2014-03-24 17:41:17
Ο Εθνοϊερομάρτυς Γρηγόριος Ε΄ διετέλεσε τρεις φορές Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και εξορίσθη δύο φορές στο Άγιο Όρος, όπου παρέμεινε συνολικά περί τα 17 έτη.
* Ἡ πρώτη πατριαρχεία (9. 5. 1797 – 19. 12. 1798)
καί ἡ πρώτη ἐξορία (Δεκέμβριος 1798 – Σεπτέμβριος 1806).
* Ἡ δεύτερη πατριαρχεία (24. 9. 1806 – 8. 7. 1808)
καί ἡ δεύτερη ἐξορία (Σεπτέμβριος 1808 - Ἰανουάριος 1919).
* Ἡ τρίτη πατριαρχεία (Δεκέμβριος 1818 - Ἀπρίλιος 1821)
Ἡ πρώτη ἐξορία
Ὁ Γρηγόριος ὑπέβαλε τυπικά τήν παραίτησή του τήν 19η Δεκεμβρίου 1798 καί ἀπομακρύνθηκε στή Χαλκηδόνα. Ἐκεῖ παράμεινε λίγο, διότι ὁ τόπος τῆς ἐξορίας του μετατράπηκε καί ὁρίστηκε ἡ Μονή Εἰκοσιφοίνισσας, στήν ἐπαρχία τῆς Δράμας, ἀπ’ ὅπου ὅμως διατάχθηκε νά μεταβεῖ στό Ἅγιο Ὄρος.
Στό Ἅγιο Ὄρος ἐπέλεξε γιά διαμονή του τήν Μονή Ἰβήρων, ὅπου καί ἐγκαταστάθηκε συνοδευόμενος ἀπό τόν Διάκονο καί ἀνηψιό του Γερμανό (ἔπειτα Μητροπ. Παλαιῶν Πατρῶν). Ἐκεῖ κατά τόν Κων. Σάθα, «συνεφιλοσόφει μετά τῶν ἐν Ἄθωνι λογίων συμμοναστῶν καί συνηγωνίζετο τούς ἀγῶνας τούς πνευματικούς, συνεπροσηύχετο ἐκκλησιαζόμενος καί συναγρυπνῶν καί συναναμιγνύων τά γλυκερά τῆς κατανύξεως δάκρυα» (Κων. Σάθα αὐτ., σελ. 622).
Ἡ παρουσία τοῦ Γρηγορίου στόν Ἄθωνα ὑπῆρξε εὐεργετική σέ πολλούς τομεῖς. Κατά τόν ἅγ. Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, ἕνα ἀπό τά διακριτικά γνωρίσματα τῶν Ἁγίων εἶναι τό κτιτορικό. Στή Μονή Ἰβήρων ὁ ἐξόριστος Πατριάρχης ἀνήγειρε τήν δυτική πτέρυγα, ἔργο τεράστιο καί γιά τά σημερινά ἀκόμη δεδομένα (διαστάσεων 100 Χ 20 μέτρων, τριῶν ὀρόφων!). Μέ τό παράδειγμά του ἐνίσχυσε τό πνεῦμα τῆς φιλανθρωπίας καί τῆς ἑλεημοσύνης, ἀφοῦ κάτι ἐλάχιστο ἀπό τήν πενιχρή - ἄλλωστε – σύνταξή του χρησιμοποιοῦσε γιά τήν συντήρησή του καί τά ὑπόλοιπα διέθετε στούς ἀπόρους καί κυρίως γιά τήν ἐνίσχυση πτωχῶν νέων πού ἤθελαν νά σπουδάσουν.
