2014-04-12 10:53:12
Ανδρέας Θεοφάνους
Τον τελευταίο καιρό καλλιεργείται η εικόνα της προοπτικής μιας γρήγορης λύσης του Κυπριακού η οποία ταυτόχρονα θα αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για έξοδο από την οικονομική κρίση. Σύμφωνα με αυτή την υπόθεση εργασίας θα αντιμετωπισθούν επίσης τα ενεργειακά ζητήματα με θετικά αποτελέσματα για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Θα ήταν εξαιρετική εξέλιξη εάν όντως αυτά ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα. Οι προσπάθειες καθώς και οι σκέψεις αυτές υποδεικνύουν ότι το ευρύτερο πολιτικό σύστημα λειτουργεί σπασμωδικά, αποσπασματικά χωρίς πυξίδα και σε αρκετές περιπτώσεις επιπόλαια.
Η ουσία είναι ότι υφίσταται ένα μεγάλο χάσμα στις θέσεις των δύο πλευρών. Για παράδειγμα, αλλού καταλήγουμε εάν αρχίσουμε με την υπόθεση εργασίας ενός λαού και αλλού με την υπόθεση των δύο λαών.
Αλλού καταλήγουμε εάν η λύση θα είναι πραγματικά μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας και αλλού εάν θα είναι κατ’ ουσίαν παραμερισμός και αντικατάστασή της
. Πέραν τούτου είναι αφέλεια να πιστεύουμε ότι είναι δυνατόν να αντέχει οικονομικά τους κανόνες της Ευρωζώνης μια οντότητα του μεγέθους της Κύπρου με 3 κυβερνήσεις, 4 βουλές και πολλούς δήμους καθώς και με ένα πολύπλοκο σύστημα αποφάσεων. Και είναι μεγάλη απρονοησία να παραγνωρίζουμε ότι με τα υφιστάμενα δεδομένα η κατεχόμενη περιοχή δεν είναι σε θέση να ενταχθεί στην Ευρωζώνη. Πρέπει επίσης να κατανοηθεί ότι η κάθε μορφή λύσης έχει τα δικά της οικονομικά δεδομένα και αποτελέσματα. Ενώ μια σωστή λύση μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστική οικονομική ανάκαμψη και περαιτέρω ανάπτυξη, μια στρεβλή λύση θα επιδεινώσει τα δεδομένα ακόμα περισσότερο.
Η καλλιέργεια της ψευδαίσθησης μιας γρήγορης λύσης στο Κυπριακό η οποία σε συνδυασμό με εξελίξεις στα ενεργειακά ζητήματα θα αποτελέσει την απαρχή της οικονομικής ανάκαμψης δεν δικαιολογείται. Αντίθετα, η φιλοσοφία της επιδιωκόμενης λύσης μπορεί να αποτελέσει τον προπομπό μεγαλύτερων προβλημάτων και δεινών. Και τούτο επειδή η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική δεν ευνοεί την πραγματική ενοποίηση. Αντίθετα εμβαθύνει τη διαίρεση, εμποδίζει την έγκαιρη λήψη αποφάσεων και αναπαράγει κρίσεις. Πάνω απ’ όλα όμως, θέτει τη Μεγαλόνησο υπό την κηδεμονία της Τουρκίας.
Η διεθνής βιβλιογραφία εν πολλοίς υπογραμμίζει ότι διεθνικά και πολυεθνικά κράτη κινδυνεύουν με τριβές και τελική κατάρρευση εάν το πολιτειακό οικοδόμημα στηρίζεται σε εθνοκοινοτικούς πυλώνες. Οι θεωρητικές αυτές προσεγγίσεις επιβεβαιώνονται όταν δούμε ξεχωριστά συγκεκριμένες περιπτώσεις. Αρκετές πολυεθνικές χώρες σε κάποιο στάδιο κατέρρευσαν είτε όταν ένα συγκεκριμένο σύστημα χρεοκόπησε ή όταν ένα αυταρχικό σύστημα ανετράπη. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται η πρώην Σοβιετική Ένωση, η πρώην Γιουγκοσλαβία και το Ιράκ.
