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας οι αποκτώντες γονείς δικαιούνται τις άδειες που αφορούν τη φροντίδα και την ανατροφή του παιδιού, ως εάν ήσαν φυσικοί γονείς. Κατά την διάρκεια του θηλασμού, το μειωμένο ωράριο δικαιούνται η γυναίκα που γέννησε και η αποκτώσα μητέρα [παρ. γ, άρθρο 7, ΕΓΣΣΕ 2006-7].
Άδεια (μετά αποδοχών) μονογονέα εργαζόμενου:
Στους εργαζόμενους/-ες, που έχουν χηρέψει και στον άγαμο γονέα, που έχει την επιμέλεια του παιδιού, χορηγείται άδεια με αποδοχές έξι (6) εργάσιμων ημερών το χρόνο, πέραν αυτής που δικαιούται από άλλες διατάξεις. Γονέας με τρία (3) παιδιά ή περισσότερα, δικαιούται άδεια οκτώ (8) εργάσιμων ημερών.
Η άδεια αυτή χορηγείται λόγω αυξημένων αναγκών φροντίδας παιδιών ηλικίας μέχρι δώδεκα (12) ετών συμπληρωμένων, χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά μετά από συνεννόηση με τον εργοδότη, σύμφωνα με τις ανάγκες του γονέα και δεν πρέπει να συμπίπτει χρονικά με την αρχή ή το τέλος της ετήσιας κανονικής άδειας [άρθρο 7, ΕΓΣΣΕ 2002-3].
Γονική άδεια ανατροφής (άνευ αποδοχών).
Ο εργαζόμενος γονέας που έχει συμπληρώσει ένα (1) χρόνο εργασίας στον ίδιο εργοδότη δικαιούται να λάβει γονική άδεια ανατροφής του παιδιού, στο χρονικό διάστημα από τη λήξη της άδειας μητρότητας μέχρις ότου το παιδί συμπληρώσει ηλικία τριών και μισό (3 ½) ετών. Η άδεια αυτή είναι χωρίς αποδοχές, η διάρκειά της μπορεί να φτάσει τους τρεις και μισό (3 ½) μήνες για κάθε γονέα και δίνεται από τον εργοδότη, με βάση τη σειρά προτεραιότητας των απασχολουμένων στην επιχείρηση για κάθε ημερολογιακό έτος.
Δικαίωμα γονικής άδειας ανατροφής έχουν και εργαζόμενοι που έχουν υιοθετήσει παιδί.
Σε περίπτωση ύπαρξης περισσοτέρων παιδιών, το δικαίωμα των γονέων είναι αυτοτελές για το καθένα από αυτά, εφόσον από τη λήξη της άδειας που δόθηκε για το προηγούμενο παιδί μεσολάβησε ένας (1) χρόνος πραγματικής απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη.
Αν και οι δύο γονείς δικαιούται γονική άδεια ανατροφής, αποφασίζουν με κοινή συμφωνία, κάθε φορά, ποιος από τους δύο θα κάνει πρώτος χρήση αυτού του δικαιώματος και για πόσο χρονικό διάστημα.
Σε περίπτωση διάστασης ή διαζυγίου ή χηρείας ή γέννησης τέκνου εκτός γάμου η διάρκεια της γονικής άδειας μπορεί να φτάσει τους έξι (6) μήνες και δικαιούται ο γονέας που έχει την επιμέλεια του παιδιού.
Μετά τη λήξη της γονικής άδειας ανατροφής ο/η εργαζόμενος/-η δικαιούται να επανέλθει στην εργασία του/της, στην ίδια ή σε παρόμοια θέση, η οποία δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να είναι κατώτερη από αυτήν που είχε πριν λάβει τη γονική άδεια ανατροφής [άρθρο 5 του Ν. 1483/1984 & άρθρο 5, Ν. 3488/2006].
Η καταγγελία της σύμβασης εργασίας, που γίνεται εξαιτίας της άσκησης του δικαιώματος για λήψη γονικής άδειας ανατροφής είναι άκυρη [άρθρο 25, Ν. 2639/1998].
Ο εργαζόμενος γονέας (μητέρα ή πατέρας), που λαμβάνει γονική άδεια ανατροφής, έχει, κατά το χρονικό διάστημα της απουσίας από την εργασία του, πλήρη, ασφαλιστική κάλυψη από τον ασφαλιστικό του φορέα, υποχρεούται όμως, να καταβάλει ολόκληρη την ασφαλιστική εισφορά, εργατική και εργοδοτική, που αντιστοιχεί σ αυτό το διάστημα. Ο χρόνος της γονικής άδειας ανατροφής λαμβάνεται υπόψη τόσο για τη θεμελίωση του ασφαλιστικού δικαιώματος όσο και για την προσαύξηση του ποσού της σύνταξης [άρθρο 6 του Ν. 1483/1984, άρθρο 5 του Ν. 2335/1995, Εγκ. ΙΚΑ 90/1995].
Συμφιλίωση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής των αναδόχων γονέων
Σύμφωνα με το άρθρο 6 της ΕΓΣΣΕ 2008-2009 όλες οι διατάξεις των Εθνικών Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας (Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.) και Διαιτητικών Αποφάσεων (Δ.Α.) που είναι σε ισχύ και αφορούν στην προστασία της οικογένειας και στη διευκόλυνση των εργαζομένων, που είναι φυσικοί ή θετοί γονείς, εφαρμόζονται αναλόγως και στους αναδόχους γονείς.
Στήριξη Οικογένειας και ενίσχυση γυναικείας απασχόλησης [άρθρο 7, ΕΓΣΣΕ 2006-7]
Με στόχο την ενίσχυση της γυναικείας απασχόλησης και τη διευκόλυνση των επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων των εργαζομένων, το άρθρο 7 της ΕΓΣΣΕ των ετών 2006 και 2007 προβλέπει τα εξής:
Α) την προώθηση νομοθετικής ρύθμισης για την καταβολή από το Διανεμητικό Λογαριασμό Οικογενειακών Επιδομάτων Μισθωτών (ΔΛOEΜ) του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη στις εργαζόμενες και στους εργαζόμενους που λαμβάνουν την γονική άδεια ανατροφής του άρθρου 5 Ν.1483/1984, όπως εκάστοτε ισχύει, και των ασφαλιστικών εισφορών στους οικείους οργανισμούς κοινωνικών ασφαλίσεων.
Η γονική άδεια ανατροφής (η οποία σήμερα χορηγείται στο γονέα χωρίς αποδοχές) είναι μέχρι τρεισήμισι (3,5) μήνες και δίνεται μέχρι το παιδί να γίνει τρεισήμισι (3,5) χρόνων.
B) την προώθηση μέσω του Λογαριασμού για την Απασχόληση και την Επαγγελματική Κατάρτιση (ΛΑΕΚ) δράσεων για την διευκόλυνση της αναπλήρωσης, με ανέργους, εργαζομένων γυναικών κατά το χρόνο απουσίας από την εργασία τους με άδεια κύησης και λοχείας.
Άδεια γάμου και γέννησης τέκνου:
Οι εργαζόμενοι δικαιούνται άδεια γάμου πέντε (5) εργάσιμων ημερών εάν εργάζονται πενθήμερο και έξι (6) εργάσιμων ημερών εάν εργάζονται εξαήμερο.
Σε περίπτωση γέννησης τέκνου ο εργαζόμενος πατέρας δικαιούται δύο (2) ημέρες άδεια με αποδοχές [άρθρο 10, ΕΓΣΣΕ 2001-2].
Οι άδειες αυτές είναι πρόσθετες και δεν συμψηφίζονται με τις ημέρες κανονικής άδειας.
Άδεια απουσίας για ασθένεια εξαρτώμενων μελών
Σύμφωνα με το άρθρο 7 του Ν.1483/1984 (ΦΕΚ 153/Α’/8-10-1984), οι εργαζόμενοι δικαιούνται, σε περίπτωση ασθένειας εξαρτώμενων παιδιών ή άλλων μελών της οικογένειας, όπως αυτά προσδιορίζονται από το άρθρο 2 του ιδίου νόμου, να λαμβάνουν με αίτησή τους, άδεια χωρίς αποδοχές μέχρι έξι (6) εργάσιμες ημέρες κάθε ημερολογιακό έτος, από τον εργοδότη τους. Η άδεια αυτή είναι δυνατό να χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά και αυξάνεται σε οκτώ (8) εργάσιμες ημέρες, εάν ο/η δικαιούχος προστατεύει δύο παιδιά και σε δέκα (14) εργάσιμες ημέρες, εάν προστατεύει τρία (3) παιδιά και πάνω [άρθρο 5, ΕΓΣΣΕ 2008-9].
Σε περίπτωση που οι δικαιούχοι είναι σύζυγοι, η άδεια αυτή χορηγείται στον καθένα από αυτούς χωριστά.
Με το άρθρο 22 του Ν. 3488/2006 (ΦΕΚ 191/Α’/11-9-2006) η παραπάνω άδεια απουσίας επεκτείνεται και στους μερικώς απασχολούμενους.
Μειωμένο ωράριο γονέων με παιδιά που έχουν ειδικά προβλήματα.
Σύμφωνα με το άρθρο 8 του Ν. 1483/1984 (ΦΕΚ 153/Α/8-10-1984), οι γονείς που εργάζονται σε επιχείρηση ή εκμετάλλευση που απασχολεί τουλάχιστον πενήντα (50) άτομα και έχουν παιδιά (ανεξαρτήτως ηλικίας) με πνευματική, ψυχική ή σωματική αναπηρία, μπορούν να ζητήσουν να μειωθεί το ωράριο εργασίας τους κατά μια (1) ώρα την ημέρα, με ανάλογη περικοπή των αποδοχών τους.