Ὅμως τό κύριο ἔργο τοῦ Γρηγορίου ἦταν τό πνευματικό. Ὁ «λιτός εἰς τήν δίαιταν» Πατριάρχης βρῆκε στό Ἅγιο Ὄρος τόν χρόνο καί τήν δυνατότητα τῆς μελέτης. Στίς σπουδαίες βιβλιοθήκες τῶν Ἁγιορειτικῶν Μονῶν, βρῆκε πληθῶρα συγγραμμάτων ἀρχαίων καί ἐκκλησιαστικῶν συγγραφέων (ἀπ’ αὐτά πολλά «διπλά» ἔστειλε στή Σχολή τῆς Δημητσάνας, στό Ἱεροδιδάσκαλο Ἀγάπιο). Μελετοῦσε, φιλοσοφοῦσε μέ τούς λογίους μοναχούς, ἑρμήνευε στούς ἁπλουστέρους, μετέφραζε στήν κοινή γλῶσσα λόγους τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου καί τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, κήρυττε «ἀπ’ ἄμβωνος» τόν θεῖο λόγο. Τό ταπεινό του κελλί ἦταν ἐναλλάξ σπουδαστήριο καί προσευχητάριο.
Ἡ δεύτερη ἐξορία
Τήν δεύτερη πατριαρχεία τοῦ Γρηγορίου διέκοψε τό κίνημα τοῦ ἀρχηγοῦ τῶν Γενιτσάρων Μουσταφᾶ Μπαϊκτάρ (8η Ἰουλίου 1808), ὁ ὁποῖος ζήτησε ἀπό τόν Σουλτάνο - ἐκτός τῶν ἄλλων - τήν ἀπομάκρυνση τοῦ Γρηγορίου. Τήν τυπική παραίτησή του ἀπό τόν Θρόνο ὁ Γρηγόριος ὑπέβαλε τήν 10η Σεπτεμβρίου τοῦ ἰδίου ἔτους καί ἀπομακρύνθηκε στήν Πρίγκηπο, ἡ ὁποία εἶχε ὁρισθεῖ τόπος ἐξορίας του. Μετά ἀπό παραμονή ἐκεῖ ἑνός ἔτους, ἐξορίσθηκε τελικά στόν Ἄθωνα καί ἐγκαταβίωσε καί πάλι στή Μονή Ἰβήρων.
Στό Ἅγιο Ὄρος ὅλα ἦταν γνώριμα στόν ἐξόριστο Πατριάρχη. Ἐγκαταστάθηκε στό ἴδιο Ἰβηρίτικο Κελλί τοῦ Προφήτη Ἠλία, συνέχισε τήν διδασκαλία καί τίς μεταφράσεις καί ἀγωνίσθηκε γιά τήν ἔκδοση πρωτοτύπων ἔργων ἤ μεταφράσεων. Πολλοί λόγιοι τοῦ Γένους μέ ἐπιστολές τους ζητοῦσαν ἀπό τόν Γρηγόριο τήν φωτισμένη συμβουλή του καί τήν ἠθική καί ὑλική του συμπαράσταση, γιά τήν ἔκδοση ἔργων τους. Φρονῶν λ.χ. ὅτι ἡ ἔκδοση τοῦ Συναξαριστή τοῦ Μοναχοῦ Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου εἶναι ἀπαραίτητη γιά τήν Ἐκκλησία καί τό Γένος, ἀπηύθυνε ἐπιστολές σέ διαφόρους πού μποροῦσαν νά συμβάλλουν στήν ἐκτύπωση.
Κατά τήν δεύτερη ἐξορία του ἔγραψε καί τήν διαθήκη του, ἡ ὁποία σώζεται σήμερα στή Μονή Ἰβήρων. Ὁ Γρηγόριος εἶχε ἀποταμιεύσει μόνον 2.000 γρόσια, κατατεθειμένα στό κοινό τοῦ Ὄρους, τά ὁποῖα διέθεσε στό Νοσοκομεῖο τῆς ΚΠόλεως καί «γιά τά μνημόσυνά» του. Τά ἄμφιά του δώριζε σέ κληρικούς καί τά ἐνδύματά του στούς πτωχούς. Στούς συγγενεῖς του δέν εἶχε νά ἀφήσει τίποτα!
