2014-04-06 00:43:50
IATΡIKOΣ TYΠOΣ
Τραγική επιδείνωση της δημόσιας και ατομικής υγείας και ιδιαίτερα την αύξηση των ποσοστών σε τομείς της ψυχικής υγείας, τις αυτοκτονίες, τις επιδημίες εξαιτίας της κρίσης καταγράφει έρευνα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό έντυπο «HealthPolicy». Η Έφη Σίμου, PhD ερευνήτρια του Τομέα Επιδημιολογίας και Βιοστατιστικής της ΕΣΔΥ προχώρησε σε μία συστηματική ανασκόπηση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στην υγεία και την υγειονομική περίθαλψη των Ελλήνων βάσει των άρθρων που δημοσιεύτηκαν στον τύπο την περίοδο από το 2009 έως το 2013.
Στόχος της μελέτης ήταν να παρουσιάσει μια συστηματική επισκόπηση για τις συνέπειες που η οικονομική κρίση έχει επιφέρει στην υγεία και την υγειονομική περίθαλψη των Ελλήνων.
Τριάντα εννέα μελέτες έγιναν αντικείμενο επεξεργασίας για περαιτέρω αναλύσεις
. Ποικίλες σημαντικές επιπτώσεις υπάρχουσες και πιθανές προσδιορίστηκαν, συμπεριλαμβανομένων των μειώσεων στις δαπάνες δημόσιας υγείας και των αλλαγών στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και φαρμακευτικής αγοράς, με έναν αυξανόμενο αριθμό των καταχωρίσεων που σχετίζονται με το δημόσιο τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, την αποτελεσματικότητα και τα οργανωτικά θέματα να είναι προφανής, συνολικά. Ενδείξεις βρέθηκαν για επιδείνωση μετά την κρίση της δημόσιας υγείας και ιδιαίτερα την αύξηση των ποσοστών σε τομείς της ψυχικής υγείας, τις αυτοκτονίες, τις επιδημίες, και γενικότερη επιδείνωση της ατομικής υγείας.
Οι πρόσφατες προσπάθειες μεταρρύθμισης το εθνικό σύστημα υγείας έχουν εστιάσει κυρίως σε βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις στοχεύοντας σε μείωση των δαπανών, ενώ τα μέτρα που επιβλήθηκαν φαίνεται να έχουν αμφίβολες μακροπρόθεσμες συνέπειες για την ελληνική δημόσια υγεία και την υγειονομική περίθαλψη.
Συνέπειες για την υγεία
** Ψυχική Υγεία
Η οικονομική κρίση είχε διάφορες συνέπειες στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων, καθώς και την ψυχική τους υγεία, που έχει επιδεινωθεί, επίσης λόγω της αυξανόμενης ανεργίας. Ωστόσο, η χρηματοδότηση για την ψυχική υγεία έχει μειωθεί μετά το 2010. Από το 2007 έως το 2009, τα ποσοστά βίας έχουν αυξηθεί, και σχεδόν έχουν διπλασιαστεί τα ποσοστά των ανθρωποκτονιών και των κλοπών που έχουν καταγραφεί. Επιπλέον, βρέθηκε σύνδεση μεταξύ της κατάθλιψης και της οικονομικής κρίσης, δεδομένου ότι το 2011 ήταν 2,6 φορές πιο πιθανό για τους Έλληνες να πέσουν σε κατάθλιψη σε σύγκριση με το 2008. Σχετικά με τη σύνδεση μεταξύ της κατάθλιψης και της οικονομικής κρίσης, οι συνθήκες φτώχειας μπορούν να επηρεάσουν την κατάσταση της ψυχικής υγείας, αλλά επίσης τα άτομα με ψυχικές ασθένειες μπορούν να εξωθηθούν στη φτώχεια λόγω της κατάστασης της υγείας τους.
** Αυτοκτονίες
Οι αυτοκτονίες στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 17% από το 2007 έως το 2009, με τα ανεπίσημα δεδομένα να παραπέμπουν σε μια αύξηση 25% την περίοδο 2009 – 2010. Μια μελέτη διαπίστωσε αύξηση 36% από το 2009 έως το 2011 των προσώπων που δήλωσαν ότι αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν εντός του μηνός που προηγήθηκε της έρευνας.
** Επιδημίες
Ο αριθμός των λοιμώξεων της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) αυξάνεται συνεχώς κυρίως λόγω των αυξανόμενων αριθμών των χρηστών ενέσιμων ναρκωτικών (ΧΕΝ) επηρεάζονται επίσης από διαταραχές των προγραμμάτων πρόληψης, που θα οδηγήσει σε χαμηλή παροχή σχετικών υπηρεσιών, με τον αριθμό των περιπτώσεων μολύνσεων από τον HIV στους χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών να είναι 10 – 15 την περίοδο 2007 – 2010, 256, το 2011, και 314 κατά τους πρώτους 8 μήνες του 2012. Κατά τη διάρκεια της περιόδου 2009 – 2011 η Ελλάδα βίωσε άνισα υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας λόγω διαφόρων επιδημιών μεγάλης κλίμακας: υψηλή θνησιμότητα εξαιτίας της πανδημικής γρίπης A (H1N1) το 2009, εξαιτίας του ιού του δυτικού Νείλου (WNV) το 2010 και το 2011, το ξέσπασμα του αυτόχθων της ελονοσίας Plasmodium vivax μεταξύ 2009 – 2011, και σημαντικής επιδημικής έκρηξης HIV στους χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών το 2011. Οι επιπτώσεις από την τρέχουσα ελληνική οικονομική κρίση, στα λοιμώδη νοσήματα δεν μπορούν να αποδειχθούν ποσοτικά ακόμη. Εντούτοις, αναμένεται ότι οι τρέχουσες κοινωνικοοικονομικές και περιβαλλοντικές συνθήκες που οδηγούν στην υποβάθμιση της δημόσιας υγείας θα βοηθήσουν τις επιδημίες να αναπτυχθούν. Επιπλέον, το σημερινό επισφαλές και ασταθές οικονομικό περιβάλλον της χώρας εμποδίζει τη διαδικασία αποκατάστασης για τους χρήστες ναρκωτικών και τις οικογένειές τους.
