2014-02-23 13:34:31
THE ECONOMIST: Ουκρανία, εύθραυστος συμβιβασμός και αγωνία
Ουκρανός ιερέας, με τον σταυρό στο χέρι, στέκεται σε οδόφραγμα μετά τις βίαιες συγκρούσεις διαδηλωτών και αστυνομίας στο Κίεβο την περασμένη Πέμπτη.
Οι εμφύλιες διενέξεις συχνά ακολουθούν ένα πεισματικά επαναλαμβανόμενο πρότυπο. Αυτό που αρχικά εμφανίζεται ως μια επιλύσιμη αντίθεση εξελίσσεται σε σύγκρουση, καθώς οι στόχοι ριζοσπαστικοποιούνται, οι πικρίες συσσωρεύονται και η ευκαιρία για συμβιβασμό χάνεται. Αυτή ήταν η φοβερή διαδρομή της Ουκρανίας, όπου οι αρχικά ειρηνικές διαδηλώσεις του Νοεμβρίου πυρακτώθηκαν με εξαιρετικά βίαιο τρόπο. Το κέντρο του Κιέβου μετετράπη σε εμπόλεμη ζώνη και δεκάδες σκοτώθηκαν.
Παρά την προσωρινή συμφωνία μεταξύ Γιανουκόβιτς και αντιπολίτευσης, η οποία ανακοινώθηκε την Παρασκευή, για πρόωρες προεδρικές εκλογές, κυβέρνηση κοινής αποδοχής και περιορισμό των προεδρικών εξουσιών, η κατάσταση παραμένει ασταθής. Το λουτρό αίματος των τελευταίων ημερών θα βαθύνει τα ρήγματα σε μια χώρα που ήταν πάντα εύθραυστη. Ο ανοιχτός εμφύλιος πόλεμος παραμένει ρεαλιστικό ενδεχόμενο. Η άμεση ευθύνη γι’ αυτή την καταστροφή ανήκει στον απολυταρχικό πρόεδρο της χώρας. Αλλά ο πραγματικός αρχιτέκτονας βρίσκεται στο Κρεμλίνο: είναι ο Πούτιν.
Η επικράτεια της σημερινής Ουκρανίας έχει μακρά, επώδυνη ιστορία ως ενδιάμεση ζώνη μεταξύ Ανατολής και Δύσης, ποτισμένη με αίμα. Εμφανίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος μόλις το 1991, όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ενωση. Συνδυάζοντας τα δυτικά εδάφη, που αποτελούσαν κάποτε τμήμα της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και τις ρωσόφωνες ανατολικές και νότιες περιοχές, η νέα χώρα τελούσε υπό διαρκή αμφισβήτηση. Ενδημικά στοιχεία της ουκρανικής πολιτικής ζωής υπήρξαν η διαφθορά και η εσωτερική διαμάχη. Αυτό δεν έπαψε να ισχύει και μετά την «πορτοκαλί επανάσταση» του 2004, μια ειρηνική εξέγερση που προδόθηκε από μνησίκακους πολιτικούς. Η άρνηση του Γιανουκόβιτς να υπογράψει εμπορική συνθήκη με την Ε.Ε. προς όφελος μιας αδιαφανούς συνεργασίας με τη Ρωσία, τον περασμένο Νοέμβριο, ήταν ο πυροκροτητής της νέας αναταραχής.
Θα ήταν ευχής έργο να πραγματοποιηθούν πρόωρες προεδρικές εκλογές χωρίς τον Γιανουκόβιτς. Ωστόσο, η απομάκρυνσή του δεν θα είναι εύκολη. Είναι πιθανό ο Ουκρανός πρόεδρος να επιχειρήσει να παραβιάσει τις δεσμεύσεις που ανέλαβε, αφού κοπάσει η κρίση. Σε αυτή την περίπτωση, οι ολιγάρχες που τον στηρίζουν και έχουν πολλά να χάσουν από αυτή την τρέλα, θα πρέπει να τον οδηγήσουν στην έξοδο.