Τα στοιχεία από εργασία του Καθηγητοῦ Ἀντωνίου Μάρκου
agioritikesmnimes
* Ἡ πρώτη πατριαρχεία (9. 5. 1797 – 19. 12. 1798)
καί ἡ πρώτη ἐξορία (Δεκέμβριος 1798 – Σεπτέμβριος 1806).
* Ἡ δεύτερη πατριαρχεία (24. 9. 1806 – 8. 7. 1808)
καί ἡ δεύτερη ἐξορία (Σεπτέμβριος 1808 - Ἰανουάριος 1919).
* Ἡ τρίτη πατριαρχεία (Δεκέμβριος 1818 - Ἀπρίλιος 1821)
Ἡ πρώτη ἐξορία
Ὁ Γρηγόριος ὑπέβαλε τυπικά τήν παραίτησή του τήν 19η Δεκεμβρίου 1798 καί ἀπομακρύνθηκε στή Χαλκηδόνα. Ἐκεῖ παράμεινε λίγο, διότι ὁ τόπος τῆς ἐξορίας του μετατράπηκε καί ὁρίστηκε ἡ Μονή Εἰκοσιφοίνισσας, στήν ἐπαρχία τῆς Δράμας, ἀπ’ ὅπου ὅμως διατάχθηκε νά μεταβεῖ στό Ἅγιο Ὄρος.
Στό Ἅγιο Ὄρος ἐπέλεξε γιά διαμονή του τήν Μονή Ἰβήρων, ὅπου καί ἐγκαταστάθηκε συνοδευόμενος ἀπό τόν Διάκονο καί ἀνηψιό του Γερμανό (ἔπειτα Μητροπ. Παλαιῶν Πατρῶν). Ἐκεῖ κατά τόν Κων. Σάθα, «συνεφιλοσόφει μετά τῶν ἐν Ἄθωνι λογίων συμμοναστῶν καί συνηγωνίζετο τούς ἀγῶνας τούς πνευματικούς, συνεπροσηύχετο ἐκκλησιαζόμενος καί συναγρυπνῶν καί συναναμιγνύων τά γλυκερά τῆς κατανύξεως δάκρυα» (Κων. Σάθα αὐτ., σελ. 622).
Ἡ παρουσία τοῦ Γρηγορίου στόν Ἄθωνα ὑπῆρξε εὐεργετική σέ πολλούς τομεῖς. Κατά τόν ἅγ. Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, ἕνα ἀπό τά διακριτικά γνωρίσματα τῶν Ἁγίων εἶναι τό κτιτορικό. Στή Μονή Ἰβήρων ὁ ἐξόριστος Πατριάρχης ἀνήγειρε τήν δυτική πτέρυγα, ἔργο τεράστιο καί γιά τά σημερινά ἀκόμη δεδομένα (διαστάσεων 100 Χ 20 μέτρων, τριῶν ὀρόφων!). Μέ τό παράδειγμά του ἐνίσχυσε τό πνεῦμα τῆς φιλανθρωπίας καί τῆς ἑλεημοσύνης, ἀφοῦ κάτι ἐλάχιστο ἀπό τήν πενιχρή - ἄλλωστε – σύνταξή του χρησιμοποιοῦσε γιά τήν συντήρησή του καί τά ὑπόλοιπα διέθετε στούς ἀπόρους καί κυρίως γιά τήν ἐνίσχυση πτωχῶν νέων πού ἤθελαν νά σπουδάσουν.
Ὅμως τό κύριο ἔργο τοῦ Γρηγορίου ἦταν τό πνευματικό. Ὁ «λιτός εἰς τήν δίαιταν» Πατριάρχης βρῆκε στό Ἅγιο Ὄρος τόν χρόνο καί τήν δυνατότητα τῆς μελέτης. Στίς σπουδαίες βιβλιοθήκες τῶν Ἁγιορειτικῶν Μονῶν, βρῆκε πληθῶρα συγγραμμάτων ἀρχαίων καί ἐκκλησιαστικῶν συγγραφέων (ἀπ’ αὐτά πολλά «διπλά» ἔστειλε στή Σχολή τῆς Δημητσάνας, στό Ἱεροδιδάσκαλο Ἀγάπιο). Μελετοῦσε, φιλοσοφοῦσε μέ τούς λογίους μοναχούς, ἑρμήνευε στούς ἁπλουστέρους, μετέφραζε στήν κοινή γλῶσσα λόγους τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου καί τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, κήρυττε «ἀπ’ ἄμβωνος» τόν θεῖο λόγο. Τό ταπεινό του κελλί ἦταν ἐναλλάξ σπουδαστήριο καί προσευχητάριο.