** Ατομική Υγεία
Μεταξύ των πρώτων αποτελεσμάτων που αποδίδονται στην οικονομική κρίση ήταν η σημαντική αύξηση το διάστημα 2007 – 2009 της προσωπικής κακής κατάστασης υγείας, εντούτοις αυτοί οι υπολογισμοί δεν περιελάμβαναν τη σύγκριση ομάδων ελέγχου, έτσι το εύρημα αυτό δεν πρέπει να αποδοθεί μεταξύ των συνεπειών της οικονομικής κρίσης. Ακολούθως, αναλύσεις διαπίστωσαν ότι υπάρχει στατιστικά σημαντική αρνητική επίδραση της οικονομικής κρίσης την προσωπική υγεία στην Ελλάδα, που πιθανώς αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι επιδεινώθηκε λόγω της μειωμένης πρόσβασης στην περίθαλψη κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης- και έτσι να χειροτέρεψε η σωματική υγεία – ή λόγω των αλλαγών στον τομέα της ψυχικής υγείας, λόγω της οικονομικής κρίσης.
** Ωτορινολαρυγγικές διαταραχές
Αύξηση του αριθμού των επισκέψεων στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων για δύο ωτορινολαρυγγικές διαταραχές, δηλαδή, τον ίλιγγο και τις εμβοές, που είχαν διαγνωστεί µεταξύ 2009 και 2011, ενδεχομένως να σχετίζονται με την αυξημένη δυσφορία και το κοινωνικό άγχος που προκαλείται από την οικονομική κρίση.
Συνέπειες για την υγειονομική περίθαλψη
** Οι δαπάνες και η διαχείριση της δημόσιας υγείας
Για πολλά χρόνια η δημόσια υγειονομική περίθαλψη βρισκόταν σε μια κατάσταση συνεχούς κρίσης με προβλήματα στην απόδοση και την αποτελεσματικότητα, την παροχή υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, την οργάνωση, τη δομή, τη διαχείριση, με έλλειψη αξιολογήσεων, με κατακερματισμένο διοικητικό πλαίσιο, ένα σημαντικό ιδιωτικό τομέα, επαρκείς υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, και ανεπαρκή νοσοκομεία και εργατικό δυναμικό. Οι αδυναμίες, και η ανάγκη για την επικείμενη μεταρρύθμιση του συστήματος διοίκησης και οργάνωσης στον τομέα της υγείας με τη βελτίωση της αποδοτικότητας του, έχουν αναφερθεί στα άρθρα εκτενώς.
Η κρίση στη διαχείριση της δημόσιας υγειονομικής περίθαλψης ήταν επίσης εμφανής, ενώ έχουν γίνει σημαντικές περικοπές στις δαπάνες υγείας, αλλά το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι το ποσό των χρημάτων που δαπανώνται για την υγειονομική περίθαλψη, αλλά το πώς και πού δαπανώνται.Σύμφωνα με την επίσημα ετήσια στοιχεία από το Υπουργείο Υγείας δεν υπήρχαν βραχυπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης στις υπηρεσίες δημόσιας υγειονομικής περίθαλψης αλλά υπήρξε αύξηση της αποδοτικότητας των νοσοκομείων το 2010 – 2011, ενώ οι δαπάνες υγείας μειώθηκε κατά 5% το 2009 – 2010, 30% κατά το πρώτο τρίμηνο του 2011, και, συνολικά, μεταξύ του 2009 και 2011 οι ετήσιες δημόσιες δαπάνες για την υγεία μειώθηκαν κατά 19,5%.
Πολλά από τα πρώτα μέτρα που επέβαλε το Υπουργείο Υγείας περιελάμβαναν τη συγχώνευση των τεσσάρων από τους μεγαλύτερους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης σύμφωνα με την εθνική οργάνωση για την παροχή των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης (ΕΟΠΥΥ), τη συλλογή στοιχείων για την δραστηριότητα και τις δαπάνες των νοσοκομείων σε μηνιαία βάση, την περικοπή μισθών του υγειονομικού δυναμικού, τον περιορισμό της πρόσληψης του προσωπικού υγείας, εφαρμόζοντας ένα σύστημα πληρωμής που σχετίζεται με τις διαγνωστικές ομάδες, και τη μείωση των τιμών των φαρμακευτικών προϊόντων και των προμηθειών στις ιατρικές προμήθειες. Οι μειώσεις αυτές στους προϋπολογισμούς υγείας που επιβλήθηκαν μετά το 2009 ήρθε μαζί με την αύξηση του αριθμού των ατόμων που δεν είναι σε θέση να έχουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και ευάλωτων ομάδων που είναι ως επί το πλείστον επηρεάζονται περισσότερο.
Ωστόσο, οι χαμηλότερες δημόσιες δαπάνες για την υγεία δεν φανερώνουν την άνοδο των δαπανών των υπηρεσιών που απολαμβάνουν οι πολίτες – τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2010.Το νέο σύστημα για την παροχή των ιατρικών προμηθειών που θεσπίστηκε με το Υπουργείο Υγείας (το 2010) έχει οδηγήσει σε ετήσια εξοικονόμηση περίπου 80 εκατομμυρίων. Συγκεκριμένα, προμήθεια φαρμακευτικών και ιατροτεχνολογικών προϊόντων από το 2010 έχει εκτελεσθεί από την Επιτροπή Προμηθειών Υγείας (ΕΠΥ) με αποτέλεσμα τη μείωση των δαπανών για τη δημόσια υγειονομική περίθαλψη.