Το τι πρέπει να γίνει στη συνέχεια παραμένει ασαφές. Σχεδόν όλοι οι Ουκρανοί πολιτικοί έχουν χάσει την όποια αξιοπιστία τους, συμπεριλαμβανομένης της πρώην πρωθυπουργού Γιούλια Τιμοσένκο, που βρίσκεται στη φυλακή. Οι διαδηλωτές δεν έχουν έναν αδιαμφισβήτητο αρχηγό και αυτός είναι ένας από τους λόγους που εμποδίζει τον τερματισμό της βίας. Είναι δύσκολο να δει κανείς ποιος ηγέτης θα μπορούσε να γεφυρώσει τα ρήγματα που διατρέχουν την ουκρανική κοινωνία. Ο Γιανουκόβιτς εξακολουθεί να διατηρεί επιρροή στις ανατολικές και νότιες περιοχές. Στο δυτικό τμήμα και την πρωτεύουσα έχει δαιμονοποιηθεί. Η διχοτόμηση παραμένει τρομακτικά ρεαλιστικό σενάριο. Η αποτροπή της προϋποθέτει, πάνω απ’ όλα, τον τερματισμό της ρωσικής ανάμειξης.
Για τους περισσότερους παρατηρητές, η πρόκληση χάους στην Ουκρανία μοιάζει παράλογη τακτική για τη Ρωσία. Ωστόσο, ο Βλαντιμίρ Πούτιν θεωρεί την Ουκρανία αναπόσπαστο τμήμα της ρωσικής σφαίρας επιρροής. Οι ιέρακες της Μόσχας επιθυμούν από καιρό να προσαρτήσουν την Κριμαία, τη χερσόνησο της Μαύρης Θάλασσας την οποία ο Νικίτα Χρουστσόφ δώρισε στην Ουκρανία (σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, σε κατάσταση μέθης). Σε κάθε περίπτωση, ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα αξιοποιήσει την περιπέτεια της Ουκρανίας για να πείσει τον δικό του λαό ότι οι διαδηλώσεις και η πολιτική διαπάλη είναι ο δρόμος που οδηγεί μία χώρα στην καταστροφή.
Είναι καιρός η Δύση να ορθώσει το ανάστημά της. Η αντιπαράθεση με μια χώρα που μπορεί να παραλύσει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, διαθέτει τεράστια αποθέματα υδρογονανθράκων και πυρηνικά όπλα είναι μια δύσκολη αλλά αναγκαία υπόθεση. Αν μη τι άλλο, η διπλωματική υποκρισία που θέλει τη Ρωσία μια δημοκρατία με σεβασμό στη νομιμότητα πρέπει να σταματήσει. Η χώρα πρέπει να αποβληθεί από το G8. Πάνω απ’ όλα, ενωμένη η Δύση οφείλει να ξεκαθαρίσει στον κ. Πούτιν ότι η Ουκρανία και οι άλλες Πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες είναι κυρίαρχα έθνη και όχι τμήματα της κληρονομιάς του.
H «φυγή» του Γιανουκόβιτς και οι ραγδαίες εξελίξεις
Κενό εξουσίας άφησε χθες στο Κίεβο η φυγή του προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς προς άγνωστη κατεύθυνση και αφού είχε συναινέσει στις περισσότερες αξιώσεις της αντιπολίτευσης: πρόωρες προεδρικές εκλογές εντός του 2014, κυβέρνηση εθνικής ενότητας, επαναφορά του συντάγματος του 2004, που περιορίζει τις εξουσίες του, ακόμη και συγκρότηση εξεταστικής επιτροπής, σε συνεργασία με το Συμβούλιο της Ευρώπης, για τον εντοπισμό των υπαιτίων της αιματοχυσίας.
Ο Γιανουκόβιτς φερόταν να έχει καταφύγει στο εκλογικό του φέουδο, το Χάρκοβο, στα ανατολικά της χώρας, όπου επρόκειτο χθες να πραγματοποιηθεί συγκέντρωση με αίτημα την απόσχιση των ρωσόφωνων περιοχών.