Ἡ δεύτερη ἐξορία
Τήν δεύτερη πατριαρχεία τοῦ Γρηγορίου διέκοψε τό κίνημα τοῦ ἀρχηγοῦ τῶν Γενιτσάρων Μουσταφᾶ Μπαϊκτάρ (8η Ἰουλίου 1808), ὁ ὁποῖος ζήτησε ἀπό τόν Σουλτάνο - ἐκτός τῶν ἄλλων - τήν ἀπομάκρυνση τοῦ Γρηγορίου. Τήν τυπική παραίτησή του ἀπό τόν Θρόνο ὁ Γρηγόριος ὑπέβαλε τήν 10η Σεπτεμβρίου τοῦ ἰδίου ἔτους καί ἀπομακρύνθηκε στήν Πρίγκηπο, ἡ ὁποία εἶχε ὁρισθεῖ τόπος ἐξορίας του. Μετά ἀπό παραμονή ἐκεῖ ἑνός ἔτους, ἐξορίσθηκε τελικά στόν Ἄθωνα καί ἐγκαταβίωσε καί πάλι στή Μονή Ἰβήρων.
Στό Ἅγιο Ὄρος ὅλα ἦταν γνώριμα στόν ἐξόριστο Πατριάρχη. Ἐγκαταστάθηκε στό ἴδιο Ἰβηρίτικο Κελλί τοῦ Προφήτη Ἠλία, συνέχισε τήν διδασκαλία καί τίς μεταφράσεις καί ἀγωνίσθηκε γιά τήν ἔκδοση πρωτοτύπων ἔργων ἤ μεταφράσεων. Πολλοί λόγιοι τοῦ Γένους μέ ἐπιστολές τους ζητοῦσαν ἀπό τόν Γρηγόριο τήν φωτισμένη συμβουλή του καί τήν ἠθική καί ὑλική του συμπαράσταση, γιά τήν ἔκδοση ἔργων τους. Φρονῶν λ.χ. ὅτι ἡ ἔκδοση τοῦ Συναξαριστή τοῦ Μοναχοῦ Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου εἶναι ἀπαραίτητη γιά τήν Ἐκκλησία καί τό Γένος, ἀπηύθυνε ἐπιστολές σέ διαφόρους πού μποροῦσαν νά συμβάλλουν στήν ἐκτύπωση.
Κατά τήν δεύτερη ἐξορία του ἔγραψε καί τήν διαθήκη του, ἡ ὁποία σώζεται σήμερα στή Μονή Ἰβήρων. Ὁ Γρηγόριος εἶχε ἀποταμιεύσει μόνον 2.000 γρόσια, κατατεθειμένα στό κοινό τοῦ Ὄρους, τά ὁποῖα διέθεσε στό Νοσοκομεῖο τῆς ΚΠόλεως καί «γιά τά μνημόσυνά» του. Τά ἄμφιά του δώριζε σέ κληρικούς καί τά ἐνδύματά του στούς πτωχούς. Στούς συγγενεῖς του δέν εἶχε νά ἀφήσει τίποτα!
Τα στοιχεία από εργασία του Καθηγητοῦ Ἀντωνίου Μάρκου
agioritikesmnimes
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Το στρες αυξάνει την πιθανότητα υπογονιμότητας
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
![Φοιτήτριες στη Λάρισα τρέλαναν τον διαχειριστή! [photo]](https://images.newsnowgreece.com/63/639854/foititries-sti-larisa-trelanan-ton-diaxeiristi-photo-1-124x78.jpg)