Η οικονομική κρίση θα μπορούσε να θεωρηθεί επίσης ως μια ευκαιρία να πραγματοποιηθούν μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας που δυνητικά θα οδηγήσουν σε καλύτερη πρόσβαση για τους ασθενείς και την ποιότητα της υγειονομικής περίθαλψης, μαζί με περισσότερα κίνητρα για τους επαγγελματίες υγείας να παρέχουν πιο αποτελεσματική και λιγότερο δαπανηρές υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης. Από την άλλη πλευρά, την άποψη ότι η οικονομική κρίση δίνει την ευκαιρία για βελτίωση της δημόσιας υγειονομικής περίθαλψης, αντικρούει το επιχείρημα ότι οι δραματικές περικοπές δαπανών πράγματι έβλαψαν τη δημόσια υγειονομική περίθαλψη.
** Το εργατικό δυναμικό της υγειονομικής περίθαλψης
Οι εργαζόμενοι στην υγειονομική περίθαλψη έχουν επίσης επηρεαστεί από τις οικονομικές αλλαγές που έχουν επιβληθεί μετά το 2009 σε μισθούς και τις συντάξεις του δημοσίου, δηλαδή 15% περικοπές σε όλους τους μισθούς του δημόσιου τομέα, της κατάργησης του δέκατου τρίτου και δέκατου τέταρτου μηνιαίου μισθού, και10% περικοπές στις συντάξεις - μειωμένος από 7%σε 800 ανά μήνα σε 23% σε 3.500 ανά μήνα. Μετά το 2010, όχι μόνοόλες οι συνταξιοδοτικές παροχές μειώθηκαν με νόμο(Ν.3863), αλλά και η ηλικία συνταξιοδότησης έχει αυξηθεί (65 - 67). Η δημόσια υγειονομική περίθαλψη λειτουργεί σήμεραμε10-40% λιγότερους εργαζόμενους των οποίων ο μισθός έχει μειωθεί κατά40%, ως εκ τούτου, η έλλειψη προσωπικού έχει αναφερθεί, ενώ η ζήτηση για υποστηρικτική εργασία στην κοινότητα και τα σχολεία έχει αυξηθεί λόγω της κλιμάκωσης των νέων κρουσμάτων.
Έχει υπολογιστείότι λόγω τηςοικονομικής κρίσης περίπου το 1/3 των πτυχιούχων νοσηλευτών θα παραμείνει άνεργο για διάστημα έως τέσσερα χρόνια μετά την αποφοίτησή του, και οι νοσοκόμες έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να εργαστούνυπερωρίες, με λιγότερους πόρους (όπως φάρμακα καιαποστειρωμένο εξοπλισμό), με λιγότερες ημέρες άδειας και χαμηλότερο μισθό από ό, τι πριν από τρία χρόνια. Αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν την ποιότητα της υγειονομικής περίθαλψης, καθώς καιοι τρέχουσες αλλαγές στα συνταξιοδοτικά συστήματα έχουνοδηγήσει σε υψηλά επίπεδα εργασιακής δυσαρέσκειας καιαπασχολούν το νοσηλευτικό προσωπικό, ως εκ τούτου,πολλοί νοσηλευτές έκτακτης ανάγκης έχουν κάνει πρόσφατα αίτηση γιαπρόωρη συνταξιοδότηση, μαζί με πολλούς άλλους εργαζόμενους του τομέα υγείας.
** Οι υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης
Η οικονομικήκρίση είχε σημαντικές επιπτώσεις στην παροχή των υπηρεσιών στην ΠΦΥ και τις Πανεπιστημιακές Νοσοκομειακές Μονάδες. Γεγονός είναι ότι το κλείσιμο πολλών μονάδων υγείας συνέβη ταυτόχρονα με την αύξηση του αριθμού των Ελλήνωνπου ανέφεραν ότι δεν λαμβάνουν υγειονομική ή οδοντιατρική περίθαλψη ή θεραπεία, ακόμη κι αν πιστεύουν ότι είναι απαραίτητο γι 'αυτούς, εξαιτίας του κόστους, του χρόνου της απόστασης και για άλλους λόγους. Ωστόσο, τα αποτελέσματα αυτά δεν μπορούν να συνδέονται άμεσα ακόμη με την οικονομική κρίση. Επίσης, η χειρουργική κοινότητα ανησυχεί για τιςσημαντικές μειώσεις στις δαπάνες για την υγεία που συνοδεύονται από την έλλειψη του κατάλληλου εξοπλισμού γιαχειρουργικές επεμβάσεις, όλα αυτά με αποτέλεσμα την προβληματική παροχή των χειρουργικών υπηρεσιών υγείας και επιδείνωση της υγείας χειρουργημένων ασθενών».
Οι αλλαγές στις τιμέςεισαγωγής είχαν αντίκτυπο στις υπηρεσίες υγείας με τους ασθενείς να μετατοπίζονται από τον ιδιωτικότομέα προς τη δημόσια υγειονομική περίθαλψη, όπως φαίνεται από την αύξηση κατά 24% του αριθμού των εισακτέων σε δημόσια νοσοκομεία κατά την περίοδο 2009 – 2010, που συνεχίζει να αυξάνεται επίσης κατά το πρώτο εξάμηνο του 2011 κατά8%, ενώ κατά την περίοδο 2009 – 2010 υπήρξε μείωση των εισαγωγών σταιδιωτικά νοσοκομείακατά 25-30%, κυρίως επειδή οι ασθενείς δεν μπορούσαν πλέον να πληρώσουν για ιδιωτική περίθαλψη. Μετά την κρίση, ένας αυξανόμενος αριθμός των Ελλήνωνζήτησε ιατρική συμβουλή από τα κοινωνικά ιατρεία πουείχαν προηγουμένως χρησιμοποιηθεί κυρίωςγια την παροχήπερίθαλψηςσε μετανάστες χωρίς έγγραφα, με έναν αυξανόμενο αριθμό των ανασφάλιστων μεταναστών να περιθάλπονται από τη δημόσια υγειονομική περίθαλψη.