Άδεια γονέα για παιδί με νόσημα που απαιτεί μεταγγίσεις αίματος και παραγώγων του ή αιμοκάθαρση.
Στους φυσικούς ή θετούς γονείς παιδιού ηλικίας ως δέκα έξι (16) ετών συμπληρωμένων, το οποίο πάσχει από νόσημα που απαιτεί μεταγγίσεις αίματος και παραγώγων του ή αιμοκάθαρση, χορηγείται πρόσθετη άδεια δέκα (10) εργάσιμων ημερών ετησίως. Η άδεια αυτή είναι με αποδοχές και χορηγείται και στους δύο γονείς επιπλέον της άδειας που δικαιούνται από άλλες διατάξεις [άρθρο 12, ΕΓΣΣΕ 2004-5].
Άδεια απουσίας για παρακολούθηση σχολικής επίδοσης τέκνου
Για κάθε παιδί ηλικίας μέχρι 16 ετών που είναι μαθητής (-τρια), οι εργαζόμενοι γονείς δικαιούνται να απουσιάζουν, χωρίς περικοπή των αποδοχών τους και μετά από άδεια του εργοδότη, ορισμένες ώρες ή ολόκληρη την ημέρα από την εργασία τους, μέχρι τη συμπλήρωση τεσσάρων (4) εργάσιμων ημερών κάθε ημερολογιακό έτος, συνολικά και για τους δύο γονείς, προκειμένου να παρακολουθήσουν τη σχολική επίδοση του παιδιού (άρθρο 4, ΕΓΣΣΕ 2008-9].
Την παραπάνω άδεια δικαιούνται και οι εργαζόμενοι γονείς με παιδιά στο νηπιαγωγείο. Η άδεια αυτή είναι με αποδοχές και πρέπει να χορηγείται τμηματικά και ποτέ για περισσότερο από μια εργαζόμενη μέρα κάθε φορά. Δεν συμψηφίζεται με άλλες άδειες.
Η άδεια απουσίας χορηγείται στον έναν από τους δύο γονείς. Αν και οι δύο γονείς είναι εργαζόμενοι, αποφασίζουν με κοινή συμφωνία, κάθε φορά, ποιος από τους δύο θα κάνει χρήση αυτού του δικαιώματος και για πόσο χρονικό διάστημα, που πάντως δεν μπορεί συνολικά και για τους δύο γονείς να υπερβαίνει τη διάρκεια των τεσσάρων (4) ημερών για κάθε παιδί [άρθρο 9 του Ν. 1483/1984 (ΦΕΚ 153/Α /8-10-1984)].
Με το άρθρο 22 του Ν. 3488/2006 (ΦΕΚ 191/Α/11-9-2006) η παραπάνω άδεια απουσίας επεκτείνεται και στους μερικώς απασχολούμενους.
Άδεια λόγω θανάτου συγγενούς.
Στους εργαζόμενους/-ες με εξαρτημένη σχέση εργασίας χορηγείται άδεια δύο (2) ημερών με αποδοχές σε περίπτωση θανάτου συζύγου, τέκνων, γονέων και αδελφών [άρθρο 9, ΕΓΣΣΕ 2002-3].
Προγραμματισμός αδειών.
Οι εργοδότες, οι οποίοι απασχολούν γονείς παιδιών μέχρι 16 ετών ή παιδιά που είναι πάνω από 16 ετών με βαριά ή χρόνια ασθένεια ή αναπηρία, υποχρεούνται κατά τον προγραμματισμό του χρόνου χορήγησης των ετήσιων αδειών να λαμβάνουν υπόψη τους τις ανάγκες των παραπάνω εργαζομένων [άρθρο 12 του Ν. 1483/1984 (ΦΕΚ 153/Α’/8-10-1984)].
Βρεφοπαιδοκομικοί σταθμοί
Βιομηχανικές επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις με προσωπικό πάνω από τριακόσια (300) άτομα υποχρεούνται κατά την ανέγερση των κτιριακών τους εγκαταστάσεων να προβλέπουν επαρκή και κατάλληλο χώρο για τη στέγαση βρεφοπαιδοκομικού σταθμού, που να καλύπτει τις ανάγκες των εργαζομένων σ’ αυτές [άρθρο 11 του Ν. 1483/1984 (ΦΕΚ 153/Α’/8-10-1984)].
Χορήγηση επιδόματος γάμου στους μονογονείς εργαζόμενους.
Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 20 του Ν. 1849/1989 (ΦΕΚ 113/Α/8-5-1989) το προβλεπόμενο από την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. επίδομα γάμου χορηγείται και στους άγαμους, ευρισκόμενους σε κατάσταση χηρείας και διαζευγμένους εργαζόμενους γονείς.
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΟΜΕΑ:
Άδεια μητρότητας (κυοφορίας-λοχείας)
Στις υπαλλήλους οι οποίες κυοφορούν, χορηγείται άδεια μητρότητας με πλήρεις αποδοχές δύο (2) μήνες πριν και τρεις (3) μήνες μετά τον τοκετό. Σε περίπτωση απόκτησης τέκνου πέραν του 3ου, η μετά τον τοκετό άδεια προσαυξάνεται κάθε φορά κατά δύο (2) μήνες. Η άδεια λόγω κυοφορίας χορηγείται ύστερα από βεβαίωση του θεράποντος ιατρού για τον πιθανολογούμενο χρόνο τοκετού.
Όταν ο τοκετός πραγματοποιείται σε χρόνο μεταγενέστερο από αυτόν που είχε πιθανολογηθεί αρχικά, η άδεια που είχε χορηγηθεί, παρατείνεται μέχρι την πραγματική ημερομηνία του τοκετού, χωρίς αυτή η παράταση να συνεπάγεται αντίστοιχη μείωση του χρόνου της άδειας που χορηγείται μετά τον τοκετό. Όταν ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο προγενέστερο από αυτόν που είχε αρχικά πιθανολογηθεί, το υπόλοιπο της άδειας χορηγείται μετά τον τοκετό, ώστε να εξασφαλιστεί συνολικός χρόνος άδειας πέντε (5) μηνών.
Σε κυοφορούσες υπαλλήλους που έχουν ανάγκη ειδικής θεραπείας, μετά την εξάντληση της αναρρωτικής άδειας με αποδοχές, χορηγείται κανονική άδεια κυοφορίας με αποδοχές, μετά από βεβαίωση θεράποντος ιατρού και διευθυντή γυναικολογικής ή μαιευτικής κλινικής ή τμήματος δημόσιου νοσηλευτικού ιδρύματος.
Στις υπαλλήλους που υιοθετούν τέκνο, χορηγείται άδεια τριών (3) μηνών με πλήρεις αποδοχές εντός του πρώτου εξαμήνου μετά την περαίωση της διαδικασίας της υιοθεσίας, εφόσον το υιοθετημένο τέκνο είναι ηλικίας έως έξι (6) ετών. Ένας μήνας από την άδεια αυτή μπορεί να καλύπτει απουσία της υπαλλήλου κατά το προ της υιοθεσίας διάστημα [Άρθρο 52 του Υ.Κ. (Ν. 3528/2007) & άρθρο 59 του ΚΚΔΚΥ (Ν. 3584/2007)].
Η εργαζόμενη που έχει λάβει άδεια μητρότητας δικαιούται, μετά το πέρας της άδειας αυτής, να επιστρέψει στη θέση εργασίας της ή σε ισοδύναμη θέση, με τους ίδιους επαγγελματικούς όρους και συνθήκες, και να επωφεληθεί από οποιαδήποτε βελτίωση των συνθηκών εργασίας, την οποία θα εδικαιούτο κατά την απουσία της [άρθρο 5, Ν. 3488/2006].
Χορήγηση της άδειας κύησης και λοχείας στην περίπτωση θανάτου του νεογνού: Σε περίπτωση απώλειας του εμβρύου μέχρι την 24η εβδομάδα της εγκυμοσύνης πρέπει να χορηγείται στην γυναίκα υπάλληλο αναρρωτική άδεια σύμφωνα με τη σύσταση του θεράποντος ιατρού και τη διαδικασία που προβλέπεται από τις σχετικές διατάξεις του ΥΚ και του ΚΚΔΚΥ.
Σε περίπτωση πρώιμου ή πρόωρου τοκετού που πραγματοποιείται μετά την 24η εβδομάδα της εγκυμοσύνης και πριν την έναρξη της άδειας κύησης πρέπει να χορηγείται η τρίμηνη άδεια λοχείας ανεξάρτητα από την έκβαση του εμβρύου.
Τέλος, η απώλεια του νεογνού που πραγματοποιείται μετά την έναρξη της άδειας μητρότητας (κύησης και λοχείας) δεν επηρεάζει τη συνολική πεντάμηνη διάρκεια αυτής [ΔΙΔΑΔ/Φ.51/590/οικ. 14346/29-5-2008 του ΥΠ.ΕΣ.].
Διευκολύνσεις υπαλλήλων με οικογενειακές υποχρεώσεις:
Μειωμένο ωράριο ή άδεια ανατροφής με αποδοχές:
Ο χρόνος εργασίας του γονέα υπαλλήλου μειώνεται κατά δύο (2) ώρες ημερησίως εφόσον έχει τέκνα ηλικίας έως δύο (2) ετών και κατά μία (1) ώρα, εφόσον έχει τέκνα ηλικίας από δύο (2) έως τεσσάρων (4) ετών.
Ο γονέας υπάλληλος δικαιούται εννέα (9) μήνες άδεια με αποδοχές για ανατροφή παιδιού, εφόσον δεν κάνει χρήση του μειωμένου ωραρίου.