Ο Λίβανος αποτελεί σημείο αναφοράς και συχνά επαναλαμβανόμενη εστία τριβών και συγκρούσεων. Το Σουδάν διασπάσθηκε σε μουσουλμανικό και χριστιανικό κράτος. Αλλά και στην Ευρώπη τα παραδείγματα είναι τέτοια που επιβεβαιώνουν αυτές τις δυσοίωνες προβλέψεις. Για παράδειγμα, ακόμα και στην Τσεχοσλοβακία επήλθε τελικά το βελούδινο διαζύγιο. Στο Βέλγιο, το οποίο βρίσκεται στην καρδιά της ΕΕ, δεν λείπουν οι τριβές καθώς και η πολιτική αστάθεια. Ενδεχομένως το χειρότερο υπόδειγμα στην Ευρώπη είναι αυτό της Βοσνίας όπου υπάρχουν σοβαρά προβλήματα νομιμοποίησης αλλά και νομιμοφροσύνης των πολιτών. Επιπρόσθετα, παρά τη γενναιόδωρη οικονομική βοήθεια που έλαβε η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Η ανεργία είναι ψηλή ενώ παράλληλα υφίστανται πολλές στρεβλώσεις και αδιέξοδα λόγω του πολύπλοκου μηχανισμού λήψεως αποφάσεων. Αυτό είναι το μοντέλλο το οποίο συζητείται δυστυχώς και για την Κύπρο.
Στο Κυπριακό το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι οι διαφορές Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων αλλά οι επεκτατικές βλέψεις της Άγκυρας. Η Τουρκία – η οποία αυτή τη στιγμή περνά μια βαθειά κρίση με απρόβλεπτη κατάληξη - δεν αναγνωρίζει δικαίωμα ύπαρξης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πέραν τούτου, η γεωγραφία αλλά και τα δημογραφικά δεδομένα αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες που δεν μπορούν να αγνοηθούν.
Ποιο είναι λοιπόν το ζητούμενο; Εάν η αποκατάσταση της ενότητας της χώρας αποτελεί προτεραιότητα θα πρέπει να αναζητήσουμε πολιτεύματα τα οποία τείνουν να ενθαρρύνουν τη δημιουργική συμβίωση και συνεργασία. Αν και εντελώς διαφορετική περίπτωση, σημειώνεται ότι στην περίπτωση των ΗΠΑ ο συνταγματικός πατριωτισμός και ένα κοινό σύστημα αξιών σφυρηλάτησαν την ενότητα της χώρας παρά το γεγονός ότι υπήρξε ένα ιστορικά βεβαρημένο παρελθόν. Στην περίπτωση της Κύπρου η συζήτηση δεν επικεντρώνεται στον καθοριστικό παράγοντα του κοινού αξιακού συστήματος. Αντίθετα, η αρχιτεκτονική της βάσης των συνομιλιών επικεντρώνεται στη διαφορετικότητα εδραίωντας έτσι τους εθνοκοινοτικούς πυλώνες. Και ενώ η πολιτική ηγεσία διακηρύττει ότι θέλει να αποφευχθεί η διχοτόμηση στην πραγματικότητα οι διευθετήσεις που προωθούνται ίσως αποβούν τελικά πολύ χειρότερες.
*Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
- See more at: http://www.sigmalive.com/opinions/andreas-theofanous/194#sthash.3Isnlssi.dpuf
Τον τελευταίο καιρό καλλιεργείται η εικόνα της προοπτικής μιας γρήγορης λύσης του Κυπριακού η οποία ταυτόχρονα θα αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για έξοδο από την οικονομική κρίση. Σύμφωνα με αυτή την υπόθεση εργασίας θα αντιμετωπισθούν επίσης τα ενεργειακά ζητήματα με θετικά αποτελέσματα για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Θα ήταν εξαιρετική εξέλιξη εάν όντως αυτά ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα. Οι προσπάθειες καθώς και οι σκέψεις αυτές υποδεικνύουν ότι το ευρύτερο πολιτικό σύστημα λειτουργεί σπασμωδικά, αποσπασματικά χωρίς πυξίδα και σε αρκετές περιπτώσεις επιπόλαια.
Η ουσία είναι ότι υφίσταται ένα μεγάλο χάσμα στις θέσεις των δύο πλευρών. Για παράδειγμα, αλλού καταλήγουμε εάν αρχίσουμε με την υπόθεση εργασίας ενός λαού και αλλού με την υπόθεση των δύο λαών.
Αλλού καταλήγουμε εάν η λύση θα είναι πραγματικά μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας και αλλού εάν θα είναι κατ’ ουσίαν παραμερισμός και αντικατάστασή της
Η καλλιέργεια της ψευδαίσθησης μιας γρήγορης λύσης στο Κυπριακό η οποία σε συνδυασμό με εξελίξεις στα ενεργειακά ζητήματα θα αποτελέσει την απαρχή της οικονομικής ανάκαμψης δεν δικαιολογείται. Αντίθετα, η φιλοσοφία της επιδιωκόμενης λύσης μπορεί να αποτελέσει τον προπομπό μεγαλύτερων προβλημάτων και δεινών. Και τούτο επειδή η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική δεν ευνοεί την πραγματική ενοποίηση. Αντίθετα εμβαθύνει τη διαίρεση, εμποδίζει την έγκαιρη λήψη αποφάσεων και αναπαράγει κρίσεις. Πάνω απ’ όλα όμως, θέτει τη Μεγαλόνησο υπό την κηδεμονία της Τουρκίας.
