2014-04-12 15:31:34
Ομιλία του ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΑΒΒΙΔΗ
Το αίτημα να γίνει αναψηλάφηση της δίκης Μπελογιάννη-Μπάτση προβλημάτισε ως πρόταση τους παρισταμένους στην ημερίδα που πραγματοποιήθηκε σήμερα, Παρασκευή 11 Απριλίου στην Αίθουσα Τελετών της Παλιάς Φιλοσοφικής Σχολής για να προβληθεί το έργο και η προσωπικότητα του Δημήτρη Μπάτση.
Την ημερίδα οργάνωσε η Κοσμητεία της Πολυτεχνικής Σχολής για να τιμήσει τη μνήμη του εκλιπόντος κοσμήτορά της Νικόλαου Μάργαρη.
Στην ημερίδα, ένας εκ των ομιλητών ήταν και ο Παντελής Σαββίδης, η ομιλία του οποίου παρατίθεται αμέσως παρακάτω:
Η ΟΜΙΛΙΑ
Η ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΠΑΤΣΗ
Ευχαριστίες κατ’ αρχάς στην Πολυτεχνική Σχολή και ιδιαιτέρως στην Κοσμητεία της για την πρόσκληση αυτή και, βεβαίως, για την επιλογή του θέματος.
Προσεκλήθην ως δημοσιογράφος για να μιλήσω αλλά, θα αναφέρω και την ιδιότητά μου ως Προέδρου του Συλλόγου Αποφοίτων Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Ένα μέρος, ίσως το μεγαλύτερο, της ομιλίας μου, έχει να κάνει με το συμβολισμό της εκτέλεσης του Μπάτση, ενός νεαρού, πολλά υποσχόμενου επιστήμονα, και νομίζω πως ο Σύλλογος του οποίου έχω την τιμή να προεδρεύω, οφείλει να παρίσταται και μάλιστα με αναφορά στην παρουσία του, αφού αυτού του είδους τους νέους αλλά και παλαιότερους επιστήμονες θέλει να εκφράζει.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Η περιγραφή της εκτέλεσης του Μπάτση – και των άλλων συλληφθέντων και κατηγορηθέντων ως κατασκόπων Νίκου Μπελογιάννη, Ηλία Αργυριάδη και Νίκου Καλούμενου- αποτελεί μια από τις συγκλονιστικότερες ιστορικές αφηγήσεις της μεταπολεμικής Ελλάδος.
Συγκλονιστική ήταν και η υπόθεση.
Αποτέλεσε μια σύγχρονη ελληνική τραγωδία που τα είχε όλα:
§ μίσος, από τον εμφύλιο, προσπάθεια ειρήνευσης που υπονομεύθηκε, πολιτικό παρασκήνιο με τους αμερικανούς και το παλάτι, ανθρώπινη ταπείνωση, ηρωϊσμό, σκοπιμότητες που προκειμένου να εκπληρωθούν εκμηδένιζαν τον ανθρώπινο παράγοντα, προσωπικές πολιτικές φιλοδοξίες εν ονόματι των οποίων η ανθρώπινη ζωή ερχόταν σε δεύτερη μοίρα, αποκάλυψη της μηδαμινής σημασίας που είχε η βούληση του πρωθυπουργού, τότε, αποκάλυψη των αγκυλώσεων προσώπων που αργότερα προεβλήθησαν ως δημοκρατικοί οραματιστές, αλλά και πολιτικούς που πίστευαν σε αρχές και αξίες.
Το ελληνικό θέατρο, από όσο γνωρίζω, δεν περιέλαβε στο ρεπερτόριό του το θέμα αυτό. Ασχολήθηκε, όμως, ο κινηματογράφος τα πρώτα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση και, μάλιστα, τον κύριο πρωταγωνιστή του δράματος, τον Νίκο Μπελογιάννη, υποδύθηκε ένας συνάδελφός σας.
Η υπόθεση που μας απασχολεί σήμερα, θα μπορούσε να πει κανείς πως ήταν η αφετηρία διαμόρφωσης των πολιτικών σχηματισμών που οδήγησαν στη δικτατορία του 1967 και όποιος την προσεγγίσει, έστω και λίγο προσεκτικά, θα αντιληφθεί το ρευστό πολιτικό χαρακτήρα προσώπων που εμφανίσθηκαν σκαπανείς της κεντρώας δημοκρατικής παρατάξεως, θα αντιληφθεί πόσο απροκάλυπτα παρών ήταν ο μηχανισμός που οδήγησε στη δικτατορία και πόσο υψηλά βρίσκονταν οι προστάτες του.
Όλα, λίγο πολύ ήταν γνωστά και όλα, θα οδηγούσαν με νομοτελειακή ακρίβεια εκεί που οδήγησαν – στο 1967- και καθυστέρησαν σημαντικά την προσπάθεια εκσυγχρονισμού της χώρας.
Προσωπικά, δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι αυτός ο εκσυγχρονισμός, έστω στις διαστάσεις που θέλουν να μας τον παρουσιάσουν, πράγματι υπήρξε.
Η σημερινή κρίση, δείχνει- τηρουμένων των αναλογιών- ότι η χώρα και ο λαός της διανύουν συνεχώς μια κυκλική πορεία, από την οποία δεν μπορούν να εξέλθουν.
Το πολιτικό σκηνικό που βιώνουμε σήμερα, αποτελεί τον αψευδή μάρτυρα αυτής της περιγραφής ενώ, στον αναπτυξιακό τομέα, αξίζει να σημειωθεί ότι το βιβλίο που πρόλαβε και έγραψε ο Δημήτρης Μπάτσης, το 1947, «η βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα», παραμένει στο είδος του ως σήμερα αξεπέραστο. Και αυτό δείχνει-πέραν της αξίας και της ικανότητας του Μπάτση- πως κανείς δεν ασχολήθηκε με έναν τομέα που ποτέ δεν θέλησαν οι εκάστοτε κυβερνώντες να αναπτύξουν.
Δείχνει, επίσης, πως και οι ξένοι φίλοι και προστάτες της χώρας, δεν ήθελαν ουσιαστικά την ανάπτυξή της.
Ήθελαν μια ελεγχόμενη και δευτερεύουσας σημασίας βελτίωση οικονομικών μεγεθών. Δεν επέτρεψαν ποτέ, τη χώρα να αναπτυχθεί. Την ήθελα μονίμως εξαρτημένη, ικέτη στην φιλευσπλαχνία τους, το οποίο μεθερμηνεύεται, στο συμφέρον τους. Και το πέτυχαν και τότε, το πετυχαίνουν και σήμερα. Ικετεύουσα προσέρχεται και σήμερα η κάθε μορφής ηγεσία μας στις αυλές των προστατών μας αλλά, δεν διδάσκεται ή, δεν θέλει να διδαχθεί από το παρελθόν.
Και η διδαχή είναι πως αν δεν υπάρξει ομόνοια στο εσωτερικό και απόφαση να στηριχθούμε στις δυνάμεις μας, δεν είναι εύκολες οι θύρες όταν η χρεία τες κρουταλεί.
Η Ελλάδα, από τότε που συγκροτήθηκε ως κράτος, στη σύγχρονη ιστορία της εξαρτάται και πολιτικά και οικονομικά. Και η ευθύνη των ηγεσιών της γι αυτήν την εξάρτηση είναι τεράστια.