Για το γονέα που είναι άγαμος ή χήρος ή διαζευγμένος ή έχει αναπηρία 67% και άνω, το κατά μία ώρα μειωμένο ωράριο του πρώτου εδαφίου ή η άδεια του προηγούμενου εδαφίου προσαυξάνονται κατά έξι (6) μήνες ή ένα (1) μήνα αντίστοιχα.
Στην περίπτωση γέννησης 4ου τέκνου, το μειωμένο ωράριο εργασίας παρατείνεται για δύο (2) ακόμα έτη. Επισημαίνεται ότι η εν λόγω παράταση αφορά αποκλειστικά τη διευκόλυνση του μειωμένου ωραρίου και ως εκ τούτου δεν επιτρέπεται να χορηγηθεί ως συνεχόμενη άδεια ανατροφής [ΔΙΔΑΔ/Φ.51/538/οικ. 12254/14-5-2007 του ΥΠ.ΕΣ.].
Αν και οι δύο γονείς είναι υπάλληλοι, με κοινή τους δήλωση που κατατίθεται στις υπηρεσίες τους καθορίζεται ποιος από τους δύο θα κάνει χρήση του μειωμένου ωραρίου ή της άδειας ανατροφής, εκτός αν με την ανωτέρω κοινή τους δήλωση καθορίσουν χρονικά διαστήματα που ο καθένας θα κάνει χρήση, αλλά πάντοτε διαδοχικώς και μέσα στα χρονικά όρια που ορίζονται στην παρ. 2 του άρθρου 53 του ΥΚ & την παρ. 2 του άρθρου 60 του ΚΚΔΚΥ . Αλλαγή της δήλωσης επιτρέπεται να γίνεται άπαξ και μόνο για ιδιαίτερα σημαντικούς λόγους [ΔΙΔΑΔ/Φ.51/538/οικ. 12254/14-5-2007 του ΥΠ.ΕΣ.].
Αν η σύζυγος του υπαλλήλου ή ο σύζυγος της υπαλλήλου εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα, εφόσον δικαιούται όμοιων ολικώς ή μερικώς διευκολύνσεων, ο σύζυγος ή η σύζυγος υπάλληλος δικαιούται να κάνει χρήση των παραπάνω διευκολύνσεων κατά το μέρος που η σύζυγος αυτού ή ο σύζυγος αυτής δεν κάνει χρήση των δικών της ή των δικών του δικαιωμάτων ή κατά το μέρος που αυτά υπολείπονται των προβλεπόμενων από την παρ. 2 του άρθρου 53 του Υ.Κ. & την παρ. 2 του άρθρου 60 του ΚΚΔΚΥ διευκολύνσεων.
Ως εργασία στον ιδιωτικό τομέα νοείται η εξαρτημένη μισθωτή εργασία, καθώς και η άσκηση κάποιου ελευθέριου επαγγέλματος από αυτά που ορίζονται στην κείμενη νομοθεσία περί φορολογίας εισοδήματος (παρ. 1 του άρθρου 48 του Ν. 2238/1994).
Ο υπάλληλος που δικαιούται να κάνει χρήση της διευκόλυνσης του μειωμένου ωραρίου ή της άδειας ανατροφής πρέπει να προσκομίσει από τον οικείο εργοδότη καθώς και τον αντίστοιχο ασφαλιστικό φορέα σχετική βεβαίωση, από όπου θα προκύπτει ρητώς η ιδιωτική εργασία που ασκεί η σύζυγός του, καθώς και το εάν έχει ήδη κάνει ολικώς ή μερικώς χρήση των δικών της δικαιωμάτων.
Στην περίπτωση που ο ένας γονέας εργάζεται με καθεστώς μερικής απασχόλησης, τότε ο άλλος γονέας (δημόσιος υπάλληλος) δικαιούται να κάνει χρήση της διευκόλυνσης του μειωμένου ωραρίου ή της άδειας ανατροφής κατά το ήμισυ των προβλεπομένων.
Αν η σύζυγος του υπαλλήλου δεν εργάζεται ή δεν ασκεί οποιοδήποτε επάγγελμα, ο σύζυγος δεν δικαιούται να κάνει χρήση της διευκόλυνσης του μειωμένου ωραρίου ή της άδειας ανατροφής, εκτός αν λόγω σοβαρής πάθησης ή βλάβης κριθεί ανίκανη να αντιμετωπίζει τις ανάγκες ανατροφής του παιδιού, σύμφωνα με βεβαίωση της Δευτεροβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής στην αρμοδιότητα της οποίας υπάγεται ο υπάλληλος.
Όταν ο ένας γονέας λάβει την άδεια άνευ αποδοχών για ανατροφή τέκνου, ο άλλος δεν έχει δικαίωμα να κάνει χρήση της διευκόλυνσης του μειωμένου ωραρίου ή της εννεάμηνης άδειας ανατροφής για το ίδιο χρονικό διάστημα.
Σε περίπτωση διάστασης, διαζυγίου, χηρείας ή γέννησης τέκνου χωρίς γάμο των γονέων του, τόσο την άδεια άνευ αποδοχών για ανατροφή τέκνου, όσο και τη διευκόλυνση του μειωμένου ωραρίου ή την εννεάμηνη άδεια ανατροφής τη δικαιούται ο γονέας που ασκεί την επιμέλεια.
Ο εργαζόμενος γονέας (μητέρα ή πατέρας) που κάνει Tromaktiko
Η ισότητα των φύλων αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και βασικό στόχο κάθε σύγχρονης δημοκρατικής χώρας.
Μία κοινωνία στην οποία άνδρες και γυναίκες μοιράζονται εξίσου τα αγαθά, τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα, στην εργασία, στην πολιτική, στην εξουσία, στον ελεύθερο χρόνο, στη φροντίδα, στην οικογένεια και στην προσωπική ζωή. Μια κοινωνία όπου άνδρες και γυναίκες αποφασίζουν τι θα σπουδάσουν, με τι θα απασχοληθούν, πόσα παιδιά θα κάνουν, αν θα ασχοληθούν με τα κοινά, χωρίς το βάρος των στερεοτύπων του φύλου που προδιαγράφει επαγγέλματα, αμοιβές, καθήκοντα και απολαβές, αλλά και ολόκληρη τη δραστηριότητα της καθημερινής ζωής.
Σύμφωνα με το Ν. 4075/2012 «Θέματα Κανονισμού Ασφάλισης ΙΚΑ -ΕΤΑΜ, Ασφαλιστικών Φορέων, προσαρμογή της νομοθεσίας στην Οδηγία 2010/18/ΕΕ και λοιπές διατάξεις» σχετικό κεφάλαιο ΣΤ (Άρθρα 48 και 54) με τίτλο «ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2010/18/ΕΕ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ 8ΗΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 2010 ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΓΟΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ ΠΟΥ ΣΥΝΗΦΘΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP ΚΑΙ ETUC ΚΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 96/34/EK» κατοχυρώνεται το δικαίωμα γονικής άδειας και καθορίζονται το πεδίο εφαρμογής και οι σχετικές προϋποθέσεις αναγνώρισης του, με στόχο την εναρμόνιση γονεϊκών και επαγγελματικών ευθυνών.
Ειδικότερα, το άρθρο 49 ορίζει ως προς το «πεδίο εφαρμογής» του:
1
2. Οι διατάξεις των άρθρων 49 έως 55 του παρόντος Κεφαλαίου εφαρμόζονται σε όλους τους εργαζόμενους γονείς, φυσικούς, θετούς ή ανάδοχους, που απασχολούνται στον ιδιωτικό, το δημόσιο τομέα, τα Ν.Π.Δ.Δ., τους Ο.Τ.Α. και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, όπως οριοθετείται από τις διατάξεις της παρ. 6 του άρθρου 1 του ν. 1256/1982 (Α 65), με οποιαδήποτε σχέση εργασίας ή μορφή απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων μερικής απασχόλησης και ορισμένου χρόνου, των συμβάσεων ή σχέσεων μέσω επιχείρησης προσωρινής απασχόλησης, του άρθρου 115 του ν. 4052/2012 (Α 41) και της έμμισθης εντολής, ανεξάρτητα από τη φύση των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Το Άρθρο 50 «Γονική άδεια ανατροφής-Δικαιούχοι» ορίζει ότι:
1. Ο εργαζόμενος γονέας έχει δικαίωμα γονικής άδειας ανατροφής του παιδιού μέχρις ότου συμπληρώσει την ηλικία των έξι (6) ετών, με σκοπό την εκπλήρωση των ελάχιστων υποχρεώσεων ανατροφής προς αυτό.
2. Για τη χορήγηση της γονικής άδειας ανατροφής οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν συμπληρώσει ένα (1) χρόνο συνεχόμενης ή διακεκομμένης εργασίας στον ίδιο εργοδότη, εκτός αν ορίζεται ευνοϊκότερα από ειδική διάταξη νόμων, διαταγμάτων, κανονισμών, Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, Διαιτητικών Αποφάσεων ή συμφωνιών εργοδοτών και εργαζομένων.
3. Η γονική άδεια ανατροφής είναι άνευ αποδοχών, χορηγείται εγγράφως για περίοδο τουλάχιστον τεσσάρων (4) μηνών και αποτελεί ατομικό δικαίωμα κάθε γονέα, χωρίς δυνατότητα μεταβίβασης.
4. Η γονική άδεια ανατροφής χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά, με βάση σχετική αίτηση του εργαζόμενου, όπου διευκρινίζεται η έναρξη και η λήξη της. Η γονική άδεια ανατροφής χορηγείται από τον εργοδότη με βάση τη σειρά προτεραιότητας των απασχολούμενων στην επιχείρηση για κάθε ημερολογιακό έτος.