Οι δαπάνεςγια κοινωνικές παροχές συντάξεως, ασθένειες και τα φαρμακευτικά προϊόντα μειώθηκαν κατά9,6%. Οι περικοπέςσε μισθούς, κοινωνικές παροχές, όπως η ασφάλιση υγείαςκαι των συντάξεων, καθώς και η απώλεια τους όταν κάποιος μένειάνεργος, είναι επίσης θέματα που σχετίζονται με τα μέτρα λιτότητας με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων που αναζητούν βοήθεια από φιλανθρωπικές οργανώσεις και την εκκλησία. Τέλος, η έλλειψη ενός καλά οργανωμένου συστήματοςπαραπομπής έχει εντοπιστεί, γεγονός που συμβάλλει στον κακό συντονισμό των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης.
** Φαρμακευτική αγορά
Η δημόσια υγειονομική περίθαλψη αντιμετωπίζειμεγάλες συνέπειες λόγω των μέτρων που επιβλήθηκαν στις τιμές των φαρμακευτικών προϊόντων στην αγορά και τις προμήθειες. Κατέστη εμφανές κατά την τελευταία δεκαετία ότι η φαρμακευτικήδαπάνη έχει αυξηθεί πάρα πολύ, με την φαρμακευτική δαπάνη κατά κεφαλή είναι ελαφρώς μικρότερη από 200 κατά το έτος2000, ενώ το 2008 ήταν σχεδόν 700, επιπλέον,πέντε έτη πριν από τηνοικονομική κρίση, η συνολική φαρμακευτική δαπάνητης χώρας σχεδόν διπλασιάστηκε, είναι 4.329.000.000 το 2004 και ανέβηκε στα 7.788.000.000 το 2008. Αυτή η αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης έχει αποδοθεί στην έλλειψη των κατάλληλων παράλληλων μέτρων-όπως η προώθηση των γενόσημων φαρμάκων, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση και η παρακολούθηση των συνταγογραφήσεων, η έλλειψη μιας ισχυρής επιβολής των κανονισμών, και η κατάργηση θετικού καταλόγουτο 2006. Επίσης, οι αλλαγές στο σύνολο της αγοράς είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των δαπανών με τα παλαιότερα και φθηνότερα φαρμακευτικά προϊόντα να αντικαθίστανται από νεότερα και ακριβότερα. Προκειμένου να μειωθεί το κόστος, η κυβέρνηση επέβαλε μειώσεις των φαρμακευτικών προϊόντων των τιμών χονδρικής και μείωση της τιμής των γενόσημων φαρμάκων (στο 90% της αρχικής τιμής), μαζί με δύο φορές την αύξηση του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) σε φάρμακα το 2010, και στη συνέχεια μια μείωση το 2011, όλα αυτά οδηγούν σε σημαντικές ελλείψεις φαρμάκων σε πολλά μέρη της χώρας. Αυτές οι ελλείψεις και οι συχνές απεργίες των φαρμακοποιών προκάλεσαν τη δυσαρέσκεια και οι φαρμακευτικές εταιρείες προτιμούν να μην πωλούν τα προϊόντα τους στην Ελλάδα, λόγω της οικονομικής κρίσης.
** Η βιοϊατρική έρευνα
Επιπλέον, η παραγωγικότητατης βιοϊατρικής έρευνας αυξάνονταν συνεχώςμεταξύ του 2006 και του 2009, ακολουθούμενη από μια μείωσηκατά την περίοδο 2010-2011, γεγονός το οποίο οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι μπορεί να έχει προκύψει επίσηςαπό τη μείωση των κεφαλαίων ή την ψυχολογική πίεση που οι ερευνητές θα μπορούσαν να είχαν λόγω της οικονομικής κρίσης,ωστόσο η κερδοσκοπία αυτή πρέπει να ελέγχεται μέσω μελλοντικών ευρημάτων.
Συμπέρασμα
Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στις πρώτες συνέπειες της ελληνικής οικονομικής κρίσης στη δημόσια υγεία και την υγειονομική περίθαλψη. Μετά την κρίση, ως επί το πλείστον προβληματικές επιπτώσεις και ανησυχίες έχουν εντοπιστεί, ιδίως όσον αφορά την κατάσταση της υγείας, με τα ευεργετικά αποτελέσματα και τις θετικές προοπτικές να είναι λιγότερο εμφανή. Από την έναρξη της ελληνικής οικονομικής κρίσης, οι προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση έχουν επικεντρωθεί κυρίως στις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις από τη μείωση των δαπανών, ενώ τα μέτρα που επιβλήθηκαν φαίνεται να έχουν δυνητικά καταστροφικές μακροπρόθεσμες συνέπειες για τη δημόσια υγεία και την υγειονομική περίθαλψη. Είναι νωρίς για να εκτιμηθεί με ακρίβεια ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης στην υγεία και την υγειονομική περίθαλψη στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά, τα τρέχοντα ευρήματα έδειξαν ότι υπάρχουν ήδη ανησυχητικά ζητήματα, έτσι, πρέπει να γίνει μεγαλύτερη συγκέντρωση για την επίτευξη διαρκών ευεργετικών αποτελεσμάτων για τη δημόσια υγεία και την υγειονομική περίθαλψη, μέσα από την εφαρμογή πιο συγκεκριμένων και εύλογων μέτρων, όχι με μοναδικό σκοπό τη βραχυπρόθεσμη μείωση του κόστους, λύση που μπορεί να προκαλέσει στο μέλλον περισσότερα προβλήματα από όσα θα έχουν λυθεί.