Δεκάδες χιλιάδες άτομα παρέμεναν χθες το απόγευμα στην κατεστραμμένη πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου, με το κοινοβούλιο να εκλέγει ως νέο πρόεδρό του, τον στενό συνεργάτη της Γιούλια Τιμοσένκο, Ολεξάντρ Τούρτσινοφ. Την ίδια ώρα, διαδηλωτές προχωρούσαν σε ειρηνική κατάληψη των -άδειων πια- γραφείων του προέδρου Γιανουκόβιτς, καθώς και της εξοχικής του κατοικίας στη Μεζιχίρια έξω από την πρωτεύουσα, παρά την εκεί παρουσία ανδρών των δυνάμεων ασφαλείας, οι οποίοι παρατηρούσαν απαθείς τα τεκταινόμενα. Σύμφωνα με πληροφορίες του AFP, εκπρόσωπος της αστυνομίας δήλωνε χθες το μεσημέρι, ότι τα σώματα ασφαλείας στηρίζουν τα αιτήματα των διαδηλωτών.
Οσο εύθραυστη και αν εμφανίζεται η συμφωνία που υπέγραψε ο Ουκρανός πρόεδρος με την ηγετική τρόικα της αντιπολίτευσης, αποτελεί σημαντική επιτυχία της ευρωπαϊκής διπλωματίας. Οι πυρετώδεις μεσολαβητικές προσπάθειες τριών Ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών (Γερμανίας, Γαλλίας και Πολωνίας), οι οποίες παρατάθηκαν όλη την κρίσιμη νύχτα, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη της συμφωνίας και στην αποτροπή των πιο εφιαλτικών σεναρίων – κήρυξη στρατιωτικού νόμου από τον Γιανουκόβιτς, γενίκευση των φονικών συγκρούσεων στα όρια του ανοιχτού εμφυλίου πολέμου, διχοτόμηση της χώρας.
Η νέα κυβέρνηση της Ουκρανίας, όποια κι αν είναι η σύνθεσή της, θα δυσκολευτεί να γεφυρώσει το βαθύ ρήγμα που άνοιξε στη χώρα η τρίμηνη περιπέτεια και κυρίως το λουτρό αίματος της τελευταίας εβδομάδας. Αλλά ο μεγάλος «άγνωστος Χ» στην ουκρανική εξίσωση είναι η αντίδραση του Βλαντιμίρ Πούτιν στις καταιγιστικές εξελίξεις, που μέχρι στιγμής επιβεβαιώνουν τους χειρότερους εφιάλτες του.
Καθημερινή
InfoGnomon
Ουκρανός ιερέας, με τον σταυρό στο χέρι, στέκεται σε οδόφραγμα μετά τις βίαιες συγκρούσεις διαδηλωτών και αστυνομίας στο Κίεβο την περασμένη Πέμπτη.
Οι εμφύλιες διενέξεις συχνά ακολουθούν ένα πεισματικά επαναλαμβανόμενο πρότυπο. Αυτό που αρχικά εμφανίζεται ως μια επιλύσιμη αντίθεση εξελίσσεται σε σύγκρουση, καθώς οι στόχοι ριζοσπαστικοποιούνται, οι πικρίες συσσωρεύονται και η ευκαιρία για συμβιβασμό χάνεται. Αυτή ήταν η φοβερή διαδρομή της Ουκρανίας, όπου οι αρχικά ειρηνικές διαδηλώσεις του Νοεμβρίου πυρακτώθηκαν με εξαιρετικά βίαιο τρόπο. Το κέντρο του Κιέβου μετετράπη σε εμπόλεμη ζώνη και δεκάδες σκοτώθηκαν.
Παρά την προσωρινή συμφωνία μεταξύ Γιανουκόβιτς και αντιπολίτευσης, η οποία ανακοινώθηκε την Παρασκευή, για πρόωρες προεδρικές εκλογές, κυβέρνηση κοινής αποδοχής και περιορισμό των προεδρικών εξουσιών, η κατάσταση παραμένει ασταθής. Το λουτρό αίματος των τελευταίων ημερών θα βαθύνει τα ρήγματα σε μια χώρα που ήταν πάντα εύθραυστη. Ο ανοιχτός εμφύλιος πόλεμος παραμένει ρεαλιστικό ενδεχόμενο. Η άμεση ευθύνη γι’ αυτή την καταστροφή ανήκει στον απολυταρχικό πρόεδρο της χώρας. Αλλά ο πραγματικός αρχιτέκτονας βρίσκεται στο Κρεμλίνο: είναι ο Πούτιν.