5. Αν υπάρχουν περισσότερα παιδιά, το δικαίωμα των γονέων είναι αυτοτελές για το καθένα από αυτά, εφόσον από τη λήξη της άδειας που δόθηκε για το προηγούμενο παιδί μεσολάβησε ένας (1) χρόνος πραγματικής απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη, εκτός αν ορίζεται ευνοϊκότερα από ειδική διάταξη νόμων, διαταγμάτων, κανονισμών, Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, Διαιτητικών Αποφάσεων ή συμφωνιών εργοδοτών και εργαζομένων.
6. Αν και οι δύο γονείς απασχολούνται στον ίδιο εργοδότη, αποφασίζουν με κοινή δήλωσή τους, κάθε φορά, ποιος από τους δύο θα κάνει πρώτος χρήση αυτού του δικαιώματος και για πόσο χρονικό διάστημα.
Σύμφωνα με το άρθρο 36 του Ν. 3996/2011 «Αναμόρφωση του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας, ρυθμίσεις θεμάτων Κοινωνικής Ασφάλισης και άλλες διατάξεις», το οποίο αντικατέστησε την παρ. 1 του άρθρου 15 του Ν. 1483/1984 (Α΄ 153):
«Απαγορεύεται και είναι απόλυτα άκυρη η καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας εργαζόμενης από τον εργοδότη της, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της όσο και για το χρονικό διάστημα δεκαοκτώ (18) μηνών μετά τον τοκετό ή κατά την απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο, λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή τον τοκετό, εκτός εάν υπάρχει σπουδαίος λόγος για καταγγελία. Η προστασία από την καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας ισχύει τόσο έναντι του εργοδότη, στον οποίο η τεκούσα προσλαμβάνεται, χωρίς να έχει προηγουμένως απασχοληθεί αλλού, πριν συμπληρώσει δεκαοκτώ (18) μήνες από τον τοκετό ή το μεγαλύτερο χρόνο που προβλέπεται στην παρούσα, όσο και έναντι του νέου εργοδότη, στον οποίο η τεκούσα προσλαμβάνεται και μέχρι τη συμπλήρωση των ανωτέρω χρόνων.
Ως σπουδαίος λόγος δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ενδεχόμενη μείωση της απόδοσης στην εργασία της εγκύου που οφείλεται στην εγκυμοσύνη».
ΝΟΜΟΣ 3896/2010 (ΦΕΚ 207/Α/8-12-2010): «Εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης .Εναρμόνιση της κείμενης νομοθεσίας με την Οδηγία 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2006 και άλλες συναφείς διατάξεις»
Ειδικότερα ο νόμος 3896/2010 τροποποιεί τον νόμο 3488/2006 ρυθμίζοντας θέματα σχετικά με:
-την Ισότητα των αμοιβών μεταξύ γυναικών και ανδρών
-την ίση μεταχείριση στα επαγγελματικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης
-την ίση μεταχείριση σε σχέση με την πρόσβαση στην απασχόληση στην επαγγελματική εξέλιξη και κατάρτιση και τους όρους εργασίας
-μέτρα του εθνικού νομοθέτη για την εφαρμογή της αρχής των ισων ευκαιριών και της ισης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης . ΝΟΜΟΣ 3488/2006 (ΦΕΚ 191/Α/11-9-2006):
- Προώθηση της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην πρόσβαση στην απασχόληση και στις εργασιακές σχέσεις
- Καταπολέμηση της σεξουαλικής παρενόχλησης στους εργασιακούς χώρους.
Ο Ν. 3488/2006 «Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών όσον αφορά στην πρόσβαση στην απασχόληση, στην επαγγελματική εκπαίδευση και προώθηση, στους όρους και στις συνθήκες εργασίας» ενσωματώνει την κοινοτική οδηγία 2002/73/ΕΚ. Η οδηγία 2002/73/ΕΚ τροποποιεί την οδηγία 76/207/ΕΟΚ για την ίση μεταχείριση των φύλων στην απασχόληση. Αναδιατυπώνονται δε όλες οι σχετικές με την ίση μεταχείριση οδηγίες με την υπ’ αριθμ. 2006/54/ΕΚ, η οποία πρόκειται να ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο. Ο Ν. 3488/2006, ο οποίος αντικαθιστά το Ν. 1414/1984, ορίζει για πρώτη φορά τη σεξουαλική παρενόχληση, την οποία και αντιμετωπίζει ως διάκριση λόγω φύλου στο χώρο εργασίας (άρθρο 4, παρ. 2) και ως ποινικά κολάσιμη πράξη, θεσμοθετώντας ποινές (φυλάκιση από έξι (6) μήνες μέχρι τρία (3) χρόνια και χρηματική ποινή τουλάχιστον χιλίων (1.000) ευρώ, άρθρο 16, παρ. 4) και προβλέποντας αξίωση προς αποζημίωση του θύματος (άρθρο 16, παρ. 1). Επίσης θεσμοθετείται η σεξουαλική παρενόχληση και!
ως πειθαρχικό παράπτωμα (άρθρο 16, παρ. 3).
Απαγορεύεται η καταγγελία της σχέσης εργασίας α) για λόγους φύλου ή οικογενειακής κατάστασης, β) όταν συνιστά εκδικητική συμπεριφορά εργοδότη ή στελεχών της επιχείρησης, λόγω μη ενδοτικότητας του εργαζόμενου σε σεξουαλική ή άλλη παρενόχληση σε βάρος του, γ) όταν γίνεται ως αντίδραση του εργοδότη εξαιτίας της μαρτυρίας ή οποιαδήποτε άλλης ενέργειας εργαζομένου ενώπιον δικαστηρίου ή άλλης αρχής (άρθρο 9).
Επίσης, καταργείται κάθε διάκριση μεταξύ ανδρών και γυναικών στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση. Ο εργοδότης δεν μπορεί να αρνηθεί την πρόσληψη γυναίκας λόγω εγκυμοσύνης ή πρόσφατου τοκετού ενώ η εργαζόμενη που έχει λάβει άδεια μητρότητας μετά το πέρας της άδειας αυτής να επιστρέψει στην εργασία του σε ισοδύναμη θέση με τους ίδιους επαγγελματικούς όρους και συνθήκες και να επωφεληθεί από οποιαδήποτε βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Η προστασία αυτή ισχύει και για τους εργαζόμενους γονείς που κάνουν χρήση γονικής άδειας ανατροφής παιδιού. Τυχόν λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση γυναίκας λόγω εγκυμοσύνης ή μητρότητας, κατά την έννοια των Π.Δ. 176/1997 και 41/2003, ή γονέων λόγω γονικής άδειας ανατροφής ή λόγω άδειας φροντίδας παιδιού, συνιστά διάκριση λόγω φύλου (άρθρο 5).
Σε εναρμόνιση με την οδηγία 97/80/ΕΚ «σχετικά με το βάρος της αποδείξεως σε περιπτώσεις διακριτικής μεταχείρισης λόγω φύλου», η οποία μεταφέρθηκε στο ελληνικό δίκαιο με το Π.Δ. 105/2003 (ΦΕΚ 96/Α’/23-4-2003), όταν ένα πρόσωπο ισχυρίζεται ότι υφίσταται μεταχείριση που ενέχει διάκριση λόγω φύλου, και επικαλείται, ενώπιον δικαστηρίου ή άλλης αρμόδιας αρχής, γεγονότα ή στοιχεία από τα οποία πιθανολογείται άμεση ή έμμεση διάκριση λόγω φύλου, ή ότι εκδηλώθηκε σεξουαλική ή άλλη παρενόχληση, ο εγκαλούμενος φέρει το βάρος να αποδείξει ότι δεν υπήρξε παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών. Η συγκεκριμένη ρύθμιση δεν ισχύει στην περίπτωση της ποινικής διαδικασίας, προκειμένου να μη θιγεί το τεκμήριο αθωότητας του κατηγορουμένου (άρθρο 17).
Φορέας παρακολούθησης της εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών ορίζεται ο Συνήγορος του Πολίτη, ο οποίος για τον ιδιωτικό τομέα θα συνεργάζεται με το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ) (άρθρο 13).
Ο Ν. 3488/2006 καταργεί και αντικαθιστά το Ν. 1414/84 (ΦΕΚ 25/Α’/2-2-1984) «Εφαρμογή της αρχής της ισότητας των φύλων στις εργασιακές σχέσεις και άλλες διατάξεις», εξαιρουμένων των κάτωθι διατάξεων:
- Δικαιούχος των επιδομάτων γάμου είναι η οικογένεια και των επιδομάτων παιδιών τα παιδιά (άρθρο 4, παρ. 4).
- Τα επιδόματα γάμου και παιδιών που καθιερώνονται για πρώτη φορά και χορηγούνται στο εξής στο ακέραιο σε κάθε εργαζόμενο σύζυγο ή γονέα ανεξαρτήτως φύλου (άρθρο 4, παρ. 5).
- Στη Δνση Όρων Εργασίας της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Εργασίας συνιστάται «Τμήμα Ισότητας των Φύλων» (άρθρο 8, παρ. 1, α’ εδάφ.).
- Σε όλες τις Επιθεωρήσεις Εργασίας (Δνσεις, Τμήματα και Γραφεία) συνιστάται Γραφείο Ισότητας των Φύλων (άρθρο 8, παρ. 2, α’ εδάφ.).
- Συνιστάται στο Ανώτατο Συμβούλιο εργασίας της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Εργασίας, ειδικό Τμήμα «Ισότητας των Φύλων» (άρθρο 9, παρ. 1, α εδάφ.).