Αν κανείς διατρέξει την ιστορία μας από την επαύριο της λήξης του εμφυλίου ως σήμερα θα διαπιστώσει με θλίψη πως «η ιστορία ένα πράγμα διδάσκει. Ότι δεν διδάσκει τίποτε και κανέναν.»
Ο εμφύλιος πόλεμος, εκτός από τις ανθρώπινες τραγωδίες και την οικονομική καταστροφή, οδήγησε στην πόλωση ανάμεσα στη δεξιά και το ΚΚΕ. Οι ενδιάμεσες δυνάμεις καταστράφηκαν ή καταδικάστηκαν να παίζουν υπηρετικό ρόλο.
Μετά τον Εμφύλιο θα εκφραστεί αμέσως σε πρώτη ευκαιρία, η έντονη επιθυμία μεγάλης μερίδας του λαού για εθνική συμφιλίωση και αλλαγή. Ούτε η δεξιά, που ο «κομμουνιστικός κίνδυνος» είχε γίνει η νέα ιδεολογία της, αλλά ούτε και η ηγεσία του ΚΚΕ άφηναν να κλείσουν τα χάσματα. Και όπως επισήμανα και παραπάνω, οι νέοι προστάτες, τα ανάκτορα, μέρος του πολιτικού κόσμου, ο ΙΔΕΑ και η παλιά και νέα οικονομική ολιγαρχία, επεδίωκαν να θεσμοποιήσουν και να μονιμοποιήσουν την εξάρτηση της Ελλάδας.
Με τον Πλαστήρα, που στο μεσοπόλεμο ήταν το ίνδαλμα της βενιζελικής παράταξης, το Κέντρο επιχείρησε να ανασυγκροτηθεί και αποτέλεσε τον κύριο εκφραστή του αιτήματος για ανανέωση, συμφιλίωση, ισονομία. Ως κύριο σύνθημα του, – και αυτό το επισημαίνω για το ενδιαφέρον που νομίζω παρουσιάζει- ο Πλαστήρας υιοθέτησε τη λέξη «Αλλαγή». Δεν πρόκειται επομένως για μεταπολιτευτική εφεύρεση
Ο ΓΟΝΟΣ
Παρόλο που και στους δύο άλλους χώρους, (Δεξιά και Αριστερά), υπήρχαν παράγοντες που αντιλαμβάνονταν ότι η χώρα δεν ήταν δυνατόν να προχωρήσει όπως και πριν, οι κυρίαρχες τάσεις υπονόμευσαν την προσπάθεια συμφιλίωσης.
Αυτό, και κυρίως το γεγονός ότι έστειλαν στο απόσπασμα και έναν γόνο τους, το Δημήτρη Μπάτση, πρέπει να ήταν- και ίσως είναι ακόμη και σήμερα- ένα διαρκές άγος της δεξιάς παράταξης.
Τραγική φιγούρα στο δράμα αυτό ο πατέρας του Δημήτρη Μπάτση, ο ναύαρχος Αντώνης Μπάτσης, ο οποίος εδιώχθη στο παρελθόν για την αφοσίωσή του στο βασιλιά.
Μετά την εκτέλεση, η σύζυγος του Δημήτρη Μπάτση, Λίλιαν, με επιστολή της προς τις εφημερίδες δηλώνει ότι εξηπατήθησαν από ανώτερα όργανα του κράτους. Ότι, δηλαδή ενώ της υποσχέθηκαν πως αν ο σύζυγός της δείξει μεταμέλεια, δεν θα εκτελείτο, οδηγήθηκε στο απόσπασμα. Ο τραγικός πατέρας, έστειλε και μια δική του επιστολή:
§ «Προσυπογράφων κ. Διευθυντά, τα όσα ανωτέρω η νύφη μου εκθέτει, προσθέτω ότι μετά την υπο ενός ψήφου απόρριψιν αιτήσεως χάριτος του υιού μου από το Συμβούλιο Χαρίτων, ανέμενον ότι η ανέκαθεν αφοσίωσίς μου εις τους Βασιλείς, δι ούς και μόνον εξωρίσθην και εφυλακίσθην και οι πολυετείς υπηρεσίαι μου προς το έθνος, θα συνετέλουν ώστε το πλήγμα που υπέστην μετά τη σύλληψη κι καταδίκη του υιού μου, να μη συνεπληρούτο με την θανατικήν εκτέλεσίν του».
Αλλά, υπάρχει και προηγούμενο. Μετά την καταδικαστική απόφαση, ο γερο-ναύαρχος, βασιλικός πάντα, κατατρεγμένος από τους βενιζελικούς την εποχή του Διχασμού, ενώ στεκόταν μέχρι αυτήν τη στιγμή ταμπουρωμένος στην ψυχρή αξιοπρέπεια του παλιού στρατιωτικού, για να σώσει το παιδί του αποφασίζει να απευθυνθεί στο βασιλιά Παύλο, που για την οικογένεια και τη δυναστεία του έχει διακινδυνεύσει και την ίδια τη ζωή του. Ο Παύλος, όμως, αρνείται να τον δεχθεί.
ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ
Ο Δημήτρης Μπάτσης, νομικός και οικονομολόγος, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1916, δικάστηκε από το Στρατοδικείο που δίκασε το Νίκο Μπελογιάννη, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε δια τυφεκισμού στις 30 Μαρτίου 1952, χαράματα.
Ήταν παντρεμένος δύο φορές και από τον πρώτο του γάμο με τη Λίνα Αιλιανού, κόρη υπουργού του Λαϊκού Κόμματος, είχε αποκτήσει το 1942, μια κόρη την Ελένη Μπάτση-Λυκιαρδοπούλου, και σε δεύτερο γάμο παντρεύτηκε με την Λίλιαν Καλαμάρο-Black, κόρη βιομήχανου.
Γόνος πλούσιας μεγαλοαστικής οικογενείας, ήταν γιος του βασιλόφρονα ναυάρχου Α. Μπάτση, που καταγόταν από τα Ψαρά και μητέρα του ήταν η Αν. Πρίντεζη, από τη Σύρο.
Από όσα είδαν το φως της δημοσιότητας, μετά την καταδίκη και εκτέλεση του Μπάτση, προκύπτει ότι ο υπουργός εξωτερικών Ρέντης και ο Διευθυντής της Αστυνομίας Πανόπουλος είχαν υποσχεθεί στους συνηγόρους και στη γυναίκα του Μπάτση ότι δεν θα εκτελεστεί αν βοηθήσει αποφασιστικά την ανάκριση.
ΠΡΩΤΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ
Τι ήταν το αποφασιστικό;
Η μεγάλη σκληρότητα που έδειξαν απέναντι ακόμα και σε έναν νέο επιστήμονα που είχε υποκύψει στις πιέσεις, η Αστυνομία, το Στρατοδικείο, τα Ανάκτορα οφειλόταν στην προσπάθεια να «δοθεί ένα μάθημα», σε όλους τους προερχόμενους από την «καλή κοινωνία» να μην ενισχύουν το ΚΚΕ και να μην περιμένουν, σε περίπτωση που διαπράξουν ένα τέτοιο «έγκλημα», ότι θα τους σώσουν οι γνωριμίες τους.§ Στην περίπτωση του Μπάτση, του οικονομολόγου, διευθυντή περιοδικού και γραμματέα επιστημονικής εταιρίας, οι ξένοι, τα ανάκτορα, ο ΙΔΕΑ ήθελαν να τρομοκρατήσουν ειδικότερα και τους διανοούμενους της Αριστεράς δείχνοντάς τους, ότι «εν τω Άδη ούκ έστι μετάνοια».
ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Ο Μπάτσης, ήταν από τους νέους και ικανούς επιστήμονες που αναζητούσαν μιαν άλλη τύχη για την Ελλάδα, μια τύχη που οι προστάτες της δεν ήθελαν να την αφήσουν να την έχει.
Δεν είναι μόνον το ότι η Ελλάδα είχε ενδογενείς αδυναμίες να αναπτυχθεί, που πήγαζαν και πηγάζουν από την πολιτική και οικονομική ηγεσία της.
Και οι προστάτες της δεν ήθελαν να την αφήσουν να προχωρήσει.
Η Ελλάδα, θα έπρεπε να χρηματοδοτήσει την εκστρατεία των Ηνωμένων Πολιτειών στην Άπω Ανατολή.
Με την περικοπή ποσών που προορίζονται για την εισαγωγή κεφαλαιουχικών αγαθών, με τη δραστική περιστολή των πιστώσεων για τη βιομηχανία, και τη διοχέτευση πιστώσεων για αγορά στρατιωτικού υλικού, ουσιαστικά παρεμποδίζεται η εκβιομηχάνιση της χώρας.
Τα σχέδια για τη ίδρυση μεγάλων βιομηχανιών (αλουμινίου, σιδήρου, χημικών, διυλιστηρίου, κλπ) εγκαταλείπονται.
Οι αμερικανοί, ιδιαίτερα από τη στιγμή που αρχίζει η πολεμική σύγκρουση στην Κορέα δεν θέλουν να γίνεται λόγος για τα έργα αυτά.
Ο υπουργός Συντονισμού την περίοδο που αναφερόμαστε, (1950) Στέφανος Στεφανόπουλος, αρχίζοντας τα μαθήματά του ως καθηγητής στην ανώτερη Βιομηχανική Σχολή, με θέμα «Η εκβιομηχάνισις της Ελλάδος», στις 16 Οκτωβρίου 1950 είπε:
§ «Μετά τη μεταβολή των επιδιώξεων του Σχεδίου Μάρσαλ προς ικανοποίησιν εν συνδυασμώ των προγραμμάτων ανασυγκροτήσεως και των αναγκών εξοπλισμού και μετά την οδυνηράν περικοπήν του ελληνικού μεριδίου, η εκβιομηχάνισις της Ελλάδος, όπως την προέβλεψαν τα προγράμματα και όπως την έχει ανάγκην η ελληνική οικονομία, ανήκει, πλέον, εις τον κύκλον των ονείρων»
Ορισμένες ενέργειες και αποφάσεις των Αμερικανών τον είχαν πείσει ότι δεν ήθελαν την εκβιομηχάνιση της Ελλάδας.
Ο Σπύρος Λιναρδάτος, στο βιβλίο του «από τον εμφύλιο στη χούντα» αναφέρει πως ρώτησε μετά τη μεταπολίτευση τον Στέφανο Στεφανόπουλο για τη δήλωσή του εκείνη και του απάντησε: «Η δήλωσίς μου ήτο μια προειδοποίησις δια το μέλλον. Να μην αγωνιζόμεθα επι ματαίω να επιτύχωμεν την εκβιομηχάνισιν δια του Σχεδίου Μάρσαλ. Η προσπάθεια έπρεπε να αναληφθεί από ημάς, με ιδικάς μας δυνάμεις και ιδικούς μας πόρους».
ΑΝΤΑΙΟΣ
Αυτήν την πεποίθηση είχε, νωρίτερα, και μια ομάδα αριστερών νέων επιστημόνων, που συσπειρώθηκε γύρω από την Επιστημονική Εταιρία Μελέτης Νεοελληνικών Προβλημάτων, «Επιστήμη-Ανοικοδόμηση», η οποία ήταν του κλίματος του περιοδικού «Ανταίος».
Ο Μπάτσης, διετέλεσε εκδότης και διευθυντής του περιοδικού αυτού το οποίο κυκλοφόρησε από τις 20 Μαΐου 1945 έως τον Ιούνιο του 1951, στο οποίο έγραψε για την αποικιακή εκχώρηση της Πτολεμαΐδας.
Στο περιοδικό δημοσίευσε κατ’ αρχή από τις 10 Μαΐου 1946 κείμενα που αποτέλεσαν αργότερα το υλικό για το βιβλίο «Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα», όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται και στην υπογραφή [1] της συμβάσεως «Hugh Cooper».
Ο ΜΠΑΤΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Στο πρώτο τεύχος του περιοδικού υπογράμμιζε πως
§ «Σήμερα, λοιπόν, προϋπόθεση για να τεθούν τα θεμέλια της ανοικοδόμησης στο απώτερο μέλλον σε πλατιές και κοινωνικές βάσεις είναι να ελευθερωθεί ο λαός και η οικονομία του, από κάθε αντιπαραγωγικό, αντιοικονομικό και εκμεταλλευτικό εμπόδιο που έστηνε στην πρόοδο της χώρας μια μονοπωλιακή κερδοσκοπική ολιγαρχία… Ο λαός κάνει το καθήκον του με στερήσεις και εξαντλητική εργασία. Ποιος όμως δεν κάνει το καθήκον του απέναντι στη χώρα και το λαό; Να, το βασικό πρόβλημα της ανοικοδόμησης. Πρέπει να εξεταστεί κατά κλάδους και τομείς της οικονομίας ποια ενδογενής αιτία εμποδίζει την ανασυγκρότηση και πως μπορεί να εξουδετερωθεί …»
Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ
§ Δεν είναι εύκολο να συγχωρεθούν τέτοιες θέσεις σε έναν γόνο της άρχουσας τάξης. Ή, έπρεπε να υποταχθεί, παντελώς, ή να εξαλειφθούν και οι απόψεις του και ο ίδιος. Όπερ και εγένετο. Διότι, διαφορετικά, φαντάζεται κανείς τι θα μπορούσε να συμβεί, αν επιδεικνυόταν ανοχή σε τέτοιου είδους απόψεις ανθρώπων που κατά τεκμήριον προέρχονταν και θα έπρεπε να λειτουργούν στο ακριβώς αντίθετο πλαίσιο.
Αυτό ήταν ένα ακόμη μήνυμα της εκτέλεσης του Μπάτση.
Προλογίζοντας το βιβλίο αυτό ο Νίκος Κιτσίκης, πρύτανης του ΕΜΠ επι κατοχής, έγραφε, αποδίδοντας σε λίγες γραμμές το κίνημα μιας προσπάθειας που δεν στάθηκε δυνατόν να ολοκληρωθεί και στο οποίο συμμετείχε και ο ίδιος:
§ «Βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα, πάνω σε ορισμένες οικονομικές και πολιτικές προϋποθέσεις, σημαίνει διάσπαση του κλοιού της κακομοιριάς και της μοιρολατρίας, αποτίναξη του ζυγού της ξένης κηδεμονίας και έξοδο στην πλατιά λεωφόρο, που οδηγεί στις μεγάλες λαϊκές μάζες, στην ευημερία, στην πρόοδο και στον πολιτισμό». «Βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα είναι απόλυτα δυνατή και πραγματοποιήσιμη», κατέληγε ο Κιτσίκης.