Η επικράτεια της σημερινής Ουκρανίας έχει μακρά, επώδυνη ιστορία ως ενδιάμεση ζώνη μεταξύ Ανατολής και Δύσης, ποτισμένη με αίμα. Εμφανίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος μόλις το 1991, όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ενωση. Συνδυάζοντας τα δυτικά εδάφη, που αποτελούσαν κάποτε τμήμα της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και τις ρωσόφωνες ανατολικές και νότιες περιοχές, η νέα χώρα τελούσε υπό διαρκή αμφισβήτηση. Ενδημικά στοιχεία της ουκρανικής πολιτικής ζωής υπήρξαν η διαφθορά και η εσωτερική διαμάχη. Αυτό δεν έπαψε να ισχύει και μετά την «πορτοκαλί επανάσταση» του 2004, μια ειρηνική εξέγερση που προδόθηκε από μνησίκακους πολιτικούς. Η άρνηση του Γιανουκόβιτς να υπογράψει εμπορική συνθήκη με την Ε.Ε. προς όφελος μιας αδιαφανούς συνεργασίας με τη Ρωσία, τον περασμένο Νοέμβριο, ήταν ο πυροκροτητής της νέας αναταραχής.
Θα ήταν ευχής έργο να πραγματοποιηθούν πρόωρες προεδρικές εκλογές χωρίς τον Γιανουκόβιτς. Ωστόσο, η απομάκρυνσή του δεν θα είναι εύκολη. Είναι πιθανό ο Ουκρανός πρόεδρος να επιχειρήσει να παραβιάσει τις δεσμεύσεις που ανέλαβε, αφού κοπάσει η κρίση. Σε αυτή την περίπτωση, οι ολιγάρχες που τον στηρίζουν και έχουν πολλά να χάσουν από αυτή την τρέλα, θα πρέπει να τον οδηγήσουν στην έξοδο.
Το τι πρέπει να γίνει στη συνέχεια παραμένει ασαφές. Σχεδόν όλοι οι Ουκρανοί πολιτικοί έχουν χάσει την όποια αξιοπιστία τους, συμπεριλαμβανομένης της πρώην πρωθυπουργού Γιούλια Τιμοσένκο, που βρίσκεται στη φυλακή. Οι διαδηλωτές δεν έχουν έναν αδιαμφισβήτητο αρχηγό και αυτός είναι ένας από τους λόγους που εμποδίζει τον τερματισμό της βίας. Είναι δύσκολο να δει κανείς ποιος ηγέτης θα μπορούσε να γεφυρώσει τα ρήγματα που διατρέχουν την ουκρανική κοινωνία. Ο Γιανουκόβιτς εξακολουθεί να διατηρεί επιρροή στις ανατολικές και νότιες περιοχές. Στο δυτικό τμήμα και την πρωτεύουσα έχει δαιμονοποιηθεί. Η διχοτόμηση παραμένει τρομακτικά ρεαλιστικό σενάριο. Η αποτροπή της προϋποθέτει, πάνω απ’ όλα, τον τερματισμό της ρωσικής ανάμειξης.
Για τους περισσότερους παρατηρητές, η πρόκληση χάους στην Ουκρανία μοιάζει παράλογη τακτική για τη Ρωσία. Ωστόσο, ο Βλαντιμίρ Πούτιν θεωρεί την Ουκρανία αναπόσπαστο τμήμα της ρωσικής σφαίρας επιρροής. Οι ιέρακες της Μόσχας επιθυμούν από καιρό να προσαρτήσουν την Κριμαία, τη χερσόνησο της Μαύρης Θάλασσας την οποία ο Νικίτα Χρουστσόφ δώρισε στην Ουκρανία (σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, σε κατάσταση μέθης). Σε κάθε περίπτωση, ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα αξιοποιήσει την περιπέτεια της Ουκρανίας για να πείσει τον δικό του λαό ότι οι διαδηλώσεις και η πολιτική διαπάλη είναι ο δρόμος που οδηγεί μία χώρα στην καταστροφή.
Είναι καιρός η Δύση να ορθώσει το ανάστημά της. Η αντιπαράθεση με μια χώρα που μπορεί να παραλύσει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, διαθέτει τεράστια αποθέματα υδρογονανθράκων και πυρηνικά όπλα είναι μια δύσκολη αλλά αναγκαία υπόθεση. Αν μη τι άλλο, η διπλωματική υποκρισία που θέλει τη Ρωσία μια δημοκρατία με σεβασμό στη νομιμότητα πρέπει να σταματήσει. Η χώρα πρέπει να αποβληθεί από το G8. Πάνω απ’ όλα, ενωμένη η Δύση οφείλει να ξεκαθαρίσει στον κ. Πούτιν ότι η Ουκρανία και οι άλλες Πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες είναι κυρίαρχα έθνη και όχι τμήματα της κληρονομιάς του.