Βάρος απόδειξης σε περιπτώσεις διακριτικής μεταχείρισης λόγω φύλου:
Σύμφωνα με το Π.Δ. 105/2003 (ΦΕΚ 96/Α’/23-4-2003), που ενσωματώνει την κοινοτική οδηγία 97/80/ΕΚ, όταν ένα πρόσωπο ισχυρίζεται ότι βλάπτεται λόγω μη τήρησης της αρχής της ίσης μεταχείρισης λόγω φύλου και παρουσιάζει, ενώπιον δικαστηρίου, πραγματικά περιστατικά από τα οποία τεκμαίρεται η ύπαρξη άμεσης ή έμμεσης διάκρισης, επιβάλλεται στο άλλο μέρος να αποδείξει ότι δεν υπήρξε παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης.
Η συγκεκριμένη διάταξη δεν εφαρμόζεται σε διαδικασίες στις οποίες εναπόκειται στο δικαστήριο να ερευνήσει τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης.
Απαγόρευση απόλυσης εγκύου:
Απαγορεύεται και είναι απόλυτα άκυρη η καταγγελία της σχέσης εργασίας εργαζόμενης από τον εργοδότη της, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, όσο και για το χρονικό διάστημα ενός έτους μετά τον τοκετό ή κατά την απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο, λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή τον τοκετό, εκτός εάν υπάρχει σπουδαίος λόγος για καταγγελία.
Ως σπουδαίος λόγος δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να θεωρηθεί ενδεχόμενη μείωση της απόδοσης της εργασίας της εγκύου που οφείλεται στην εγκυμοσύνη [άρθρο 15 του Ν. 1483/1984 άρθρο 10 του Π.Δ. 176/1997].
Μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων:
Με το Π.Δ. 176/1997 (ΦΕΚ 150/Α/15-7-1997) «Μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων σε συμμόρφωση με την οδηγία 92/85/ΕΟΚ» προβλέπεται μεταξύ άλλων ότι:
Απαγόρευση έκθεσης εγκύου σε κίνδυνο. Για κάθε δραστηριότητα που ενδέχεται να εγκλείει συγκεκριμένο κίνδυνο έκθεσης των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων, ο εργοδότης οφείλει να διαθέτει γραπτή εκτίμηση των υφισταμένων κατά την εργασία κινδύνων. Στην εκτίμηση αυτή προσδιορίζεται η φύση, ο βαθμός και η διάρκεια της έκθεσης στον κίνδυνο ώστε να είναι δυνατό να αξιολογηθούν όλοι οι κίνδυνοι της ασφάλειας και της υγείας των εργαζόμενων γυναικών καθώς και κάθε επίπτωση στην εγκυμοσύνη ή τη γαλουχία τους στη συγκεκριμένη περίπτωση. Οι γυναίκες που ενδέχεται να βρεθούν σε τέτοια κατάσταση καθώς και εκπρόσωποι των εργαζομένων πρέπει να ενημερώνονται για τα αποτελέσματα αυτής της αξιολόγησης. Οι έγκυες, λεχώνες και γαλουχούσες εργαζόμενες δεν είναι υποχρεωμένες να εκτελέσουν δραστηριότητες για τις οποίες η αξιολόγηση έχει δείξει ότι συνεπάγονται ενδεχόμενο κίνδυνο για την ασφάλεια και την υγεία τους. Αυτή η περίπτωση αντιμετωπίζεται με μόνιμη ή προσωρινή προσαρμογή των συνθ ηκών εργασίας ή του χρόνου εργασίας, με αλλαγή θέσης της εργαζόμενης ή απαλλαγή από την εργασία (άρθρα 3-6).
Μετακίνηση εγκύου σε θέση ημέρας. Οι εργαζόμενες γυναίκες σ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και για ένα χρόνο μετά τον τοκετό, με πλήρη ή μερική απασχόληση τη νύχτα, μετακινούνται σε αντίστοιχη θέση ημέρας, εφόσον υποβάλλουν ιατρικό πιστοποιητικό που βεβαιώνει την ανάγκη λήψης του μέτρου για λόγους που αφορούν την ασφάλεια και την υγεία τους. Σε περίπτωση που η μετακίνηση είναι τεχνικά ή και αντικειμενικά αδύνατη, απαλλάσσονται από την εργασία (άρθρο 7).
Απαλλαγή από την εργασία για προγεννητικές εξετάσεις. Οι έγκυες εργαζόμενες απαλλάσσονται από την εργασία, χωρίς περικοπή αποδοχών, για να υποβάλλονται σε εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου, εφόσον αυτές οι εξετάσεις πρέπει να γίνουν στη διάρκεια του χρόνου εργασίας (άρθρο 9).
Με το Π.Δ. 41/2003 (ΦΕΚ 44/Α’/21-2-2003) «Μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων» συμπληρώθηκαν οι διατάξεις του Π.Δ. 176/1997 σε εναρμόνιση με την Οδηγία 92/85/ΕΟΚ ως ακολούθως:
- Επεκτείνεται η εφαρμογή του και στο ένστολο προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας και στο οικιακό υπηρετικό προσωπικό.
- Συμπληρώνονται οι ορισμοί του άρθρου 2 του Π.Δ. 176/1997 για την εφαρμογή του διατάγματος και στη λήψη θετικών μέτρων από τον εργοδότη για την έγκυο, λεχώνα και γαλουχούσα εργαζόμενη
- Αντικαθίσταται το άρθρο 11 του Π.Δ. 176/1997 έτσι ώστε σε περιπτώσεις απαλλαγής εγκύου από την εργασία λόγω συνθηκών εργασίας, όπως προβλέπεται από τα άρθρα 5, 6 και 7 του παραπάνω Π.Δ., ο φορέας ασθένειας οφείλει να καταβάλλει στην ασφαλισμένη «ειδικό επίδομα μητρότητας» για όλο το διάστημα της απουσίας της.
Εάν από την νομοθεσία που διέπει τον φορέα ασθένειας δεν προβλέπεται η χορήγηση επιδομάτων λόγω αποχής από την εργασία, «ειδικό επίδομα μητρότητας» καταβάλει στην εργαζόμενη ο ίδιος ο εργοδότης.
Χορήγηση άδειας παραμονής και άδειας εργασίας σε θύματα trafficking.
Σύμφωνα με το Κεφάλαιο Θ (Άρθρο 46 και 52) του Ν. 3386/2005 (ΦΕΚ 212/Α/23-8-2005) «Είσοδος, διαμονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών στην ελληνική επικράτεια» σε υπήκοο τρίτης χώρας που έχει χαρακτηρισθεί θύμα εμπορίας ανθρώπων με πράξη του αρμόδιου Εισαγγελέα χορηγείται άδεια διαμονής διάρκειας δώδεκα μηνών εφόσον συνεργάζεται στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, η οποία ανανεώνεται κάθε φορά για ισόχρονο διάστημα προς διευκόλυνση της διενεργούμενης έρευνας ή της ποινικής διαδικασίας. Η άδεια παραμονής διασφαλίζει πρόσβαση στην αγορά εργασίας και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΗ ΣΤΟΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ:
Άδεια μητρότητας (κυοφορίας ,λοχείας).
Η μητέρα εργαζόμενη δικαιούται άδεια μητρότητας (τοκετού και λοχείας) διάρκειας 17 εβδομάδων. Οι 8 εβδομάδες χορηγούνται υποχρεωτικά πριν την πιθανή ημερομηνία τοκετού, και οι υπόλοιπες 9 μετά τον τοκετό [ΕΓΣΣΕ 2004-5, άρθρο 8].
Σε περίπτωση που ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε προγενέστερη από την πιθανή ημερομηνία, το υπόλοιπο της άδειας χορηγείται μετά τον τοκετό, ώστε να συμπληρωθούν οι 17 εβδομάδες [άρθρο 7 της ΕΓΣΣΕ 2000-1 που κυρώθηκε με το άρθρο 11 του Ν. 2874/2000 (ΦΕΚ 286/Α’/29-12-2000)]. Σε περίπτωση δε που ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο μεταγενέστερο απ’ αυτόν που είχε υπολογισθεί, τότε η άδεια των 8 εβδομάδων πριν τον τοκετό παρατείνεται ανάλογα, χωρίς η παράταση αυτή να επηρεάζει το χρόνο της μετά τον τοκετό άδειας (λοχείας) που παραμένει πάντοτε 9 εβδομάδες (Εγκ. Ι.Κ.Α. 15/31-1-12001 και έγγραφο Ο.Α.Ε.Δ. Β10477ΟΙ01).
Η εργαζόμενη που έχει λάβει άδεια μητρότητας δικαιούται, μετά το πέρας της άδειας αυτής, να επιστρέψει στη θέση εργασίας της ή σε ισοδύναμη θέση, με τους ίδιους επαγγελματικούς όρους και συνθήκες, και να επωφεληθεί από οποιαδήποτε βελτίωση των συνθηκών εργασίας, την οποία θα εδικαιούτο κατά την απουσία της [άρθρο 5, Ν. 3488/2006].
Άδεια φροντίδας παιδιού (μειωμένο ωράριο)
Οι μητέρες εργαζόμενες δικαιούνται, για χρονικό διάστημα τριάντα (30) μηνών από τη λήξη της άδειας τοκετού, είτε να προσέρχονται αργότερα, είτε να αποχωρούν νωρίτερα από την εργασία τους κατά μια (1) ώρα κάθε ημέρα.
Εναλλακτικά, με συμφωνία του εργοδότη, το ημερήσιο ωράριο των μητέρων μπορεί να ορίζεται μειωμένο κατά δύο (2) ώρες ημερησίως για τους πρώτους 12 μήνες και κατά μια (1) ώρα για έξι (6) επιπλέον μήνες.