Αυτό το σχέδιο κι αυτό το όραμα, με επίκεντρο και τον «Ανταίο», μπόρεσε στα χρόνια εκείνα να συγκεντρώσει και να συσπειρώσει ό,τι καλύτερο είχε η επιστημονική Ελλάδα, ό,τι πιο δυναμικό και φιλοπρόοδο στοιχείο είχε να επιδείξει η ελληνική κοινωνία.
Και ύστερα ο κόσμος αυτός καταδικάστηκε στη σιωπή και στον κατατρεγμό.
Ο Δημήτρης Μπάτσης πλήρωσε και με τη ζωή του. Δυστυχώς, δεν ήταν ο μόνος.
ΚΡΙΣΕΙΣ- ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ
1.- Βαριά βιομηχανία- οικονομικά βιώσιμη Ελλάδα- εθνική ανεξαρτησία: τα μοτίβα αυτά που ενέπνευσαν την ελληνική προοδευτική σκέψη και κυριάρχησαν στις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις της εποχής, δεν μπορούσαν να γίνουν αποδεκτά από τις δυνάμεις της εξάρτησης.
Όπως, τηρουμένων των όποιων αναλογιών, ανάλογες ιδέες δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές και σήμερα.
Η χώρα κινείται σε έναν αέναο κύκλο ιστορικών επαναλήψεων διότι αυτό θέλουν οι προστάτες της και αυτό αποδέχονται οι εγχώριοι εκπρόσωποί τους.
Έχουν δε την εντύπωση πως, κάθε φορά που βουλιάζουν τη χώρα στο τέλμα και την παρακμή, της προσφέρουν και υπηρεσίες, δηλαδή, τη σώζουν.
Αυτό ζούμε και σήμερα. Μια επανάληψη σωτηρίας. Αυτοί ξέρουν. Εμείς πρέπει να υποστούμε.
2.- Για άλλη μια φορά ο πολιτικός χώρος μεταξύ των δύο πόλων του πολιτικού φάσματος, ο πολιτικός χώρος μεταξύ Δεξιάς και ΚΚΕ, διαλύεται με ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας του.
Για άλλη μια φορά ο σκληρός πυρήνας του ενός πόλου επανακάμπτει με τα ίδια, λίγο πολύ προτάγματα.
Για άλλη μια φορά αναδεικνύεται, ως αντίπαλος λόγος, μια μετέωρη, ασαφής πρόταση που κανείς δεν ξέρει πού θα οδηγήσει, αν επικρατήσει.
Για άλλη μια φορά, επιχειρείται η επιβολή της ίδιας πολιτικής που από δημιουργίας του ελληνικού κράτους οδηγεί σε αδιέξοδα. Τα πρόσωπα που την εξέφραζαν εφθάρησαν. Η πολιτική, όμως, πρέπει να παραμείνει η ίδια. Άρα, αλλάζουμε, απλώς, τα πρόσωπα.
3.- Για άλλη μια φορά, αναπαράγεται το άκρως συγκεντρωτικό μοντέλο ανάπτυξης που θέλει την ελληνική περιφέρεια αποικία του κέντρου.
Η λύση είναι να σπάσουμε τα δεσμά μας και να ενθαρρύνουμε κινήσεις της ελληνικής περιφέρειας που θα μπορούσαν να σπάσουν το πολιτικό μονοπώλιο.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ- ΤΡΙΤΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ
Ο Τάκης Λαζαρίδης στο βιβλίο του «Ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι…» γράφει:
§ «Ο Δ. Μπάτσης στάθηκε σαν άντρας, έφυγε βαθύτατα πικραμένος αλλά αγέρωχος. Δεν συνεργάστηκε με την Ασφάλεια και δεν υπέκυψε σε πιέσεις και εκβιασμούς που του έγιναν ακόμα και όταν ήταν μελλοθάνατος στη φυλακή. Γνωρίζω ότι επανειλημμένα τον κάλεσαν στη διεύθυνση των φυλακών ανώτατοι αξιωματούχοι της Ασφάλειας και του ζήτησαν να συνεργαστεί επισείοντας, ακόμα και την τελευταία μέρα, το φάσμα της επικείμενης εκτέλεσης. Αρνήθηκε και έφυγε με το κεφάλι ψηλά.§ Και τον εκτέλεσαν παρότι γνώριζαν καλά ότι δεν είχε καμιά σχέση με ασυρμάτους και «κατασκόπους». Γιατί στο πρόσωπό του (προέρχονταν από αστική οικογένεια και ήταν γιος ναυάρχου) ήθελαν να χτυπήσουν τους «συνοδοιπόρους», αυτούς που έμπαιναν στο κίνημα από αγνό ιδεαλισμό, φλεγόμενοι από την επιθυμία να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για το καλό και την πρόοδο αυτού του τόπου.§ Είπαν πως στη δίκη «έσπασε», «λύγισε». Τώρα, με την πείρα και τη γνώση των 46 χρόνων που κύλησαν από τότε, θα μπορούσε κανείς εύλογα να ρωτήσει: Τι θα πει «λύγισε;» Και γιατί να μη «λυγίσει;». Γιατί έπρεπε να υποστηρίξει με «πάθος» και «αδιαλλαξία» την ανεύθυνη και τυχοδιωκτική πολιτική του Ζαχαριάδη που λειτουργούσε ως όργανο της σοβιετικής εξωτερικής πολιτικής; Τραγική αλλά και ηρωική συνάμα μορφή ο Δ. Μπάτσης λαμπρός επιστήμονας και ακέραιος χαρακτήρας κλήθηκε να πληρώσει σφάλματα άλλων χωρίς ο ίδιος να έχει την παραμικρή ευθύνη. Η μοίρα του φέρθηκε πολύ σκληρά. Την αντιμετώπισε με αξιοπρέπεια και υπερηφάνεια σαν πραγματικός άντρας.»
Ποιος είναι ο Τάκης Λαζαρίδης; Ο νέος εικοσάρης, με στολή στρατιώτη που καθόταν στο ίδιο εδώλιο με το Νίκο Μπελογιάννη στη δεύτερη δίκη του. Καταδικάστηκε σε θάνατο αλλά, του απονεμήθηκε χάρη λόγω του νεαρού της ηλικίας του.
Τελειώνοντας, οι νικητές, οδήγησαν τη χώρα στο σημερινό της αδιέξοδο, οι ηττημένοι, είναι ικανοποιημένοι που δεν κέρδισαν.
Ζητείται ελπίς που προς το παρόν δεν διαφαίνεται.
Ή θα πάρουμε στην ελληνική περιφέρεια τις τύχες της Ελλάδας στα χέρια μας ή ας θυμηθούμε την ταινία: «καληνύχτα και καλή τύχη». Και για τους φίλους μας Goodnight and good luck.