Αγγελική Μπομπούλα
medispin
Τραγική επιδείνωση της δημόσιας και ατομικής υγείας και ιδιαίτερα την αύξηση των ποσοστών σε τομείς της ψυχικής υγείας, τις αυτοκτονίες, τις επιδημίες εξαιτίας της κρίσης καταγράφει έρευνα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό έντυπο «HealthPolicy». Η Έφη Σίμου, PhD ερευνήτρια του Τομέα Επιδημιολογίας και Βιοστατιστικής της ΕΣΔΥ προχώρησε σε μία συστηματική ανασκόπηση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στην υγεία και την υγειονομική περίθαλψη των Ελλήνων βάσει των άρθρων που δημοσιεύτηκαν στον τύπο την περίοδο από το 2009 έως το 2013.
Στόχος της μελέτης ήταν να παρουσιάσει μια συστηματική επισκόπηση για τις συνέπειες που η οικονομική κρίση έχει επιφέρει στην υγεία και την υγειονομική περίθαλψη των Ελλήνων.
Τριάντα εννέα μελέτες έγιναν αντικείμενο επεξεργασίας για περαιτέρω αναλύσεις
Οι πρόσφατες προσπάθειες μεταρρύθμισης το εθνικό σύστημα υγείας έχουν εστιάσει κυρίως σε βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις στοχεύοντας σε μείωση των δαπανών, ενώ τα μέτρα που επιβλήθηκαν φαίνεται να έχουν αμφίβολες μακροπρόθεσμες συνέπειες για την ελληνική δημόσια υγεία και την υγειονομική περίθαλψη.
Συνέπειες για την υγεία
** Ψυχική Υγεία
Η οικονομική κρίση είχε διάφορες συνέπειες στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων, καθώς και την ψυχική τους υγεία, που έχει επιδεινωθεί, επίσης λόγω της αυξανόμενης ανεργίας. Ωστόσο, η χρηματοδότηση για την ψυχική υγεία έχει μειωθεί μετά το 2010. Από το 2007 έως το 2009, τα ποσοστά βίας έχουν αυξηθεί, και σχεδόν έχουν διπλασιαστεί τα ποσοστά των ανθρωποκτονιών και των κλοπών που έχουν καταγραφεί. Επιπλέον, βρέθηκε σύνδεση μεταξύ της κατάθλιψης και της οικονομικής κρίσης, δεδομένου ότι το 2011 ήταν 2,6 φορές πιο πιθανό για τους Έλληνες να πέσουν σε κατάθλιψη σε σύγκριση με το 2008. Σχετικά με τη σύνδεση μεταξύ της κατάθλιψης και της οικονομικής κρίσης, οι συνθήκες φτώχειας μπορούν να επηρεάσουν την κατάσταση της ψυχικής υγείας, αλλά επίσης τα άτομα με ψυχικές ασθένειες μπορούν να εξωθηθούν στη φτώχεια λόγω της κατάστασης της υγείας τους.
** Αυτοκτονίες
Οι αυτοκτονίες στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 17% από το 2007 έως το 2009, με τα ανεπίσημα δεδομένα να παραπέμπουν σε μια αύξηση 25% την περίοδο 2009 – 2010. Μια μελέτη διαπίστωσε αύξηση 36% από το 2009 έως το 2011 των προσώπων που δήλωσαν ότι αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν εντός του μηνός που προηγήθηκε της έρευνας.
** Επιδημίες
Ο αριθμός των λοιμώξεων της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) αυξάνεται συνεχώς κυρίως λόγω των αυξανόμενων αριθμών των χρηστών ενέσιμων ναρκωτικών (ΧΕΝ) επηρεάζονται επίσης από διαταραχές των προγραμμάτων πρόληψης, που θα οδηγήσει σε χαμηλή παροχή σχετικών υπηρεσιών, με τον αριθμό των περιπτώσεων μολύνσεων από τον HIV στους χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών να είναι 10 – 15 την περίοδο 2007 – 2010, 256, το 2011, και 314 κατά τους πρώτους 8 μήνες του 2012. Κατά τη διάρκεια της περιόδου 2009 – 2011 η Ελλάδα βίωσε άνισα υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας λόγω διαφόρων επιδημιών μεγάλης κλίμακας: υψηλή θνησιμότητα εξαιτίας της πανδημικής γρίπης A (H1N1) το 2009, εξαιτίας του ιού του δυτικού Νείλου (WNV) το 2010 και το 2011, το ξέσπασμα του αυτόχθων της ελονοσίας Plasmodium vivax μεταξύ 2009 – 2011, και σημαντικής επιδημικής έκρηξης HIV στους χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών το 2011. Οι επιπτώσεις από την τρέχουσα ελληνική οικονομική κρίση, στα λοιμώδη νοσήματα δεν μπορούν να αποδειχθούν ποσοτικά ακόμη. Εντούτοις, αναμένεται ότι οι τρέχουσες κοινωνικοοικονομικές και περιβαλλοντικές συνθήκες που οδηγούν στην υποβάθμιση της δημόσιας υγείας θα βοηθήσουν τις επιδημίες να αναπτυχθούν. Επιπλέον, το σημερινό επισφαλές και ασταθές οικονομικό περιβάλλον της χώρας εμποδίζει τη διαδικασία αποκατάστασης για τους χρήστες ναρκωτικών και τις οικογένειές τους.