Την άδεια απουσίας για λόγους φροντίδας του παιδιού δικαιούται και ο πατέρας εφόσον δεν κάνει χρήση αυτής η εργαζόμενη μητέρα, προσκομίζοντας στον εργοδότη του σχετική βεβαίωση του εργοδότη της μητέρας του παιδιού.
Το δικαίωμα καθυστερημένης προσέλευσης ή πρόωρης αποχώρησης της μητέρας και εναλλακτικά του πατέρα για τη φροντίδα του παιδιού έχουν και οι θετοί γονείς παιδιού ηλικίας ως έξι (6) ετών, υπό τους ίδιους ως άνω όρους των φυσικών γονέων και χρονική αφετηρία την υιοθεσία.
Την άδεια φροντίδας παιδιού δικαιούνται και οι άγαμοι γονείς.
Η άδεια φροντίδας του παιδιού, θεωρείται και αμείβεται ως χρόνος εργασίας και δεν πρέπει να προκαλεί δυσμενέστερες συνθήκες στην απασχόληση και στις εργασιακές σχέσεις [άρθρο 6, ΕΓΣΣΕ 2002-3 & άρθρο 5, Ν. 3488/2006].
Εναλλακτική χρήση του μειωμένου ωραρίου ως άδειας για φροντίδα του παιδιού.
Το μειωμένο ωράριο («άδεια») θηλασμού και φροντίδας παιδιών δικαιούται ο/η εργαζόμενος/-η με αίτησή του/της να το ζητήσει εναλλακτικά ως συνεχόμενη ισόχρονη άδεια με αποδοχές, εντός της χρονικής περιόδου κατά την οποία δικαιούται μειωμένου ωραρίου για τη φροντίδα του παιδιού.
Η εναλλακτική χορήγηση της άδειας προϋποθέτει συμφωνία του εργοδότη και χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά [άρθρο 9, ΕΓΣΣΕ 2004-5].
Άδεια φροντίδας υιοθετημένων παιδιών:
Το δικαίωμα διακοπής της εργασίας ή καθυστερημένης προσέλευσης ή πρόωρης αποχώρησης της μητέρας και εναλλακτικά του πατέρα για τη φροντίδα των παιδιών έχουν και οι θετοί γονείς παιδιών ηλικίας έως έξι (6) ετών [άρθρο 8, ΕΓΣΣΕ 2000-1].
Ειδική άδεια προστασίας μητρότητας:
Με το άρθρο 142 του Ν. 3655/2008 (ΦΕΚ 58/Α/3-4-2008) «Διοικητική και οργανωτική μεταρρύθμιση του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης και λοιπές ασφαλιστικές διατάξεις») η εργαζόμενη μητέρα που είναι ασφαλισμένη του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, μετά την άδεια λοχείας και της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας δικαιούται να λάβει ειδική άδεια προστασίας μητρότητας έξι (6) μηνών.
Κατά τη διάρκεια της ως άνω ειδικής άδειας, ο ΟΑΕΔ υποχρεούται να καταβάλλει στην εργαζόμενη μητέρα μηνιαίως ποσό ίσο με τον κατώτατο μισθό, όπως κάθε φορά καθορίζεται με βάση την ΕΓΣΣΕ, καθώς και αναλογία δώρων εορτών και επιδόματος αδείας με βάση το προαναφερόμενο ποσό.
Σε περίπτωση απασχόλησης μέχρι και 4 ώρες ημερησίως ή μέχρι 13 ημέρες το μήνα, κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, που προηγείται της άδειας κυοφορίας, το καταβαλλόμενο από τον ΟΑΕΔ ποσό ισούται με το μισό του καθοριζόμενου ανωτέρω. [ Απόφαση αριθμ. 33891/606 (ΦΕΚ 833/Β/9-5-08) Υπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας].
Άδεια φροντίδας παιδιού σε περίπτωση παρένθετης μητρότητας:
Σε περίπτωση απόκτησης παιδιού με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας οι αποκτώντες γονείς δικαιούνται τις άδειες που αφορούν τη φροντίδα και την ανατροφή του παιδιού, ως εάν ήσαν φυσικοί γονείς. Κατά την διάρκεια του θηλασμού, το μειωμένο ωράριο δικαιούνται η γυναίκα που γέννησε και η αποκτώσα μητέρα [παρ. γ, άρθρο 7, ΕΓΣΣΕ 2006-7].
Άδεια (μετά αποδοχών) μονογονέα εργαζόμενου:
Στους εργαζόμενους/-ες, που έχουν χηρέψει και στον άγαμο γονέα, που έχει την επιμέλεια του παιδιού, χορηγείται άδεια με αποδοχές έξι (6) εργάσιμων ημερών το χρόνο, πέραν αυτής που δικαιούται από άλλες διατάξεις. Γονέας με τρία (3) παιδιά ή περισσότερα, δικαιούται άδεια οκτώ (8) εργάσιμων ημερών.
Η άδεια αυτή χορηγείται λόγω αυξημένων αναγκών φροντίδας παιδιών ηλικίας μέχρι δώδεκα (12) ετών συμπληρωμένων, χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά μετά από συνεννόηση με τον εργοδότη, σύμφωνα με τις ανάγκες του γονέα και δεν πρέπει να συμπίπτει χρονικά με την αρχή ή το τέλος της ετήσιας κανονικής άδειας [άρθρο 7, ΕΓΣΣΕ 2002-3].
Γονική άδεια ανατροφής (άνευ αποδοχών).
Ο εργαζόμενος γονέας που έχει συμπληρώσει ένα (1) χρόνο εργασίας στον ίδιο εργοδότη δικαιούται να λάβει γονική άδεια ανατροφής του παιδιού, στο χρονικό διάστημα από τη λήξη της άδειας μητρότητας μέχρις ότου το παιδί συμπληρώσει ηλικία τριών και μισό (3 ½) ετών. Η άδεια αυτή είναι χωρίς αποδοχές, η διάρκειά της μπορεί να φτάσει τους τρεις και μισό (3 ½) μήνες για κάθε γονέα και δίνεται από τον εργοδότη, με βάση τη σειρά προτεραιότητας των απασχολουμένων στην επιχείρηση για κάθε ημερολογιακό έτος.
Δικαίωμα γονικής άδειας ανατροφής έχουν και εργαζόμενοι που έχουν υιοθετήσει παιδί.
Σε περίπτωση ύπαρξης περισσοτέρων παιδιών, το δικαίωμα των γονέων είναι αυτοτελές για το καθένα από αυτά, εφόσον από τη λήξη της άδειας που δόθηκε για το προηγούμενο παιδί μεσολάβησε ένας (1) χρόνος πραγματικής απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη.
Αν και οι δύο γονείς δικαιούται γονική άδεια ανατροφής, αποφασίζουν με κοινή συμφωνία, κάθε φορά, ποιος από τους δύο θα κάνει πρώτος χρήση αυτού του δικαιώματος και για πόσο χρονικό διάστημα.
Σε περίπτωση διάστασης ή διαζυγίου ή χηρείας ή γέννησης τέκνου εκτός γάμου η διάρκεια της γονικής άδειας μπορεί να φτάσει τους έξι (6) μήνες και δικαιούται ο γονέας που έχει την επιμέλεια του παιδιού.
Μετά τη λήξη της γονικής άδειας ανατροφής ο/η εργαζόμενος/-η δικαιούται να επανέλθει στην εργασία του/της, στην ίδια ή σε παρόμοια θέση, η οποία δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να είναι κατώτερη από αυτήν που είχε πριν λάβει τη γονική άδεια ανατροφής [άρθρο 5 του Ν. 1483/1984 & άρθρο 5, Ν. 3488/2006].
Η καταγγελία της σύμβασης εργασίας, που γίνεται εξαιτίας της άσκησης του δικαιώματος για λήψη γονικής άδειας ανατροφής είναι άκυρη [άρθρο 25, Ν. 2639/1998].
Ο εργαζόμενος γονέας (μητέρα ή πατέρας), που λαμβάνει γονική άδεια ανατροφής, έχει, κατά το χρονικό διάστημα της απουσίας από την εργασία του, πλήρη, ασφαλιστική κάλυψη από τον ασφαλιστικό του φορέα, υποχρεούται όμως, να καταβάλει ολόκληρη την ασφαλιστική εισφορά, εργατική και εργοδοτική, που αντιστοιχεί σ αυτό το διάστημα. Ο χρόνος της γονικής άδειας ανατροφής λαμβάνεται υπόψη τόσο για τη θεμελίωση του ασφαλιστικού δικαιώματος όσο και για την προσαύξηση του ποσού της σύνταξης [άρθρο 6 του Ν. 1483/1984, άρθρο 5 του Ν. 2335/1995, Εγκ. ΙΚΑ 90/1995].
Συμφιλίωση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής των αναδόχων γονέων
Σύμφωνα με το άρθρο 6 της ΕΓΣΣΕ 2008-2009 όλες οι διατάξεις των Εθνικών Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας (Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.) και Διαιτητικών Αποφάσεων (Δ.Α.) που είναι σε ισχύ και αφορούν στην προστασία της οικογένειας και στη διευκόλυνση των εργαζομένων, που είναι φυσικοί ή θετοί γονείς, εφαρμόζονται αναλόγως και στους αναδόχους γονείς.