InfoGnomon
Το αίτημα να γίνει αναψηλάφηση της δίκης Μπελογιάννη-Μπάτση προβλημάτισε ως πρόταση τους παρισταμένους στην ημερίδα που πραγματοποιήθηκε σήμερα, Παρασκευή 11 Απριλίου στην Αίθουσα Τελετών της Παλιάς Φιλοσοφικής Σχολής για να προβληθεί το έργο και η προσωπικότητα του Δημήτρη Μπάτση.
Την ημερίδα οργάνωσε η Κοσμητεία της Πολυτεχνικής Σχολής για να τιμήσει τη μνήμη του εκλιπόντος κοσμήτορά της Νικόλαου Μάργαρη.
Στην ημερίδα, ένας εκ των ομιλητών ήταν και ο Παντελής Σαββίδης, η ομιλία του οποίου παρατίθεται αμέσως παρακάτω:
Η ΟΜΙΛΙΑ
Η ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΠΑΤΣΗ
Ευχαριστίες κατ’ αρχάς στην Πολυτεχνική Σχολή και ιδιαιτέρως στην Κοσμητεία της για την πρόσκληση αυτή και, βεβαίως, για την επιλογή του θέματος.
Προσεκλήθην ως δημοσιογράφος για να μιλήσω αλλά, θα αναφέρω και την ιδιότητά μου ως Προέδρου του Συλλόγου Αποφοίτων Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Ένα μέρος, ίσως το μεγαλύτερο, της ομιλίας μου, έχει να κάνει με το συμβολισμό της εκτέλεσης του Μπάτση, ενός νεαρού, πολλά υποσχόμενου επιστήμονα, και νομίζω πως ο Σύλλογος του οποίου έχω την τιμή να προεδρεύω, οφείλει να παρίσταται και μάλιστα με αναφορά στην παρουσία του, αφού αυτού του είδους τους νέους αλλά και παλαιότερους επιστήμονες θέλει να εκφράζει.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Η περιγραφή της εκτέλεσης του Μπάτση – και των άλλων συλληφθέντων και κατηγορηθέντων ως κατασκόπων Νίκου Μπελογιάννη, Ηλία Αργυριάδη και Νίκου Καλούμενου- αποτελεί μια από τις συγκλονιστικότερες ιστορικές αφηγήσεις της μεταπολεμικής Ελλάδος.
Συγκλονιστική ήταν και η υπόθεση.
Αποτέλεσε μια σύγχρονη ελληνική τραγωδία που τα είχε όλα:
§ μίσος, από τον εμφύλιο, προσπάθεια ειρήνευσης που υπονομεύθηκε, πολιτικό παρασκήνιο με τους αμερικανούς και το παλάτι, ανθρώπινη ταπείνωση, ηρωϊσμό, σκοπιμότητες που προκειμένου να εκπληρωθούν εκμηδένιζαν τον ανθρώπινο παράγοντα, προσωπικές πολιτικές φιλοδοξίες εν ονόματι των οποίων η ανθρώπινη ζωή ερχόταν σε δεύτερη μοίρα, αποκάλυψη της μηδαμινής σημασίας που είχε η βούληση του πρωθυπουργού, τότε, αποκάλυψη των αγκυλώσεων προσώπων που αργότερα προεβλήθησαν ως δημοκρατικοί οραματιστές, αλλά και πολιτικούς που πίστευαν σε αρχές και αξίες.
Το ελληνικό θέατρο, από όσο γνωρίζω, δεν περιέλαβε στο ρεπερτόριό του το θέμα αυτό. Ασχολήθηκε, όμως, ο κινηματογράφος τα πρώτα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση και, μάλιστα, τον κύριο πρωταγωνιστή του δράματος, τον Νίκο Μπελογιάννη, υποδύθηκε ένας συνάδελφός σας.
Η υπόθεση που μας απασχολεί σήμερα, θα μπορούσε να πει κανείς πως ήταν η αφετηρία διαμόρφωσης των πολιτικών σχηματισμών που οδήγησαν στη δικτατορία του 1967 και όποιος την προσεγγίσει, έστω και λίγο προσεκτικά, θα αντιληφθεί το ρευστό πολιτικό χαρακτήρα προσώπων που εμφανίσθηκαν σκαπανείς της κεντρώας δημοκρατικής παρατάξεως, θα αντιληφθεί πόσο απροκάλυπτα παρών ήταν ο μηχανισμός που οδήγησε στη δικτατορία και πόσο υψηλά βρίσκονταν οι προστάτες του.
Όλα, λίγο πολύ ήταν γνωστά και όλα, θα οδηγούσαν με νομοτελειακή ακρίβεια εκεί που οδήγησαν – στο 1967- και καθυστέρησαν σημαντικά την προσπάθεια εκσυγχρονισμού της χώρας.
Προσωπικά, δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι αυτός ο εκσυγχρονισμός, έστω στις διαστάσεις που θέλουν να μας τον παρουσιάσουν, πράγματι υπήρξε.
Η σημερινή κρίση, δείχνει- τηρουμένων των αναλογιών- ότι η χώρα και ο λαός της διανύουν συνεχώς μια κυκλική πορεία, από την οποία δεν μπορούν να εξέλθουν.
Το πολιτικό σκηνικό που βιώνουμε σήμερα, αποτελεί τον αψευδή μάρτυρα αυτής της περιγραφής ενώ, στον αναπτυξιακό τομέα, αξίζει να σημειωθεί ότι το βιβλίο που πρόλαβε και έγραψε ο Δημήτρης Μπάτσης, το 1947, «η βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα», παραμένει στο είδος του ως σήμερα αξεπέραστο. Και αυτό δείχνει-πέραν της αξίας και της ικανότητας του Μπάτση- πως κανείς δεν ασχολήθηκε με έναν τομέα που ποτέ δεν θέλησαν οι εκάστοτε κυβερνώντες να αναπτύξουν.
Δείχνει, επίσης, πως και οι ξένοι φίλοι και προστάτες της χώρας, δεν ήθελαν ουσιαστικά την ανάπτυξή της.
Ήθελαν μια ελεγχόμενη και δευτερεύουσας σημασίας βελτίωση οικονομικών μεγεθών. Δεν επέτρεψαν ποτέ, τη χώρα να αναπτυχθεί. Την ήθελα μονίμως εξαρτημένη, ικέτη στην φιλευσπλαχνία τους, το οποίο μεθερμηνεύεται, στο συμφέρον τους. Και το πέτυχαν και τότε, το πετυχαίνουν και σήμερα. Ικετεύουσα προσέρχεται και σήμερα η κάθε μορφής ηγεσία μας στις αυλές των προστατών μας αλλά, δεν διδάσκεται ή, δεν θέλει να διδαχθεί από το παρελθόν.
Και η διδαχή είναι πως αν δεν υπάρξει ομόνοια στο εσωτερικό και απόφαση να στηριχθούμε στις δυνάμεις μας, δεν είναι εύκολες οι θύρες όταν η χρεία τες κρουταλεί.
Η Ελλάδα, από τότε που συγκροτήθηκε ως κράτος, στη σύγχρονη ιστορία της εξαρτάται και πολιτικά και οικονομικά. Και η ευθύνη των ηγεσιών της γι αυτήν την εξάρτηση είναι τεράστια.