Η διεθνής βιβλιογραφία εν πολλοίς υπογραμμίζει ότι διεθνικά και πολυεθνικά κράτη κινδυνεύουν με τριβές και τελική κατάρρευση εάν το πολιτειακό οικοδόμημα στηρίζεται σε εθνοκοινοτικούς πυλώνες. Οι θεωρητικές αυτές προσεγγίσεις επιβεβαιώνονται όταν δούμε ξεχωριστά συγκεκριμένες περιπτώσεις. Αρκετές πολυεθνικές χώρες σε κάποιο στάδιο κατέρρευσαν είτε όταν ένα συγκεκριμένο σύστημα χρεοκόπησε ή όταν ένα αυταρχικό σύστημα ανετράπη. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται η πρώην Σοβιετική Ένωση, η πρώην Γιουγκοσλαβία και το Ιράκ.
Ο Λίβανος αποτελεί σημείο αναφοράς και συχνά επαναλαμβανόμενη εστία τριβών και συγκρούσεων. Το Σουδάν διασπάσθηκε σε μουσουλμανικό και χριστιανικό κράτος. Αλλά και στην Ευρώπη τα παραδείγματα είναι τέτοια που επιβεβαιώνουν αυτές τις δυσοίωνες προβλέψεις. Για παράδειγμα, ακόμα και στην Τσεχοσλοβακία επήλθε τελικά το βελούδινο διαζύγιο. Στο Βέλγιο, το οποίο βρίσκεται στην καρδιά της ΕΕ, δεν λείπουν οι τριβές καθώς και η πολιτική αστάθεια. Ενδεχομένως το χειρότερο υπόδειγμα στην Ευρώπη είναι αυτό της Βοσνίας όπου υπάρχουν σοβαρά προβλήματα νομιμοποίησης αλλά και νομιμοφροσύνης των πολιτών. Επιπρόσθετα, παρά τη γενναιόδωρη οικονομική βοήθεια που έλαβε η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Η ανεργία είναι ψηλή ενώ παράλληλα υφίστανται πολλές στρεβλώσεις και αδιέξοδα λόγω του πολύπλοκου μηχανισμού λήψεως αποφάσεων. Αυτό είναι το μοντέλλο το οποίο συζητείται δυστυχώς και για την Κύπρο.
Στο Κυπριακό το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι οι διαφορές Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων αλλά οι επεκτατικές βλέψεις της Άγκυρας. Η Τουρκία – η οποία αυτή τη στιγμή περνά μια βαθειά κρίση με απρόβλεπτη κατάληξη - δεν αναγνωρίζει δικαίωμα ύπαρξης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πέραν τούτου, η γεωγραφία αλλά και τα δημογραφικά δεδομένα αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες που δεν μπορούν να αγνοηθούν.
Ποιο είναι λοιπόν το ζητούμενο; Εάν η αποκατάσταση της ενότητας της χώρας αποτελεί προτεραιότητα θα πρέπει να αναζητήσουμε πολιτεύματα τα οποία τείνουν να ενθαρρύνουν τη δημιουργική συμβίωση και συνεργασία. Αν και εντελώς διαφορετική περίπτωση, σημειώνεται ότι στην περίπτωση των ΗΠΑ ο συνταγματικός πατριωτισμός και ένα κοινό σύστημα αξιών σφυρηλάτησαν την ενότητα της χώρας παρά το γεγονός ότι υπήρξε ένα ιστορικά βεβαρημένο παρελθόν. Στην περίπτωση της Κύπρου η συζήτηση δεν επικεντρώνεται στον καθοριστικό παράγοντα του κοινού αξιακού συστήματος. Αντίθετα, η αρχιτεκτονική της βάσης των συνομιλιών επικεντρώνεται στη διαφορετικότητα εδραίωντας έτσι τους εθνοκοινοτικούς πυλώνες. Και ενώ η πολιτική ηγεσία διακηρύττει ότι θέλει να αποφευχθεί η διχοτόμηση στην πραγματικότητα οι διευθετήσεις που προωθούνται ίσως αποβούν τελικά πολύ χειρότερες.
*Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
- See more at: http://www.sigmalive.com/opinions/andreas-theofanous/194#sthash.3Isnlssi.dpuf
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΝΑΤΟ: Φωτογραφίες με ρωσικά στρατεύματα στα σύνορα
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Σε συναγερμό για τους Ρώσους η κυβέρνηση
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