Στήριξη Οικογένειας και ενίσχυση γυναικείας απασχόλησης [άρθρο 7, ΕΓΣΣΕ 2006-7]
Με στόχο την ενίσχυση της γυναικείας απασχόλησης και τη διευκόλυνση των επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων των εργαζομένων, το άρθρο 7 της ΕΓΣΣΕ των ετών 2006 και 2007 προβλέπει τα εξής:
Α) την προώθηση νομοθετικής ρύθμισης για την καταβολή από το Διανεμητικό Λογαριασμό Οικογενειακών Επιδομάτων Μισθωτών (ΔΛOEΜ) του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη στις εργαζόμενες και στους εργαζόμενους που λαμβάνουν την γονική άδεια ανατροφής του άρθρου 5 Ν.1483/1984, όπως εκάστοτε ισχύει, και των ασφαλιστικών εισφορών στους οικείους οργανισμούς κοινωνικών ασφαλίσεων.
Η γονική άδεια ανατροφής (η οποία σήμερα χορηγείται στο γονέα χωρίς αποδοχές) είναι μέχρι τρεισήμισι (3,5) μήνες και δίνεται μέχρι το παιδί να γίνει τρεισήμισι (3,5) χρόνων.
B) την προώθηση μέσω του Λογαριασμού για την Απασχόληση και την Επαγγελματική Κατάρτιση (ΛΑΕΚ) δράσεων για την διευκόλυνση της αναπλήρωσης, με ανέργους, εργαζομένων γυναικών κατά το χρόνο απουσίας από την εργασία τους με άδεια κύησης και λοχείας.
Άδεια γάμου και γέννησης τέκνου:
Οι εργαζόμενοι δικαιούνται άδεια γάμου πέντε (5) εργάσιμων ημερών εάν εργάζονται πενθήμερο και έξι (6) εργάσιμων ημερών εάν εργάζονται εξαήμερο.
Σε περίπτωση γέννησης τέκνου ο εργαζόμενος πατέρας δικαιούται δύο (2) ημέρες άδεια με αποδοχές [άρθρο 10, ΕΓΣΣΕ 2001-2].
Οι άδειες αυτές είναι πρόσθετες και δεν συμψηφίζονται με τις ημέρες κανονικής άδειας.
Άδεια απουσίας για ασθένεια εξαρτώμενων μελών
Σύμφωνα με το άρθρο 7 του Ν.1483/1984 (ΦΕΚ 153/Α’/8-10-1984), οι εργαζόμενοι δικαιούνται, σε περίπτωση ασθένειας εξαρτώμενων παιδιών ή άλλων μελών της οικογένειας, όπως αυτά προσδιορίζονται από το άρθρο 2 του ιδίου νόμου, να λαμβάνουν με αίτησή τους, άδεια χωρίς αποδοχές μέχρι έξι (6) εργάσιμες ημέρες κάθε ημερολογιακό έτος, από τον εργοδότη τους. Η άδεια αυτή είναι δυνατό να χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά και αυξάνεται σε οκτώ (8) εργάσιμες ημέρες, εάν ο/η δικαιούχος προστατεύει δύο παιδιά και σε δέκα (14) εργάσιμες ημέρες, εάν προστατεύει τρία (3) παιδιά και πάνω [άρθρο 5, ΕΓΣΣΕ 2008-9].
Σε περίπτωση που οι δικαιούχοι είναι σύζυγοι, η άδεια αυτή χορηγείται στον καθένα από αυτούς χωριστά.
Με το άρθρο 22 του Ν. 3488/2006 (ΦΕΚ 191/Α’/11-9-2006) η παραπάνω άδεια απουσίας επεκτείνεται και στους μερικώς απασχολούμενους.
Μειωμένο ωράριο γονέων με παιδιά που έχουν ειδικά προβλήματα.
Σύμφωνα με το άρθρο 8 του Ν. 1483/1984 (ΦΕΚ 153/Α/8-10-1984), οι γονείς που εργάζονται σε επιχείρηση ή εκμετάλλευση που απασχολεί τουλάχιστον πενήντα (50) άτομα και έχουν παιδιά (ανεξαρτήτως ηλικίας) με πνευματική, ψυχική ή σωματική αναπηρία, μπορούν να ζητήσουν να μειωθεί το ωράριο εργασίας τους κατά μια (1) ώρα την ημέρα, με ανάλογη περικοπή των αποδοχών τους.
Άδεια γονέα για παιδί με νόσημα που απαιτεί μεταγγίσεις αίματος και παραγώγων του ή αιμοκάθαρση.
Στους φυσικούς ή θετούς γονείς παιδιού ηλικίας ως δέκα έξι (16) ετών συμπληρωμένων, το οποίο πάσχει από νόσημα που απαιτεί μεταγγίσεις αίματος και παραγώγων του ή αιμοκάθαρση, χορηγείται πρόσθετη άδεια δέκα (10) εργάσιμων ημερών ετησίως. Η άδεια αυτή είναι με αποδοχές και χορηγείται και στους δύο γονείς επιπλέον της άδειας που δικαιούνται από άλλες διατάξεις [άρθρο 12, ΕΓΣΣΕ 2004-5].
Άδεια απουσίας για παρακολούθηση σχολικής επίδοσης τέκνου
Για κάθε παιδί ηλικίας μέχρι 16 ετών που είναι μαθητής (-τρια), οι εργαζόμενοι γονείς δικαιούνται να απουσιάζουν, χωρίς περικοπή των αποδοχών τους και μετά από άδεια του εργοδότη, ορισμένες ώρες ή ολόκληρη την ημέρα από την εργασία τους, μέχρι τη συμπλήρωση τεσσάρων (4) εργάσιμων ημερών κάθε ημερολογιακό έτος, συνολικά και για τους δύο γονείς, προκειμένου να παρακολουθήσουν τη σχολική επίδοση του παιδιού (άρθρο 4, ΕΓΣΣΕ 2008-9].
Την παραπάνω άδεια δικαιούνται και οι εργαζόμενοι γονείς με παιδιά στο νηπιαγωγείο. Η άδεια αυτή είναι με αποδοχές και πρέπει να χορηγείται τμηματικά και ποτέ για περισσότερο από μια εργαζόμενη μέρα κάθε φορά. Δεν συμψηφίζεται με άλλες άδειες.
Η άδεια απουσίας χορηγείται στον έναν από τους δύο γονείς. Αν και οι δύο γονείς είναι εργαζόμενοι, αποφασίζουν με κοινή συμφωνία, κάθε φορά, ποιος από τους δύο θα κάνει χρήση αυτού του δικαιώματος και για πόσο χρονικό διάστημα, που πάντως δεν μπορεί συνολικά και για τους δύο γονείς να υπερβαίνει τη διάρκεια των τεσσάρων (4) ημερών για κάθε παιδί [άρθρο 9 του Ν. 1483/1984 (ΦΕΚ 153/Α /8-10-1984)].
Με το άρθρο 22 του Ν. 3488/2006 (ΦΕΚ 191/Α/11-9-2006) η παραπάνω άδεια απουσίας επεκτείνεται και στους μερικώς απασχολούμενους.
Άδεια λόγω θανάτου συγγενούς.
Στους εργαζόμενους/-ες με εξαρτημένη σχέση εργασίας χορηγείται άδεια δύο (2) ημερών με αποδοχές σε περίπτωση θανάτου συζύγου, τέκνων, γονέων και αδελφών [άρθρο 9, ΕΓΣΣΕ 2002-3].
Προγραμματισμός αδειών.
Οι εργοδότες, οι οποίοι απασχολούν γονείς παιδιών μέχρι 16 ετών ή παιδιά που είναι πάνω από 16 ετών με βαριά ή χρόνια ασθένεια ή αναπηρία, υποχρεούνται κατά τον προγραμματισμό του χρόνου χορήγησης των ετήσιων αδειών να λαμβάνουν υπόψη τους τις ανάγκες των παραπάνω εργαζομένων [άρθρο 12 του Ν. 1483/1984 (ΦΕΚ 153/Α’/8-10-1984)].
Βρεφοπαιδοκομικοί σταθμοί
Βιομηχανικές επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις με προσωπικό πάνω από τριακόσια (300) άτομα υποχρεούνται κατά την ανέγερση των κτιριακών τους εγκαταστάσεων να προβλέπουν επαρκή και κατάλληλο χώρο για τη στέγαση βρεφοπαιδοκομικού σταθμού, που να καλύπτει τις ανάγκες των εργαζομένων σ’ αυτές [άρθρο 11 του Ν. 1483/1984 (ΦΕΚ 153/Α’/8-10-1984)].
Χορήγηση επιδόματος γάμου στους μονογονείς εργαζόμενους.
Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 20 του Ν. 1849/1989 (ΦΕΚ 113/Α/8-5-1989) το προβλεπόμενο από την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. επίδομα γάμου χορηγείται και στους άγαμους, ευρισκόμενους σε κατάσταση χηρείας και διαζευγμένους εργαζόμενους γονείς.
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΟΜΕΑ:
Άδεια μητρότητας (κυοφορίας-λοχείας)
Στις υπαλλήλους οι οποίες κυοφορούν, χορηγείται άδεια μητρότητας με πλήρεις αποδοχές δύο (2) μήνες πριν και τρεις (3) μήνες μετά τον τοκετό. Σε περίπτωση απόκτησης τέκνου πέραν του 3ου, η μετά τον τοκετό άδεια προσαυξάνεται κάθε φορά κατά δύο (2) μήνες. Η άδεια λόγω κυοφορίας χορηγείται ύστερα από βεβαίωση του θεράποντος ιατρού για τον πιθανολογούμενο χρόνο τοκετού.