H «φυγή» του Γιανουκόβιτς και οι ραγδαίες εξελίξεις
Κενό εξουσίας άφησε χθες στο Κίεβο η φυγή του προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς προς άγνωστη κατεύθυνση και αφού είχε συναινέσει στις περισσότερες αξιώσεις της αντιπολίτευσης: πρόωρες προεδρικές εκλογές εντός του 2014, κυβέρνηση εθνικής ενότητας, επαναφορά του συντάγματος του 2004, που περιορίζει τις εξουσίες του, ακόμη και συγκρότηση εξεταστικής επιτροπής, σε συνεργασία με το Συμβούλιο της Ευρώπης, για τον εντοπισμό των υπαιτίων της αιματοχυσίας.
Ο Γιανουκόβιτς φερόταν να έχει καταφύγει στο εκλογικό του φέουδο, το Χάρκοβο, στα ανατολικά της χώρας, όπου επρόκειτο χθες να πραγματοποιηθεί συγκέντρωση με αίτημα την απόσχιση των ρωσόφωνων περιοχών.
Δεκάδες χιλιάδες άτομα παρέμεναν χθες το απόγευμα στην κατεστραμμένη πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου, με το κοινοβούλιο να εκλέγει ως νέο πρόεδρό του, τον στενό συνεργάτη της Γιούλια Τιμοσένκο, Ολεξάντρ Τούρτσινοφ. Την ίδια ώρα, διαδηλωτές προχωρούσαν σε ειρηνική κατάληψη των -άδειων πια- γραφείων του προέδρου Γιανουκόβιτς, καθώς και της εξοχικής του κατοικίας στη Μεζιχίρια έξω από την πρωτεύουσα, παρά την εκεί παρουσία ανδρών των δυνάμεων ασφαλείας, οι οποίοι παρατηρούσαν απαθείς τα τεκταινόμενα. Σύμφωνα με πληροφορίες του AFP, εκπρόσωπος της αστυνομίας δήλωνε χθες το μεσημέρι, ότι τα σώματα ασφαλείας στηρίζουν τα αιτήματα των διαδηλωτών.
Οσο εύθραυστη και αν εμφανίζεται η συμφωνία που υπέγραψε ο Ουκρανός πρόεδρος με την ηγετική τρόικα της αντιπολίτευσης, αποτελεί σημαντική επιτυχία της ευρωπαϊκής διπλωματίας. Οι πυρετώδεις μεσολαβητικές προσπάθειες τριών Ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών (Γερμανίας, Γαλλίας και Πολωνίας), οι οποίες παρατάθηκαν όλη την κρίσιμη νύχτα, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη της συμφωνίας και στην αποτροπή των πιο εφιαλτικών σεναρίων – κήρυξη στρατιωτικού νόμου από τον Γιανουκόβιτς, γενίκευση των φονικών συγκρούσεων στα όρια του ανοιχτού εμφυλίου πολέμου, διχοτόμηση της χώρας.
Η νέα κυβέρνηση της Ουκρανίας, όποια κι αν είναι η σύνθεσή της, θα δυσκολευτεί να γεφυρώσει το βαθύ ρήγμα που άνοιξε στη χώρα η τρίμηνη περιπέτεια και κυρίως το λουτρό αίματος της τελευταίας εβδομάδας. Αλλά ο μεγάλος «άγνωστος Χ» στην ουκρανική εξίσωση είναι η αντίδραση του Βλαντιμίρ Πούτιν στις καταιγιστικές εξελίξεις, που μέχρι στιγμής επιβεβαιώνουν τους χειρότερους εφιάλτες του.
Καθημερινή
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Η... ΑΠΟΘΕΩΣΗ ΤΟΥ FAIR PLAY! *ΒΙΝΤΕΟ*
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Μπράμος: «Κορυφαίος συμπαίκτης ο Διαμαντίδης»
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