Αν κανείς διατρέξει την ιστορία μας από την επαύριο της λήξης του εμφυλίου ως σήμερα θα διαπιστώσει με θλίψη πως «η ιστορία ένα πράγμα διδάσκει. Ότι δεν διδάσκει τίποτε και κανέναν.»
Ο εμφύλιος πόλεμος, εκτός από τις ανθρώπινες τραγωδίες και την οικονομική καταστροφή, οδήγησε στην πόλωση ανάμεσα στη δεξιά και το ΚΚΕ. Οι ενδιάμεσες δυνάμεις καταστράφηκαν ή καταδικάστηκαν να παίζουν υπηρετικό ρόλο.
Μετά τον Εμφύλιο θα εκφραστεί αμέσως σε πρώτη ευκαιρία, η έντονη επιθυμία μεγάλης μερίδας του λαού για εθνική συμφιλίωση και αλλαγή. Ούτε η δεξιά, που ο «κομμουνιστικός κίνδυνος» είχε γίνει η νέα ιδεολογία της, αλλά ούτε και η ηγεσία του ΚΚΕ άφηναν να κλείσουν τα χάσματα. Και όπως επισήμανα και παραπάνω, οι νέοι προστάτες, τα ανάκτορα, μέρος του πολιτικού κόσμου, ο ΙΔΕΑ και η παλιά και νέα οικονομική ολιγαρχία, επεδίωκαν να θεσμοποιήσουν και να μονιμοποιήσουν την εξάρτηση της Ελλάδας.
Με τον Πλαστήρα, που στο μεσοπόλεμο ήταν το ίνδαλμα της βενιζελικής παράταξης, το Κέντρο επιχείρησε να ανασυγκροτηθεί και αποτέλεσε τον κύριο εκφραστή του αιτήματος για ανανέωση, συμφιλίωση, ισονομία. Ως κύριο σύνθημα του, – και αυτό το επισημαίνω για το ενδιαφέρον που νομίζω παρουσιάζει- ο Πλαστήρας υιοθέτησε τη λέξη «Αλλαγή». Δεν πρόκειται επομένως για μεταπολιτευτική εφεύρεση
Ο ΓΟΝΟΣ
Παρόλο που και στους δύο άλλους χώρους, (Δεξιά και Αριστερά), υπήρχαν παράγοντες που αντιλαμβάνονταν ότι η χώρα δεν ήταν δυνατόν να προχωρήσει όπως και πριν, οι κυρίαρχες τάσεις υπονόμευσαν την προσπάθεια συμφιλίωσης.
Αυτό, και κυρίως το γεγονός ότι έστειλαν στο απόσπασμα και έναν γόνο τους, το Δημήτρη Μπάτση, πρέπει να ήταν- και ίσως είναι ακόμη και σήμερα- ένα διαρκές άγος της δεξιάς παράταξης.
Τραγική φιγούρα στο δράμα αυτό ο πατέρας του Δημήτρη Μπάτση, ο ναύαρχος Αντώνης Μπάτσης, ο οποίος εδιώχθη στο παρελθόν για την αφοσίωσή του στο βασιλιά.
Μετά την εκτέλεση, η σύζυγος του Δημήτρη Μπάτση, Λίλιαν, με επιστολή της προς τις εφημερίδες δηλώνει ότι εξηπατήθησαν από ανώτερα όργανα του κράτους. Ότι, δηλαδή ενώ της υποσχέθηκαν πως αν ο σύζυγός της δείξει μεταμέλεια, δεν θα εκτελείτο, οδηγήθηκε στο απόσπασμα. Ο τραγικός πατέρας, έστειλε και μια δική του επιστολή:
§ «Προσυπογράφων κ. Διευθυντά, τα όσα ανωτέρω η νύφη μου εκθέτει, προσθέτω ότι μετά την υπο ενός ψήφου απόρριψιν αιτήσεως χάριτος του υιού μου από το Συμβούλιο Χαρίτων, ανέμενον ότι η ανέκαθεν αφοσίωσίς μου εις τους Βασιλείς, δι ούς και μόνον εξωρίσθην και εφυλακίσθην και οι πολυετείς υπηρεσίαι μου προς το έθνος, θα συνετέλουν ώστε το πλήγμα που υπέστην μετά τη σύλληψη κι καταδίκη του υιού μου, να μη συνεπληρούτο με την θανατικήν εκτέλεσίν του».
Αλλά, υπάρχει και προηγούμενο. Μετά την καταδικαστική απόφαση, ο γερο-ναύαρχος, βασιλικός πάντα, κατατρεγμένος από τους βενιζελικούς την εποχή του Διχασμού, ενώ στεκόταν μέχρι αυτήν τη στιγμή ταμπουρωμένος στην ψυχρή αξιοπρέπεια του παλιού στρατιωτικού, για να σώσει το παιδί του αποφασίζει να απευθυνθεί στο βασιλιά Παύλο, που για την οικογένεια και τη δυναστεία του έχει διακινδυνεύσει και την ίδια τη ζωή του. Ο Παύλος, όμως, αρνείται να τον δεχθεί.
ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ
Ο Δημήτρης Μπάτσης, νομικός και οικονομολόγος, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1916, δικάστηκε από το Στρατοδικείο που δίκασε το Νίκο Μπελογιάννη, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε δια τυφεκισμού στις 30 Μαρτίου 1952, χαράματα.
Ήταν παντρεμένος δύο φορές και από τον πρώτο του γάμο με τη Λίνα Αιλιανού, κόρη υπουργού του Λαϊκού Κόμματος, είχε αποκτήσει το 1942, μια κόρη την Ελένη Μπάτση-Λυκιαρδοπούλου, και σε δεύτερο γάμο παντρεύτηκε με την Λίλιαν Καλαμάρο-Black, κόρη βιομήχανου.
Γόνος πλούσιας μεγαλοαστικής οικογενείας, ήταν γιος του βασιλόφρονα ναυάρχου Α. Μπάτση, που καταγόταν από τα Ψαρά και μητέρα του ήταν η Αν. Πρίντεζη, από τη Σύρο.
Από όσα είδαν το φως της δημοσιότητας, μετά την καταδίκη και εκτέλεση του Μπάτση, προκύπτει ότι ο υπουργός εξωτερικών Ρέντης και ο Διευθυντής της Αστυνομίας Πανόπουλος είχαν υποσχεθεί στους συνηγόρους και στη γυναίκα του Μπάτση ότι δεν θα εκτελεστεί αν βοηθήσει αποφασιστικά την ανάκριση.
ΠΡΩΤΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ
Τι ήταν το αποφασιστικό;
Η μεγάλη σκληρότητα που έδειξαν απέναντι ακόμα και σε έναν νέο επιστήμονα που είχε υποκύψει στις πιέσεις, η Αστυνομία, το Στρατοδικείο, τα Ανάκτορα οφειλόταν στην προσπάθεια να «δοθεί ένα μάθημα», σε όλους τους προερχόμενους από την «καλή κοινωνία» να μην ενισχύουν το ΚΚΕ και να μην περιμένουν, σε περίπτωση που διαπράξουν ένα τέτοιο «έγκλημα», ότι θα τους σώσουν οι γνωριμίες τους.§ Στην περίπτωση του Μπάτση, του οικονομολόγου, διευθυντή περιοδικού και γραμματέα επιστημονικής εταιρίας, οι ξένοι, τα ανάκτορα, ο ΙΔΕΑ ήθελαν να τρομοκρατήσουν ειδικότερα και τους διανοούμενους της Αριστεράς δείχνοντάς τους, ότι «εν τω Άδη ούκ έστι μετάνοια».
ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Ο Μπάτσης, ήταν από τους νέους και ικανούς επιστήμονες που αναζητούσαν μιαν άλλη τύχη για την Ελλάδα, μια τύχη που οι προστάτες της δεν ήθελαν να την αφήσουν να την έχει.
Δεν είναι μόνον το ότι η Ελλάδα είχε ενδογενείς αδυναμίες να αναπτυχθεί, που πήγαζαν και πηγάζουν από την πολιτική και οικονομική ηγεσία της.
Και οι προστάτες της δεν ήθελαν να την αφήσουν να προχωρήσει.
Η Ελλάδα, θα έπρεπε να χρηματοδοτήσει την εκστρατεία των Ηνωμένων Πολιτειών στην Άπω Ανατολή.
Με την περικοπή ποσών που προορίζονται για την εισαγωγή κεφαλαιουχικών αγαθών, με τη δραστική περιστολή των πιστώσεων για τη βιομηχανία, και τη διοχέτευση πιστώσεων για αγορά στρατιωτικού υλικού, ουσιαστικά παρεμποδίζεται η εκβιομηχάνιση της χώρας.
Τα σχέδια για τη ίδρυση μεγάλων βιομηχανιών (αλουμινίου, σιδήρου, χημικών, διυλιστηρίου, κλπ) εγκαταλείπονται.
Οι αμερικανοί, ιδιαίτερα από τη στιγμή που αρχίζει η πολεμική σύγκρουση στην Κορέα δεν θέλουν να γίνεται λόγος για τα έργα αυτά.
Ο υπουργός Συντονισμού την περίοδο που αναφερόμαστε, (1950) Στέφανος Στεφανόπουλος, αρχίζοντας τα μαθήματά του ως καθηγητής στην ανώτερη Βιομηχανική Σχολή, με θέμα «Η εκβιομηχάνισις της Ελλάδος», στις 16 Οκτωβρίου 1950 είπε:
§ «Μετά τη μεταβολή των επιδιώξεων του Σχεδίου Μάρσαλ προς ικανοποίησιν εν συνδυασμώ των προγραμμάτων ανασυγκροτήσεως και των αναγκών εξοπλισμού και μετά την οδυνηράν περικοπήν του ελληνικού μεριδίου, η εκβιομηχάνισις της Ελλάδος, όπως την προέβλεψαν τα προγράμματα και όπως την έχει ανάγκην η ελληνική οικονομία, ανήκει, πλέον, εις τον κύκλον των ονείρων»
Ορισμένες ενέργειες και αποφάσεις των Αμερικανών τον είχαν πείσει ότι δεν ήθελαν την εκβιομηχάνιση της Ελλάδας.
Ο Σπύρος Λιναρδάτος, στο βιβλίο του «από τον εμφύλιο στη χούντα» αναφέρει πως ρώτησε μετά τη μεταπολίτευση τον Στέφανο Στεφανόπουλο για τη δήλωσή του εκείνη και του απάντησε: «Η δήλωσίς μου ήτο μια προειδοποίησις δια το μέλλον. Να μην αγωνιζόμεθα επι ματαίω να επιτύχωμεν την εκβιομηχάνισιν δια του Σχεδίου Μάρσαλ. Η προσπάθεια έπρεπε να αναληφθεί από ημάς, με ιδικάς μας δυνάμεις και ιδικούς μας πόρους».
ΑΝΤΑΙΟΣ
Αυτήν την πεποίθηση είχε, νωρίτερα, και μια ομάδα αριστερών νέων επιστημόνων, που συσπειρώθηκε γύρω από την Επιστημονική Εταιρία Μελέτης Νεοελληνικών Προβλημάτων, «Επιστήμη-Ανοικοδόμηση», η οποία ήταν του κλίματος του περιοδικού «Ανταίος».
Ο Μπάτσης, διετέλεσε εκδότης και διευθυντής του περιοδικού αυτού το οποίο κυκλοφόρησε από τις 20 Μαΐου 1945 έως τον Ιούνιο του 1951, στο οποίο έγραψε για την αποικιακή εκχώρηση της Πτολεμαΐδας.
Στο περιοδικό δημοσίευσε κατ’ αρχή από τις 10 Μαΐου 1946 κείμενα που αποτέλεσαν αργότερα το υλικό για το βιβλίο «Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα», όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται και στην υπογραφή [1] της συμβάσεως «Hugh Cooper».
Ο ΜΠΑΤΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Στο πρώτο τεύχος του περιοδικού υπογράμμιζε πως
§ «Σήμερα, λοιπόν, προϋπόθεση για να τεθούν τα θεμέλια της ανοικοδόμησης στο απώτερο μέλλον σε πλατιές και κοινωνικές βάσεις είναι να ελευθερωθεί ο λαός και η οικονομία του, από κάθε αντιπαραγωγικό, αντιοικονομικό και εκμεταλλευτικό εμπόδιο που έστηνε στην πρόοδο της χώρας μια μονοπωλιακή κερδοσκοπική ολιγαρχία… Ο λαός κάνει το καθήκον του με στερήσεις και εξαντλητική εργασία. Ποιος όμως δεν κάνει το καθήκον του απέναντι στη χώρα και το λαό; Να, το βασικό πρόβλημα της ανοικοδόμησης. Πρέπει να εξεταστεί κατά κλάδους και τομείς της οικονομίας ποια ενδογενής αιτία εμποδίζει την ανασυγκρότηση και πως μπορεί να εξουδετερωθεί …»
Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ
§ Δεν είναι εύκολο να συγχωρεθούν τέτοιες θέσεις σε έναν γόνο της άρχουσας τάξης. Ή, έπρεπε να υποταχθεί, παντελώς, ή να εξαλειφθούν και οι απόψεις του και ο ίδιος. Όπερ και εγένετο. Διότι, διαφορετικά, φαντάζεται κανείς τι θα μπορούσε να συμβεί, αν επιδεικνυόταν ανοχή σε τέτοιου είδους απόψεις ανθρώπων που κατά τεκμήριον προέρχονταν και θα έπρεπε να λειτουργούν στο ακριβώς αντίθετο πλαίσιο.
Αυτό ήταν ένα ακόμη μήνυμα της εκτέλεσης του Μπάτση.
Προλογίζοντας το βιβλίο αυτό ο Νίκος Κιτσίκης, πρύτανης του ΕΜΠ επι κατοχής, έγραφε, αποδίδοντας σε λίγες γραμμές το κίνημα μιας προσπάθειας που δεν στάθηκε δυνατόν να ολοκληρωθεί και στο οποίο συμμετείχε και ο ίδιος:
§ «Βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα, πάνω σε ορισμένες οικονομικές και πολιτικές προϋποθέσεις, σημαίνει διάσπαση του κλοιού της κακομοιριάς και της μοιρολατρίας, αποτίναξη του ζυγού της ξένης κηδεμονίας και έξοδο στην πλατιά λεωφόρο, που οδηγεί στις μεγάλες λαϊκές μάζες, στην ευημερία, στην πρόοδο και στον πολιτισμό». «Βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα είναι απόλυτα δυνατή και πραγματοποιήσιμη», κατέληγε ο Κιτσίκης.