** Ατομική Υγεία
Μεταξύ των πρώτων αποτελεσμάτων που αποδίδονται στην οικονομική κρίση ήταν η σημαντική αύξηση το διάστημα 2007 – 2009 της προσωπικής κακής κατάστασης υγείας, εντούτοις αυτοί οι υπολογισμοί δεν περιελάμβαναν τη σύγκριση ομάδων ελέγχου, έτσι το εύρημα αυτό δεν πρέπει να αποδοθεί μεταξύ των συνεπειών της οικονομικής κρίσης. Ακολούθως, αναλύσεις διαπίστωσαν ότι υπάρχει στατιστικά σημαντική αρνητική επίδραση της οικονομικής κρίσης την προσωπική υγεία στην Ελλάδα, που πιθανώς αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι επιδεινώθηκε λόγω της μειωμένης πρόσβασης στην περίθαλψη κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης- και έτσι να χειροτέρεψε η σωματική υγεία – ή λόγω των αλλαγών στον τομέα της ψυχικής υγείας, λόγω της οικονομικής κρίσης.
** Ωτορινολαρυγγικές διαταραχές
Αύξηση του αριθμού των επισκέψεων στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων για δύο ωτορινολαρυγγικές διαταραχές, δηλαδή, τον ίλιγγο και τις εμβοές, που είχαν διαγνωστεί µεταξύ 2009 και 2011, ενδεχομένως να σχετίζονται με την αυξημένη δυσφορία και το κοινωνικό άγχος που προκαλείται από την οικονομική κρίση.
Συνέπειες για την υγειονομική περίθαλψη
** Οι δαπάνες και η διαχείριση της δημόσιας υγείας
Για πολλά χρόνια η δημόσια υγειονομική περίθαλψη βρισκόταν σε μια κατάσταση συνεχούς κρίσης με προβλήματα στην απόδοση και την αποτελεσματικότητα, την παροχή υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, την οργάνωση, τη δομή, τη διαχείριση, με έλλειψη αξιολογήσεων, με κατακερματισμένο διοικητικό πλαίσιο, ένα σημαντικό ιδιωτικό τομέα, επαρκείς υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, και ανεπαρκή νοσοκομεία και εργατικό δυναμικό. Οι αδυναμίες, και η ανάγκη για την επικείμενη μεταρρύθμιση του συστήματος διοίκησης και οργάνωσης στον τομέα της υγείας με τη βελτίωση της αποδοτικότητας του, έχουν αναφερθεί στα άρθρα εκτενώς.
Η κρίση στη διαχείριση της δημόσιας υγειονομικής περίθαλψης ήταν επίσης εμφανής, ενώ έχουν γίνει σημαντικές περικοπές στις δαπάνες υγείας, αλλά το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι το ποσό των χρημάτων που δαπανώνται για την υγειονομική περίθαλψη, αλλά το πώς και πού δαπανώνται.Σύμφωνα με την επίσημα ετήσια στοιχεία από το Υπουργείο Υγείας δεν υπήρχαν βραχυπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης στις υπηρεσίες δημόσιας υγειονομικής περίθαλψης αλλά υπήρξε αύξηση της αποδοτικότητας των νοσοκομείων το 2010 – 2011, ενώ οι δαπάνες υγείας μειώθηκε κατά 5% το 2009 – 2010, 30% κατά το πρώτο τρίμηνο του 2011, και, συνολικά, μεταξύ του 2009 και 2011 οι ετήσιες δημόσιες δαπάνες για την υγεία μειώθηκαν κατά 19,5%.
Πολλά από τα πρώτα μέτρα που επέβαλε το Υπουργείο Υγείας περιελάμβαναν τη συγχώνευση των τεσσάρων από τους μεγαλύτερους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης σύμφωνα με την εθνική οργάνωση για την παροχή των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης (ΕΟΠΥΥ), τη συλλογή στοιχείων για την δραστηριότητα και τις δαπάνες των νοσοκομείων σε μηνιαία βάση, την περικοπή μισθών του υγειονομικού δυναμικού, τον περιορισμό της πρόσληψης του προσωπικού υγείας, εφαρμόζοντας ένα σύστημα πληρωμής που σχετίζεται με τις διαγνωστικές ομάδες, και τη μείωση των τιμών των φαρμακευτικών προϊόντων και των προμηθειών στις ιατρικές προμήθειες. Οι μειώσεις αυτές στους προϋπολογισμούς υγείας που επιβλήθηκαν μετά το 2009 ήρθε μαζί με την αύξηση του αριθμού των ατόμων που δεν είναι σε θέση να έχουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και ευάλωτων ομάδων που είναι ως επί το πλείστον επηρεάζονται περισσότερο.
Ωστόσο, οι χαμηλότερες δημόσιες δαπάνες για την υγεία δεν φανερώνουν την άνοδο των δαπανών των υπηρεσιών που απολαμβάνουν οι πολίτες – τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2010.Το νέο σύστημα για την παροχή των ιατρικών προμηθειών που θεσπίστηκε με το Υπουργείο Υγείας (το 2010) έχει οδηγήσει σε ετήσια εξοικονόμηση περίπου 80 εκατομμυρίων. Συγκεκριμένα, προμήθεια φαρμακευτικών και ιατροτεχνολογικών προϊόντων από το 2010 έχει εκτελεσθεί από την Επιτροπή Προμηθειών Υγείας (ΕΠΥ) με αποτέλεσμα τη μείωση των δαπανών για τη δημόσια υγειονομική περίθαλψη.
Η οικονομική κρίση θα μπορούσε να θεωρηθεί επίσης ως μια ευκαιρία να πραγματοποιηθούν μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας που δυνητικά θα οδηγήσουν σε καλύτερη πρόσβαση για τους ασθενείς και την ποιότητα της υγειονομικής περίθαλψης, μαζί με περισσότερα κίνητρα για τους επαγγελματίες υγείας να παρέχουν πιο αποτελεσματική και λιγότερο δαπανηρές υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης. Από την άλλη πλευρά, την άποψη ότι η οικονομική κρίση δίνει την ευκαιρία για βελτίωση της δημόσιας υγειονομικής περίθαλψης, αντικρούει το επιχείρημα ότι οι δραματικές περικοπές δαπανών πράγματι έβλαψαν τη δημόσια υγειονομική περίθαλψη.