Όταν ο τοκετός πραγματοποιείται σε χρόνο μεταγενέστερο από αυτόν που είχε πιθανολογηθεί αρχικά, η άδεια που είχε χορηγηθεί, παρατείνεται μέχρι την πραγματική ημερομηνία του τοκετού, χωρίς αυτή η παράταση να συνεπάγεται αντίστοιχη μείωση του χρόνου της άδειας που χορηγείται μετά τον τοκετό. Όταν ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο προγενέστερο από αυτόν που είχε αρχικά πιθανολογηθεί, το υπόλοιπο της άδειας χορηγείται μετά τον τοκετό, ώστε να εξασφαλιστεί συνολικός χρόνος άδειας πέντε (5) μηνών.
Σε κυοφορούσες υπαλλήλους που έχουν ανάγκη ειδικής θεραπείας, μετά την εξάντληση της αναρρωτικής άδειας με αποδοχές, χορηγείται κανονική άδεια κυοφορίας με αποδοχές, μετά από βεβαίωση θεράποντος ιατρού και διευθυντή γυναικολογικής ή μαιευτικής κλινικής ή τμήματος δημόσιου νοσηλευτικού ιδρύματος.
Στις υπαλλήλους που υιοθετούν τέκνο, χορηγείται άδεια τριών (3) μηνών με πλήρεις αποδοχές εντός του πρώτου εξαμήνου μετά την περαίωση της διαδικασίας της υιοθεσίας, εφόσον το υιοθετημένο τέκνο είναι ηλικίας έως έξι (6) ετών. Ένας μήνας από την άδεια αυτή μπορεί να καλύπτει απουσία της υπαλλήλου κατά το προ της υιοθεσίας διάστημα [Άρθρο 52 του Υ.Κ. (Ν. 3528/2007) & άρθρο 59 του ΚΚΔΚΥ (Ν. 3584/2007)].
Η εργαζόμενη που έχει λάβει άδεια μητρότητας δικαιούται, μετά το πέρας της άδειας αυτής, να επιστρέψει στη θέση εργασίας της ή σε ισοδύναμη θέση, με τους ίδιους επαγγελματικούς όρους και συνθήκες, και να επωφεληθεί από οποιαδήποτε βελτίωση των συνθηκών εργασίας, την οποία θα εδικαιούτο κατά την απουσία της [άρθρο 5, Ν. 3488/2006].
Χορήγηση της άδειας κύησης και λοχείας στην περίπτωση θανάτου του νεογνού: Σε περίπτωση απώλειας του εμβρύου μέχρι την 24η εβδομάδα της εγκυμοσύνης πρέπει να χορηγείται στην γυναίκα υπάλληλο αναρρωτική άδεια σύμφωνα με τη σύσταση του θεράποντος ιατρού και τη διαδικασία που προβλέπεται από τις σχετικές διατάξεις του ΥΚ και του ΚΚΔΚΥ.
Σε περίπτωση πρώιμου ή πρόωρου τοκετού που πραγματοποιείται μετά την 24η εβδομάδα της εγκυμοσύνης και πριν την έναρξη της άδειας κύησης πρέπει να χορηγείται η τρίμηνη άδεια λοχείας ανεξάρτητα από την έκβαση του εμβρύου.
Τέλος, η απώλεια του νεογνού που πραγματοποιείται μετά την έναρξη της άδειας μητρότητας (κύησης και λοχείας) δεν επηρεάζει τη συνολική πεντάμηνη διάρκεια αυτής [ΔΙΔΑΔ/Φ.51/590/οικ. 14346/29-5-2008 του ΥΠ.ΕΣ.].
Διευκολύνσεις υπαλλήλων με οικογενειακές υποχρεώσεις:
Μειωμένο ωράριο ή άδεια ανατροφής με αποδοχές:
Ο χρόνος εργασίας του γονέα υπαλλήλου μειώνεται κατά δύο (2) ώρες ημερησίως εφόσον έχει τέκνα ηλικίας έως δύο (2) ετών και κατά μία (1) ώρα, εφόσον έχει τέκνα ηλικίας από δύο (2) έως τεσσάρων (4) ετών.
Ο γονέας υπάλληλος δικαιούται εννέα (9) μήνες άδεια με αποδοχές για ανατροφή παιδιού, εφόσον δεν κάνει χρήση του μειωμένου ωραρίου.
Για το γονέα που είναι άγαμος ή χήρος ή διαζευγμένος ή έχει αναπηρία 67% και άνω, το κατά μία ώρα μειωμένο ωράριο του πρώτου εδαφίου ή η άδεια του προηγούμενου εδαφίου προσαυξάνονται κατά έξι (6) μήνες ή ένα (1) μήνα αντίστοιχα.
Στην περίπτωση γέννησης 4ου τέκνου, το μειωμένο ωράριο εργασίας παρατείνεται για δύο (2) ακόμα έτη. Επισημαίνεται ότι η εν λόγω παράταση αφορά αποκλειστικά τη διευκόλυνση του μειωμένου ωραρίου και ως εκ τούτου δεν επιτρέπεται να χορηγηθεί ως συνεχόμενη άδεια ανατροφής [ΔΙΔΑΔ/Φ.51/538/οικ. 12254/14-5-2007 του ΥΠ.ΕΣ.].
Αν και οι δύο γονείς είναι υπάλληλοι, με κοινή τους δήλωση που κατατίθεται στις υπηρεσίες τους καθορίζεται ποιος από τους δύο θα κάνει χρήση του μειωμένου ωραρίου ή της άδειας ανατροφής, εκτός αν με την ανωτέρω κοινή τους δήλωση καθορίσουν χρονικά διαστήματα που ο καθένας θα κάνει χρήση, αλλά πάντοτε διαδοχικώς και μέσα στα χρονικά όρια που ορίζονται στην παρ. 2 του άρθρου 53 του ΥΚ & την παρ. 2 του άρθρου 60 του ΚΚΔΚΥ . Αλλαγή της δήλωσης επιτρέπεται να γίνεται άπαξ και μόνο για ιδιαίτερα σημαντικούς λόγους [ΔΙΔΑΔ/Φ.51/538/οικ. 12254/14-5-2007 του ΥΠ.ΕΣ.].
Αν η σύζυγος του υπαλλήλου ή ο σύζυγος της υπαλλήλου εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα, εφόσον δικαιούται όμοιων ολικώς ή μερικώς διευκολύνσεων, ο σύζυγος ή η σύζυγος υπάλληλος δικαιούται να κάνει χρήση των παραπάνω διευκολύνσεων κατά το μέρος που η σύζυγος αυτού ή ο σύζυγος αυτής δεν κάνει χρήση των δικών της ή των δικών του δικαιωμάτων ή κατά το μέρος που αυτά υπολείπονται των προβλεπόμενων από την παρ. 2 του άρθρου 53 του Υ.Κ. & την παρ. 2 του άρθρου 60 του ΚΚΔΚΥ διευκολύνσεων.
Ως εργασία στον ιδιωτικό τομέα νοείται η εξαρτημένη μισθωτή εργασία, καθώς και η άσκηση κάποιου ελευθέριου επαγγέλματος από αυτά που ορίζονται στην κείμενη νομοθεσία περί φορολογίας εισοδήματος (παρ. 1 του άρθρου 48 του Ν. 2238/1994).
Ο υπάλληλος που δικαιούται να κάνει χρήση της διευκόλυνσης του μειωμένου ωραρίου ή της άδειας ανατροφής πρέπει να προσκομίσει από τον οικείο εργοδότη καθώς και τον αντίστοιχο ασφαλιστικό φορέα σχετική βεβαίωση, από όπου θα προκύπτει ρητώς η ιδιωτική εργασία που ασκεί η σύζυγός του, καθώς και το εάν έχει ήδη κάνει ολικώς ή μερικώς χρήση των δικών της δικαιωμάτων.
Στην περίπτωση που ο ένας γονέας εργάζεται με καθεστώς μερικής απασχόλησης, τότε ο άλλος γονέας (δημόσιος υπάλληλος) δικαιούται να κάνει χρήση της διευκόλυνσης του μειωμένου ωραρίου ή της άδειας ανατροφής κατά το ήμισυ των προβλεπομένων.
Αν η σύζυγος του υπαλλήλου δεν εργάζεται ή δεν ασκεί οποιοδήποτε επάγγελμα, ο σύζυγος δεν δικαιούται να κάνει χρήση της διευκόλυνσης του μειωμένου ωραρίου ή της άδειας ανατροφής, εκτός αν λόγω σοβαρής πάθησης ή βλάβης κριθεί ανίκανη να αντιμετωπίζει τις ανάγκες ανατροφής του παιδιού, σύμφωνα με βεβαίωση της Δευτεροβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής στην αρμοδιότητα της οποίας υπάγεται ο υπάλληλος.
Όταν ο ένας γονέας λάβει την άδεια άνευ αποδοχών για ανατροφή τέκνου, ο άλλος δεν έχει δικαίωμα να κάνει χρήση της διευκόλυνσης του μειωμένου ωραρίου ή της εννεάμηνης άδειας ανατροφής για το ίδιο χρονικό διάστημα.
Σε περίπτωση διάστασης, διαζυγίου, χηρείας ή γέννησης τέκνου χωρίς γάμο των γονέων του, τόσο την άδεια άνευ αποδοχών για ανατροφή τέκνου, όσο και τη διευκόλυνση του μειωμένου ωραρίου ή την εννεάμηνη άδεια ανατροφής τη δικαιούται ο γονέας που ασκεί την επιμέλεια.
Ο εργαζόμενος γονέας (μητέρα ή πατέρας) που κάνει Tromaktiko
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΓΙΑΛΙΑ ΚΑΡΦΙΑ ΤΑ ΕΚΑΝΕ Η ΤΡΙΕΡΒΕΛΕΡ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΟΥ ΟΛΑΝΤ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