Αυτό το σχέδιο κι αυτό το όραμα, με επίκεντρο και τον «Ανταίο», μπόρεσε στα χρόνια εκείνα να συγκεντρώσει και να συσπειρώσει ό,τι καλύτερο είχε η επιστημονική Ελλάδα, ό,τι πιο δυναμικό και φιλοπρόοδο στοιχείο είχε να επιδείξει η ελληνική κοινωνία.
Και ύστερα ο κόσμος αυτός καταδικάστηκε στη σιωπή και στον κατατρεγμό.
Ο Δημήτρης Μπάτσης πλήρωσε και με τη ζωή του. Δυστυχώς, δεν ήταν ο μόνος.
ΚΡΙΣΕΙΣ- ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ
1.- Βαριά βιομηχανία- οικονομικά βιώσιμη Ελλάδα- εθνική ανεξαρτησία: τα μοτίβα αυτά που ενέπνευσαν την ελληνική προοδευτική σκέψη και κυριάρχησαν στις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις της εποχής, δεν μπορούσαν να γίνουν αποδεκτά από τις δυνάμεις της εξάρτησης.
Όπως, τηρουμένων των όποιων αναλογιών, ανάλογες ιδέες δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές και σήμερα.
Η χώρα κινείται σε έναν αέναο κύκλο ιστορικών επαναλήψεων διότι αυτό θέλουν οι προστάτες της και αυτό αποδέχονται οι εγχώριοι εκπρόσωποί τους.
Έχουν δε την εντύπωση πως, κάθε φορά που βουλιάζουν τη χώρα στο τέλμα και την παρακμή, της προσφέρουν και υπηρεσίες, δηλαδή, τη σώζουν.
Αυτό ζούμε και σήμερα. Μια επανάληψη σωτηρίας. Αυτοί ξέρουν. Εμείς πρέπει να υποστούμε.
2.- Για άλλη μια φορά ο πολιτικός χώρος μεταξύ των δύο πόλων του πολιτικού φάσματος, ο πολιτικός χώρος μεταξύ Δεξιάς και ΚΚΕ, διαλύεται με ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας του.
Για άλλη μια φορά ο σκληρός πυρήνας του ενός πόλου επανακάμπτει με τα ίδια, λίγο πολύ προτάγματα.
Για άλλη μια φορά αναδεικνύεται, ως αντίπαλος λόγος, μια μετέωρη, ασαφής πρόταση που κανείς δεν ξέρει πού θα οδηγήσει, αν επικρατήσει.
Για άλλη μια φορά, επιχειρείται η επιβολή της ίδιας πολιτικής που από δημιουργίας του ελληνικού κράτους οδηγεί σε αδιέξοδα. Τα πρόσωπα που την εξέφραζαν εφθάρησαν. Η πολιτική, όμως, πρέπει να παραμείνει η ίδια. Άρα, αλλάζουμε, απλώς, τα πρόσωπα.
3.- Για άλλη μια φορά, αναπαράγεται το άκρως συγκεντρωτικό μοντέλο ανάπτυξης που θέλει την ελληνική περιφέρεια αποικία του κέντρου.
Η λύση είναι να σπάσουμε τα δεσμά μας και να ενθαρρύνουμε κινήσεις της ελληνικής περιφέρειας που θα μπορούσαν να σπάσουν το πολιτικό μονοπώλιο.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ- ΤΡΙΤΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ
Ο Τάκης Λαζαρίδης στο βιβλίο του «Ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι…» γράφει:
§ «Ο Δ. Μπάτσης στάθηκε σαν άντρας, έφυγε βαθύτατα πικραμένος αλλά αγέρωχος. Δεν συνεργάστηκε με την Ασφάλεια και δεν υπέκυψε σε πιέσεις και εκβιασμούς που του έγιναν ακόμα και όταν ήταν μελλοθάνατος στη φυλακή. Γνωρίζω ότι επανειλημμένα τον κάλεσαν στη διεύθυνση των φυλακών ανώτατοι αξιωματούχοι της Ασφάλειας και του ζήτησαν να συνεργαστεί επισείοντας, ακόμα και την τελευταία μέρα, το φάσμα της επικείμενης εκτέλεσης. Αρνήθηκε και έφυγε με το κεφάλι ψηλά.§ Και τον εκτέλεσαν παρότι γνώριζαν καλά ότι δεν είχε καμιά σχέση με ασυρμάτους και «κατασκόπους». Γιατί στο πρόσωπό του (προέρχονταν από αστική οικογένεια και ήταν γιος ναυάρχου) ήθελαν να χτυπήσουν τους «συνοδοιπόρους», αυτούς που έμπαιναν στο κίνημα από αγνό ιδεαλισμό, φλεγόμενοι από την επιθυμία να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για το καλό και την πρόοδο αυτού του τόπου.§ Είπαν πως στη δίκη «έσπασε», «λύγισε». Τώρα, με την πείρα και τη γνώση των 46 χρόνων που κύλησαν από τότε, θα μπορούσε κανείς εύλογα να ρωτήσει: Τι θα πει «λύγισε;» Και γιατί να μη «λυγίσει;». Γιατί έπρεπε να υποστηρίξει με «πάθος» και «αδιαλλαξία» την ανεύθυνη και τυχοδιωκτική πολιτική του Ζαχαριάδη που λειτουργούσε ως όργανο της σοβιετικής εξωτερικής πολιτικής; Τραγική αλλά και ηρωική συνάμα μορφή ο Δ. Μπάτσης λαμπρός επιστήμονας και ακέραιος χαρακτήρας κλήθηκε να πληρώσει σφάλματα άλλων χωρίς ο ίδιος να έχει την παραμικρή ευθύνη. Η μοίρα του φέρθηκε πολύ σκληρά. Την αντιμετώπισε με αξιοπρέπεια και υπερηφάνεια σαν πραγματικός άντρας.»
Ποιος είναι ο Τάκης Λαζαρίδης; Ο νέος εικοσάρης, με στολή στρατιώτη που καθόταν στο ίδιο εδώλιο με το Νίκο Μπελογιάννη στη δεύτερη δίκη του. Καταδικάστηκε σε θάνατο αλλά, του απονεμήθηκε χάρη λόγω του νεαρού της ηλικίας του.
Τελειώνοντας, οι νικητές, οδήγησαν τη χώρα στο σημερινό της αδιέξοδο, οι ηττημένοι, είναι ικανοποιημένοι που δεν κέρδισαν.
Ζητείται ελπίς που προς το παρόν δεν διαφαίνεται.
Ή θα πάρουμε στην ελληνική περιφέρεια τις τύχες της Ελλάδας στα χέρια μας ή ας θυμηθούμε την ταινία: «καληνύχτα και καλή τύχη». Και για τους φίλους μας Goodnight and good luck.
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Νέα μείωση στα ασφάλιστρα των αυτοκινήτων
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Δύο άνδρες προσπάθησαν να φωτογραφήσουν τον Σουμάχερ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