** Το εργατικό δυναμικό της υγειονομικής περίθαλψης
Οι εργαζόμενοι στην υγειονομική περίθαλψη έχουν επίσης επηρεαστεί από τις οικονομικές αλλαγές που έχουν επιβληθεί μετά το 2009 σε μισθούς και τις συντάξεις του δημοσίου, δηλαδή 15% περικοπές σε όλους τους μισθούς του δημόσιου τομέα, της κατάργησης του δέκατου τρίτου και δέκατου τέταρτου μηνιαίου μισθού, και10% περικοπές στις συντάξεις - μειωμένος από 7%σε 800 ανά μήνα σε 23% σε 3.500 ανά μήνα. Μετά το 2010, όχι μόνοόλες οι συνταξιοδοτικές παροχές μειώθηκαν με νόμο(Ν.3863), αλλά και η ηλικία συνταξιοδότησης έχει αυξηθεί (65 - 67). Η δημόσια υγειονομική περίθαλψη λειτουργεί σήμεραμε10-40% λιγότερους εργαζόμενους των οποίων ο μισθός έχει μειωθεί κατά40%, ως εκ τούτου, η έλλειψη προσωπικού έχει αναφερθεί, ενώ η ζήτηση για υποστηρικτική εργασία στην κοινότητα και τα σχολεία έχει αυξηθεί λόγω της κλιμάκωσης των νέων κρουσμάτων.
Έχει υπολογιστείότι λόγω τηςοικονομικής κρίσης περίπου το 1/3 των πτυχιούχων νοσηλευτών θα παραμείνει άνεργο για διάστημα έως τέσσερα χρόνια μετά την αποφοίτησή του, και οι νοσοκόμες έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να εργαστούνυπερωρίες, με λιγότερους πόρους (όπως φάρμακα καιαποστειρωμένο εξοπλισμό), με λιγότερες ημέρες άδειας και χαμηλότερο μισθό από ό, τι πριν από τρία χρόνια. Αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν την ποιότητα της υγειονομικής περίθαλψης, καθώς καιοι τρέχουσες αλλαγές στα συνταξιοδοτικά συστήματα έχουνοδηγήσει σε υψηλά επίπεδα εργασιακής δυσαρέσκειας καιαπασχολούν το νοσηλευτικό προσωπικό, ως εκ τούτου,πολλοί νοσηλευτές έκτακτης ανάγκης έχουν κάνει πρόσφατα αίτηση γιαπρόωρη συνταξιοδότηση, μαζί με πολλούς άλλους εργαζόμενους του τομέα υγείας.
** Οι υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης
Η οικονομικήκρίση είχε σημαντικές επιπτώσεις στην παροχή των υπηρεσιών στην ΠΦΥ και τις Πανεπιστημιακές Νοσοκομειακές Μονάδες. Γεγονός είναι ότι το κλείσιμο πολλών μονάδων υγείας συνέβη ταυτόχρονα με την αύξηση του αριθμού των Ελλήνωνπου ανέφεραν ότι δεν λαμβάνουν υγειονομική ή οδοντιατρική περίθαλψη ή θεραπεία, ακόμη κι αν πιστεύουν ότι είναι απαραίτητο γι 'αυτούς, εξαιτίας του κόστους, του χρόνου της απόστασης και για άλλους λόγους. Ωστόσο, τα αποτελέσματα αυτά δεν μπορούν να συνδέονται άμεσα ακόμη με την οικονομική κρίση. Επίσης, η χειρουργική κοινότητα ανησυχεί για τιςσημαντικές μειώσεις στις δαπάνες για την υγεία που συνοδεύονται από την έλλειψη του κατάλληλου εξοπλισμού γιαχειρουργικές επεμβάσεις, όλα αυτά με αποτέλεσμα την προβληματική παροχή των χειρουργικών υπηρεσιών υγείας και επιδείνωση της υγείας χειρουργημένων ασθενών».
Οι αλλαγές στις τιμέςεισαγωγής είχαν αντίκτυπο στις υπηρεσίες υγείας με τους ασθενείς να μετατοπίζονται από τον ιδιωτικότομέα προς τη δημόσια υγειονομική περίθαλψη, όπως φαίνεται από την αύξηση κατά 24% του αριθμού των εισακτέων σε δημόσια νοσοκομεία κατά την περίοδο 2009 – 2010, που συνεχίζει να αυξάνεται επίσης κατά το πρώτο εξάμηνο του 2011 κατά8%, ενώ κατά την περίοδο 2009 – 2010 υπήρξε μείωση των εισαγωγών σταιδιωτικά νοσοκομείακατά 25-30%, κυρίως επειδή οι ασθενείς δεν μπορούσαν πλέον να πληρώσουν για ιδιωτική περίθαλψη. Μετά την κρίση, ένας αυξανόμενος αριθμός των Ελλήνωνζήτησε ιατρική συμβουλή από τα κοινωνικά ιατρεία πουείχαν προηγουμένως χρησιμοποιηθεί κυρίωςγια την παροχήπερίθαλψηςσε μετανάστες χωρίς έγγραφα, με έναν αυξανόμενο αριθμό των ανασφάλιστων μεταναστών να περιθάλπονται από τη δημόσια υγειονομική περίθαλψη.
Οι δαπάνεςγια κοινωνικές παροχές συντάξεως, ασθένειες και τα φαρμακευτικά προϊόντα μειώθηκαν κατά9,6%. Οι περικοπέςσε μισθούς, κοινωνικές παροχές, όπως η ασφάλιση υγείαςκαι των συντάξεων, καθώς και η απώλεια τους όταν κάποιος μένειάνεργος, είναι επίσης θέματα που σχετίζονται με τα μέτρα λιτότητας με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων που αναζητούν βοήθεια από φιλανθρωπικές οργανώσεις και την εκκλησία. Τέλος, η έλλειψη ενός καλά οργανωμένου συστήματοςπαραπομπής έχει εντοπιστεί, γεγονός που συμβάλλει στον κακό συντονισμό των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης.
** Φαρμακευτική αγορά
Η δημόσια υγειονομική περίθαλψη αντιμετωπίζειμεγάλες συνέπειες λόγω των μέτρων που επιβλήθηκαν στις τιμές των φαρμακευτικών προϊόντων στην αγορά και τις προμήθειες. Κατέστη εμφανές κατά την τελευταία δεκαετία ότι η φαρμακευτικήδαπάνη έχει αυξηθεί πάρα πολύ, με την φαρμακευτική δαπάνη κατά κεφαλή είναι ελαφρώς μικρότερη από 200 κατά το έτος2000, ενώ το 2008 ήταν σχεδόν 700, επιπλέον,πέντε έτη πριν από τηνοικονομική κρίση, η συνολική φαρμακευτική δαπάνητης χώρας σχεδόν διπλασιάστηκε, είναι 4.329.000.000 το 2004 και ανέβηκε στα 7.788.000.000 το 2008. Αυτή η αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης έχει αποδοθεί στην έλλειψη των κατάλληλων παράλληλων μέτρων-όπως η προώθηση των γενόσημων φαρμάκων, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση και η παρακολούθηση των συνταγογραφήσεων, η έλλειψη μιας ισχυρής επιβολής των κανονισμών, και η κατάργηση θετικού καταλόγουτο 2006. Επίσης, οι αλλαγές στο σύνολο της αγοράς είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των δαπανών με τα παλαιότερα και φθηνότερα φαρμακευτικά προϊόντα να αντικαθίστανται από νεότερα και ακριβότερα. Προκειμένου να μειωθεί το κόστος, η κυβέρνηση επέβαλε μειώσεις των φαρμακευτικών προϊόντων των τιμών χονδρικής και μείωση της τιμής των γενόσημων φαρμάκων (στο 90% της αρχικής τιμής), μαζί με δύο φορές την αύξηση του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) σε φάρμακα το 2010, και στη συνέχεια μια μείωση το 2011, όλα αυτά οδηγούν σε σημαντικές ελλείψεις φαρμάκων σε πολλά μέρη της χώρας. Αυτές οι ελλείψεις και οι συχνές απεργίες των φαρμακοποιών προκάλεσαν τη δυσαρέσκεια και οι φαρμακευτικές εταιρείες προτιμούν να μην πωλούν τα προϊόντα τους στην Ελλάδα, λόγω της οικονομικής κρίσης.
** Η βιοϊατρική έρευνα
Επιπλέον, η παραγωγικότητατης βιοϊατρικής έρευνας αυξάνονταν συνεχώςμεταξύ του 2006 και του 2009, ακολουθούμενη από μια μείωσηκατά την περίοδο 2010-2011, γεγονός το οποίο οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι μπορεί να έχει προκύψει επίσηςαπό τη μείωση των κεφαλαίων ή την ψυχολογική πίεση που οι ερευνητές θα μπορούσαν να είχαν λόγω της οικονομικής κρίσης,ωστόσο η κερδοσκοπία αυτή πρέπει να ελέγχεται μέσω μελλοντικών ευρημάτων.
Συμπέρασμα
Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στις πρώτες συνέπειες της ελληνικής οικονομικής κρίσης στη δημόσια υγεία και την υγειονομική περίθαλψη. Μετά την κρίση, ως επί το πλείστον προβληματικές επιπτώσεις και ανησυχίες έχουν εντοπιστεί, ιδίως όσον αφορά την κατάσταση της υγείας, με τα ευεργετικά αποτελέσματα και τις θετικές προοπτικές να είναι λιγότερο εμφανή. Από την έναρξη της ελληνικής οικονομικής κρίσης, οι προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση έχουν επικεντρωθεί κυρίως στις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις από τη μείωση των δαπανών, ενώ τα μέτρα που επιβλήθηκαν φαίνεται να έχουν δυνητικά καταστροφικές μακροπρόθεσμες συνέπειες για τη δημόσια υγεία και την υγειονομική περίθαλψη. Είναι νωρίς για να εκτιμηθεί με ακρίβεια ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης στην υγεία και την υγειονομική περίθαλψη στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά, τα τρέχοντα ευρήματα έδειξαν ότι υπάρχουν ήδη ανησυχητικά ζητήματα, έτσι, πρέπει να γίνει μεγαλύτερη συγκέντρωση για την επίτευξη διαρκών ευεργετικών αποτελεσμάτων για τη δημόσια υγεία και την υγειονομική περίθαλψη, μέσα από την εφαρμογή πιο συγκεκριμένων και εύλογων μέτρων, όχι με μοναδικό σκοπό τη βραχυπρόθεσμη μείωση του κόστους, λύση που μπορεί να προκαλέσει στο μέλλον περισσότερα προβλήματα από όσα θα έχουν λυθεί.
Αγγελική Μπομπούλα
medispin
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Εργάτες παρέμειναν παγιδευμένοι για 80 ώρες
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
![H φωνή που συγκλόνισε όλους τους coach στο χθεσινό The Voice [video]](https://images.newsnowgreece.com/64/648093/H-foni-pou-sygklonise-olous-tous-coach-sto-xthesino-The-Voice-video-1-124x78.jpg)
